ముకెలమాతి మాటెఙ అర్దం
ఇస్రాయేలు:- అబ్రాహాము పొట్టది వరిఙ్ ఇస్రాయేలు ఇజి కూక్సినార్. ఇహిఙ అబ్రాహాము నాతిసి ఆతి యాకోబుఙ్ దేవుణు సితి పేరునె ఇస్రాయేలు. ఎందన్నిఙ్ ఇహిఙ, వాండ్రు దేవుణుదిఙ్ సుడ్‌ఃతాన్. దేవుణు వన్నిఙ్ దీవిస్తాన్. దేవుణు వన్నిజ్ సితి పేరునె ఇస్రాయేలు (ఆది 32:22-32). అందెఙె యాకోబు పొట్టది వరిఙ్ ఇస్రాయేలు ఇజి కూక్సినార్. యాకోబుఙ్ పన్నెండు మంది మరిసిర్ మహార్. అందెఙె ఇస్రాయేలు జాతిదు పన్నెండు తెగెఙ్ మహె.
ఇస్రాయేలు లోకుర్ కిజి మహి పండొయ్‌ఙు :- (1) దేవుణు గుడిః బసాతి పండొయ్. (2) పస్కా పండొయ్. (యోహాను 2:13, 23). (3) పుల్లఙ్ కిఎండ పిట్టమ్కు తయార్ కిని పండొయ్. (పర్నసాల పండొయ్- యోహాను 2:23; 5:1; 7:1-3; నిర్గమ 23:16; లేవి 23:33-36; ద్వితీ 16:13-17). (4) పెంతెకొస్తు పండొయ్. (5) గుడ్స పండొయ్.
ఎబ్రి:- ఎబ్రి ఇహిఙ యూదుర్ ఇజినె, యూదురిఙ్ మని మరి ఉండ్రి పేరునె ఎబ్రివారు. వీరు అబ్రాహాము తెగ్గదికార్. ఎబ్రివారు ఇని పేరు విరి అన్నిగొగొర్ ఆతి ఎబరు పేరుదాన్ వాతికదె. విరి బాస ఎబ్రి.
ఎల్లకాలం బత్కిని బత్కు:- పూర్బమ్‍ది లోకుర్ ఎల్లకాలం బత్కిదెఙ్ ఇహిఙ వరి పొట్టెఙాణి కొడొఃర్ పుట్తిఙనె ఎల్లకాలం బత్కితి లెకెండ్ ఇస్రాయేలు లోకురి నమకం. ఎందన్నిఙ్ ఇహిఙ వరి కుటుం ఆగ్ఎండ ముఙల నడిఃపిస్తెఙ్ కొడొఃర్ మండ్రెఙ్. వరి కుటుం నడిఃపిస్తెఙ్ కొడొఃర్ పుట్ఎండ ఆతిఙ సాపం మనాద్ ఇజి నమిజి మహార్. సెగొండార్ లోకుర్ సాజి ఇస్కా మర్జి సొనార్ ఇజి ఒడిఃబిజి మహార్ (ప్రస 12:7; కీర్త 104:29; యోబు 7:9, 10). సాతి వరి ఆత్మెఙ్ ఎమెనొ ఉండ్రి బాడ్డి సొనె ఇజి మరి సెగొండార్ నమకం (ప్రస 9:10). సెగొండార్ సాఎండనె దేవుణు వరిఙ్ ఒతాన్ (ఆది 5:21-24; 2రాజు 2:1-14).
నెగ్గికార్ ఆతిఙ్బ, సెఇకార్ ఆతిఙ్బ సాతికార్ మర్జి నిఙ్‍నార్‍లె. అహిఙ నెగ్గికార్ ఎల్లకాలం బత్కిని బత్కుదు సొనార్. సెఇకార్ ఎల్లకాలం సిస్సు మంజిని బాడ్డిదు సొనార్ ఇజి దానియేలు ఇని పుస్తకమ్దు రాస్త మనార్ (దాని 12:1-3). దేవుణు ముస్కు నమకం ఇట్తి వరిఙ్ దర్నిదు పోకిస్ఎన్. వరిఙ్ ఉండ్రి కొత్త బత్కు సీనాన్ ఇజి కీర్తన పుస్తకమ్దు వెహ్సినార్ (కీర్త 16:10, 11; 49:15; యెస 26:19).
క్రీస్తుఙ్ నమితి వరి ఒడొఃల్‍ఙుబ సిల్లెండ ఆజి సొనెలె. గాని నికె ఆని ఒడొఃల్ దేవుణు మంజిని బాడ్డిదు బత్కిదెఙ్ తగ్నికెఙ్ ఇజి అపొస్తుడు ఆతి పవులు కొరింతి పట్నమ్ది సఙమ్‍ది వరిఙ్ వెహ్తాన్ (1కొరి 15:35-54). యేసుక్రీస్తుబ ఈహు వెహ్తాన్, నానే సాతి వరిఙ్ నిక్నికాన్. వరిఙ్ మర్జి బత్కు సీనికాన్ నానే (యోహా 11:25, 26). సాతికార్ మర్జి నిఙ్ఎర్ ఇజి యూదుర్ లొఇ మని సద్దుకయుర్ యేసుఙ్ వెన్‍బతార్ (లూకా 20:27). యేసు మర్జి వెహ్తిక (మార్కు 12:18-27). దేవుణు యేసుక్రీస్తుఙ్ సాతి వరిబాణిఙ్ మర్జి నిక్తాన్. అందెఙె దేవుణు లోకుర్బ మర్జి నిఙ్‍నార్‍లె ఇజి తొలిత నమితి వరి నమకం (అపొ 2:22-24, 29-32; 1కొరి 15:2-28; 1తెస్స 4:13-17). కొత్త యెరూసలేం దేవుణు మని బాడ్డి. బాన్ వాండ్రు వన్ని లోకుర్ నడిఃమి మంజి వరిఙ్ విజెరిఙ్ ఎల్లకాలం కాపాడ్ఃజి పోస కినాన్ (ప్రక 21 అజయం; 2కొరి 4:16-5:5).
ఒప్పందం/ఒపుమానం:- ఒప్పందం రిఎర్ లోకుర్ నడిఃమి జర్గినికదె ఒప్పందం. ఒరెన్‌ది ఒరెన్ సంబందమ్‌కు గట్టి కిబె ఆదెఙ్ యా ఒప్పందం కినార్. ఒప్పందం ఇహిఙ కస్సితమ్‌దాన్ మంజినిక. ఇబ్బెన్ ఉండ్రి కూడ్ఃప్నిక ఆఎద్. లాగ్నిక ఆఎద్.పూర్బమ్‌దికార్ ఉండ్రి ఒప్పందం కితిఙ, ఉండ్రి గుర్తు మంజిని దన్ని వందిఙ్, ఉండ్రి జంతుదిఙ్ సప్‌నారె దన్నిఙ్ రుండి బాగమ్‌కు కత్సి, ఆ ఒప్పందం కిని రుండి గుంపుతికార్, ఆ రుండి బాగమ్‌క నడిఃమిహాన్ నడిఃజి సొని ఆసారం మహాద్ (ఆది 15:7-21; యిర్మీ 34:18, 19). అబ్రాహాముని అబిమెలెకు బెర్‌సెబాదు మని కుండి అబ్రాహాముఙ్‌నె సెందితిక ఇజి బాన్ ఒప్పందం కిబె ఆతార్ (ఆది 21:22-34). మరి సొలొమొనుని హీరాము ఇనికార్‌బ సాంతి ఒప్పందం కిబె ఆతార్ (1రాజు 5:1-12). అయ్‌లి కొడొఃదిఙ్‌ని మొగ్గకొడొఃదిఙ్ జర్గిని పెన్లిదిఙ్ దేవుణునె సాసి ఇని ఒప్పందం మనాద్ (మలా 2:14).ఒప్పందమ్‌కు కినివలె, సాసి మండ్రెఙ్, రుజుప్ మండ్రెఙ్, కొకొ ఆసారమ్‌కు మనె. అక్క ఇనిక ఇహిఙ, (1) విందు సీనిక (ఆది 26:26-31), (2) కానుక సీనిక సిల్లితిఙ ఇనాయం (1సమూ 18:3, 4), (3) పణుకు కుప్పకినిక (ఆది 31:43-55), (4) జోడ్కు సీనిక (రూతు 4:7, 8), ఒకొవేడః ఇక్కెఙ్ కిదెఙ్ అట్ఇతిఙ కిక్కు కూడ్ఃప్నార్ (2రాజు 10:15). దిన్ని ముకెలమాతి ఉద్దెసం ఇనిక ఇహిఙ, రుండి గుంపుదికార్‌బ ఒరెన్దిఙ్ ఒరెన్ గవ్రం తోరిసి నమకమ్దాన్ మండ్రెఙ్‌నె యాక కినార్.విజు దన్ని ముకెలం ఇనిక ఇహిఙ, దేవుణుబ వన్ని లోకుర్ వెట ఒప్పందమ్‌కు కిబె ఆతాన్. దేవుణు నోవవు వెట కిబె ఆతాన్ (ఆది 6:18), అబ్రాహాము వెట (ఆది 12:1-7; 15:4-24; 17:1-16), పినెహాసు వెట (సంకియా 25:10-15), యెహోసువ నెయ్కి ఆతి మహివలె ఇస్రాయేలు లోకుర్ తెగ్గెఙ్ వెట (యెహోసు 24:25), దావీదు కుటుం ఎల్లకాలం ఏలుబడిః కిని కుటుం ఇజి (2సమూ 7:12-16; 2దిన 13:5; 1రాజు 8:22-26; 2దిన 6:12-15).మరి ముకెలమాతి ఒప్పందం ఇనిక ఇహిఙ సీనాయి గొరొత్ జర్గితిక. ఇస్రాయేలు లోకుర్ విజెరె నఙి తగ్గితి లెకెండ్ మాడిఃసి పొగ్డిఃదెఙ్ ఇజి, వన్ని ఎద్రు నీతిదాన్ మండ్రెఙ్ ఇజి, వరిఙ్ అవ్‌సరం ఆతి ఆడ్రెఙ్ దేవుణు వరిఙ్ సితాన్ (నిర్గ 24). ఇస్రాయేలు లోకుర్ విజెరె నమకమ్దాన్ బత్కిజి వన్నిఙ్ లొఙిజి మండ్రెఙ్ ఇజి మీరు ఆఇ దేవుణుకాఙ్ మాడిఃస్నిక ఆఎద్ ఇజి వాండ్రు కొరితాన్ (ద్వితి 4:1,2,39,40; 7:12-15; 8:19,20).లోకుర్ రుదయమ్‌కాఙ్, మన్సుదు యెహోవ సితి కొత్త ఒప్పందమ్‌కు యిర్మీయ ఇని ప్రవక్త వెట వర్గితాన్ (యిర్మీ 31:31-37). యేసు సిస్సుర్ వెట కూడిఃతాండ్రె, వరిఙ్ పిట్టం, ద్రాక్స ఏరు సీజి వెహ్తివలె, యా కొత్త ఒప్పందమ్‌కు మీ రుదయమ్‌దు, మీ మన్సుదు నాను రాస్నలె ఇజి వెహ్తాన్ (మత్త 26:28; ఎబ్రి 10:16).
కయ్సరు:- రోమ ప్రబుత్వమ్‌దిఙ్ ఏలుబడిః కిజి మహి రాజుఙ్‌నె కయ్సరు ఇనార్. రోమ లోకుర్ నండొ దేసెమ్ది వరిఙ్ ఉద్దం కిజి గెల్‌స్తార్. వరిఙ్ విజెరిఙ్ నెయ్కి ఆతికాండ్రె కయ్సరు. (అపో 8:40; 21:8,16; 9:30; 10:1,24; 11:11; 12:19; 18:22; 28:23-33; 25:1-4,6,13; మత్త 22:17-21; మార్కు 12:14-17; లూకా 20:22-25; పిలి 4:22) యాక ఉండ్రి బిరుదు ఇజిబ వెహ్సి మహార్ (లూకా 2:1; 3:1; అపో 11:27; 18:2; 25:11).
తీర్పు (సిక్స) :- నెగ్గికెఙ్‌ని సెఇకెఙ్ తేడః కినికాదె తీర్పు తీరిస్నిక. దేవుణు సితి రూలుఙ సుడ్ఃజి, వాండ్రు లోకురిఙ్ తీర్పు తీరిస్నాన్. తపు కిత మనాండ్రొ సిల్లెనొ ఇజి సుడ్ఃజి సిక్స సీనివలె తీర్పు తీరిస్నాన్. దేవుణు మాటదు మని గొప్ప పెరి తీర్పు ఇనిక ఇహిఙ ఆకార్ దినమ్‌దు మంజిని తీర్‌పునె. యాక ఎసెఙ్ ఇజి దేవుణునె ఏర్‌పాటు కిత మనాన్. మాటు ఎయెర్‌బ నెస్ఎట్. లోకురిఙ్ తీర్పు సీనికాన్ దేవుణునె. నీతి నిజాయితిదాన్, నిజమ్‌దాన్, నాయమ్‍దాన్ తీర్పు కిదెఙ్ వన్నిఙ్ సత్తు మనాద్.
దయదర్మం:- ఒరెన్ మహి వన్ని ముస్కు కనికారం తోరిసినికాదె దయ. వాండ్రు దన్నిఙ్ తగ్ఇకాన్ ఆతిఙ్బ వన్ని ముస్కు దయ తోరిస్నాన్. యాక దేవుణుదిఙ్ మని ఉండ్రి గుణమ్‌నె. దేవుణు నండొ కనికారం మనికాన్. దయ తోరిస్నికాన్. నండొ ఓరిస్నికాన్. దేవుణు దర్మం సీనికాన్. మాటు తగ్ఇకాట్ ఆతిఙ్బ సెడ్డినె విజు మఙి సీనాన్. మాటు కితి నెగ్గి పణిఙ సుడ్ఃజి ఆఎద్, వన్ని దయదర్మమ్‌దానె వాండ్రు మఙి రక్సిస్తాన్.
దినారం (కాసు/డబ్బు):- రోమ ప్రబుత్వం ఏలుబడిః కిజి మహి దేసెమ్‌కాఙ్ వాడుకొడ్ఃజిని ఉండ్రి కాసునె దినారం. యేసు బూమిదు బత్కిజి మహివలె ఇస్రాయేలు దేసెమ్‌దు యా కాసునె మహాద్. ఒరెన్ రయ్‌తు వన్నిఙ్ ఉండ్రి దినమ్‌ది కూలినె ఉండ్రి దినారం.
దూపం సుర్ని పూజ బాడ్డి/మాల్లిపీట :- యెహోవ డిగ్జి వాని టంబు గుడ్సదు దూపం సుర్ని పూజ బాడ్డి మహాద్†.
దూపం సుర్ని పూజ బాడ్డి
సొలొమొను రాజు కాలమ్‌దు యెహోవ గుడిఃదు దూపం సుర్ని పూజ బాడ్డి మండ్రెఙ్ ఇని కల్తిసిల్లి బఙారమ్‌దాన్ తయార్ కితాన్‌. యాక యెహోవ వందిఙ్ కేట కితి గుడిఃదు ఇట్తాన్. దూపం సుర్ని సట్టమ్‌కు విజు ఇని కల్తిసిల్లి బఙారమ్‌దాన్ తయార్ కితాన్‌. (1రాజు 7:48, 50).
దెయం:- దేవుణుదిఙ్ గొడఃబ కితి దూతార్‌నె దెయమ్‌కు. వీరు సయ్‌తాను వెట కూడిఃతి మనికార్. యా దెయమ్‌కు లోకురిఙ్ అసి నండొ బాదెఙ్ కినె. నండొ బాదెఙ్ కిదెఙ్ నండొ రకమ్‌కాణి దెయమ్‌కు మనె. దెయమ్‌కు లోకుర్ వెయ్‌దాన్ వర్గిదెఙ్ అట్నె. అవికు నండొ గగొల్ కినె.
దేవుణు / ప్రబు :- కెరియోస్ ఇని గ్రీకు మాటదిఙ్ 'ఎజుమాని' సిల్లితిఙ 'ప్రబు' ఇజి అర్దం. రోమ ప్రబుత్వమ్‌దు ఏలుబడిః కిని కయ్‌సరుఙ్ 'ప్రబు' ఇజి వెహ్సి మహార్. యా ప్రబు ఇని మాట విజు దన్ని ముస్కు ఏలుబడిః కిని రాజుదిఙ్ సెందిజి మహాద్. గాని రాజుదిఙ్ దేవుణు ఇండ్రెఙ్ ఆఎద్. సాతి వరిబాణిఙ్ మర్జి నిఙ్జి, దేవుణు ఉణెర్ పడఃకాద్ బస్తిమని యేసు క్రీస్తుఙ్‌నె రాజు ఇండ్రెఙ్ అతికారం మనాద్ ఇజి నెస్‌పిస్ని వందిఙ్‌నె, కొత్త ఒపుమానమ్‌దు యేసు క్రీస్తుఙ్ 'ప్రబు' ఇని పేరు వాడుఃకొటార్. ప్రబు ఇహిఙ్‌బ, క్రీస్తు ఇహిఙ్‌బ ఉండ్రె అర్దమ్‌నె (అపొస్తు 2:36). అరామిక్ బాసదు ‘మరన్’ ఇని మాటదిఙ్ ‘మా ప్రబు’ ఇజి అర్దం. మరనాత ఇహిఙ ‘ప్రబు ఆతి యేసు, రఅ’ యా మాట బయ్‌బిల్‌దు రుండిబాన్ తోర్జినాద్ (1కొరి 16:22; ప్రక 22:20).
దేవుణు ఆత్మ:- దేవుణు ఆత్మ ఇహిఙ్‌బ క్రీస్తు ఆత్మ ఇహిఙ్‌బ ఉండ్రెనె. ఎందన్నిఙ్ ఇహిఙ బుబ్బాతి దేవుణుబాన్ మహి ఆత్మనె క్రీస్తుబాన్‌బ మనాద్. యా లోకమ్‌దు దేవుణు ఆత్మ యెలు పణి కిజినాద్. యెహోవ దేవుణు, యా లోకం తయార్ కినివలెబ దేవుణు ఆత్మ మహాన్ ఇజి యూదురి రూలుఙ పుస్తకమ్దు వెహ్సినాద్ (ఆది 1:2). పడాఃయ్ ఒపుమానం పుస్తకమ్దు వెహ్సినిక ఊపుర్, పాణం (జీవ్) ఇజి మనాద్. ఇస్రాయేలు లోకుర్ పెద్దెల్‌ఙు ఇహిఙ మోసేని డబ్బయ్ మంది పెద్దెల్‌ఙు దేవుణు ఆత్మ సత్తుదాన్ వారు వర్గిజి మహార్ (సంకి 11:24-29). గిదియొను ముస్కుబ యెహోవ ఆత్మ వాతాద్ (నాయ 6:34). సవులు ముస్కుబ యెహోవ ఆత్మ వాతాద్ (1సమూ 10:6-13; 11:6). దావీదు ముస్కుబ యెహోవ ఆత్మ వాతాద్ (1సమూ 16:13; 2సమూ 23:1, 2). ప్రవక్తార్ ఆతి ఏలీయా, ఎలీసా ముస్కుబ ఆత్మ వాతాద్ (2రాజు 2:9, 15, 16). యెసయా ముస్కుబ ఆత్మ వాతాద్ (యెస 61:1). యెహెజ్కెలు ముస్కుబ ఆత్మ వాతాద్ (యెహె 2:2; 3:12-27). వీరు వెజెరె దేవుణు ఆత్మదానె వర్గిజి మహార్. దేవుణు ఆడ్రెఙ, వన్ని మాటెఙ లొఙిజి వన్ని లోకుర్ మండ్రెఙ్ ఇజి, దేవుణు వన్ని ఆత్మని వన్ని మాటెఙ్ సితాన్ ఇజి వెహ్సినె (యెస 59:21; యెహె 36:24-30). పూర్బమ్‌దాన్ అసి దేవుణు వన్ని ఆత్మదాన్ ఇస్రాయేలు లోకురిఙ్ నడిఃపిసి తతాన్ ఇజి యెసయా ప్రవక్త గట్టిఙ వెహ్తాన్ (యెస 63:10-14). లోకుర్ దేవుణు ఆత్మదిఙ్ పడిఃఎండ బత్కితిఙ, వరిఙ్ దేవుణు బాదెఙ్ కిబిస్నాన్ (యెస 63:10). గాని లోకుర్ దేవుణు ఆత్మదిఙ్ తగ్గితి లెకెండ్ బత్కిదెఙ్ మన్సు మారిస్తిఙ, వరిఙ్ నెగ్గి బుద్ది, నెగ్గి ఆలోసనమ్‌కు దేవుణు ఆత్మ సీజి మంజినాన్ (యెహె 36:26,27).
దేవుణు వన్ని లోకురిఙ్ వన్ని ఆత్మదాన్‌నె ఎల్లకాలం మంజిని బత్కుదు మంజిని లెకెండ్, వాండ్రు మఙి నడిఃపిసి మంజినాన్. (యెస 11:2; 44:3; యెహె 11:19,20). కొత్త ఒపుమాన పుస్తకమ్దుబ దేవుణు ఆత్మ వందిఙ్ వెహ్సిని సఙతిఙ్ మనె. మరియ ఇని దన్ని ముస్కుబ దేవుణు ఆత్మ వానాద్‌లె ఇజి దూత వెహ్తాద్ (లూకా 1:35). యేసుప్రబుఙ్‌బ యెహోవ ఆత్మనె నడిఃపిసి మహాద్ (లూకా 4:16-19). యెహోవ ఆత్మ సత్తుదాన్‌నె యేసు ప్రబు దెయమ్‌కాఙ్ పేర్జి మహాన్ (మత్త 12:28). అందెఙె దేవుణు ఆత్మదిఙ్ ఎయెన్‌బ ఎద్రిస్తిఙ వన్నిఙ్ సెమిఇసెన్ ఇజి యేసుప్రబు వెహ్తాన్. (మార్కు 3:28-30). యెహోవ దేవుణు పోకిస్తి ఆత్మ మఙి విజెరిఙ్ గుర్తు కిజి, నెస్ఇకెఙ్ మఙి బోదిసి నెగ్గి సరి నడిఃపిస్నాన్‌లె ఇజి యేసు ప్రబు వెహ్తాన్. (యోహా 14:15-18, 25, 26; 15:26; 16:4-15). సిస్సురిఙ్, మీరు దేవుణు ఆత్మసత్తుదాన్‌నె బాప్తిసం లాగె ఆనిదెర్‌లె ఇజిబ వెహ్తాన్ (అపొస్తు 1:3-5, 8). యెరూసలేమ్దు సిస్సుర్ మహిఙ్ బాన్ దేవుణు ఆత్మ డిగితాద్ (అపొస్తు 2:1-12). వారు దేవుణు ఆత్మ సత్తుదానె సువార్త వెహ్తార్ (అపొస్తు 4:8, 31; 6:3-5; 8:29; 13:2-9; 20:22-18). దేవుణు కొడొఃర్ వరి మన్సుఙ్ మారిసి, ప్రేమదాన్ బత్కిని వందిఙ్ దేవుణు ఆత్మ సాయం కినాద్ (గలతి 5:22-26). మాటు సమాదానమ్‌దాన్ మండ్రెఙ్ ఇహిఙ దేవుణు ఆత్మ సత్తుదానె మండ్రెఙ్ అట్‌తెఙ్ ఆనాద్ (రోమ 8:1-17). మఙి కవాలిస్తిక దేవుణు ఆత్మ సీజి నడిఃపిసి మంజినాన్ (1కొరి 12-14 అజయమ్కు).
దేవుణు గుడిః :- దేవుణు గుడిః ఇజి యెరూసలేం పట్నం మని గుడిఃదిఙె వెహ్నార్. బాన్ లోకుర్ వందిఙ్ పుజెర్‌ఙు పూజెజ్ సీనార్. దిన్నిఙ్ దేవుణు ఇల్లు ఇజిబ వెహ్నార్. బాన్ దేవుణుదిఙ్ మాడిఃస్తెఙ్ లోకుర్ వానార్. దేవుణు గుడిః ఎనెట్ మంజినాద్?
సొలొమొను రాజునె దేవుణు గుడిః ముఙల్ తొహిస్తాన్. యేసు ప్రబు పుట్ఎండ సెగం పంటెఙ్ ముఙల్‌నె, హేరోదు రాజు తొహిస్తి మని గుడిఃనె యేసు ప్రబు యా లోకమ్‌దు బత్కిజి మహి కాలమ్‌దు మహాద్. యా గుడిః ఉండ్రి పెరి గుడిఃనె నండొ సోకుదాన్ మనాద్. బఙారం, వెండి, నండొ దరదికెఙ్ డెర విజు అటిస్త మనార్.
దేవుణు గుడిఃదిఙ్ నాల్గి అర్‌ఙుఙ్ మనె. ఉండ్రి దన్ని లొఇ మరి ఉండ్రి మనె. ఆహె నాల్గి అర్‌ఙుఙ మనె. వెల్లి మని అర్‌ఙుదిఙ్ యూదుర్ ఆఇవరి అర్‌ఙు ఇనార్. యా అర్‌ఙుదునె ఆఎండ దేవుణు గుడిఃది మరి ఎమెణి బాడ్డిదుబ యూదుర్ ఆఇకార్ డుఃగ్‌దెఙ్ ఆఎద్. దిన్ని లొఇ మని అర్‌ఙుదిఙ్ బోదెక అర్‌ఙు ఇనార్. ఇబ్బె సంద అర్‌ప్ని పెట్టె మనాద్. ఇబ్బెణిఙ్ మరి లొఇ సొండ్రెఙ్ బోదెకాఙ్ అక్కు సిల్లెద్. బోదెక అర్‌ఙు లొఇ మని అర్‌ఙుదిఙ్ ఇస్రాయేలు అర్‌ఙు ఇనార్. దిన్ని లొఇ మని అర్‌ఙుదిఙ్ పుజెర్‌ఙ అర్‌ఙు ఇనార్. పుజెర్‌ఙునె పుజెర్‌ఙ అర్‌ఙుదు డుఃగ్‌దెఙ్ అక్కు మనాద్. పూజెఙ్ ఇబ్బె వారు కినార్. ఇస్రాయేలు అర్‌ఙు, పుజెర్‌ఙ కేట కిని అడ్డు మని నస్సొ, మొగ్గవరిఙ్ సొండ్రెఙ్ అక్కు మనాద్. అయా అడ్డు మనిబాన్ మంజి, పూజెఙ్ కిజినిక సుడ్‌ఃదెఙ్ అక్కు మనాద్. మరి లొఇ డుఃగ్‌దెఙ్ అక్కు సిల్లెద్. అక్క దేవుణు గుడిఃది ముకెలమాతి బాడ్డి నడిఃమి మనికాదె. దిన్నిఙ్ రేకం మంజినాద్. రుండి గద్దిఙ్ మనె. ఉండ్రి దన్నిఙ్ దేవుణు వందిఙ్ కేట ఆతి గద్ది ఇనార్. ఇబ్బె పుజెర్‌ఙు దీవెఙ్ కసిసినె మంజినార్. వారమ్‌దిఙ్ ఉండ్రి సుట్టునె పన్నెండు పిట్టమ్కు బాన్ ఇడ్నార్. దూపమ్‌బ సుర్జి మంజినార్.
లొఇ మని గద్దిదిఙ్ దేవుణు వందిఙ్ ఒద్దె కేట ఆతి గద్ది ఇనార్. పెరి పుజెరి ఒరెండ్రె బాన్ డుఃగ్‌దెఙ్ అక్కు మనికాన్. వాండ్రుబ ఏంటుదిఙ్ ఉండ్రి సుట్టునె బాన్ డుఃగ్‌నాన్. జంతుఙ నల్ల సిల్లెండ వాండ్రు డుఃగ్ఎన్. వన్ని వందిఙ్, లోకుర్ వందిఙ్ నల్ల సిల్‌కరిస్నాన్. యూదుర్ విజెరె ముకెలమాతి పండొయ్‌దిఙ్ యెరూసలేం గుడిఃదు సొనార్. వారు జంతుఙ్‌నొ, పొట్టిఙ్‌నొ పూజ సీదెఙ్ ఒనార్. పూజెఙ్ దేవుణు గుడిఃదునె కినార్. దేవుణు గుడిఃదు ఇని ఇనికెఙ్ జర్గినాద్?
దేవుణు గుడిః (6:0)
యూదుర్ ఆఇవరి అర్‌ఙుదు, పూజెఙ్ కిదెఙ్ పొట్టిఙ్‌నొ, జంతుఙ్‌నొ పొర్నార్. బాణిఙ్ లోకురిఙ్ కొండెఙ్ ఆనాద్. మహి అర్‌ఙుఙ యూదురి రూలుఙ్ నెస్‌పిసినిక. పరిసయుర్, సద్దుకయుర్ వాతి లోకురిఙ్ రూలుఙ్ నెస్‌పిస్నార్. లోకుర్బ బాన్ పార్దనం కినార్. దేవుణుదిఙ్ పొగ్డిఃజి మాడిఃస్నార్. పుజెర్‌ఙ అర్‌ఙుదు పుజెర్‌ఙు పూజెఙ్ కినార్. లోకుర్ పూజెఙ్ కిదెఙ్ జంతుఙ్‌నొ పొట్టిఙ్‌నొ తనారె పుజెర్‌ఙ సీనార్. వారు లోకుర్ వందిఙ్ సంద సుర్ని పెట్టె ముస్కు పూజ సీనార్. దేవుణు గుడిః, టంబు గుడ్సా, యూదుర్ మీటిఙ్ కిని ఇల్లు యా మూండ్రి వెన్కాఙ్ మని తేడెఃఙ్
దేవుణు గుడిః, టంబు గుడ్సా, యూదుర్ మీటిఙ్ కిని ఇల్లు యా మూండ్రి వెన్కాఙ్ మని తేడెఃఙ్:-
| దేవుణు గుడిః | టంబు గుడ్స | యూదుర్ మీటిఙ్ కిని ఇల్లు |
| దేవుణు గుడిః ఉండ్రెనె మహాద్. యాక యెరూసలేమ్దు మహాద్. యేసు ప్రబు సాతి సెగం కాలం వెన్కా అయాక నాసనం కితార్. యెలు దేవుణు గుడిః సిల్లెద్. | టంబు గుడ్స ఉండ్రినె మహాద్. యాక పిండ్‌జి ఒతెఙ్ ఆనాద్. లోకుర్ బూలాజి మరి ఉండ్రి బాడ్డిదు వానివాలె, అసి వాజి మహార్. | యూదుర్ మీటిఙ్ కిని ఇల్కు నండొ మహె. ఉండ్రి ఉండ్రి నాటొ ఉండ్రి ఉండ్రి మహాద్. |
| మొదొహి దేవుణు గుడిః సొలొమొను తయార్ కితాన్‌. రుండి సుట్కు యాక నాసనం కితార్. యేసు యా లోకమ్‌దు మహివలె మహి గుడిః, హేరోదు రాజు తయార్ కితిక మహాద్. దేవుణుదిఙ్ మాడిఃస్తెఙ్ రోజు కూడ్ఃనార్. అరుఙుదు నెస్పిస్నికార్ నెస్‌పిస్నార్. పుజెర్‌ఙు పూజ సీజి మహార్. | దేవుణు గుడిః తయార్ కిఎండ ముఙల మహికాదె టంబు గుడ్స. దేవుణు గుడిః తయార్ కితి వెన్కా యా గుడ్సదిఙ్ అవ్‌సరం సిల్లెండ ఆతాద్. రోజు దేవుణుదిఙ్ మాడిఃసి మహార్. పూజెఙ్ డేవాదు కిజి మహార్. | దేవుణు మాట సద్‌విదెఙ్, నెస్‌పిస్తెఙ్ ఇబ్బెన్ కూడ్ఃజి మహార్. దేవుణుదిఙ్ మాడిఃస్తెఙ్, పార్దన కిదెఙ్ లోకుర్ ఇబ్బెన్ కూడ్ఃజి మహార్. |
దేవుణు దూత:- దేవుణుబాణిఙ్ లోకురిఙ్ కబ్రు తనికానె దేవుణు దూత. దేవుణు దూత లోకురిఙ్ కాపాడ్ఃనాన్. దేవుణునె విన్నిఙ్ పోక్నాన్. దేవుణు దూత పరలోకమ్‌దు మంజినాన్. వాండ్రు లోకు ఆఎన్. సాతివరి దూబ ఆఎన్. దేవుణు దూతార్ నండొండార్ మనార్. వీరు లోకురిఙ్ కల్లదు తోరె ఆనార్‌. అయావలె వీరు లోకుర్ మూర్తిదాన్ మంజినార్.
ద్రాక్స ఏరు:- అసియా కండమ్‌దు నడిఃమి మని లోకుర్ జేట్ట కాలమ్‌దు ఆకార్ దినమ్‌కాఙ్ దొహ్‌క్ని ద్రాక్స పట్కుదాన్ ద్రాక్స ఏరు పీర్‌నార్. ద్రాక్స ఏరు పీర్‌ని ముఙల అక్కెఙ్ సణెం బూమిదు ఓణార్. దేవుణు ఇస్రాయేలు లోకురిఙ్ సీన ఇజి పర్మణం కితి దేసెమ్‌దు వారు వానివలె, బిడిఃమ్ బూమిదాన్ నడిఃజి వాతి గుర్తుదిఙ్‌నె పుల్లఙ్ కిఎండ తయార్ కిని పండొయ్ కినార్. యా ద్రాక్స పట్కు కొయ్‌ని కాలమ్‌దు కిని పండొయ్‌దిఙ్‌నె పర్న సాల పండొయ్ ఇనార్ (ద్వితీ 16:13-15).
ద్రాక్స ఏరు ఎనెట్ పీర్‌నార్ ఇహిఙ, ఉండ్రి గాన్‌గుదు (కుండిదు) ద్రాక్స పట్కు వాక్సి, కాల్కుదాన్ మట్నార్. అయా గాన్‌గుదిఙ్ ఇజ్రి బొరొ కిన మంజినార్. ఆ బొరొదాన్ మరి ఉండ్రి గాన్‌గుదు సొన్సి గుమి ఆనాద్ (యెస 16:10). అయావెన్కాఆ ద్రాక్స ఏరు పెరి గూనెఙ, కుండెఙ, తోలు ససిఙ నిహ్‌నార్. ద్రాక్స ఏరు పుల్లఙ్ ఆతి వెన్కా దన్ని పవర్ వెల్లి సొని లెకెండ ఇజ్రి మూత మంజినాద్ (యోబు 32:19). నండొ రోస్కు ఆతి తోలు ససిఙ కొత్తఙ్ పీర్‌తి ద్రాక్స ఏరు నిహ్‌సి ఇట్తిఙ, అయా తోలు ససిఙ్ సాగ్‌జి కింజి సొనె (మత్త 9:17).
పాలస్తిన దేసెమ్‌దు మని సిరియ ప్రాంతమ్‌దు నెగ్గి ద్రాక్స ఏరు నండొ దొహ్‌క్సి మహాద్. ఇస్రాయేలు లోకుర్ కనాను దేసెమ్‌దు రెఎండ ముఙల్బ కనాను దేసెం గాదం బూమి మని సారం మనికదె. మోసే కనాను దేసెమ్‌దు గుట్టు సూణి వరిఙ్ పోకిస్తివలె వారు బాణిఙ్ పెరి పెరి ద్రాక్స గెల్‌బెఙ్ జడ్డి కిజి తతార్ (సంకియా 13:21-27). అయా దేసెమ్‌దు ద్రాక్స పట్కునె ఆఎండ కూలిఙ్, ఒలీవ నూనె నండొ దొహ్‌క్సి మహాద్ (ఆది 27:28; ద్వితీ 7:13; 18:4; 2రాజు 18:32; యిర్మీ 31:12).
పాలస్తిన దేసెమ్‌దు ఏరు నెగ్గెణ్ దొహ్‌కెద్. అందెఙె అయా దేసెమ్‌దికార్ ఉణివలె, పెన్లి కిజి విందు కినివలె ద్రాక్స ఏరు ఉండెఙ్ అలవాటు వజ మహాద్ (యోహాను 2:1-12). ఆహె ద్రాక్స ఏరు, మాయం ఏరు వజ వాడు కొడ్ఃజి మహార్ (లూకా 10:34; 1తిమో 5:23). యూదుర్ యెహోవ డిగ్జి వాని టంబు గుడ్సదు వానివలె ద్రాక్స ఏరు అసి వాజి మహార్ (1సమూ 1:24). వారు తని మంజిని ద్రాక్స ఏరునె పస్కా పండొయ్ కినివలె ఉణిజి మహార్.
ఇస్రాయేలు లోకుర్ ద్రాక్స ఏరు తయార్ కిదెఙ్ బాగ నెస్త మహార్. అందెఙె లోకురిఙ్ దేవుణు ఇనికబ నెస్‌పిస్తెఙ్ ఇహిఙ ప్రవక్తర్ ద్రాక్స ఏరుదిఙ్ ఉండ్రి కత (సాసెం) వజ వెహ్సి మహార్. ఉదా: సెఇ వరిఙ్ తీర్పు కిదెఙ్ ద్రాక్స పట్కు కొయ్‌ని కాలమ్‌దిఙ్ యోవేలు ప్రవక్త పోలిస్త మనాన్ (యోవేలు 3:13). ఆహె దేవుణు లోకురిఙ్ సీని దీవెనమ్‌క లొఇ ద్రాక్స ఏరుదిఙ్‌బ తోరిస్త మనాన్ (యోవేలు 3:18).
కొత్త ఒపుమాన పుస్తకమ్దు ద్రాక్స ఏరు ఇని దన్నిఙ్ పోలిత మనాద్ ఇహిఙ, యేసు క్రీస్తు లోకుర్ విజెరి పాపం వందిఙ్ సితి నెతెర్ వందిఙ్ పోలిత మనాద్ (మార్కు 14:23-25). ఆహె కొత్త తోలు ససిఙ మంజిని ద్రాక్స ఏరుదిఙ్ యేసు కొత్త బత్కు వందిఙ్ పోలిస్త మనాన్ (మత్త 9:17). దేవుణు సెఇ వరిఙ్ కిని తీర్పు వందిఙ్ ప్రకటన పుస్తకమ్దు ద్రాక్స పట్కుఙ మట్‌తెఙ్ పోలిస్త మనాన్ (14:18-20).
నెగ్గి కబ్రు (సువార్త):- సువార్త ఇని మాటదిఙ్ నెగ్గి కబ్రు, సిల్లిఙ సర్ద సీని కబ్రు ఇజినె అర్దం. కొత్త ఒపుమానమ్‌దు, దిన్నిఙ్ అర్దం ఇనికదొ ఉండ్రి నెగ్గి కబ్రు ఇజి ఆఎద్. గాని పాపం కితి లోకురిఙ్ దన్నిబాణిఙ్ రక్సిస్తెఙ్, ముఙల దేవుణు మాటదు రాస్తి మహిక పూర్తి కిజి మా పాపమ్క వందిఙ్ సాజి, మూండ్రి రోస్కాణిఙ్ మర్జి నిఙ్జి, దేవుణు ఉండ్రి సరి తయార్ కిత మనాన్ ఇని సర్ద సీని నెగ్గి కబ్రు ఇజినె సువార్తదిఙ్ అర్దం.
పది వంతు సంద సీనిక (దసం బాగం):- ఒరెన్ గణిసిని దన్నిలొఇ ఉండ్రి వంతు దేవుణుదిఙ్ సీనికాదె దసం బాగం. ఇహిఙ, పది రూపాయ్‌ఙు గణిస్తిఙ, ఉండ్రి రూపాయ్ సీదెఙ్. డబ్బునె ఆఎండ విజు వెన్కాలొఇబ సీదెఙ్ (ఆది 14:17-20 దు దసం బాగం వందిఙ్ తొలిత వెహ్సినాద్). మోసే సితి రూలుదు దసం బాగం వందిఙ్ నెగ్రెండ వెహ్సినాద్. దేవుణు గుడిఃదు పణి కిని లేవి తెగ్గది వరిఙ్, పయిది వరిఙ్, టురకొడొఃర్‌ఙ, రాండి బోదెకాఙ్ సీదెఙ్ ఇజినె దిన్ని ఉద్దెసం. దేవుణు సీని విజు దన్నిఙ్, వన్ని లోకుర్ వన్నిఙ్ వెహ్ని వందనమ్కు లెకెండ్ మనికదె దసం బాగం సీనిక. ఎందన్నిఙ్ ఇహిఙ యా బూమిదు మనికెఙ్ విజు దేవుణువినె.
కొత్త ఒపుమానమ్‌దు ఎనిమిది సుట్కు దసం బాగం వందిఙ్ వెహ్సినాద్. గాని క్రీస్తుఙ్ నమిజిని మాటు, మఙి కల్గితి మని దన్నిలొఇ సిల్లి వరిఙ్ సీదెఙ్, దేవుణు మాట సాటిస్ని వందిఙ్ ఆ దసం బాగం వాడు కొండెఙ్. మాటు సర్దదాన్ పూర్తి మన్సుదాన్ సీదెఙ్. విజు దేవుణువినె అందెఙె వన్నిఙ్ సీదెఙ్.
పన్ను పెర్నికార్:- యేసు కాలమ్‌దు రోమా ప్రబుత్వం వందిఙ్ పన్ను లొస్నికారె పన్ను పెర్నికార్. యా పన్ను పెర్నికార్ యూదుర్‍నె. గాని వరి సొంత లోకుర్ రోమా సయ్‌నమ్‌దిఙ్ డబ్బు సీదెఙ్ ఇజి రోమాది వరివెట కూడ్ఃజి డట్టిసి లొస్నార్. రోమా ప్రబుత్వం యూదుర్ ముస్కు గెల్‌స్తారె వరి ముస్కు ఏలుబడిః కిజి మహార్. అందెఙె యూదురు పన్ను పెర్ని వరిఙ్ కెఎతార్. మరి యా పన్ను పెర్నికార్, పన్ను సీదెఙ్ మని దన్ని ఇంక లావు లొస్నారె, కండెక్ వారు లాగ్నార్. అందెఙె యా పన్ను పెర్నివరిఙ్ పాపం కినికార్ ఇజి వెహ్సి మహార్.
పరిసయుర్:- యూదురి మతమ్‌దు మహి ఉండ్రి జట్టుదికారె పరిసయుర్. మోసే రాస్తి రూలుఙ్, ఉండ్రిబ తప్ఎండ మాపు కిజినాప్ ఇజి వెహె ఆజి మహార్. వరి సొంత అలవాటుఙ్‌బ మోసే రాస్తి రూలుఙ్ వెట కల్‍ప్తార్. లోకుర్ వరిఙ్ లొఙిదెఙ్ వలె ఇజి వెహ్సి మహార్. విజు దన్ని లొఇబ దసం బాగం (సంద) సీనిక, రోమ్ని దినమ్‌దు మని రూలుఙ్ తప్ఎండ లొఙినిక, ఉపాస్ మంజినిక ముకెలం ఇజి వీరు వెహ్సి మహార్. వీరు యూదురి మతమ్‌దు గొప్ప పల్కుబడిః మనికార్. లోకుర్ విరిఙ్ గవ్రం సీజి మహార్. యేసు ప్రబు ఇహిఙ విరిఙ్ పడిఃఎండ మహాద్. ఎందన్నిఙ్ ఇహిఙ వీరు కిని అలవాటుఙ్ లొఇ మని తపుఙ్ వందిఙ్ వాండ్రు వెహ్తాన్. గాని విరిలొఇ సెగొండార్ యేసు ప్రబుఙ్ నమితార్. పరిసయుర్ సావుదాన్ మర్జి నిఙ్‌నిక మనాద్. సయ్తాన్ మనాన్. దేవుణు దూతార్ మనార్ ఇజి నమితార్.
పాణం:- దేవుణు మాటదు పాణం ఇని దన్నిఙ్ రుండి అర్దమ్కు మనె. (1) జంతుఙని లోకురిఙ్ బత్కిసినిక పాణం. అక్కదె మా ఒడొఃల్‌దు మని పాణం (మార్కు 8:36, 37; ఆది 35:18). (2) మరి ఉండ్రి అర్దం ఇనిక ఇహిఙ, మా ఆసెఙ్, సర్ద, దుక్కం, ప్రేమ, ఎత్తుకినికెఙ్, నెస్నికెఙ్ దేవుణు వందిఙ్ కోరిజినికెఙ్ యాకెఙ్ విజు మంజినికెఙ్ పాణమ్‌దునె (మత్త 26:38; లూకా 1:46).
పాపం:- దేవుణు ఎద్రు లోకుర్ సెఇక ఆతి దన్నిఙ్, సెఇపణిఙ్, తపుపణిఙ్ కితి దన్ని వందిఙ్ పాపం ఇనార్. నెసినొ నెస్ఎండనొ దేవుణుదిఙ్ లొఙిఇ దన్ని వందిఙ్ పాపం ఇనార్. సెగం పాపమ్కు ఇని ఇనికెఙ్ ఇహిఙ, దేవుణుదిఙ్ దూసిస్నిక, లొఙిఇక, యాయ బుబ్బరిఙ్ లొఙిఇక, వెహ్తి మాట వెనిక, గర్ర, పగ్గ, గోస, జట్టిఙ్, గొడెఃబెఙ్, సప్నిక, మనిదన్నిఙ్ ఇంక మరి నండొ కావాలి ఇజి సెఇ ఆస, సానిబూలానిక, రంకుబూలానిక, మొగ్గకొడొఃర్ మొగ్గకొడొఃర్ కూడ్ఃనిక, సెఇ అలవాటుఙ్ మంజినిక, బొమ్మెఙ్ మాడిఃస్నిక, కోపం ఆనిక, సోస్నిక, కేటెఙ్ ఆనిక, మహివరి వన్కా వందిఙ్ ఆస ఆనిక, కేడిః మాటెఙ్ వర్గినిక, సెఇ పణిఙ్ కినిక.
పార్దనం:- పార్దనం ఇహిఙ దేవుణు వెట వర్గినిక. వన్ని మాటెఙ్ వెంజి దేవుణుదిఙ్ పొగ్డిఃదెఙ్. మాటు కితి తపుఙ్, పాపమ్కు దేవుణు ఎద్రు ఒపుకొడ్ఃజి, వన్ని సాయం లొస్తెఙ్, దేవుణు కితి మేలుఙ వందిఙ్ వందనమ్కు వెహ్నికబ పార్దనమ్‍నె.
పార్దన ఒరెండ్రె కిదెఙ్ ఆనాద్. సిల్లిఙ పాటెఙ్‍దాన్, నండొండార్ కూడ్ఃజి పార్దనం కిదెఙ్ ఆనాద్. కీర్తన పుస్తకమ్దుబ పాటెఙ్, పార్దనం, వందనమ్కు వెహ్సినిలెకెండ మనాద్ (కీర్త 11, 18, 63, 103). పొగ్‍డిఃజినిక (కీర్త 19, 104, 148), పాపం కితి వందిఙ్ దావీదు కితి పార్దనం (కీర్త 51), పగ్గది వరిబాణిఙ్ డిఃబిస్అ (కీర్త 59, 69), దేవుణు ఒట్టు కితికెఙ్ జర్గిపివ్ ఇజి పార్దనం (కీర్త 89), దేవుణు సితి రూలుఙ వందిఙ్ వందనమ్కు వెహ్సినిక (కీర్త 119), దేవుణు కితి బమ్మ ఆని పణిఙ వందిఙ్ వందనమ్కు వెహ్తెఙ్ (కీర్త 136), దేవుణు వెట సంబందం మంజిని వందిఙ్ ప్రవక్తర్ వెహ్తికెఙ్ (యెస 6; యిర్మీ 11:18-20; 17:7-18), పార్దన ఇహిఙ, దేవుణు లోకుర్ వందిఙ్ పుజెరి పార్దనం కిదెఙ్ (యెహె 40-48 అజయమ్కు).
అహిఙ లోకుర్ విజెరె కూడ్ఃజి దేవుణుదిఙ్ పొగ్‍డిఃని దినం ఉండ్రి మనాద్ (యెస 66:22, 23), యేసు క్రీస్తు పార్దనం కితిక (మార్కు 1:35-38; 6:46), అతికారిఙ్ యేసుఙ్ అస్ని ముఙల గెత్సెమనె టోటదు పార్దన కితిక (మార్కు 14:36-39), సిల్వ ముస్కు పార్దన కితిక (కీర్త 22; మార్కు 15:34), యేసు వన్ని సిస్సురిఙ్ నేర్పిస్తి పార్దనం (మత్త 6:9-13; లూకా 11:1-4), వన్ని సిస్సుర్ వందిఙ్ బత్తిమాల్‍జి పార్దనం కితిక (యోహా 17 అజయం), లోకురిఙ్ దేవుణు వెట సమాదానం కిబిసి వారు దేవుణుదిఙ్ పార్దనం కిదెఙ్ యేసు వరిఙ్ దేవుణు ఆత్మ సితాన్ (రోమ 8:26, 27; 1కొరి 2:10-13).
విజు సమయమ్‍కాఙ్ పార్దనం కిదెఙ్ ఇజి పవులు నెస్పిస్తాన్ (కొలొ 4:2-4; పిలిపు 4:6), దేవుణు ఎసొ సత్తు మనికాండ్రొ పార్దనం కితిక తోర్జినాద్ (ఎపె 1:15-22).
పుజెరి:- లోకుర్ కితి పాపమ్క వందిఙ్ పూజ సీనికాండ్రె యూదురిఙ్ పుజెరి. యూదురి మతమ్‌దు పుజెర్‌ఙ పణి గొప్ప పెరి పణినె. దేవుణు ఇస్రాయేలు లోకురిఙ్ మోసే వెట రూలుఙ్ సితివలె పుజెర్‌ఙు ఏర్‌పాటు కిని వందిఙ్ వెహ్తాన్. లేవి జాతిదు మని ఆరోను తెగ్గదు పుట్తి వరిఙె పుజెరి ఆదెఙ్ అక్కు మహాద్. పుజెర్‌ఙు తొడుఃగని సొక్కెఙ్ ఎనెట్ తయార్ కిదెఙ్‌నొ దేవుణు వెహ్తా మహాన్. అందెఙె దేవుణు వెహ్తి లెకెండ్‌నె తయార్ కితార్.
పుజెర్‌ఙు కిని పణి ఇని ఇనికెఙ్ ఇహిఙ, (1) లోకుర్ కితి పాపమ్క వందిఙ్ పూజెఙ్ సీనికాదె పుజెర్‌ఙు కిని ముకెలమాతి పణి. లోకుర్ తని జంతుఙ్, పావ్‍ర పొట్టిఙ్ కొయ్‌జి, వన్కా నల్లదాన్, కొడుఃవుదాన్ దేవుణుదిఙ్ పూజెఙ్ సీజి మహార్. మరి లోకుర్ కూలిఙ్ తతిఙ వన్కాణిఙ్‌బ పూజెఙ్ సీనార్. మరి ఏకమె తెవ్వు సుర్జి సీని పూజబ సీజి మహార్. (2) దూపం సుర్జి పార్దనం కిజి మహార్. (3) ఒడొఃల్‌దు వాని కుస్టు రోగం ఇని పెరి జబ్బు మనికాన్, నెగెండ్ ఆతిఙ వాండ్రు సుబ్బరం ఆతాన్ ఇజి వెహ్తెఙ్ పుజెర్‌ఙనె అతికారం మహాద్. మరి ఒరెన్ దేవుణుదిఙ్ ఇస్టం ఆతి వజ మనాన్ ఇజి వెహ్తెఙ్ ఇహిఙ్‌బ, అతికారం పుజెర్‌ఙనె మహాద్. పుజెర్‌ఙు నండొండార్ మహార్. అందెఙె దేవుణు గుడిఃదు పణికిదెఙ్ ఒరెన్ ఒరెన్ వన్నిఙ్ బాగం వాజి మహాద్.
యూదురి పుజెర్‌ఙ ముస్కు అతికారం మనికాండ్రె పెరి పుజెరి. పెరి పుజెర్ ఇండ్రొణి మొగ్గ వరిఙ్, మహి పుజెర్‌ఙ పణి ఒప్పజెప్‌తెఙ్ అతికారం మహాద్. విరె పెరి పుజెర్‌ఙు. పెరి పుజెర్‌ఙబ నండొండార్ మహార్.
పెరి పుజెరి (4:0)
పుజెర్‌ఙ ముస్కు పెరి పుజెరి ఇజి ఒరెన్ మహాన్. వాండ్రు ఏంటుదిఙ్ ఉండ్రి సుట్టునె లోకుర్ విజెరె కితి పాపం వందిఙ్, యెహోవ డిగ్జి వాజి మహి టంబు గుడ్సదు మని ఒద్దె కేట ఆతి బాడ్డిదు సొన్సి పూజ సీజి మహాన్. ఒద్దె కేట ఆతి బాడ్డిదు సొండ్రెఙ్ పెరి పుజెర్‌దిఙ్‌నె అక్కు మహాద్. వన్ని వందిఙ్, లోకుర్ వందిఙ్ పూజ సితి నల్ల సిల్లెండ ఆ బాడ్డిదు సొండ్రెఙ్ ఆఎద్. నల్ల సిల్లెండ సొహిఙ ఆ పెరి పుజెరి సాన సొనాన్.
యా పుజెర్‌ఙ ఇంక పెరి పుజెరి ఆతి యేసు క్రీస్తు, యా లోకమ్‌ది లోకుర్ పాపం వందిఙ్, వన్ని నల్ల వాక్సి పూజ ఆతాన్. అందెఙె వాండ్రె మఙి విజెరిఙ్ ఇంక పెరి పుజెరి ఆత మనాన్.
పూజ బాడ్డి:- పూజ సీని బాడ్డిఙ్ రకం రకమ్‍కాణిఙ్ తయార్ కిజి ఇస్రాయేలు లోకుర్ యెహోవ వందిఙ్ పూజ సీజి మహార్.
1. పణ్కఙణిఙ్ ఉండ్రి దిమ్మలెకెండ్ తొహ్సి పూజ కిదెఙ్ బాడ్డి తయార్ కిజి మహార్. యాకదె మాలి పీట.
సుర్ని సీని పూజ బాడ్డి (2:1)
2. తుంబ మరాతి సెక్కెఙాణిఙ్ ఉండ్రి పెట్టె తయార్ కిజి, దన్నిఙ్ కంసుదాన్ పూత రాసి దన్ని ముస్కు సుర్ని సీని పూజెఙ్ కిజి మహార్. యాకదె దేవుణుదిఙ్ సంద సుర్ని మాలి పీట.
కంసుదాన్ తయార్ కితి పూజ బాడ్డి (2:0)
3. తుంబ మరతి సెక్కెఙాణిఙ్ ఉండ్రి పెట్టె తయార్ కిజి ఇని కల్తిసీలి బఙారమ్‌దాన్ పూత రాసి, దన్ని ముస్కు దూపం సుర్జి మహార్. యాకబ దేవుణుదిఙ్ సంద సుర్ని మాలి పీట.
పెరి జబ్బు/కుస్టురోగం :- యా జబ్బు ఉండ్రి పెరి జబ్బునె. యా జబ్బు మనికార్ నాహ్కాఙ్ మంజినిక ఆఎద్. మహి వరివెట కూడ్ఃజి మండ్రెఙ్ ఆఎద్. ఒడొఃల్‌ది తోలుదు వాజిని ఉండ్రి జబ్బుదిఙె పెరి జబ్బు ఇజి బయ్‌బిల్‌దు వెహ్సినాద్. యా పెరి జబ్బుదాన్ (కుస్టు రోగమ్‌దాన్) నెగ్గెణ్ ఆదెఙ్ ఇహిఙ, పుజెర్‌ఙు 'నెగ్గెణ్ ఆత మనార్' ఇజి వెహ్తిఙనె యా పెరి జబ్బుది వరిఙ్, వరి నాహ్కాఙ్ వాదెఙ్ అక్కు మంజినాద్.
ప్రవక్త:- దేవుణు ఎత్తు కితికెఙ్ లోకురిఙ్ వెహ్నికాండ్రె ఒరెన్ ప్రవక్త. లోకురిఙ్ ఇనిక వెహ్తెఙ్ ఇజి దేవుణు ఒడిఃబినాండ్రొ అక్క వన్నిఙ్ తోరిసి నెస్‌పిస్నాన్. దేవుణు విజెరి వెట తినాఙ్ వెహెన్. గాని ప్రవక్త వెట వెహ్సి పోకిస్నాన్. వీండ్రు జర్గిదెఙ్ మని సఙతిఙ్‌బ వెహ్నాన్. మరి లోకుర్ కిని పాపమ్క వందిఙ్ గట్టిఙ వెహ్సి, వరిఙ్ దిద్దిజి, దేవుణు దరొట్ వరిఙ్ మహ్సి తనాన్. దేవుణు సీని సిక్స వందిఙ్ ప్రవక్తార్ వెహ్నార్. లోకుర్ కిని పాపమ్క వందిఙ్ గట్టిఙ వెహ్ని ప్రవక్తెఙ, లోకుర్ ఇస్టం ఆఎండ వరిఙ్ సప్‌తార్. మరి అబద్ద ప్రవక్తెఙ్‌బ మహార్. వారు దేవుణు వెహ్తికెఙ్ ఆఎండ, వరి మన్సుదు ఒడిఃబినికెఙ్‌నె వెహ్సి మహార్.
ప్రేమ:- ప్రేమ ఇని మాటదిఙ్ నండొ అర్దమ్కు మనె. ముఙల్బ యెలుబ అయ్‍లికొడొః, మొగ్గకొడొః నడిఃమి మని ప్రేమ వందిఙ్ వెహ్సినిక (ఆది 24:67; 29:20; పరమ 1-8 అజయమ్కు), కుటుం నడిఃమి మంజిని ప్రేమ (ఆది 25:27, 28; రూతు 1:1-18), కూడఃఎన్ నడిఃమి మని ప్రేమ (2సమూ 1:26), ఎజుమాని నడిఃమిని వెట్టి పణిమన్సిఙ్ మంజిని ప్రేమ (ద్వితీ 15:16, 17).
ఇస్రాయేలు లోకుర్ విజు వన్కా ముస్కు దేవుణుదిఙ్ (ద్వితీ 6:5), వరి పడఃకది వరిఙ్, వరి కూడెఃఙ, బందుఙుల్‍ఙ (లేవి 19:18), ఆఇ దేసెమ్ది వరిఙ్ (ద్వితీ 10:17-19) ప్రేమిస్తార్.
అయావెన్కా ప్రవక్తర్, పాటెఙ్ రాస్నికార్ దేవుణుదిఙ్‍ని వన్ని లోకుర్ నడిఃమి సంబందం సిల్లిఙ నమకం వందిఙ్, ఆడ్ఃమాసెర్ నడిఃమి మంజిని సంబందం ఇహిఙ ఒరెన్దిఙ్ ఒరెన్ నమకమ్దాన్ మంజినిక. ఒరెద్ దన్ని మాసిఙ్ నమిసి మోసెం కితిఙ దన్ని మాసి ఎనెట్ కోపం ఆనాండ్రొ, అయావజనె దేవుణుదిఙ్ గవ్రం సిఇ ఇస్రాయేలు లోకురి బత్కుబ మంజినాద్. అపొసి వన్ని మరిసిఙ్ ప్రేమిస్ని లెకెండ్, దేవుణు వన్ని లోకురిఙ్ ప్రేమిసినాన్ ఇజి హోసేయ ప్రవక్త వెహ్తాన్ (హోసే 2, 11). ఆహె పరమగీతమ్‍దు పెన్లి దఙ్‍డః, పెన్లి బోదెలి నడిఃమి మని నండొ ప్రేమ వందిఙ్ వెహ్సినిక, దేవుణుదిఙఙ్‍ని వన్ని లోకుర్ నడిఃమి మని ప్రేమ వందిఙ్ వెహ్సినాద్. దేవుణు వన్ని లోకురిఙ్ ప్రేమిసినిక ఎనెట్ ఇహిఙ, ఒరెద్ అయ్‍సి దన్ని పొట్టది కొడొఃరిఙ్ ఎసొ నెగ్రెండ ప్రేమిస్నాదొ అయావజ ప్రేమిసినాన్ (యెస 49).
ఆహె దేవుణుదిఙ్ ప్రేమిస్తెఙ్ ఇజి, నిఙి నీనే ప్రేమిస్తి లెకెండ్ నీ పడఃకది వరిఙ్‍బ ప్రేమిస్అ ఇజి యేసు ప్రబు వన్ని సిస్సురిఙ్ నేర్పిస్తాన్ (మత్త 22:34-40; మార్కు 12:28-33). అక్కదె ఆఎండ యేసు ప్రబు సమరయది వన్ని వందిఙ్ వెహ్తాన్ (లూకా 10:29-37). అయావజనె దేవుణు లోకమ్దిఙ్ ఎసొనొ ప్రేమిస్తాన్ (యోహా 3:16). దేవుణుదిఙ్ నమితి లోకుర్ విజెరె ఒరెన్దిఙ్ ఒరెన్ ప్రేమిసి మండ్రెఙ్‍వలె (యోహా 13:34, 35). మెట్ట ముస్కు యేసు వన్ని సిస్సురిఙ్ బోదిస్తివలె, నా పగ్గది వరిఙ్ నాను ప్రేమిస్తి లెకెండ్ మీరుబ మీ పగ్గది వరిఙ్ ప్రేమిస్తు ఇజి వెహ్తాన్ (మత్త 5:43-48).
దేవుణు మఙి ప్రేమిస్తాండ్రె, మా పాపమ్క వందిఙ్ సిల్వదు పూజ ఆదెఙ్ వన్ని సొంత మరిసిఙ్‍నె సితాన్ (రోమ 5:3-8). దేవుణు ప్రేమదాన్ మఙి ఇనికబ కేట కిదెఙ్ అట్ఎద్ ఇజి పవులు ఇని ఒరెన్ వెహ్సినాన్ (రోమ 8:31-39). ప్రేమ దేవుణు సితి ఆత్మపలమ్‍క లొఇ ఉండ్రి (గలతి 5:22). ప్రేమ మనికాన్ కీడుః కిఎండ నెగ్గి పణిఙ్ కినాన్ (రోమ 13:8-10; 1కొరి 13:1-13). ప్రేమదాన్ మండ్రె నండొ కస్టబడ్ఃదు (1కొరి 14;1).
కొత్త ఒపుమానం పుస్తకమ్దు అగాపే ఇని గ్రీకు మాటదిఙ్ అర్దం ఇని కల్తి సిల్లి ప్రేమ.
మందసం పెట్టె /యెహోవ ఒపుమానం పెట్టె:- మందసం పెట్టె మోసే కాలమ్‌దు ఎబ్రి లోకుర్ (ఇస్రాయేలు లోకుర్) బిడిఃమ్ బూమిదాన్ పయ్‌నం కిజి వాతివలె యా మందసం పెట్టె వరివెట మహాద్. యా మందసం పెట్టె యెహోవ డిగ్జి మహి టంబు గుడ్సదు ఒద్దె నెగ్గి బాడ్డిదు యా పెట్టె ఇడ్‌జి మహార్. యా మందసమ్‌దు కెరుబుఙ్, బఙారమ్‌దాన్ తయార్ కితి గిన్నెదు మన్నా, ఆరోను డుడ్డు (సంకి 17:1-11) పది ఆడ్రెఙ్ మహె. యా మందసం పెట్టె తయార్ కితి పద్దతి ఎనెట్ ఇహిఙ, దిన్ని నిరిండ్ 45 అంగులమ్‌కు, దిన్ని ఒస్సర్ 27 అంగులమ్‌కు మనాద్ ఇజి నిర్గమ కాండం ఇని పుస్తకమ్దు మనాద్ (నిర్గమ 25:10-22; 31:7; 35:30-35; 37:1-9; ద్వితీ 10:1-5).
మందసం పట్టె (2:0)
యాక తుమ్మ మర్రాన్‌దాన్ తయార్ కితార్. లేవి తెగ్గదు మని పుజెర్‌ఙునె యా మందసం పెట్టె పిండ్‌జి మహార్. సమూయేలు కాలమ్‌దు సిలోహు ఇని పట్నమ్‌దు మహి, యెహోవ డిగ్జి మహి టంబు గుడ్సదాన్ యా మందసం పెట్టె పిలిస్తియదికార్ అస్త సొహార్ (1సమూ 4 అజయం). పిలిస్తియది వరిఙ్ యెహోవ జబ్బుఙ్ పుటిస్తిఙ్, వారు ఆ పెట్టెదిఙ్ కిరియత్ తారిము ఇని పట్నమ్‌దు పోకిస్తార్. అక్క కిరియత్ తారిమ్‌దు 20 పంటెఙ్ మహాద్ (1సమూ 5:1-7:1). అయావెన్కా దావీదు రాజు మందసం పెట్టె యెరూసలేమ్దు తతాన్ (2సమూ 6 అజయం). సొలొమొను ఆ పెట్టెదిఙ్ యెరూసలేమ్దు మని గుడిఃదు ఇట్త మహాన్ (1రాజు 8 అజయం) క్రీస్తు పూర్బం 587దు బబులోనుదికార్ యెరూసలేమ్‌దిఙ్ నాసనం కితివలె యా మందసం పెట్టె సిల్లెండ ఆన మంజినాద్‌సు.
యూదురి రూలుఙ్ నెస్పిస్నికార్:- యూదురి మతమ్‌దు మహి పెరికార్, యూదురి రూలుఙ్ నెస్పిసి మహార్. మోసే రాస్తి సితి రూలుఙ్ లోకురిఙ్ నెస్పిసి, దన్ని అర్దమ్కు వెహ్సి సీజి మహార్. వీరు దేవుణు మాటెఙ్ రాసి సీజి మహార్. ఆహె రాస్నివలె అయా మాటదు ఉండ్రిబ మారిస్ఎండ జాగర్త సుడ్ఃజి మహార్. దేవుణు గుడిఃదు వాని వరిఙ్ వీరు నెస్పిసి మహార్.
యూదుర్:- యాకోబు (ఇస్రాయేలు) పొట్టద్ పుట్తి పన్నెండు మంది మరిసిర్ లొఇ మని ఒరెన్‌నె యూద. వన్ని కుటుమ్‌ది వరిఙ్ యూదుర్ ఇజి కూక్సినార్. గాని కొత్త ఒపుమానమ్‌దు ఇస్రాయేలు లోకురిఙ్ విజెరిఙ్ యూదుర్ ఇజినె కూక్సినార్. వారు ఎమెణి తెగ్గదు పుట్తికార్ ఆతిఙ్బ వరిఙ్ యూదుర్ ఇజి కూక్సినార్. వరిఙ్ సున్నతి కిబె ఆతికార్ ఇజిబ వెహ్నార్.
యూదుర్ మీటిఙ్ కిని ఇల్లు:- యూదుర్ బత్కిజిని విజు పట్నమ్‍కాఙ్, వరి నాహ్కాఙ్ ఉండ్రి మీటిజ్ కిని ఇల్లు మహాద్. యూదుర్ ఇనికబ కిదెఙ్ ఇహిఙ, మీటిఙ్ కిని ఇండ్రొనె కిజి మహార్. ముకెలం రోమ్ని దినమ్‌దు కిని మీటిఙ్‌బ ఇబ్బెనె కిజి మహార్.
యూదురు మీటిఙ్ కిని ఇల్లు (6:0)
1. దేవుణు మాట సద్‌వినార్.
2. దేవుణు మాటదాన్ లాగ్జి నెస్‌పిస్నార్.
3. పార్దనం కిజి, దేవుణుదిఙ్ పొగ్డిఃజి మాడిఃస్నార్.
4. కొడొఃరిఙ్ సదు నెస్‌పిస్నార్.
5. యూదురి నడిఃమి మని గొడ్ఃబెఙ వందిఙ్ తగ్గు బసి రాజనం కినార్. తీర్పు కినార్.
మీటిఙ్ కిని విజు ఇల్కాఙ్ పెద్దెల్‌ఙు మంజినార్. వారె పార్దనం కిజి మహార్. వారె పొగ్డిఃజి మాడిఃసి యూదురిఙ్ నడిఃపిసి మహార్.
యెహోవ (దేవుణు) :- దేవుణు వన్ని పేరు ఉండ్రి తుప్పదు సిస్సు కసి మహిబాన్ మోసేఙ్ వెహ్తాన్ (నిర్గ 3:1-15). దేవుణు అస్సల్ పేరునె యెహోవ. యాక ఎబ్రి బాసదాన్ యెహోవ ఇజి వెహ్నార్. యా యెహోవ ఇని దేవుణు పేరు ఎబ్రి బాసదు ఎనెట్ పల్‌క్సి మహారొ తెలిఎద్. ఎందన్నిఙ్ ఇహిఙ, యూదుర్ యా పేరుదిఙ్ ఒద్దె నెగ్గిక (ఒద్దె పరిసుద్దం) ఇజి వెహ్సి, రోమ్ని దినం నాండిఙ్, సిల్లితిఙ ముకెలమాతి దినమ్‌కాఙ్‌నె డట్టం వెహ్సి మహార్. నస్తివలెబ పూజ సీని పెరి పుజెరినె దేవుణు పేరు అసి మహాన్.
యూదుర్, దేవుణు మాటదు మహి యెహోవ ఇని పేరు సద్‌విని వలె, 'అదోనాయి' ఇహిఙ, విజు దన్ని ముస్కు సత్తు మని నా ప్రబు ఇజి పేరు అసి మహార్.
కొకొండార్ పండితికార్ దేవుణు పేరు పరిసుద్దమ్‌తిక ఇజి, యెహోవ పేరు లోకుర్ ఎయెర్‌బ అస్తెఙ్ వీలు సిల్లెండ, 'యాహ్‌వె' ఇని పేరుదు మని అస్సు అక్సరమ్‌కుని, 'అదోనాయి' ఇని పేరుదు మని అల్లు అక్సరమ్‌కు కల్‌ప్సి “యెహోవ” ఇని పేరు రాస్తార్.
క్రీస్తు పూర్బం మూండ్రి వందెఙ్, సిల్లితిఙ రుండి వందెఙ్ పంటెఙ్ ముఙల పడాఃయ్ ఒపుమాన పుస్తకమ్‌కు తర్జుమా కితివలెబ, తర్జుమా కితికార్ యా ‘అదోనాయి’ ఇని పేరు బదులు గ్రీకు మాటదాన్ వాతి ‘కెరియోస్’ ఇని ‘ప్రబు’ ఇజి రాస్తార్.
యెహోవ డిగ్జి మహి టంబు గుడ్స:- దేవుణు మోసేఙ్ తోరిస్తి తీరు వజ ఇస్రాయేలు లోకుర్ తయార్ కితి టంబు గుడ్సదిఙ్, దన్ని లొఇ మని వన్కా వందిఙ్ విజు కూడ్ఃప్సి 'యెహోవ డిగ్జి మహి టంబు గుడ్స' ఇనార్. ఇస్రాయేలు లోకుర్ బిడిఃమ్ బూమిదు బూలాజి మహివలె, యా టంబు గుడ్సబ ఒసి మహార్. అందెఙె వారు యా టంబు గుడ్స పిండ్‌జి ఒనిలెకెండ్ తయార్ కిత మహార్.
యెహోవ డిగ్జి మహి టంబు గుడ్స. (1:0)
రక్సణ:- పాపమ్‌దాన్ విడుఃదల ఆనిక, సిల్లిఙ గెల్‌స్నిక దిన్ని వందిఙె రక్సణ ఇనార్. ఆదాముని అవ్వ ఏదెను టోటదు దేవుణు వెహ్తిక వెన్ఎండ పాపం కితార్. నాండిహాన్ అసి పాపమ్‌దాన్ విడుఃదల ఆదెఙ్ లోకురిఙ్ అవ్‌సరం ఆత మహాద్. వెన్కా లోకుర్ నండొ పాపం కిజి, లోకం నండొ సెఇక ఆతివలె, నోవవు కాలమ్‌దు పెరి గడ్డ తపిసి నోవవు కుటుమ్‌దు మహి ఎనిమిది మందిదిఙ్ సావుదాన్ తప్రిసి, మహి లోకుర్ విజెరిఙ్ దేవుణు సప్తాన్. మరి సుడ్ఃతిఙ ఇస్రాయేలు లోకుర్ అయ్‌గుప్తు దేసెమ్‌దు వెట్టి పణి కిజి మహిఙ్, బాణిఙ్ దేవుణు వరిఙ్ తప్రిసి రక్సిస్తాన్. యా లోకమ్‌ది లోకుర్ విజెరిఙ్ ఎల్లకాలం మని సిక్సదాన్ తప్రిసి, వరి పాపమ్‌కాణిఙ్ గెలిపిస్తెఙ్ యేసు క్రీస్తు యా లోకమ్‌దు వాతాన్. వాండ్రు సిలువాదు సాతాండ్రె మరి మర్జి నిఙితాన్. వన్ని ముస్కు నమకం ఇట్తి వరిఙ్ విజెరిఙ్ ఎల్లకాలం మంజిని సిక్సదాన్ తప్రిసి రక్సిస్నాన్.
రక్సిస్నికాన్:- యేసు ప్రబుఙ్‌నె రక్సిస్నికాన్ ఇనార్. ఎందన్నిఙ్ ఇహిఙ లోకురిఙ్ వరి పాపమ్‌కాణిఙ్ గెల్‌పిస్తెఙ్ వాండ్రు ఉండ్రి సరి తోరిస్తాన్. లోకురి పాపమ్కు వరిఙ్ ఎల్లకాలం మని సిక్స తపిసినాద్. అక్క వరిఙ్ దేవుణుబాణిఙ్ దూరం కిబిసినాద్. యా పాపం ఇని సిక్సదాన్ లోకురిఙ్ రక్సిస్తెఙ్ ఇజి వన్ని ముస్కు మోపె ఆతాండ్రె సాతాన్. అయా లెకెండ్ వాండ్రు లోకురిఙ్ రక్సిస్తాన్. వాండ్రు ఇని తపుబ కిఇకాన్. గాని మా వందిఙ్ వాండ్రు అయా సిక్స మోపె ఆతాండ్రె సాతాన్. అందెఙె యేసు ముస్కు నమకం ఇడ్ని విజెరిఙ్, వరి పాపమ్కు దేవుణు సెమిస్నాన్. వాండ్రు వరిఙ్ నీతి నిజాయితి మని వరి వజ కినాన్. యేసు సాతి సావుదాన్, లోకుర్ విజెరిఙ్ సయ్తాన్ బాణిఙ్ విడుఃదల మనాద్.
రోమ్ని దినం (విస్రాంతి దినం):- వారమ్‌ది కడెఃవెరి పేరునె రోమ్ని దినం. యాక యూదురు వెహ్సిని పేరు. యూదురు ఎలాగ దినమ్‌కు లెక్క కినార్ ఇహిఙ, పొద్దు అర్సినివలెహాన్ వరిఙ్ దినం మొదొల్‌సినాద్. సుక్రి పొద్దు అర్సిని వలెహాన్ అసి సనివారం పొద్దు అర్సిని దాక మంజినాద్. యా దినమ్‌నె యూదురిఙ్ కడెఃవెరి దినం. యాక వరిఙ్ రోమ్ని దినం, అయా నాండిఙ్ వారు ఇని పణిబ కిఎండ రోమ్‌నార్. మరి అయా నాండిఙ్ వారు కూడ్ఃజి వాజి దేవుణుదిఙ్ పార్దనం కిజి మహార్.
లేవి తెగ్గ:- యాకోబు పొట్టద్ పుట్తి పన్నెండు మంది మరిసిర్ లొఇ ఒరెన్‌నె లేవి. యా లేవి కుటుమ్‌దు పుట్తికారె మోసేని ఆరోను. ఆరోనుఙ్ పుజెరిఙ విజెరె ముస్కు పెరి పుజెరి ఇజి దేవుణు ఏర్‌పాటు కితాన్‌. అందెఙె ఆరోను కుటుమ్‌దికారె పుజెరి పణి కిదెఙ్ ఇజి దేవుణు ఆడ్ర సితాన్. అందెఙె ఆరోను కుటుమ్‌దికారె పుజెర్‌ఙు ఆతార్. గాని లేవి తెగ్గదు మని మహివరిఙ్ దేవుణు గుడిఃదు, దేవుణు వందిఙ్ కేట కితి ఒస్తుఙ్ సూణి పణి ఒప్పజెప్త మహాన్. పుజెర్‌ఙు పూజ కినివలె తోడు కిదెఙ్, గుడిః నెగెండ్ ఇడ్‌దెఙ్, గుడిః రేసి కెహ్నిక నిన్ని పణిఙ్ వీరె కిజి మహార్. విరిఙ్ పూజ కిదెఙ్ అక్కు సిల్లెద్. గాని పూజ కిదెఙ్ మని జంతుఙ్ సప్‌తెఙ్, వన్కా తోలు రెక్తెఙ్ పుజెర్‌ఙ తోడు కిజి మహార్. అయా లెకెండ్ గుడిఃదు దేవుణు వందిఙ్ కేట ఆతి ఒస్తుఙ్, పుజెర్‌ఙ వందిఙ్ ముసి ఇట్తి వెన్కాఙ్‌నె విరిఙ్ ముట్తెఙ్ ఆజి మహాద్. మరి దేవుణు ఎద్రు ఇడ్ని రొట్టెఙ్ వీరె తయార్ కిజి మహార్. ఇస్రాయేలు లోకుర్ లొఇ పన్నెండు తెగ్గది వరిఙ్ కనాను దేసెం వంతు కితివలె (వాట కితివలె) లేవి తెగ్గదు మని వరిఙ్ బూమి ఇనికబ వంతు సిఎతార్. ఎందన్నిఙ్ ఇహిఙ వారు దేవుణు గుడిఃదు సేవ పణిఙ్ కిజి మహార్. అందెఙె మహి పదకొండు తెగ్గది వరిఙ్ కల్గితి విజు వన్కాఙ్ లొఇ వరి వరి పది వంతుఙ్ సంద (దసం బాగం) విరిఙ్ సీదెఙ్ ఇజి దేవుణు వెహ్తాన్.
లోకుమరిసి:- పడాఃయ్ ఒపుమాన కాలమ్‌దు మని దానియేలు ఇనికాన్ దేవుణు ప్రవక్త. వీండ్రునె ఒరెన్ రక్సిస్ని వన్ని వందిఙ్ వెహ్తా మహాన్. వాండ్రు లోకురిఙ్ వరి పాపమ్‌కాణిఙ్ గెల్‌పిస్తెఙ్ దేవుణు మంజిని బాడ్డిదాన్ (పరలోకమ్‌దాన్) ఒరెన్ రక్సిస్ని వన్నిఙ్ దేవుణు పోక్నాన్. వన్నిఙ్‌నె లోకుమరిసి ఇజి వెహ్తాన్. కొత్త ఒపుమాన కాలమ్‌దు యేసుఙ్‌నె లోకుమరిసి ఇజి కూక్తాన్. వాండ్రు దేవుణు పోక్తికాన్. బుబ్బ ఆతి దేవుణునె వన్నిఙ్ అతికారం సితాన్. వాండ్రు లోకు వజ పుట్తికాన్. గాని వాండ్రు దేవుణునె.
విడుఃదల (పూర్తి డిఃబె ఆనిక) :- యేసు బూమిద్ వాతి బాణిఙ్ అసి యెలు దాక యేసు క్రీస్తు ముస్కు నమకం ఇడ్‌జి, బాదెఙ్, ఇమ్‌సెఙ్ ఓరిసి బత్కిజిని విజెరె, యేసు గొప్ప గన్నమ్‌దాన్ మర్జి వానివలె సూణార్. అయావలెనె బుబ్బాతి దేవుణు యేసుఙ్ సితి గొప్ప గనం మఙిబ సీనాన్. యేసు క్రీస్తు మర్జి వానివలె తొహె ఆతి లెకెండ్ మని మా ఆత్మెఙ పూర్తి విడుఃదల దేవుణు సీనాన్. వాండ్రు మరి మర్జి వానివలె మాటుబ వన్నివెట కూడ్నాట్. అయావలెనె యెలు మని బూమి ఆగాసం విజు సిల్లెండ ఆనెలె. నస్తివలె మాటు యేసు క్రీస్తు వెట ఎల్లకాలం మని బత్కుదు మంజినాట్‌లె. యా ఎల్లకాలం మని బత్కుదు మంజినికాదె పూర్తి విడుఃదల ఆనిక.
వేసెం కినిక:- ఒరెన్ మని లెకెండ్ ఆఎండ మరి ఉండ్రి రకం తోరె ఆనికాదె వేసం. యా మాట గ్రీకు దేసెమ్‌దు కర్జిని బేసుదాన్ వాత మనాద్. అబ్బె ఒరెన్ వేసం పొక్సి కర్జినికాన్ వేసం పొకె ఆజి కర్జినాన్. ఇహిఙ, వాండ్రు ఉండ్రి లెకెండ్ మంజి మరి ఉండ్రి రకం వేసం పొకె ఆజినాన్. యేసు ప్రబు యా లోకమ్‌దు మహివలె వేసం కినివరి వందిఙ్ డట్టం వెహ్తాన్. ముకెలం పరిసయుర్‌ఙని యూదుర్ రూలుఙ్ నెస్‌పిస్ని వరిఙ్ డట్టిసి వెహ్తాన్. ఎందన్నిఙ్ ఇహిఙ, వారు కితి నెగ్గి పణి వందిఙ్, పార్దనం వందిఙ్, ఉపాస్ వందిఙ్, లోకుర్ బాణిఙ్ పొగెడెః ఆదెఙ్ వారు నండొ వెహ్నార్ (మత్త 6:1, 2, 5). వారు ముస్కుహాన్ నండొ బక్తి మనికార్ ఇజి తోరె ఆనార్‌. గాని నిజమాతి దన్ని వందిఙ్ వారు గుడ్డిదాన్ మంజినార్ (లూకా 20:9-20), వరి మన్సుదాన్ వారు నిజం దేవుణుదిఙ్ పొగ్డిఃజి మాడిఃస్ఎర్.
సఙం:- బయ్‌బిల్‌దు సఙం ఇజి తర్జుమా కితిక గ్రీకు బాసదాన్ వాతిక. ‘కెరియోస్’ ఇహిఙ ‘ప్రబు’ ఇజి అర్దం. అందెఙె గ్రీకు బాసదాన్ వాతి ‘కిరియోకాన్’ ఇని మాట ప్రబు ఇని మాటదిఙ్ సమందిస్తిక. యా కిరియోకాన్ ఇని మాటనె ఇంగ్లిస్‌దాన్ ‘సర్చ్’ ఇని మాట పుట్తాద్. యా సర్చ్ ఇని మాటదిఙ్ సఙం ఇజి అర్దం. సఙం ఇహిఙ యేసు క్రీస్తు వందిఙ్ మని నెగ్గి కబ్రు వెంజి నమితి గుంపుదిఙ్‌నె సఙం ఇజి వెహ్నార్. వీరు దేవుణు ఉద్దెసమ్‌కు నెస్తికార్. వీరు దేవుణుదిఙ్ ఇస్టం ఆతి పణిఙ్ లోకమ్‌దు కిని వందిఙ్ ఎర్‌పాటు ఆతికార్. యా సఙమ్‌దిఙ్ బుర్ర ప్రబు ఆతి క్రీస్తునె (ఎపె 1:22; కొలొ 1:18).
కొత్త ఒపుమానమ్‌దు సఙం ఇని మాటదిఙ్ రకరకమ్‌కు వెహ్సినార్. మత్తయి రాస్తి వజ సఙం ఇహిఙ దేవుణుదిఙ్ లొఙిని లోకుర్. రోమ పట్నమ్ది వరిఙ్ రాస్తి ఉత్రమ్‌దుని గలతి పట్నమ్ది వరిఙ్ రాస్తి ఉత్రమ్‌దు సఙం ఇహిఙ, దేవుణుదిఙ్ నమితి కొత్త లోకుర్ ఇజి పవులు వెహ్తాన్. (పవులు ఉద్దెసం, మోసే రాస్తి యూదురి రూలు పుస్తకమ్దు మని ఆసారమ్‌కు లొఙినికార్ ఆఎర్). సఙమ్‌దిఙ్ క్రీస్తు ఒడొఃల్ ఇజిబ వెహ్తాన్ (1కొరి 1:12, 27-31). లూకా రాస్తి పుస్తకమ్‌దుని అస్తులు కితి పణిఙ్ వందిఙ్ వెహ్సిని పుస్తకమ్దు, క్రీస్తుఙ్ నమితి లోకుర్ కితి ముకెలమాతి పణి ఇనిక ఇహిఙ, జాతి, కులం ఇని తేడః సిల్లెండ లోకమ్‌దు మని లోకురిఙ్ విజెరిఙ్ యేసు క్రీస్తు వందిఙ్ సువార్త వెహ్నికార్ (అపొస్తు 1:8) పేతురు రాస్తి ఉత్రమ్‌దు, సఙం ఇహిఙ, దేవుణు ఎర్లిస్తి జాతి, పుజెర్‌ఙు, రాజుర్ లెకెండ్ దేవుణు వెట ఏలుబడిః కినికిదెర్. మీరు దేవుణు వందిఙ్ కేట ఆతి లోకుర్. వన్ని సొంత లోకుర్. పాపం ఇని సీకటిదాన్ వన్ని గొప్ప బమ్మ ఆతి జాయ్‌దు మిఙి కూక్త తతాండ్రె, వన్ని బమ్మ ఆతి పణిఙ వందిఙ్ సాటిస్తెఙ్ ఇజి మిఙి ఇట్తాన్ (నిర్గమ 19:5, 6; 1పేతు 2:9). సఙం ఇహిఙ నెగ్గి గవ్‌డుఃయెన్‌దిఙ్ సెందితి ఉండ్రి మంద (యోహాను 10:16). ద్రాక్స దొలుదు మంజిని కొనెఙ్ నన్నికార్ ఇజి సఙం వందిఙ్ వెహ్సినార్ (యోహాను 15:1-16).
మొదొహి అపొస్తురి కాలం గెడ్ఃస్తి వెన్కా, సఙం ఉండ్రి సమస్త లెకెండ్ ఆతాద్. సఙమ్దు పెద్దెల్‌ఙు ఎర్‌పాటు కిజి, వరిఙ్ సఙం ముస్కు బాజిత ఒప్పజెప్సి మహార్. సఙం వందిఙ్ ఎపెసి పట్నమ్ది వరిఙ్ రాస్తి ఉత్రమ్‌దు, తిమోతిఙ్ రాస్తి ఉండ్రి, రుండి ఉత్రమ్‌దు, తీతుఙ్ రాస్తి ఉత్రమ్‌దు సఙమ్దు మంజిని పెద్దెల్‌ఙ వందిఙ్ పవులు రాస్తమనాన్.
సద్దుకయుర్:- సద్దుకయుర్‍బ యూదురి మతమ్‌దు మని మరి ఉండ్రి జట్టుదు మనికార్. వీరుబ పరిసయుర్ కిజిని లెకెండ విజు కిజినార్. గాని వీరు సావుదాన్ మర్జి నిఙ్‌నిక సిల్లెద్ ఇజి నమితార్. మరి సయ్తాన్ సిల్లెన్, దూతార్ సిల్లెర్ ఇజిబ వీరు నమితార్.
సన్‍హెద్రి సఙం:- సన్‍హెద్రి సఙం ఇహిఙ, ఉండ్రి కోర్టు. ఇబ్బెన్ డబ్బయ్ ఉండ్రినొ మరి లావునొ గొప్ప ముకెలమాతి యూదుర్ కూడ్ఃజి మహార్. యా కోర్టుదు వీరు విజెరె కూడ్ఃజినె యూదురి మతం వందిఙ్ మని సఙతిఙ్ తీర్‌మానం కిజి మహార్. పుజెర్‌ఙ ఇంక పెరి పుజెరి, యూదుర్‌ఙు కూడ్ఃనివలె ముకెలమాతి కుర్సిదు బసి, ఇజ్రి సఙతిఙ వందిఙ్ తీర్పు తీరిసి మహార్. సన్‍హెద్రి సఙమ్దు అయావలె పెరి పుజెరి వన్ని ఇండ్రొణి మొగ్గకొడొఃర్, మహి ముకెలమాతి పుజెరి ఇండ్రొణికార్ దేవుణు గుడిః కాప్ కిని వరి నెయ్కి ముఙల పెరి పుజెరి లెకెండ్ మహికార్ మంజినార్. యెరూసలేమ్దు మని సన్‍హెద్రి సఙమ్‍దిఙ్‍నె పెరి సఙతిఙ వందిఙ్ తీర్పు తీరిస్తెఙ్ అతికారం మహాద్. యేసు ప్రబుఙ్ సన్‍హెద్రి సఙం ముఙాల్‌నె నిల్‌ప్తివలె, వాండ్రు సాదెఙ్‌వలె ఇజి, సన్‍హెద్రి సఙమ్‌దికార్ వెహ్తార్. గాని అయా సిక్స సీదెఙ్ రోమా అతికారిఙనె అతికారం మహాద్. అందెఙె వన్నిఙ్ రోమా గవర్నరు ఆతి పిలాతుబాన్ పోక్తార్.
సయ్తాన్:- దేవుణుదిఙ్ నండొ పడిఃఇకాండ్రె సయ్తాన్. వీండ్రె విజు దెయమ్‌కాఙ్ నెయ్కి. వీండ్రు పూర్బమ్‌దు దేవుణు దూతార్ లొఇ వీండ్రు ఒరెన్. వీండ్రె దేవుణు దూతార్ లొఇ గొప్ప పెరికాన్ ఆత మహాన్. యెహోవ దేవుణు విన్నిఙ్ నండొ అతికారం సిత మహాన్. గాని వీండ్రు నండొ గర్ర ఆతాండ్రె దేవుణుబాణిఙ్ దూరం ఆతాన్. అందెఙె వన్నిఙ్‌ని వన్ని దరొట్ మహి దూతరిఙ్ దేవుణు పరలోకమ్‌దాన్ వెల్లి నెక్త పొక్తాన్. వన్నిఙ్ నెక్తి పొక్తిఙ్, వాండ్రు యా లోకమ్‌దు వాతాన్. దేవుణు వన్నిఙ్ పరలోకమ్‌దాన్ వెల్లి పోక్తివలె, వన్నిఙ్ మహి అతికారం ఇనికబ లాగ్‍ఎతాన్. అందెఙె సయ్‌తాన్‌నె అవ్వెఙ్ పాపం కిబిస్తాన్. సయ్‌తాన్‌ని వన్నివెట మహి దూతార్ నండొ సెఇకార్. అందెఙె లోకుర్ విజెరిఙ్ సయ్తాన్ దూతెఙ్ నండొ పాపమ్కు కిబిసినార్. లోకుర్ ముస్కు సెఇ నేరమ్‌కు మొప్‌సినార్. విజు సెఇ పణిఙ్ కిబిస్తెఙ్ సుడ్ఃజినార్.
సయ్‌తాన్‌దిఙ్ మని పేర్కు ఇనికెఙ్ ఇహిఙ, బయ్‌లుజెబ్బు, సరాస్, పగ్గతికాన్ (పడిఃఇకాన్), ఆసెఙ్ తోరిసి పరిసెఙ్ కిబిస్నికాన్, యా లోకమ్దిఙ్ ఏలుబడిః కిజినికాన్.
సాసి వెహ్నికాన్:- నాయం తీరిస్తెఙ్ కోర్టుదు ఒరెన్ మరి ఒరెన్ వందిఙ్, వన్నిఙ్ ఎద్రిసినొ వన్నివెట కూడ్ఃజినొ వెహ్ని దన్నిఙ్‌నె సాసి ఇనార్. అయా లెకెండ్ వెహ్నికాండ్రె సాసి వెహ్నికాన్, ఇనికబ సీదెఙ్‌నొ లొస్తెఙ్‌నొ మని దన్ని నడిఃమి ఉండ్రి ఆదారం లెకెండ్ సాసిర్ నిల్నార్.
సిల్‍కార్‍స్నిక:- ఎయెన్‌బ ఒరెన్ పాపం (తపు) కితిఙ వన్ని పాపం సొని వందిఙ్ ఆజి యెహోవెఙ్ పూజెఙ్ సీదెఙ్ వలె. అయా లెకెండ్ పూజెఙ్ సీని వందిఙ్ వాండ్రు రుండి లేత కోడెఃఙ్‌గాని, రుండి మెండ గొర్రెఙ్‌గాని, రుండి ఎల్లెట్ గొర్రెఙ్‌గాని పుజెరిబాన్ యెహోవ డిగ్జి వాని టంబు గుడ్సదు పూజ సీజి మహార్. వన్కా లొఇ ఉండ్రి దన్నిఙ్ పూజ సీని ముఙల వన్ని పాపం సొని వందిఙ్ పుజెరి వన్ని కియు దన్ని బుర్ర ముస్కు ఇడ్‌బిసి దన్నిఙ్ పూజ సీజి మహాన్. పూజ సీనివలె దన్ని నెత్తెర్ ఒడ్‌జి అయా నెత్తెర్‌దు డస్క ముడుక్సి పూజ బాడ్డి సుట్టులా సిల్‌కార్‌సి మహార్. అయా నెత్తెఙ్ ఎంబె ఇహిఙ సిల్‌కార్‌స్నారొ అయాక విజు పరిసుద్దం ఆజి మహాద్. ఇనికబ ఉండ్రి వస్తుదిఙ్ అయా నెత్తెర్ తూల్‌జి అట్‌తిఙ అక్కబ యెహోవెఙ్ సెందితిక ఆజి మహాద్. లోకుర్ ముస్కుబ అయావజనె సిల్‌కార్‌సి మహార్. మరి అక్కదె ఆఎండ ఒరెన్ లోకు నోరె ఆని వందిఙ్ (సుబ్బరం ఆని వందిఙ్) ఉండ్రి ముత నన్నిబాన్ ఏరుదు నూనె కల్‌ప్సి అయా నూనె వన్ని ముస్కు సిల్‌కార్‌సి మహార్. యా లెకెండ్ కిదెఙ్ ఇజి యెహోవ మోసేఙ్ ఆడ్ర సిత మహాన్.
గాని యెలు మా విజెరె పాపమ్కు సొని వందిఙ్ ఆజి ఉండ్రె సుట్టునె యేసు క్రీస్తు వన్ని నెత్తెర్ సిల్‌కారిసి మఙి కొట్టాన్. యేసు క్రీస్తు మా వందిఙ్ సిల్‌కార్‌స్తి నెత్తెర్‌దాన్ మాటు కోడ్డిఙ్‌నొ, గొర్రెఙ్‌నొ పూజ సీదెఙ్ అవ్‌సరం సిల్లెద్. ఎందన్నిఙ్ ఇహిఙ లోకుర్ విజెరె కిజిని పాపమ్క వందిఙ్ ఉండ్రె సుట్టునె యేసు క్రీస్తు వన్ని నెత్తెర్ సీజి కొట్టాన్. మా విజెరె వందిఙ్ వన్ని పాణం సితాన్. అందెఙె మా పాపమ్కు సొన్‌పివ్ ఇజి ఎయెన్‌బ పూజెఙ్ సీదెఙ్ ఆఎద్. గాని వాండ్రు కితి పాపమ్కు ఒపుకొడ్ఃజి డిఃసిసీజి యేసు క్రీస్తు వందిఙ్ బత్కినికదె నెగ్గెద్. మా విజెరె పాపమ్క వందిఙ్ ఆజి వన్ని నెత్తెర్ సిల్‌కార్‌స్తాన్.
సిల్వ:- రోమా ప్రబుత్వమ్‌ని (గవర్నమెంటు) సేన దినమ్‌కాఙ్ ముఙల్ మహి సెగొండార్, పెరి తపు కితి వెట్టిపణి కిని వరిఙ్ మరి తక్కు జాతిదు మని వరిఙ్ సిల్వదు కుట్టిఙాణిఙ్ డెఃయ్‌జి సప్‌సి మహార్. అయా లెకెండ్‌నె వరిఙ్ సిక్స సీజి మహార్. సిల్వ ఇహిఙ ఉండ్రి కొహిదు మరి ఉండ్రి అడ్డం పొక్నికాదె. అబ్బె, తపు కితి వరిఙ్, వరి కిక్కాఙ్ కుట్టిఙాణిఙ్ డెఃయ్‌జినొ, నాస్కాణిఙ్ తొహ్సినొ లేడ్ఃప్నార్. అడ్డం మనిబాన్ కిక్కు సాప్సి కుట్టిఙాణిఙ్ డెఃయ్‌నార్. వెన్కా అయా కొహి బూమిదు ఉణుస్నార్. అయావలె ఆ తపు కితికాన్ బాన్ దూఙ్‌నాన్. వాండ్రు సాని దాక వన్నిఙ్ ఆ సిల్వదునె ఇడ్నార్. సిల్వదు సానిక నండొ బాద మనికాదె. వెటనె సాఎన్, గొప్ప సిగ్గు మని సిక్సనె యా సిల్వదు డెఃయ్‌జి సప్నిక.
సున్నతి :- సున్నతి ఇనిక యూదురి ఉండ్రి ఆసారమ్‌నె. యాక మొగకొడొఃరిఙ్ విజెరిఙ్ కినార్. పుట్‌సి ఎనిమిది దినమ్‌దు కొడొః అవ్‌సుపరు కొస్స కొయ్‌నార్*. దిన్నిఙె సున్నతి ఇనార్. సున్నతి ఇహిఙ దేవుణు సితి ఒపుమానమ్‌కాఙ్ లొఙిజి కేట ఆజి బత్కిని లోకుర్ ఇజి గుర్తు మండ్రెఙ్, వరి అవ్‌సుపరి ముస్కుహి తోలు కొయె ఆని ఆసారం ఇజి దిన్ని అర్దం. యూదుర్ ఎందన్నిఙ్ సున్నతి కిజినార్ ఇహిఙ, దేవుణు అబ్రాహాముఙ్ ముఙల్ వెహ్తా మహాన్ (ఆది 17:9-14). యాక ఒరెన్ యూదా వాండ్రు ఇజి కూకె ఆదెఙ్‌నె సున్నతి కిజి మహార్.
యేసు ప్రబు వందిఙ్ తొలిత నెగ్గి కబ్రు వెహ్సి మహివలె, సెగొండార్ యూదుర్ తప్ఎండ సున్నతి కిబె ఆదెఙ్ ఇజి వెహ్సి మహార్. యూదా వాండ్రు ఆఇకాన్ ఒరెన్ నమితికాన్ ఆదెఙ్ ఇహిఙ, వాండ్రు ముఙల్‌నె సున్నతి కిబె ఆదెఙ్‌వలె, అయావలెనె వాండ్రు యూదా వాండ్రు ఆజి మోసే సితి రూలుఙ్ లొఙిజినాన్ ఇజి ఉండ్రి గుర్తు మంజినాద్.
గాని పవులు దిన్నిఙ్ లొఙిఎతాన్. వాండ్రు గలతియ పట్నమ్‌దు మని నమితి వరిఙ్ రాస్తి ఉత్రమ్‌దు దిన్ని వందిఙ్ రాస్త మనాన్. వాండ్రు ఈహు వెహ్తా మనాన్, “ఒరెన్ ఎల్లకాలం మని సావుదాన్ తప్రె ఆదెఙ్ ఇహిఙ, ఉండ్రి సఙతినె కిదెఙ్, అయాక ఇనిక కిదెఙ్ ఇహిఙ, యేసు క్రీస్తు ముస్కు నమకం ఇడ్‌దెఙ్ (గల 2:3-5; 5:1-3, 6, 11, 12; 6:10, 12, 13, 15).
సుబ్బరం:- యూదుర్ సుబ్బరం ఆదెఙ్ ఇహిఙ, దేవుణుదిఙ్ మాడిఃస్తెఙ్ వారు వరి పద్దతిఙ్ వజ సుబ్బరం ఆదెఙ్ వలె, కొకొ కండ కుస్సెఙ్ తిహిఙ కీడుః (మయిల) ఆతికాన్ ఇజి వెహ్సి మహార్. దేవుణు ముట్‌మాట్ ఇజి వెహ్తికెఙ్ ఇనికెఙ్‌బ ముట్తిఙ కీడుః ఆతాన్ ఇజి వెహ్సి మహార్. కీడుః ఆతికాన్ దేవుణు వందిఙ్ కేట ఆతి బాడ్డిదు డుఃగ్‌దెఙ్ తగ్గిఇకాన్. మరి పెరి జబ్బు మనికాన్, పీన్‌గుదిఙ్ ముట్తికాన్, కుండెఙ్ మండిఙ్ ముట్ఎండ మహిఙ (బోదెక్ వెలి ఆతి మహిఙ) కీడుః ఆతికార్ ఇజి వెహ్నార్. యా లెకెండ్ కీడుః ఆతికార్ రూలుఙ్ వెహ్సిని వజ వారు దేవుణుదిఙ్ పూజ సితిఙనె సుబ్బరం ఆనార్‌.
యా లెకెండ్ మోసే రాస్తి రూలుఙ వజ సుబ్బరం ఆదెఙ్ యూదుర్‌ఙ అలవాటు మహాద్. గాని యేసు క్రీస్తు సాతి వెన్కా యూదుర్ అలవాటుఙ్ ముస్కు నమకం సిల్లెండ ఆతాద్. ఎందన్నిఙ్ ఇహిఙ, యేసు క్రీస్తు ముస్కు నమకం ఇట్తి వరిఙ్ యా లెకెండ్ సుబ్బరం ఆని అలవాటుఙ్ అవ్‌సరం సిల్లెద్.