Nuguanꞌ gaꞌmin Ma̱ꞌan Jesús nga nikïnj raa̱ ꞌngo̱ kïj ï
5
Giniꞌhiaj Ma̱ꞌan Jesús si màn ûta gàꞌì nej guiì, ni̱ gahui gaꞌan raa̱ ꞌngo̱ kïj ï, ni̱ gaꞌanj ga̱ne, ni̱ gaꞌnaꞌ nej sí ꞌna̱ꞌ ga̱huin chru̱n riñanj.
2 Ni̱ gayiꞌij gidiganj riñan nej guiì ni̱ gata:
Ganahuin nìhiàꞌ ruhuâ nej guiì nga gùyùmàn nej nânj riñan ninj
3 —Ga̱na̱huin nìhiàꞌ ruhuâ nej guiì giꞌhiaj dàj rûnꞌ giꞌhiaj nej guiì giranꞌ àko guendâ ûta niꞌñanj nanè nimân ninj Ma̱ꞌan Ñaꞌanj an, dadinꞌ ga̱ꞌhue gùchìꞌ ninj ga̱ne ninj ñan nne Ma̱ꞌan sa ni̱ka̱j su̱n neꞌ yàtàꞌa.
4 ’Ga̱na̱huin nìhiàꞌ ruhuâ nej guiì dugueꞌe, dadinꞌ nàgàꞌhuìꞌ Ma̱ꞌan Ñaꞌanj an chrej nùkuaj rûhua riñan ninj.
5 ’Ga̱na̱huin nìhiàꞌ ruhuâ nej guiì nìn ꞌhiaj, dadinꞌ ga̱na̱huin ra̱ꞌa ninj hioꞌó ñan ga̱ne ninj gi̱ꞌhiaj Ma̱ꞌan Ñaꞌanj an.
6 ’Ga̱na̱huin nìhiàꞌ ruhuâ nej guiì ûta huin ruhuâ gi̱ꞌhiaj sa ni̱ka̱a, dadinꞌ dàj rûnꞌ ꞌhiôꞌ nga ganachinj yiꞌnaa rikîꞌ ni̱ ganakôꞌ nnee huê danj giꞌhiaj ninj, ni̱ ga̱chra nï̀nꞌ ruhuâ nimân ninj ngà nuguanꞌ sàꞌaj giꞌhiaj Ma̱ꞌan Ñaꞌanj an.
7 ’Ga̱na̱huin nìhiàꞌ ruhuâ nej guiì guruguñuꞌunj aꞌngô nej guiì, dadinꞌ guruguñuꞌunj Ma̱ꞌan Ñaꞌanj an ninj.
8 ’Ga̱na̱huin nìhiàꞌ ruhuâ nej guiì gàꞌ ganaruhui ruhuâ nimân, dadinꞌ gi̱ni̱ꞌin ninj Ma̱ꞌan Ñaꞌanj an.
9 ’Ga̱na̱huin nìhiàꞌ ruhuâ nej guiì, giꞌhiaj si ga̱na̱ꞌmi̱n nej guiì unïnꞌ ngà Ma̱ꞌan Ñaꞌanj an, dadinꞌ huê ninj gùꞌnàj daꞌní Ma̱ꞌan Ñaꞌanj an.
10 ’Ga̱na̱huin nìhiàꞌ ruhuâ nej guiì gata ra̱ꞌa nej síi rayiꞌî guendâ dunaꞌhuej ninj rayiꞌî nuguanꞌ ni̱ka̱a dadinꞌ ga̱ꞌhue gùchìꞌ ninj ga̱ne ninj ñan ni̱ka̱j sun Ma̱ꞌan Ñaꞌanj nne yàtàꞌa.
11 ’Ga̱na̱huin nìhiàꞌ ruhuâ nej suj si rayiꞌí ni̱ ganari ninj nej síi ni̱ ûta gata rùhuà nej sôꞌ nej suj, ni̱ ûta gaꞌmin aꞌnanꞌ nej sôꞌ rayiꞌî nej suj, ngà nej nuguanꞌ gidigañuꞌunj un.
12 Ga̱huin nne nej suj ni̱ gahuin nìhiàꞌ ruhuâ nej suj ni̱ du̱guꞌnïnꞌ nej suj ga̱ꞌa̱nj nej suj neꞌ ña̱an dadinꞌ sa ga̱na̱huin ra̱ꞌa nej suj ni̱ ûta nìko huaj ga̱na̱huin ra̱ꞌa nej suj neꞌ yàtàꞌa; dadinꞌ huê dànanj gata rùhuà nej sij nej sôꞌ gataj dàj ga̱huin nej sôꞌ gane diû ri̱ki nej sí gaꞌnaꞌ si̱nï̱n gàꞌ daꞌ nej suj.
Dàj rûnꞌ huin ñaan huînꞌ ruhuâ yumiguìi
13 ’Dàj rûnꞌ huin ñaan huin nej suj riñan nej guiì màn ruhuâ yumiguìi; Sani̱ si gànàrë̀ꞌ ñan dânj, ni̱ ahuin si ngà ga̱ꞌhue na̱gi̱ꞌhiaj nnìꞌ ràꞌaj. Nitaj nùnj gue̱nda̱ niꞌñan gàꞌ mánj, man guendâ gi̱rë̱ꞌë̱ꞌ neꞌ ye̱ꞌe ni̱ gùrrùn nej guiì riñanj niꞌñanj na̱nj ánj.
14 ’Dàj rûnꞌ huin ñaꞌan giyigï̀n ruhuâ yumiguìi huin nej suj, ni̱ ꞌngo̱ yumanꞌ snàꞌànj tàj raa̱ ꞌngo̱ kïj ï ni̱ si̱ gaꞌhue ga̱chri̱ huìꞌ mánj.
15 Ni̱ nga gutôꞌ ñaꞌaan raa̱ kantil ni̱ nitaj si gachrîꞌ giꞌnïn riki chrúun mánj, gutôꞌ gitá kantil dan ñan yàkàan, daꞌnga ni̱ gu̱du̱gunj nï̀nꞌ gàchràꞌ ruhuâ hueꞌe.
16 Ni̱ dàj rûnꞌ ûta hueꞌê gudugùn ñaꞌaan ni̱ huê danj gi̱ꞌhiaj nej suj sa hua̱ hueꞌê riñan nej guiì, daꞌnga ni̱ giniꞌin ninj sa sàꞌ giꞌhiaj nej suj, ni̱ ga̱ꞌmi̱n hueꞌê ninj rayiꞌî Ma̱ꞌan Rê Ñaꞌanj nne yàtàꞌa.
Gidigân Ma̱ꞌan Jesús rayiꞌî ley
17 ’Si̱ ganï̂n ruhuâ nej suj si gaꞌná guendâ gu̱du̱rëꞌë́ si-ley Ma̱ꞌan Ñaꞌanj an ngà si-nùguànꞌ nej sôꞌ gataj dàj ga̱huin, dadinꞌ gaꞌná guendâ da̱gahuín daranꞌanj.
18 Dadinꞌ yàngàꞌ hia nï̀nꞌ tâ ni̱ si hua̱ na̱nj ga̱ yàtàꞌa ngà hioꞌóo, ni̱ si̱ giyiꞌnêj gàꞌ si ꞌngo̱ tsin lij nej letra hua̱ lij doj ni̱ si̱ giyiꞌnêj gàꞌ si ꞌngo̱ si-ley Ma̱ꞌan Ñaꞌanj an, dadinꞌ daranꞌanj daꞌhui gìsìj dàj rûnꞌ gataj Ma̱ꞌan Ñaꞌanj an.
19 Ni̱ ahuin na̱nj sí nitaj si dagahuin ꞌngo̱ rïn nej nuguanꞌ hua̱ lij doj giyiꞌnïnꞌ su̱n giꞌhiaj Ma̱ꞌan Ñaꞌanj an, ni̱ huê danj gidigân sij riñan aꞌngô nej guiì, ni̱ sí nânj gùnàj neꞌ rùkù nga gùchìꞌ sôꞌ ñan gi̱nikaj su̱n Ma̱ꞌan sa nne yàtàꞌa; sani̱ daranꞌ nej sí dagahuin ni̱ huê danj gidigân sôꞌ riñan aꞌngô nej guiì ni̱ sí nânj ga̱huin sí achij i nga ga̱ne sôꞌ ñan nne Ma̱ꞌan sa ni̱ka̱j sun neꞌ yàtàꞌa na̱nj ánj.
20 Dadinꞌ ñùnj taj ni̱ si sa ni̱ka̱ giꞌhiaj nej suj ni̱ nitaj si gachinj doj riñan sa ni̱ka̱ giꞌhiaj nej maestrû chru̱n ley ngà nej sí fariseo, ni̱ si̱ gaꞌhue ga̱tu̱ nej suj ñan nne Ma̱ꞌan sa ni̱ka̱j su̱n yàtàꞌa mánj.
Gidigân Ma̱ꞌan Jesús si nitaj si dùgùnàj huaj si gi̱na̱ꞌan ruhuâ nej guiì
21 ’Gàꞌ gunïn nej suj dàj gataj Ma̱ꞌan Ñaꞌanj an gu̱nïn nej guiì gimân diû ri̱ki: “Si̱ dagahuîꞌ mánj, ni̱ ahuin na̱nj guiì dagahuiꞌ ni̱ na̱nikïnꞌ ninj riñan guesì guendâ ga̱na̱huin ra̱ꞌa ninj kastîgu.”
22 Sani̱ ñùnj taj ni̱ ahuin na̱nj sí ginaꞌan ruhuâ niꞌin dinḯn nga nitaj nùnj huaj, ni̱ daꞌhui sôꞌ ni̱ gu̱nïn gàꞌì sôꞌ gi̱ꞌhiaj sí achij ni̱kï̱nꞌ riñan si-nùhuì Ma̱ꞌan Jesús; sani̱ ahuin na̱nj sí gataj gu̱nïn dinḯn: Nitaj rakïnj sòꞌ nun gàꞌ mánj, ni̱ daꞌhui gìyìꞌnï̀nꞌ si-ga̱kïnꞌ sôꞌ riñan nej yìꞌnï̀nꞌ nej sí ni̱ka̱j su̱n riñan si-nùhuì Ma̱ꞌan Jesús, ni̱ ahuin na̱nj sí gataj gu̱nïn dinḯn: Aya̱ꞌ sòꞌ sinún hia, ni̱ daꞌhui sôꞌ ni̱ ga̱ꞌa̱nj sôꞌ ruhuâ rúnâko gi̱nun nìgànj sôꞌ.
23 ’Huê danj, ni̱ si hua̱j gàꞌhuìꞌ ꞌngo̱ rasu̱un riñan Ma̱ꞌan Ñaꞌanj an, ni̱ gananun ruhuâꞌ si hua̱ ꞌngo̱ nuguanꞌ gachînꞌ riñan dinḯnt,
24 ni̱ si̱ gaꞌhuiꞌ akuanꞌ rasu̱n dan riñan Ma̱ꞌan Ñaꞌanj an mánj, nànìkàj ga̱ꞌa̱njꞌ ni̱ ga̱na̱ꞌmi̱nꞌ ngà dinḯnt, hiôꞌ ni̱ nga gisîj ganaꞌminꞌ nga dinḯnt ni̱ ga̱ꞌhue gàꞌhuìꞌ rasu̱n ruhuâꞌ gàꞌhuìꞌ riñan Ma̱ꞌan Ñaꞌanj an na̱nj ánj.
25 ’Ni̱ si niꞌînꞌ si ga̱ꞌa̱nj ga̱ra̱n ruhuâ sí ri̱ña̱n giꞌhiâꞌ gakï̱nꞌïn, ni̱ râꞌñanj ga̱na̱ꞌmi̱nꞌ ngà sij rayiꞌî si-ga̱kï̂nt nga nï̀nꞌ huaj ga̱ꞌhue, dadinꞌ sisi̱ si̱ ganaꞌminꞌ ngà sij ni̱ ga̱ꞌa̱nj ga̱ra̱n ruhuâ sij rayiꞌîꞌ riñan guesì, ni̱ guesì dânj nàgàꞌhuìꞌ sòꞌ raꞌa nej sí policia ni̱ ga̱chri̱ nej sôꞌ dukuâ gaꞌa sòꞌ.
26 Yàngàꞌ hia gàtà ni̱ si̱ gaꞌhue ga̱hui̱ꞌ ruhuâ dukuâ gaꞌa, nda ga̱na̱ꞌmi̱nꞌ ngà sij nùnj huin sij do̱j hua gakï̱nꞌ giꞌhiâꞌ riñan sij na̱nj ánj.
Gidigân Ma̱ꞌan Jesús si nitaj si dùgùnàj huaj si gi̱ni̱kaj síi nika duguiꞌ sij
27 ’Gàꞌ gunïn nej suj dàj gataj Ma̱ꞌan Ñaꞌanj an: “Si̱ gaꞌhue gi̱nikajꞌ nika duguît mánj.”
28 Sani̱ ñùnj taj ni̱ ahuin na̱nj sí giniꞌhiaj riñan ꞌngo̱ siyànàa guendâ ruhuâ sôꞌ gi̱ni̱nj sôꞌ gakï̱nꞌïn ngà siyànà dânj, ni̱ gàꞌ giꞌhiaj sôꞌ gakï̱nꞌïn ngà ruhuâ nimân sôꞌ na̱nj ánj.
29 ’Huê danj ni̱, si rune ñant neꞌ huàꞌ giꞌhiaj guendâ gi̱ni̱njꞌ riñan gakï̱nꞌïn, gi̱ri̱ ni̱ girë̱ꞌë̱jꞌ; dadinꞌ dànanj dùgùnàj huaj si ga̱ꞌa̱nj ni̱ꞌhia do̱j nneè kúꞌ, gàꞌ daꞌ si ga̱ꞌa̱nj ni̱ꞌhia daꞌ hua̱ gè ma̱ꞌânꞌ ni̱ gi̱nunꞌ riñan ñaꞌaan nìgànj na̱nj ánj.
30 Ni̱ si raꞌât neꞌ huàꞌ giꞌhiaj gi̱ni̱njꞌ riñan gakï̱nꞌïn, gàꞌnèꞌ ni̱ gi̱rë̱ꞌë̱jꞌ; dadinꞌ dànanj dùgùnàj huaj si ga̱ꞌa̱nj ni̱ꞌhia do̱j nneè kúꞌ; gàꞌ daꞌ si ga̱ꞌa̱nj ni̱ꞌhia daꞌ hua̱ gè ma̱ꞌânꞌ ni̱ ga̱ꞌa̱njꞌ gi̱nunꞌ riñan ñaꞌaan nìgànj na̱nj ánj.
Gidigân Ma̱ꞌan Jesús rayiꞌî ñanj acta ganachi nikaj nga gudunâj síi nika sij
31 ’Ni̱ huê dânj gataj Ma̱ꞌan Ñaꞌanj an: “Ni̱ ahuin na̱nj sí ganachi nikaj ñanj acta guendâ gudunâj sôꞌ nika sôꞌ, ni̱ ga̱ꞌhue gàꞌhuìꞌ ñanj acta guendâ gu̱du̱nâj duguiꞌ nguèj ni̱ka̱ sôꞌ.”
32 Sani̱ ñùnj taj ni̱ sí ganachinikaj ñanj acta guendâ gudunâj sôꞌ nika sôꞌ, sani̱ si sê rayiꞌî guendâ gininj siyànà dânj riñan gakï̱nꞌïn ngà aꞌngô síi huin rûꞌhuaj, ni̱ giꞌhiaj sôꞌ si gi̱ni̱nj siyànà dânj riñan gakï̱nꞌ ni̱ka̱j nika duguiꞌ; ni̱ sí ga̱ra̱n ra̱ꞌa ngà siyànà gàꞌ gunâj dânj, ni̱ gininj sôꞌ riñan gakï̱nꞌ ni̱ka̱j nika duguiꞌ na̱nj ánj.
Gidigân Ma̱ꞌan Jesús sisi̱ si̱ gaꞌhue gùtòꞌ rumendu
33 ’Ni̱ gàꞌ gunïn nej suj dàj gataj Ma̱ꞌan Ñaꞌanj an gu̱nïn nej guiì gimân diû ri̱ki: “Si̱ gaꞌhue ga̱ta̱j si yàngàꞌ gàꞌhuìꞌ ꞌngo̱ rasu̱un nga sê yàngàꞌ gàꞌhuìꞌ mánj, dadinꞌ ñaꞌan huaj si da̱gahuînꞌ nej nuguanꞌ gatajꞌ gu̱nïn Ma̱ꞌan Ñaꞌanj an na̱nj ánj.”
34 Sani̱ ñùnj taj: Ni̱ si̱ gaꞌhue ga̱ta̱j nej suj si yàngàꞌ hia; giniꞌin yàtàꞌa sa giꞌhiaj nej suj, dadinꞌ hiuj dânj nikïnꞌ chrun yîla nne Ma̱ꞌan Ñaꞌanj an.
35 Ni̱ gàꞌ si̱ gaꞌhue ga̱ta̱j nej suj si yàngàꞌ giniꞌin hioꞌóo sa giꞌhiaj nej suj, dadinꞌ hiuj dânj nikïnꞌ dakó Ma̱ꞌan Ñaꞌanj an, ni̱ gàꞌ si̱ gaꞌhue ga̱ta̱j nej suj si yumanꞌ snàꞌànj Jerusalén huin sa giniꞌin yàngàꞌ sa giꞌhiaj nej suj, dadinꞌ hiuj dânj huin yumanꞌ snàꞌànj huin yiñán Ma̱ꞌan Rey.
36 Ni̱ gàꞌ si̱ gaꞌhue ga̱ta̱j nej suj si ahui nej suj huin sa giniꞌin yàngàꞌ, dadinꞌ si̱ gaꞌhue gi̱ꞌhiaj nej suj ga̱na̱huin gàtsì huê ahui nej suj ni̱ si̱ gaꞌhue gi̱ꞌhiaj nej suj ga̱na̱huin maru̱ ꞌngo̱ rïn huê lij màn ahui nej suj.
37 Sani̱ sa ga̱ꞌmi̱n nej suj ga̱huin: Si gataj nej suj “ga̱ꞌhue” ni̱ da̱gahuin nej suj nuguanꞌ garânj yina nej suj. Ni̱ si gataj nej suj, “si̱ gaꞌhue” ni̱ huê danj gi̱ꞌhia̱j nej suj; dadinꞌ ga̱ꞌhue gataj nej suj sani̱ nitaj si dagahuin nej suj ni̱ gakï̱nꞌïn huin nga nitaj si dagahuin nej suj na̱nj ánj.
Gidigân Ma̱ꞌan Jesús sisi̱ si̱ giꞌhioꞌ sa yìꞌì ngà sí giꞌhiaj sa yìꞌì ngòꞌ
38 ’Gàꞌ gunïn nej suj dàj gataj Ma̱ꞌan Ñaꞌanj an: “Si gi̱ri̱ ꞌngo̱ sí dânj rune ñan nej suj ni̱ gi̱ri̱ nej suj rune ñan sôꞌ, ni̱ si gi̱ri̱ ꞌngo̱ sí dânj ñanꞌ nej suj ni̱ gi̱ri̱ nej suj ñanꞌ sôꞌ.”
39 Sani̱ ñùnj taj: Ni̱ si̱ gunïnꞌ nej suj ngà nej guiì kï̱j huaa mánj; sa si̱nï̱n gi̱ꞌhiaj nej suj huin, si hua̱ ꞌngo̱ guiì ruhuâ gàꞌhuìꞌ yiꞌnḯn riñan nej suj neꞌ huàꞌ nej suj, ni̱ du̱nikàj nej suj yiꞌnḯn riñan nej suj neꞌ chrïn nej suj gàꞌhuìꞌ ninj.
40 Ni̱ si hua̱ ꞌngo̱ sí ruhuâ gu̱nï̱nꞌ ngàꞌ, ni̱ ruhuâ sij ga̱ꞌne̱ sij si-gatôt, ni̱ gu̱du̱nâjꞌ si ga̱ꞌne̱ sij si-chamarât nej na̱nj ánj.
41 Ni̱ ahuin na̱nj sí giꞌhiaj guesâ ga̱tâꞌ rasu̱un ꞌngo̱ kilometru ni̱ gi̱ꞌhiaj guesâ ma̱ꞌanꞌ ni̱ ga̱tâꞌ huìj kilometru ga̱ꞌa̱njꞌ ngà sij na̱nj ánj.
42 Ni̱ si hua̱ ꞌngo̱ sí gàchìnj ꞌngo̱ rasu̱un riñanꞌ, ni̱ gàꞌhuìꞌ rasu̱n gachín sij riñanꞌ; ni̱ si ruhuâ sij gàꞌhuìꞌ yikḯnꞌ ꞌngo̱ rasu̱un riñan sij, ni̱ gàꞌhuìꞌ yikḯnꞌ rasu̱n gachín sij riñanꞌ na̱nj ánj.
Ga̱ ꞌì ruhuôꞌ niꞌînꞌ nej sí gunïnꞌ ngòꞌ
(Lc. 6:27-28, 32-36)
43 ’Gàꞌ gunïn nej suj dàj gataj Ma̱ꞌan Ñaꞌanj an riñan nej guiì gimân diû ri̱ki: “Ga̱ ꞌì ruhuâ nej suj niꞌin nej suj nej duguiꞌ nej suj ni̱ gi̱ni̱nj ꞌì nej guiì gunïnꞌ ngà nej suj riñan nej suj.”
44 Sani̱ ñùnj taj: Ni̱ ga̱ ꞌì ruhuâ nej suj niꞌin nej suj nej guiì gunïnꞌ ngà nej suj, ni̱ ga̱ꞌmi̱n hueꞌê nej suj riñan nej guiì gaꞌmin kï̱j riñan nej suj, gi̱ꞌhiaj nej suj sa sàꞌa riñan nej guiì nun huin yi̱ña̱nꞌ ruhuâ niꞌin nej suj, ni̱ gàchìnj nìꞌhiaj nej suj riñan Ma̱ꞌan Ñaꞌanj an rayiꞌî nej guiì ranꞌ nej suj, ngà nej guiì gata ra̱ꞌa nej suj.
45 Daꞌnga ni̱ gaꞌhue ga̱huin nej suj daꞌní Ma̱ꞌan Rê Ñaꞌanj nne yàtàꞌa, dadinꞌ huej huin sa giꞌhiaj gisîj gui riñan nej guiì kï̱j huaa ngà riñan nej guiì giꞌhiaj sa ni̱ka̱a, dadinꞌ huej huin sa giꞌhiaj gamanꞌ riñan doꞌó nej guiì giꞌhiaj sa ni̱ka̱a ni̱ huê danj na̱nj giꞌhia ngà nej guiì giꞌhiaj gakï̱nꞌïn.
46 Dadinꞌ si ꞌì ruhuâ nej suj niꞌin nej suj nej guiì ꞌì ruhuâ niꞌin nej suj, hiôꞌ ni̱ ahuin ꞌngo̱ sunuj ga̱na̱huin ra̱ꞌa nej suj ràꞌaj. Sê huê dànanj giꞌhiaj nej sí gaꞌnêj sanꞌanj an guendâ nej sí ni̱ka̱j suun ràꞌ saj ûnꞌ.
47 Ni̱ si man raꞌa dinḯn nej suj gidaꞌa nej suj, ni̱ nùnj huin saj ni̱ giꞌhiaj nej suj dànanj ràꞌaj. Sê dànanj giꞌhiaj nej sí nàsìnùnj un ràꞌ saj ûnꞌ.
48 Gi̱ꞌhiaj nej suj sa ni̱ka̱a, dàj rûnꞌ giꞌhiaj Rej nej suj nne yàtàꞌa dadinꞌ giꞌhia sa ni̱ka̱a.