Jesús yapëtaeya-exana fariseowijawabelia petuxanenëcuene penacuera-ewetsimatacabita
6
Judíowi penacuera-ewetsimatacabita, Jesús, pijajiwi yajawa, najetaruca namutua trigo pabianëjawa. Nexata, Jesús pijajiwi piajanixae, trigoruanë siricanajetarubena. Pecobeta nacobenacaquiatanajetarubena, ëpexutoxi pexaenexa. Nexata, namutua xuxaeyabuatapona.
2 Nexata, fariseowiyajuwënëwi pecuenetaejawata Jesús pijajiwi, jumaitsi bajarapamonaejawabelia:
—Paxamë raja apopajumecowënëtsimë pacuenia naca-itoroba Dioso penajumecopatsiliwaisi Moisés-pijinëta. Bajarapaliwaisi naca-itawetsi-ata wajanacuenebiyaniwa sábadomatacabi, paxamë itsiata pasiricanajetarubename. Paxunacobenacaquiatanajetarubenamenua pamatacabita Dioso nacatocaëjëta wajanacuera-ewetsimatacabinexa —jai fariseowi Jesús pijajiwijawabelia.
3 Jesús nexata jumaitsi fariseowijawabelia:
—Ajena, penacuera-ewetsimatacabita, tajajiwi bajarapacuenia exanae-ata, itsiata apopibisiacuene, tsipaji bitso piajanixae bajaraxua exana. ¿Apopalebimë tsaja Dioso pejumeliwaisibaxuto, paneyapëtaenexa pacuenia wajasalinainëmi David-pijinë, pebarëponaponaewi yajawa, exana pamatacabi bitso piajani?
4 Bajaraponë joneya Dioso pijatemploboyalia. Bajarapabo-ënëta, mesajumata Dioso pitabarata pejebipan-bëanë nota, pexaenexa pijajiwi yajawa. Bajarapapan-bëanë picani sacerdotewiwecua, itsajiwi-ata apotocopatsitsi pexaenexa, penaneconitsiyaniwa Diosojawabelia. David-pijinë, pijajiwi yajawa, aposacerdotewi-ata, barëxae-ata, itsiata, apowënananeconitsi Diosojawabelia —jai Jesús.
5 Icatsia, pematatsënëa Jesús jumaitsi fariseowijawabelia:
—Xanë raja, Daxitajiwi Pematapijinënë, penacuera-ewetsimatacabi pijatuxanenënë, bajaraxuata netoxanepana tatsipaebinexa pacuene xanepana jiwi pexanaenexa bajarapamatacabita-ata —jai Jesús.
Jesús jamatejemaya-exana pebi pecobetsaquenaenë
6 Judíowi itsa penacuera-ewetsimatacabita, Jesús joneya judíowi pijasinagogaboyalia,a jiwi liwaisi petsipaebinexa. Bajarajota, pebi, pecujuanenia pecobetsaquenaenë, na-eca.
7 Nexata, judíowi pecujarubiwi, fariseowi-ata, naitaxutocaewetenatsi Jesús, peneconitsinexatsi itsa jamatejemaya-exanaejitsia pecobetsaquenaenë sábadomatacabita.b
8 Jesús pejamatabëcueneyapëtaexae xua siwanajamatabëxainatsi, jumaitsi pecobetsaquenaenëjawabelia:
—¡Nonotapunare! ¡Nucare majotaje, mapamonae pitabarataje! —jai Jesús.
Nexata, pecobetsaquenaenë nonotapuna. Nuca bajarapamonae pitabarata.
9 Nexata, Jesús jumaitsi penaitaxutocaewetenaewitsijawabelia:
—Xaniawaetsia panejume canaëjëtsianame, patanejumecanawiatsinexamë paliwaisi pacayanijobijitsiatsi. Penacuera-ewetsimatacabita, ¿dexua Dioso nacatocopata bajarapamatacabita waja-exanaenexa, pexaniacuene, itsa jume, piabejecuene? ¿Nacatocopata meta itsajiwi waja-asaëya-exanaenexa wajanacayawenonaecuenia? Itsa jume, ¿wajacopatsinexa petëpaejawa yawenonaenejewatsi? —jai Jesús penaitaxutocaewetenaewitsijawabelia. Itsiata, bajarapamonae moya ena.
10 Nexata, Jesús matatoyorotsianaëcoba daxita pamonae ena bajarajota. Jumaitsi pecobetsaquenaenëjawabelia:
—¡Namaxërowire! —jai Jesús.
Nexata baja, pecobetsaquenaenë namaxërowita. Bajarajota baja, cobexanepana baja. Pecobetsaquenaejawami ajibi.
11 Nexata, judíowi pecujarubiwi, fariseowi-ata, itsa tane Jesús pecobexanepanaeya-exanaejawa pecobetsaquenaenë sábadomatacabita, bitso anaepana. Nexata jane baja, najumejaita pacuenia Jesús beyaxuabijitsiatsi, petsitananeconitsixaetsi Dioso pitabarata.
Jesús itapeta saya doce ponëbeje apóstolewinexa, pijajiwi ayaibitsaëtoxanetoyajuwënëwi
12 Bajarapamatacabijawa, Jesús pitapetsiwajënaeya pija-apóstolewinexa, junaya petsutojumabetsia pewajëtsinexa Diosojawabelia. Merawijebi, bajarapatsutojumatatsia wajëtapona Diosojawabelia.
13 Pepobajayacunua, Jesús junata daxita pijajiwibitsaëtoxaneto pepatsinexa bajaraponëjawaberena, pitapetsinexa doce saya ponëbeje, bajarapabitsaëtoyajuwënëwi. Pamonae itapeta, wënëruba apóstolewi.
14 Jesús pamonae itapeta mapewënëanëje: Simón, ponë Jesús wënëruba Pedro. Itsanë Andrés, Simón Pedro pejuyapijinë. Itsanë Santiago. Itsanë Juan. Itsanë Felipe. Itsanë Bartolomé.
15 Itsanë Mateo. Itsanë Tomás. Itsanë Santiago, Alfeo pexënato. Itsanë Simón, Zelotenë.
16 Itsanë Judas, Santiago pejuyapijinë. Itsanë Judas Iscariote, ponë bexëajawabelia Jesús canajetsijitsiatsi pijawajabitsaë pecobeyabelia, pebeyaxuabinexatsi.
Jesús liwaisi tsipaeba jiwi ayaibitsaëtoxanetojawabelia
17 Jesús baja, pija-apóstolewi, jiwi ayaibitsaëtoxaneto yajawa, runaica petsutojumawetsica. Nexata, epatua petsutoyenepanajawata, piranamatajëpaejawata, pijajiwi barënucajopa, itsajota itsamonae pijajiwi wajënae-ewetawanapatsi. Bajarajota nacaetuatanua itsamonae pepatsiwi Judea nacuajawawerena, Jerusalén tomarawerena, Tiro tomarawerena, Sidón tomarawerena-ata. Tiro tomara, Sidón tomarabeje, manuamene-itapata ecabeje. Daxita bajarapatomaranëpijiwi nacaetuata, pejumetaenexa Jesús petsipaebiliwaisi, pejamatejemaya-exanaejawanua piawitanejawawecua.
18 Pamonae-ata dowathi ayaicuenia jamatabëcuene-itonotabiabatsi, Jesús jamatejemaya-exanapona.
19 Daxita pamonae bajarajota nacaetuata, Jesús picani jamatabëjayabatsi, tsipaji bajaraPonë pesaëta, daxitajiwi pejayataponaejawata piawitanejawawecua jamatejema tsaponae.
Jesús cujaruba pajamatabëcuene yabara Dioso pijajiwi siwajamatabëcuenebarëyajitsia, xua-ata yabara aposiwajamatabëcuenebarëyajitsia
20 Jesús pijajiwijawabelia naëcolia asaëyata. Jumaitsi:
—Dioso pacasiwajamatabëcuenebarëya paxamë panenatoyapëtaewi bepanejamatabëcuenejiobijawac Dioso pitabarata. Nexata, pacatocopata baja panejinawanapaejawa Dioso peyanacua-ewetsiliwaisijawata.
21 »Dioso pacasiwajamatabëcuenebarëya paxamë mapamatacabitaje papecatoyapëtaewi panejitsipaejawa, panesiwajamatabëcuenebarëyajawanua pijacuene. Nexata, pacarajutsiana daxitacuene xua panamatawenoname.
»Dioso pacasiwajamatabëcuenebarëya paxamë mapamatacabitaje papecatoyapëtaewi panenasiwajamatabëcuenenuejawa, pibisiacuene pane-exanaeneconi yabara. Nexata, pacajamatabëcuenebarëyaya-exanaena, papecawecua-ajibia-exanaejawata panijaneconimi.
22 »Dioso pacasiwajamatabëcuenebarëya paxamë pacujinae itsamonae paca-itoya, itsa pacanawecua-itaweta, pibisiacuenia itsa pacabijatane, pibisiacuenia itsa pacabaracuaicuaijainua, Xanë, Daxitajiwi Pematapijinënë, patajajiwixaemë.
23 »Paepatota bajarapacuenia paca-exanaena, pasiwajamatabëcuenebarëyamë tsane, tsipaji raja Dioso athëbëtatsia pacatoxaina bitso pexaniacuenejawa, papecarajutsijawanexa, papecabejiobia-exanaejamatabëcuene. Bajarapacuenia itsa pacato-exana, payapëtaename Dioso papijajiwimëcuene, tsipaji bajarapacuenia bajayata profetawi-ata bejiobia-exanaponatsi.
24 »¡Itsiata, xania paxamë bitso panexainaewi daxitacuene mapanacuataje, tsipaji Dioso apopacatoxainae tsane itsacuenejawa, athëbëtatsia pexaniacuenejawa, papecarajutsijawanexa! Nexata, bajarajotatsia pematatsënëa apopaxainaemë tsane xua yabara pabarëyamëjitsia, tsipaji saya pacabarëyamë tsawanapae ëpanexainaejawa mapanacuataje.
25 »Bitso bepajamatabëcuenejiobimë tsane daxitacuene mapanacuata panenatojitsipaecuene panexainaewi, tsipaji itsamatacabijawabelia panatoyapëtaename ayaicuenia papecatsisajinaejawa Dioso pijacuene, nexata panajamatabëxainaename ayaicuenia.
»Bepajamatabëcuenejiobimë tsane mapamatacabitaje panejëajëajaitsabiabiwi siwabarëyaya mapanacuapijicueneje, tsipaji itsamatacabijawabelia bajarapacuene yabara bitso panuename pibisiacuene pane-exanaeneconi yabara.
26 »¡Paxamë panewënajiwi pexaniacuenia papecawënëliwaisibaracuaicuaijaiwi, xania baja tsane! Bajarapacuenia-ata cajena panijasalinaiwimi bajayata pexaniacuenia wënëliwaisibaracuaicuaijai tsabiabi pamonae bepexaniajailiwaisi itajara paebabiaba Dioso pewënëta. Paebabiaba saya jiwi petsimuxuxanepanaeliwaisitsi, Dioso peliwaisiwecua. Panecuenejëpaexae bajarapamonaemi, Dioso pacayajawananeconitsia-exanaena —jai Jesús pijajiwi ayaibitsaëtoxanetojawabelia.
Jesús pijajiwi cujaruba piasiwanexa pitoyajiwi-atatsi
(Mt 5:38-48; 7:12)
27 Icatsia, Jesús jumaitsi petsutoyenepanajawata penacaetuatsiwijawabelia:
—¡Paxamë, patanenamuxuna-ewetsiwimë, panejumetaema xaniawaetsia xua pacatsipaebijitsiatsi! ¡Pa-asiwamëre papeca-itoyawi-ata! ¡Pexaniacuene pato-exanare pamonae paca-itoya!
28 ¡Cuenecanawiatsiaya pexaniacuenia payawenonare pamonae pacabijatane pibisiacuenia! ¡Pamonae pacabaracuaicuaijai pibisiacuenia, cuenecanawiatsiaya, patowajëre Diosojawabelia, peyawenonaenexatsi!
29 ¡Itsajiwi itsa paca-itabarapacabiaxuaba anaeya, nexata, icatsia itsanenia-ata patonaitabaracaewere! ¡Pajiwi jitsipa papecayacajërëtsijawa panijacamisajumawelia panenaxatatsijawa, pëtsa pawecua-asiwamë panijacamisa-ata!
30 ¡Pajiwi itsacuenejawayo amoneya pacawajëta, parajure! ¡Pajiwi itsa pacawecuapita itsacuenejawayo panexainaeyajuwënëjawa, pëtsa payanijobame papecatocanawiatsinexa!
31 ¡Xua pexaniacuene, paxamë pajitsipame itsamonae papecato-exanaenexa, copiaya paxamë bajarapapexaniacuene pato-exanare bajarapamonaejawabelia! —jai Jesús pijajiwi ayaibitsaëtoxanetojawabelia.
32 Icatsia, Jesús jumaitsi petsutoyenepanajawata penacaetuatsiwijawabelia:
—Itsa pa-asiwamë saya tsipae ëpapeca-asiwawi, nexata apopaxainaemë tsipae xua yabara Dioso pacasiwajamatabëcuenebarëyajitsia, tsipaji piajamatabëcuenebejewi-ata, pamonae asiwatsi, bajarapamonae banamatamo-asiwa.
33 Pexaniacuene itsa pato-exanaejitsipame pexaniacuene ëpapecato-exanaewijawabelia, nexata apopaxainaemë tsipae xua yabara Dioso pacasiwajamatabëcuenebarëyajitsia, tsipaji piajamatabëcuenebejewi-ata, pamonae pexaniacuene to-exanatsi, bajarapamonae banamatamo-exana pexaniacuene.
34 Itsa patsicopatsipame ëpanecueneyapëtaewijawabelia panetsicopatsicuenia papecatocanawiatsijawanexa, nexata apopaxainaemë tsipae xua yabara Dioso pacasiwajamatabëcuenebarëyajitsia, tsipaji piajamatabëcuenebejewi-ata, batsicopata penajamatabëcuenejëpaewijawabelia, petsicopatsicuenia petocanawiatsinexatsi.
35 ¡Bajaraxuata, Dioso papecasiwajamatabëcuenebarëyanexa, pa-asiwamëre panijawajabitsaë! ¡Pexaniacuene pato-exanare papeca-itoyawi! ¡Patsicoparenua, panajamatabëxainaenejewamë papecatocanawiatsinexa panerajutsicowëya! Nexata, bajarapacuenia itsa pa-exanawanapaename, Dioso, athëbëtatsia pe-ecaenë, pacatoxainaena bitso athëbëtatsia pexaniacuenejawa papecarajutsinexa. Pexicuenia-ata pacataena. Bajarapacuenia, Dioso-ata pexaniacuenia yawenonabiaba piajamatabëcuenebejewi, pamonae-ata pexaniacuene to-exanae-atatsi, apopecuenecanawiatsiwi xaniawaetsia.
36 ¡Nexata, pacuenia pane-axa, Dioso, daxitajiwi itaxutotsoniataeyabiaba, bajarapacuenia paxamë-ata pa-exanawanapare itsamonaejawabelia! —jai Jesús pijajiwi ayaibitsaëtoxanetojawabelia.
Jesús pijajiwi muxujioba pitaxutotsoniataenexa itsamonae-ata, pacuenia bajarapamonae-ata Dioso itaxutotsoniatanetsi
(Mt 7:1-5)
37 Icatsia, Jesús jumaitsi petsutoyenepanajawata penacaetuatsiwijawabelia:
—¡Pëtsa pacuenetaenejewamë pananeconitsia-exaname itsajiwi-ata panejumeta Diosojawabelia, bepane-aneconijibiwi panenataexae! Nexata, paxamë-ata juya, bajarapacuenia itsamonae apopacato-exanae tsane. ¡Itsamonae pibisiacuene paca-exanae-ata, pajamatabëcuenecaeware! ¡Pabarajamatabëcuenexanepanarenua! Nexata pijinia, Dioso pitabarata pibisiacuene pane-exanaejawa Dioso pacajamatabëcuenecaewiana. Pacabarajamatabëcuenexanepanaenanua.
38 ¡Parajutaponare itsamonaejawabelia penamatawenonaejawaxi! Nexata, juya paxamë, Dioso pacarajutaponaena ayaijawa panerajutsijawa matatoxenetsia. ¡Pëtsa panacofënëtame! Pacuene paxamë pa-exaname itsamonaejawabelia, bajarapacuenia juya, Dioso pacato-exanaena —jai Jesús daxitajiwijawabelia petsutoyenepanajawata.
39 Orijibia, pecuenecataeliwaisicuenia Jesús tsipaeba bajarapamonaejawabelia mapaliwaisije:
—Ponë bitso itaxutotsëcëna,d apocaëjëpaetsi pematacaponaenexa itsapitaxutotsëcënaenë. Itsa matacaponaejitsipa, nexata najuajopaejitsiparecabeje caemëthëxanetojawareca.
40 Penacujarubinë apojamatabëcuenematatoxenetsi pecujarubinëtsi. Itsiata baja, itsa wereta xaniawaetsia penacujarubijawa, najamatabëcuenejëpabeje bajaraponëbeje —jai Jesús pijajiwijawabelia.
41-42 Petsipaebijawata, Jesús muxujioba pajiwi bepianeconijibijiwi natane itsamonaewecua. Jumaitsi:
—¿Detsa xuajitsia pasiwabëjamë tsabiabi itsajiwi pijaneconiyo pexainaejawa Diosojawabelia, panasiwajamatabëjamënejewa panijacuata ayaineconi panenatsixainaejawa Diosojawabelia? Bajaraxua apoxanepanae cajena. Bajarapacuenia itsa pa-exaname, bepanejumaitsijawa itsajiwijawabelia: «Abaxë. Cawe-itaxutojutsianatsi papërëtoyo catsi-itaxutoruca», bepanejaijawa, copiaya panawecua-itaxutojutsinejewamë panaesituruto pacatsi-itaxutoruca. Copiata picani bepanawecua-itaxutojutame panaesituruto pacatsi-itaxutoruca, xaniawaetsia panetaenexa pacuenia payawenonaejitsiamë pepërëtoyo petsi-itaxutorucaenëtsi. Bajarapijinia pacuenia, bepa-exaname panijaneconi yabarae —jai Jesús.
Pe-ubinaenë itsa nacuaita, nayapëtane pawirianaecuene
43 Icatsia, Jesús jumaitsi petsutoyenepanajawata penacaetuatsiwijawabelia:
—Pexaniawirianaenë itsa ubatsi, nacuaita pijinia pexaniacuai. Aponacuaitsi pibisiacuai. Ponae pijinia pibisiawirianae, aponacuaitsi pexaniacuai.
44 Caewirianae canacujitsia yapëtanetsi itsa nacuaita. Higocuaito apopa-ucutsimë pe-ejuwinaeta. Uvaru pijinia apopa-ucutsimë saya pejuwi-ënëbotota.
45 Bajarapijinia cuene-itsi jiwi-ata. Pexaniajamatabëcuenenë exanabiaba pexaniacuene, pejamatabë-ëthëtota penajamatabëxainaecuenia. Pibisiajamatabëcuenenë pijinia, pibisiacuene exanabiaba, pejamatabë-ëthëtota penajamatabëxainaecuenia. Pajamatabëcuenejawanë jiwi jamatabëcuenewënëca, bajaraxua capitsapabiaba pecuaicuaijaijawata, pexanaejawatanua —jai Jesús pijajiwijawabelia.
Jesús tsipaeba pecuenecataeliwaisicuenia jiwijawabelia, anijanëbeje bo pexanaenëbeje peliwaisi
46 Icatsia, Jesús jumaitsi petsutoyenepanajawata penacaetuatsiwijawabelia:
—¿Detsa xuajitsia: «Tajatuxanenë», napëna panejamë tsabiabi-ata, itsiata, itsa apopanejumecowënëtsimë pataca-itorobicuenia?
47-48 Pajiwi xanëjawaberena pata tanenamuxunaewetsinexa, tanejumecowënëtsinexanua, bajarapajiwi aponacueratsi tsane. Bajarapajiwi cuenejëpa piataja-irata bo bepexanaenë. Bajaraponë peyapëtaexae pebubutsijawanexa itsajota pijabo exanaejitsia, nexata pijabo exananeta ibotojumata, toyabubutsi-atatsi, petojopaeyaniwatsi. Bo peweretetsicujinae, itsa baja mene awajubuatsica, pijabo toyabubutsi-atatsi, mera asaëtsica-ata, itsiata apotonanequetsitsi, tsipaji bo xaniawaetsia nacuenebeta ibotojumata. Nexata, bajaraponë aponacueratsi tsane bo pexanaejawa. Bajarapijinia pacuenia, pajiwi nesiwanajamatabëcuenecopatsiana xanëjawaberena, aponacuerotsinua tsane, piayapëbejeliwaisianë tocopiapatsijitsia-atatsi, petsiwajënaeyapëtaexae liwaisianë penatsixainaejawanexa piasaëtsaponaponae-epato.
49 Pajiwi nejumetae-ata tatsipaebiliwaisi, itsiata, itsa aponejumecowënëtsi, nacueratsiana. Bajarapajiwi cuenejëpaena tajetabota bo bepexanaenë. Bajaraponë tajetabota pijabo exaneta, yapëtae-ata emarapae pecopiapatsijawanexa. Nexata, bajaraponë nacuerata bo pexanaejawa, tsipaji bo peweretetsicujinae, mene itsa awajubuatsica, toyabubutatsi. Bo nexata jopaica. Pepacuene baja to-abejetsi. Bajarapijinia pacuenia, nacueratsiana pajiwi exanaena pijacuata penatojitsipaecuenia, xanëjawaberena aponesiwanajamatabëcuenecopatsixae —jai Jesús pijajiwijawabelia.