Zeezi cáánʋ́ karmɩbɛlɛ rɩ́wɔ́ sɩ́ nʋŋmɔ́ŋyɔ́ɔ́wa nɛ́
(Matie 10.26, 27)
12
1 Ɛ́ tɛ́ŋ mɛ́, nɩɛ bʋ́ɩ́ bʋ́ɩ́wa kúó ciki náŋá mɛ́, aá nʋɔsɛ náŋá naasɛ mɛ́.
Ɛ́ nɛ́ Zeezi la sɩ́ɛ́ bʋl pɔ́ʋ́ karmɩbɛlɛ bʋlɛ́:
«Ɩ́ pɔ́ɩ́wa tɩɩ mɛ́ arɩ́ Farɩzɩɛ̃wa* nʋŋmɔ́ŋ ná há nɩhɩ̃́ anɛ sɩbʋ́r*; ɓa ká nʋŋmɔ́ŋyɔ́ɔ́wa rɛ́.
2 Wɩ́féŋsi wuu toó, a waá a rʋ́ʋ́ nyɩɩsɛ; wɩ́lʋɔrɩ́ má toó, a waá a rʋ́ʋ́ lɛ pʋmmɔ.
3 Ɛ́ nɛ́ tɛ, wɩ́ɛ́ ná wuu ɩ́ háá á rɩ́ɩ́wa vʋʋrɛ tɩ́taŋ, nɩɛ sɩ́ nɩ́wɔ́ wuu wɔhɔ; wɩ́ɛ́ ná má ɩ́ há sɩ́ hṹsi dɩlla mɛ́ jaa sɩ́ɛ́rɩ́, ɓa sɩ́ búólíwó luso nyúú.»
Nɛrɔ ná há mɔhɛ̃́ rɩ́ɩ́wa fɔ́ʋ́
4 Zeezi baa súúri bʋlɛ́:
«Ŋ naŋnɔ́ŋsɛ, ŋ bʋ́lɔ́ aá pɛ́ɩ́wa:
nɩɛ ná háá ɓʋ́ tɛŋnamɩɛ, ká báá wɩ wɩ́ɩ́ nɔ́ŋ wuó a, ɩ́ sɩ́wɔ́ fá.
5 Ɩ́ lo rɩ́ŋ makɛ nɛrɔ ná ɩ́ há mɔhɛ̃́ rɩ́ɩ́wa fɔ́ʋ́:
ɩ́ fɩ́fá Wɩɩsɛ nɛ́; ʋ nɛ́ wuolé aá ɓʋ́, ká ka tíŋ má aá héíwa níŋjaa* mɛ́.
Taŋá nɛ́ ŋ bʋl aá pɛ́ɩ́wa, ʋ nɛ́ mɔhɛ̃́ rɩ́ɩ́wa fɩ́fá.
6 Kaŋcɩ́llɛ bɔmmʋ́ɔ́ yɛlɩ́ wuu ká bɛŋmŋmɛ, meéwíé bɛllɛ rá ɓó?
Ká Wɩɩsɛ wʋ́ɔ́ balá má mɩ́ɩ́ sʋ́llɛ.
7 Ɩ́ nyúpʋ́sɛ má tɩɩ, Wɩɩsɛ ɩ̃́wɔ́ wuu nʋɔ nɛ́.
Ɛ́ wɩ́ɛ́ sɩɛ́, ɩ́ sɩ́ héwíŋ fá; ɩ́ kɛ kaŋcɩ́llɛ naasɩ́ ɛrɛ́.
8 «Ŋ bʋ́lɔ́ aá pɛ́ɩ́wa, nɛrɔ ná wuu há sɩ́ cɩ́ nɩɛ sɩ́ɛ́, a bʋlʋ́ mɩ́nɩ́ŋ har, Nɩbiino Bio* má sɩ́ cɩ́ Wɩɩsɛ malɩ́kawa sɩ́ɛ́, a bʋlɛ́ tɩ́na mɩ́nʋ́ har.
9 Amá nɛrɔ ná wuu há sɩ́ cɩ́ nɩɛ sɩ́ɛ́, a bʋlʋ́ tóŋ har, Nɩbiino Bio má sɩ́ cɩ́ Wɩɩsɛ malɩ́kawa sɩ́ɛ́, a bʋlʋ́ to tɩ́na har.
10 «Nɛrɔ ná wuu há bʋ́l bɔ́ŋbɔ́ŋ caasɛ Nɩbiino Bio, Wɩɩsɛ sɩ́ hé tɩ́na suúri.
Amá nɛrɔ ná wuu há sɩ́ tʋksɛ Wɩɩsɛ Sabɩɩna* é, ʋ tɩ́na wɩ suúri wuó ná.
11 «Rɩ ɓa kɛ́sɩ́wa kaa zʋ Zuwifiwa cémejɩɩsɛ,* ɛ́ rá má rɩ sarɩ́yadííre rɩ́ tɔ́ɔ́ sɩ́dííre sɩ́ɛ́ nɛ́, rɩ́wɔ́ kɛ́sɩ́wa lɛ rɩ́wɔ́ dííwa sarɩ́ya, ɩ́ sɩ́ ló rɩ́ɩ́wa beŋtunni fá, ɛ́ ná há mɔhɛ̃́ rɩ́ɩ́wa a ká lɛ́ɩ́wa tɩɩ, arɩ́ nʋʋsɛ ná má há mɔhɛ̃́ rɩ́ɩ́wa lɩ́sɛ;
12 bee wɩ́ɛ́ Wɩɩsɛ Sabɩɩna sɩ́ mákɩ́wa wɩ́ɛ́ ná há mɔhɛ̃́ rɩ́ɩ́wa bʋl, ɛ́ tɛ́ŋ mɛ́.»
Ɓɩɛ tɩ́na há cʋ́ʋ́lɛ́ wɩ́ɛ́ sɩ́ŋsʋ́ɔ́lɔ
13 Zeezi há bʋ́l wɩ́ɛ́ aá pá jamáŋ ná, báálɔ oro má fa mɩŋ ráŋ, a sɩɛ́ bʋl Zeezi rí bʋlɛ́:
«Karmɩ'ana, bʋ́lɩ́ŋ máálá mɛ́, rʋ́ʋ́ a ráá káŋrá áná liwe ɓa náŋá.»
14 Ɛ́ nɛ́ Zeezi bʋl pá báálɔ ná bʋlɛ́:
«Ŋ naŋnɔ́ŋɔ, áŋ rɩ́ bílíŋ rɩ́ŋ dííwa sarɩ́ya, ɛ́ rá má rɩ́ŋ zɩ́zɩ́mɩ́wa ɓɩɛ ɓɛɛ wɩ́ɛ́?»
15 Ká sɩɛ́ bʋl nɩɛ ná wuu rɩ́ bʋlɛ́:
«Ɩ́ kánɩ́wa tɩɩ, a pɔ́ safʋʋnɩ́ ɓɩjɔɔ mɛ́ wérí, bee wɩ́ɛ́ rɩ nɩbííno có rʋ́ʋ́ ka ɓɩɛ mɔ ɛrɛ́ má, ɓɩɛ ná wʋ́ʋ́ mɩɩsɛ wuó pá.»
16 Ɛ́ nɛ́ ká Zeezi sɩɛ́ sʋ́ɔ́lɛ pɔ́wɔ́ bʋlɛ́:
«Báálɔ oro rí ráŋ, a ka ɓɩɛ wérí, a hé baksɛ.
Ʋ baksɛ ná ɓɩɛ sɩɛ́ ɔsɛ wérí.
17 Ɛ́ nɛ́ ʋ ké bɩ́ɩ́nʋ́ tɩɩ mɛ́ bʋlɛ́:
‹Ŋŋ́ á rɩ́ŋ a ɛrɛ́ rɛ́?
Ŋ báá wɩ dɩhɩ̃́ má tɩɩ kené aá héŋ ɓɩɛ nyáŋ.›
18 «Ɛ́ nɛ́ ʋ sɛ́:
‹Ná, ŋ háá á rɩ́ŋ ɔ́ʋ́ ná:
ŋ sɩ́ céŋŋíŋ vʋ́ʋ́ra wuu, ká bɩrsɔ vʋ́zeŋsi, a páŋ oŋparɛ́ rɩ́rɩ́ŋ ɓɩɛ wuu hé ráŋ a tʋɔlɛ,
19 ká rɩ́ŋ sɩɛ́ bʋ́lɩ́ŋ tɩɩ mɛ́ bʋlɛ́:
Ŋ tʋ́ɔ́lɛ́ ɓɩɛ kɩ́ŋkáŋ a mɔ bɩŋsɛ ɓɩkana díí; ŋ sɩ́ pɩ́ káá dí, aá nyɔ, káá jʋɔsɛ.›
20 «Amá Wɩɩsɛ bʋ́lʋ́ rɩ́ bʋlɛ́:
‹Nɩcʋʋlɛ́!
Zaa tɩ́taŋ né wuu ní, ɩɩ́ a rɩ́ɩ́ sʋwɛ.
Ɓɩɛ ná wuu ɩ sɩɛ́ há bílé, áŋ rɩ́ɩ́ tɩ́llɩ́wɔ́?› »
21 Ɛ́ nɛ́ Zeezi sɩɛ́ bʋl pá nɩɛ ná bʋlɛ́:
«Nɛrɔ ná wuu há já ɓɩɛ bílú tɩɩ mɛ́, ká wɩ óŋ kené Wɩɩsɛ rɩ́, ʋ tɩ́na má á rʋ́ʋ́ nɛ nyɛ nɛ́.»
A Wɩɩsɛ yardá
22 Ʋ har rɩ́ mɛ́, Zeezi bʋ́lʋ́ karmɩbɛlɛ rɩ́ bʋlɛ́:
«Ɛ́ wɩ́ɛ́, ŋ bʋ́lɔ́ aá pɛ́ɩ́wa:
ɩ́ sɩ́ ló rí ɓɩdííli ná ɩ́ háá á rɩ́ɩ́wa dí hiẽsi, rʋ́ʋ́ wɩ́ɛ́ wɩ́wálmɩ́wa, a sɩ́ ló rɩ́ɩ́wa tɛŋ gɛnnɛ má wɩ́ɛ́ wɩ́wálmɩ́wa.
23 Hiẽsó wɩ́ɛ́ nɛ́ haakɛ ɓɩdííli wɩ́ɛ́, tɛ́ŋ má wɩ́ɛ́ nɛ́ haakɛ gɛrɔ wɩ́ɛ́.
24 Ɩ́ bel bʋ́ŋgááwa; ɓa waá parɛ, ɓa wɩ cɔɔ kené, a wɩ vʋ́ʋ́ra kené aá tʋɔlɛ ɓɩɛ, ká Wɩɩsɛ dɩ́dɩ́ɛ́sɩ́wɔ́.
Ɩ́ sɩɛ́ wɩ diíwiisi kɛ naasɩ́ ɛrɛ́ rɛ́?
25 Ɩ́ sɩɛrʋ orí rí ha wálmʋ́ tɩɩ ɛ́, a tʋ́kʋ́ hiẽsó tápʋ́l balá má tɩɩ?
26 Rɩɩ́wa nɛ́ sɩɛ́ wɩ ɛ́ wuó a, beé rí tɛ ɩ́ lo onni ná náŋa wɩ́ɛ́ wɩ́wálmɩ́wa?
27 «Ɩ́ bel nyɔ́fɩɩla háá lɛ ɛ́ a puri; ɓa waá tʋŋ, ɓa wɩ pɛ́nɛ máá sɔ, ká, ŋ sɩɛ́ bʋ́lɔ́ aá pɛ́ɩ́wa, kuóro Salomoŋ* má tɩɩ rɩ́rʋ́ kuóɓɩɛ ná wuu, ʋ gɛrɔ wér wɩ tufɩ́l wuu péré.
28 Rɩ Wɩɩsɛ nɛ́ ɔ́sɛ́ nyɔ́ɔ́ rʋ́ʋ́ wér mɔ nyɛ, ká nyɔ́ɔ́ wɩ gɩr mɩ́ɩ́ dáánɛ ká ɓaá nyɩkɛ, ɩ́ má rɩ́ nɛ́ sɩɛ́ báá rɩ́ Wɩɩsɛ sɩ́ ɛ́ á?
Ɩ́ wɩ nyɔ́ɔ́ kɛ?
Ɩ́ yardá múró.
29 Ɩ́ sɩ́ ló rɩ́ɩ́wa ɓɩdííle rɩ́rɩ́wa nyɔɔlɔ́ jɛɛ wɩ́ɛ́ fúklíwa.
30 Nɩɛ ná há wɩ Wɩɩsɛ ɛ̃, ɓa nɩ́ɩ́ ja onni nyáŋ wuu.
Amá ɩ́ é, ɩ́ kéŋ Ana ná há ɩ́ɔ̃́ rɩ́ɩ́waá jɔ́wɔ́.
31 Ɛ́ wɩ́ɛ́, ɩ́ cúŋ Wɩɩsɛ kuótɔ́ɔ́ ná jɛɛ mɛ́ nɛ́ kɛ́rɛ́, ká óŋ ná ɩ́ háá jɛɛ́, Wɩɩsɛ sɩ́ pɛ́ɩ́wa.»
Ɩ́ ja ɓɩɛ bil Wɩɩsɛ rɩ́, bána nyúú
32 Zeezi baa súúri bʋlɛ́:
«Ɩ́ nɩɛ ná há tɩ́ŋɩ́ŋ mɛ́, ɩ́ wɩ kaŋ, ɩ́ dé nɛ petuwie pieŋse* ní; ɩ́ taŋa sɩ́ héwíŋ fá, bee wɩ́ɛ́ ʋ ká satɔrɔ́ rɛ́ pɛ́ɩ́wa Ana Wɩɩsɛ, rʋ́ʋ́ pi kuótɔ́ɔ́ ná pɛ́ɩ́wa.
33 Ɩ́ yɛ́llɩ́wa ɓɩɛ, a píwó meéwíé ɓa nɩyaara.
Ɩ́ ja lɔ́knɛ ná há waá lúnni, a ja meéwíé bil Wɩɩsɛ rɩ́, ráŋ ná ɓa há wɩ wuó yʋ́ksɛ; gaara wʋ́ɔ́ mɛ́ wuó yú, mʋkra má wʋ́ɔ́ wuó mʋkɛ.
34 Ɩ ɓɩɛ há mɩŋ ráŋ ná, ɩ sabɩɩna má mɩŋ ráŋ nɛ́.»
Tʋtʋnna ná háá pɔ́ wérí aá dɛ́llɩ́wɔ́ jaa tɩ́na
35 Ká Zeezi baa súúri bʋlɛ́:
«Ɩ́ súíwa tʋtʋ́nnʋ́gɛnnɛ, a hɩ́ɩ́mɩ́wa tɩŋsɛ vɔɔ́sɛ, a nyɩ́kɩ́wa cáŋsɛ, a kánɩ́wa tɩɩ.
36 Ɩ́ nɛ yósi háá dɛ́llɩ́wɔ́ nyúútɩ́na, rʋ́ʋ́ lɛ hájaasɛ cana dɩdíí ko ɓásɛ boro mí, rɩ́wɔ́ wúrí pɔ́ʋ́.
37 Rɩ nyúútɩ́na nɛ́ bɩ́rɛ́ ko, rɩ yósi ná wómmó, ɓa ná wér.
Taŋá nɛ́ ŋ bʋl aá pɛ́ɩ́wa, nyúútɩ́na ná sɩ́ vɔ́wʋ́ tɩŋa vɔwɛ́, a kánʋ́ tɩɩ, a a rʋ́ʋ́ yósi ná ké, ká rʋ́ʋ́ tɩɩ pi ɓɩdííli pɔ́wɔ́ rɩ́wɔ́ dí.
38 Rɩ nyúútɩ́na bɩ́rɔ́ ko tɩ́tafɩɛla nɛ́, rɩ tɩ́tapʋlla nɛ́, rʋʋ yósi ní ha wommé, ɓa ná wér!
39 Ɩ́ zesi nɛ wérí, rɩ jaa tɩ́na fa ɛ̃ tɛ́ŋ ná mɛ́ gaarɔ háá kué rí, ʋ sɩ́ barɛ dóŋ a pɔ́, rɩ́ gaarɔ ná sʋ́ʋ́ jaa zʋ́.
40 Ɛ́ wɩ́ɛ́, ɩ́ má kánɩ́wa tɩɩ, a pɔ́ wérí, bee wɩ́ɛ́ Nɩbiino Bio á rʋ́ʋ́ ko tɛ́ŋ ná mɛ́, ɩ́ há wʋ́ʋ́ yɩɛla kené ní.»
Tʋtʋnnʋtaŋá rɩ́ tʋtʋnnʋyɔ́ɔ́
41 Ɛ́ nɛ́ Pɩɛrɛ bɔsɛ Zeezi bʋlɛ́:
«Nyuutɩna, ɩ sʋ́ɔ́lɛ sɩ́ŋsʋ́ɔ́lɔ né párá nɛ́ yáá, nɩɛ wuu ní?»
42 Ɛ́ nɛ́ Nyuutɩna sɛ́:
«Áŋ rɩ́ ká tʋtʋnnɔ ná háá tʋ́ŋ taŋá, a zɩŋ wɩ́ɛ́?
Ʋ nɛ́ ká tʋtʋnnɔ ná ʋ nyúútɩ́na há bílú rʋ́ʋ́ bíbel jaa mɛ́, a pɩ́pá tʋtʋnna má ɓɩdííle tɛ́ŋ ná há mɔhɛ̃́ rʋ́ʋ́ pá mɛ́.
43 Rɩ nyúútɩ́na nɛ́ bɩ́rɛ́ ko, rɩ tʋtʋnnɔ ná mɩŋ ɛ́ mɛ́ aá tʋŋ, ɛ́ tʋtʋnnɔ ná wér.
44 Taŋá nɛ́ ŋ bʋl aá pɛ́ɩ́wa, nyúútɩ́na ná sɩ́ pi ɛ́ tʋtʋnnɔ bílú ɓɩɛ wuu nyúú, rʋ́ʋ́ bíbel.
45 Amá rɩ tʋtʋnnɔ ná nɛ́ bɩ́ɩ́nʋ́ tɩɩ mɛ́ bʋlɛ́:
‹Ŋ nyúútɩ́na ná dáánɛ́ rɛ́, ʋ wɩ kɩ́kɛ́lɛ́ ko.›
Káá ísí kɛsɛ tʋtʋnna ná, báála rɩ́ tolé wuu rɩ́ɩ́ ŋmɩ́ŋmasɛ, rɩ́ɩ́ cúŋ ɓɩdííle díí rɩ́ sɩ́ŋ nyɔɔ buké mí,
46 ʋ nyúútɩ́na sɩ́ ko úrú mí, kal ná rɩ́ tɛ́ŋ ná mɛ́ ʋ há wɩ bɩ́ɩ́nɛ́, a bɛ́ŋsʋ́ wérí, ká hóú nɩɛ ná há to nɩtáŋsɛ dɩhɩ̃́.
47 «Tʋtʋnnɔ ná wuu há ʋ́ʋ̃́ nyúútɩ́na cólle, ká wɩ wɩ́ɩ́ wuu ɛ́ɛ́, a wʋ́ʋ́ nyúútɩ́na cóllé tʋŋ, ɓa sɩ́ nʋ́ɔ́sʋ́ rʋ́ʋ́ bɩ wérí.
48 Amá tʋtʋnnɔ ná há wʋ́ʋ́ nyúútɩ́na cólle ɛ̃, ká a wɩ́ɛ́ mɔ rɩ́wɔ́ nʋ́ɔ́sʋ́, ɓa wʋ́ʋ́ kɩ́ŋkáŋ nʋɔsɛ.
Nɛrɔ ná ɓa há pá kɩ́ŋkáŋ, ɓa sɩ́ bʋlɛ́ tɩ́na tɛ kɩ́ŋkáŋ; ká nɛrɔ ná má ɓa há pí oŋkana hóú nɛ́sɛ mɛ́, ɓa sɩ́ cɩ́ tɩ́na mɛ́, rʋ́ʋ́ má tɛ kɩ́ŋkáŋ kɩ́ŋkáŋ.»
Zeezi koe hé cakɔ́ nɩbííne pɛ́kɛ
49 Ká Zeezi baa bʋl pɔ́wɔ́ bʋlɛ́:
«Ŋ kúó rɩ́ŋ a rɩ́ dúníé ka níŋ ní; ŋ sɩɛ́ có rʋ́ʋ́ púl aá dí rí.
50 Ʋ ká muŋsé rí, a mɔ rɩ́ŋ muŋsi wɩɩla sɩɛrʋ anɛ wɩcʋ́ɔ́lɩ́nyimuŋsi; ŋ sɩɛ́ ja kɩ́kɛ́lɛ́ rɛ́, rɩ́ ɛ́ tʋŋ.
51 Ɩ́ bɩ́ɩ́nɔ́ rɩ tɛŋfɩ́ɛ́l nɛ́ ŋ kaa ko rɩ́ŋ pá dúníé ɓó?
Aɩ́, ɩ́ lo rɩ́ŋ bʋl pɛ́ɩ́wa, ŋ kéŋ cakɔ́ nɛ́ ko.
52 A kaa pɔ́ nyɛ mɛ́, rɩ nɩɛ bɔmmʋ́ɔ́ nɛ́ mɩŋ jaa mɛ́, ɓa sɩ́ caksɛ, rɩ́ botoro cɩ́ bɛllɛ mɛ́, rɩ́ bɛllɛ má cɩ́ botoro mí.
53 Áná sɩ́ cɩ́ bio mí, rɩ́ bio cɩ́ áná mɛ́; maá sɩ́ cɩ́ toló mí, rɩ́ toló cɩ́ maá mɛ́; bála maá sɩ́ cɩ́ biháálɔ mɛ́, rɩ́ biháálɔ cɩ́ bála maá mɛ́.»
Ʋ mɔhɔ̃́ rɩ́ɩ́wa zɩŋ wɩ́ɛ́ rɩ́wɔ́ cɛ́rsɛ mʋ́ʋ́la
(Matie 16.2, 3)
54 Zeezi baa bʋl jamáŋ ná rɩ́ bʋlɛ́:
«Rɩɩ́wa nɛ́ ná duóbásɛ rɩ ɓa ísí tɔ́ɔ́ nyúú rí, ɩ́ɩ́ bʋlɛ́ duóŋ sɩ́ ko.
Duóŋ ɓɩɛ́na ko.
55 Rɩɩ́wa nɛ́ sɩɛ́ báá ná poo, rʋʋ lú tɔ́ɔ́ mʋ́bʋɔ rɩ́ a caasɛ tɔ́ɔ́ nyúú rí, ɩ́ɩ́ bʋlɛ́ lʋmɔ sɩ́ zʋ.
Lʋmɔ ɓɩɛ́na zʋ.
56 Nʋŋmɔ́ŋyɔ́ɔ́wa, ɩ́ ɛ̃ tíé rí bána wɩ́ɛ́ aá kɩ́ɛ́lɛ, ká beé rí sɩɛ́ tɛ ɩ́ wɩ kɩ́ɛ́lɛ́ zɩŋ zaa wɩ́ɛ́ nyáŋ mʋ́ʋ́la?
Ɩ́ rɩ́rɩ́wa dɩŋdɔma bʋl hé náŋá mɛ́
(Matie 5.25, 26)
57 «Ɩ́ há kɩ́ɛ́lɛ́ aá zɩŋ wɩ́ɛ́, beé rí tɛ ɩ́ wɩ́ɩ́wa tɩɩ mɛ́ kɩ́ɛ́lɛ́ aá tʋ́ŋ ɛ́ ná há ká tékétéké?
58 Rɩɩ rɩ́ nɛ́ŋ rɛ́ kéŋ náŋá, rɩ́ tɩ́na kánɩ́ mʋ́mʋ́ sarɩ́yadííre sɩ́ɛ́, hé dóé rɩ́ɩ́wa bʋl hé náŋá mɛ́ ŋmɛ́nɔ nyúú, a makɛ rʋ́ʋ́ sɩ́ɩ́ káá pɔsɛ rɩ́ɩ́ mʋ́ sarɩ́yadííro sɩ́ɛ́, rɩ́ sarɩ́yadííro píí hé polísi nɛ́sɛ mɛ́, rɩ́ polísi tɔ́ɩ́ bɩnajaa mɛ́.
59 Ŋ bʋ́lɔ́ aá pɛ́ɩ́, rɩɩ lóó rɩ́wɔ́ tɔ́ɩ́ é, rɩɩ wɩ kɩŋ ná ɓa há ɓɛ́ɛ́ pɛ́ɩ́ túmé tenni ɓóŋ, ɩ waá lɛ.»