RUKA
Mantû ma îbuku rîrî
Athoomi baingî i beetîgîîtie îbuku rîrî rîandîkirwe i Ruka ûra aarî ndagitaarî (thooma Akorosai 4:14). Ruka aarî ûmwe wa bara mûtûmwa Paûrû aathiiyanagia nabo. Kîrî mabuku ma Bibiria, Ruka aandîkire îbuku rîrî na rîra rîngî rîîtagwa “Ngûgî cia Atûmwa.” Aandîkîîre mo muntû eetagwa Thiobiras.
Ruka atwîrîîte aandîkîîte îbuku rîrî kaingo atûtarîîria bwega bûra nkuma ya ûkîrîstû yanjîîrie na bûra yatambangire. Na atwîrîîte gîtûmi gîa kûrûtha ûgu, i kaingo mûthoomi amenya ûmma bwa mantû mara eegîîtue kuumania na aandîki bara bangî. Augîîte, “Ndîkwandîkîra kaingo ûmenya ûmma bwa mantû mara warutanirwe” (thooma Ruka 1:4). Îbuku rîrî rîanjîîrîîtie na kûgweta mantû ma gûciarwa kwa Yiesû. Kuuma agu rîathingatia na kûgweta mantû mara maatuîkîkire kîrî Yiesû arî mwana. Gûku kûngî Ruka aandîkîîte mantû ma ngûgî îra Yiesû aarutire, kwambwa, na kûriûka gwake.
Îbukuuni rîrî, Ruka arîtwonia Yiesû n'we Mwonokia ûra Ngai augire agaatûma oonokie Ayaundi akîonokia kinya antû bonthe. Ngai aatûmîîre Yiesû kwonokia eeyia. Twathooma îbuku rîrî tûrîîgua atî, Yiesû eendamîîrwe i Kîrundu Ûmûtheru wa Mwathani, kaingo “atûmîîria ntheto îmbega kîrî bara barî na ûkîa” (thooma 4:18). Kwoogu îbuku rîrî rîarîîrîîtie mûno mûno, îgûrû rîa bara barî na ûbatu bwa mîthemba na mîthemba. Kîrî mantû mara Paûrû aandîkîîte îbukuuni rîrî, mara maingî n'îgûrû rîa bara barî na ûbatu, aayie, eekûrû, na twana (kagiita gaku, eekûrû na twana bateeyagwa gîtîîyo ta antû arûme). Mathayo, Maariko, na Njoana bo batiandîkîîte mantû maingî îgûrû rîa antû ta babu. Ruka arîtwonia Kîrîstû arî wendo bwa mwanya mûno na antû ba mûthemba ta ûyu.
Gîkonakona kîa îbuku rîrî i mîgambo îra Ruka atûmîrîte gûtwîra bûra rûgendo rwa Yiesû rwa kûthi kwambwa mûtharabaani Njerusaremu rwakari. Yiesû naiyî gûkua gwake kwarî mûbango wa Ngai, na neeraga arutwa baake ûgu (thooma 9:22; 17:25; 18:31-33).
Îbuku rîrî kaîrî irîkinyîîrîîtie gîtûmi kîa maromba. Ruka atwoneetie atî, Yiesû aambaga akaromba mbere ya arûtha ûntû kîrî mantû maanene monthe mara aarûthire rîra aarî gûkû nthîgûrû. Kîrî maromba mara Yiesû aarombire, maromba kenda marî îbukuuni rîrî, na kûrî na ngerekano ira aatûmîîre ikoneetie maromba. Ruka n'we aandîkîîte mantû maingî kîrî mara Yiesû aarûthire kana aarutanire nkûrûki ya Mathayo, Maariko na Njoana.
Gwookubî îbuku rîrî rîkari ûûgû:
Kwîmenyithania (1:1-4)
Gûciarwa kwa Njoana Mûbaatithania na kwa Yiesû Kîrîstû (1:5-2:52)
Ngûgî îra Njoana Mûbaatithania aarutire (3:1-20)
Yiesû aabaatithua aagerua (3:21-4:13)
Ngûgî ya Yiesû Gariiri (4:14-9:50)
Yiesû aarutana na oorania athiîte bwa Njerusaremu (9:51-19:27)
Yiesû aakinya Njerusaremu aarutana (19:28-21:4)
Yiesû auga Njerusaremu îkaithûkwa îînyangue (21:5-24)
Yiesû auga akaaya nthîgûrû rîa maîrî (21:25-38)
Irio bia ûgoro bia Yiesû bia mûthia kûrîyanîra na arutwa baake. Yiesû aagwatwa (22:1-62)
Yiesû aagiitîrwa îgamba aambwa mûtharabaani (22:63-23:56)
Yiesû aariûka eetia îgûrû (24:1-53)