Lʉvonekelo
Ikulongwi itsilongola
Ɨkɨtabu ɨkɨ kyavɨgilwe nʉ Yohana ʉvɨ jyʉjwa vɨ mbɨgi va Livangɨli lya Yohana. ɄYohana ʉjʉ vɨ aavɨgile natsi kalata tsyoni idatu tsa Yohana itsʉ tsyavɨgilwe kʉ vaanu vooni.
ɄYohana iita aavɨgile ɨkɨtabu ɨkɨ wʉ aakʉngilwe mu kɨlʉnga kya Patimo (1:9). Ɨkɨlʉnga ɨkyo kyale pagati pa nyanza ɨjya Meditelaniani. Avamanyi vongosu viganiisa ʉkʉta, ɨkɨtabu ɨkɨ kyavɨgilwe kʉ vʉsililo wa misɨkɨ ɨgyʉ ʉKaisali ʉNelo aalongotsaaga ʉlʉdeeva lwa Kɨlooma, mu mwaka inninie mu myaka gya sitsigo sihaano na gɨnni (54) ʉkʉsika kʉ sitsigo sihaano na nnaana (58) Waholilwe ʉYɨɨsʉ Kɨlɨsiti. Avange viita kyavɨgilwe kʉ vʉsililo wa misɨkɨ ɨgyʉ ʉKaisali ʉDominitiyani aalongotsaaga ʉlʉdeeva lwa Kɨlooma, mu mwaka inninie mu myaka gya sitsigo innaana nʉ mpamato (81) ʉkʉsika kʉ sitsigo budikakʉpamato na ntanato (96) Waholilwe ʉYɨɨsʉ Kɨlɨsiti.
Ɨkɨtabu ɨkɨ kɨninie mu sitabu isivɨgilwe kʉ nzovele jya sumbo nʉ vʉsumbe wa mbɨgi waale ʉkʉvonia galya agalahʉmɨla kʉ nsɨkɨ gwa kʉ vʉmalɨlo. ɄYohana aavavɨgye ɨkɨtabu ɨkɨ aVakɨlɨsiti va mipelela lekelakʉpamato (7) gya mu mpandʉlʉ gwa kʉ Asiya ɨNdebe. Mu Vakɨlɨsiti avo, vongosu vaale mu vʉkʉvɨlwa ʉvʉvaha siitso. Vaakʉvɨlwagwa kʉ nongwa jya kʉlyɨdɨka ɨlimenyu lya Ngʉlʉve na kʉ nongwa jya kʉnkonga ʉYɨɨsʉ Kɨlɨsiti.
Pwʉ ʉYohana akavavɨgɨla aVakɨlɨsiti avo ɨkɨtabu ɨkɨ, pakʉta avape ʉlʉtseeso nʉ kʉvavʉʉla ʉkʉta vɨjʉmɨɨlɨtsaage mu vʉkʉvɨlwa ʉkʉsikila kʉ vʉsililo (2:7, 11, 17, 26; 3:5, 12, 21). Aavavʉʉlile ʉkʉta vɨjʉmɨɨlɨtsaage ʉlwakʉva ʉvʉkʉvɨlwa ʉwa wa nsɨkɨ nʼdebe vʉvʉle, ikange kʉ vʉsililo ʉNgʉlʉve alavapa ʉlʉvʉngʉ avalʉgʉ va veene vooni (22:10-15). Ikange ʉYohana aanogilwe ʉkʉvavʉʉla aVakɨlɨsiti, tsyoni itsʉ tsilahʉmɨla kɨtsila kʉsuvalɨla. ɄYohana iita, ʉYɨɨsʉ aamboniitse ikulongwi itsi tsyoni kʉ nzɨla jya mbonekelo itsʉ tsyavoniaga ikulongwi tsa nsɨkɨ ʉgʉlʉtile nʉ gukwitsa. Ikulongwi itsinge itsʉ ʉwajɨlweli wa tsyene ʉYohana ivonia mu kɨtabu ɨkɨ, tsʉ itso itsa kʉswa nʉ kʉtsʉʉka kwa Kɨlɨsiti (1:18). Jɨlweli ikulongwi itsi tsyale lwɨtoteko lwa lwɨdɨko lwa Vakɨlɨsiti (1 Vakolinto 15:14-17).
Ʉvʉganulu wa kɨtabu ɨkɨ ɨkyʉ lweli nakyebeepe ʉkʉtsimanya ɨkyʉ kitsova, vʉtsovilwe kʉ nzɨla itsilɨ pongosu na vamanyi va Bibilia. Ndajɨve ewo ɨkɨɨnu ɨkɨvaha ɨkyʉ ʉmbɨgi aasumbilwe ʉkʉtsova kyʉ kɨlya ɨkya kʉta amaka ga vʉviivi wʉ givoneka nʉ kʉhamba mwoni, pwʉ baaho kuveetsaga ʉkʉlesa kwa maka ga Ngʉlʉve pa kʉvʉlema ʉvʉgalo. ɄNgʉlʉve alavapa avaanu va mwene amaka ga kʉlesa kʉ nzɨla jya Yɨɨsʉ Kɨlɨsiti ʉvɨ ʉmwene mwene vɨ Ntwa ikange vɨ Mpoki. Apo pwʉ vʉlavoneka ʉvʉtandaatse ʉvʉpya nɨ kɨlʉnga ɨkɨpya.