Surano i Paulus hai jema'a
Roma
Pobetekino Gau
Patuduno i Paulus kai poburi die sura hai jema'a Roma yahoo, kando sadia tarimaa hina nta lako awahira. Hai surano dahoo teburi hi daa nta molayani asantonia hai ira, yahopo kai daa nta lako hai Spanyol, kindo ehesi bantu'o. Die hai larono sura dahoo na'ana teburi pompotisu da menona mekona hai Yesus Kristus ronga oliwi da koguna hai tora-torano miano Ngkarasitee tepo'ole-oleo. I Paulus kanahi, « Kana'umpe koiemo Lele Mohende menteehano, tepokonaando mbule to manusia ronga Apu Alla. » (1:17).
Ihino koie pompotisu kana die: miano suku Yahudi ronga suku suere nahina da sai kodosa (3:9-20). Nahina miano danta pinokontekona tendenomo hi nunu'o parentano nabii Musa (3:27-28). Sawali Apu Alla nampokontekonahira miano da parasaeaho Yesus Kristus, da huda'ira mebinta hai dosando (3:24).
Kai pokomenteeho i Paulus dadaano tora ntonia da inawano miano ki boboto'akono Yesus Kristus. Miano da parasaeahomo Apu Yesus moicoomo mbule hai ra'ino Apu Alla ronga tehuda mebinta hai kuasano dosa ronga matea. Hai larono pasala 5 dungku 8, i Paulus gau'o patuduno parentano Apu Alla ronga kuasano Sangkoleono hai laro ntora-torano miano mparasaea.
Hai pasala 9 dungku 11 i Paulus mokomentoda'o miano Yahudi ronga da sa'iaa, hi tewiso hai patuduno Apu Alla. Sawali miano Yahudi da ari nirurukino tewali umatino, mau kindo to'u-to'u lulu'io da menona nunu'o parentano nabii Musa, nando da'a awaa da inu'ungkendo, tendenomo hindo sai ehe parasaeaho Apu Yesus (9:30-33). Tendenomo posalakino suku Yahudi, yahomo kai nibarakati suku suere kando salama (11:11-12). Sawali kompura-puraando dahira nta pinokosalama na'anda miano Yahudi (11:26).
Metampu'u pasala 12, i Paulus gau'o dadaano tora-torano miano mparasaea, kontu'uma carano mpekalola-lolaro. Da nigauno kanano: molayani Apu Alla, turu hai pamarenta ronga pada miano Ngkarasitee, ronga kana'umpe mo'otuhi hapa da tekona atawa da tesala hai larono hapa da nirora'ino miano hai tora-torano.
Kompura-puraano die hai surano i Paulus mesalamu hai simbauno da tewali anggota jema'a hai Roma ronga reree'o Apu Alla.
Ihino sura
1. Pobetekino gau (1:1-15).
2. Apu Alla mokosalama'o luwu miano da parasaea (1:16-17).
3. Luwu manusia tesala hai ra'ino Apu Alla (1:183:20).
4. Sala salama'a kando pinokontekona miano da parasaea (3:215:21).
5. Hito boboto'akono Yesus, kato tepulosi hai dosa (pasala 6).
6. Hito boboto'akono Yesus, tebintanicitamo hai parentano nabii Musa (pasala 7).
7. Tora nunu'o Sangkoleono Apu Alla (pasala 8).
8. Miano Yahudi da sai ehe montarima Lele Mohende (pasala 9 – 11).
9. Bangu-bangu da pantasindoo miano mparasaea (12:115:13).
10. Paulus mowawa Lele Mohende hai suku da sai parasaea ronga patuduno lako hai Roma (15:14-33).
11. Salamu ronga oliwi kompura-puraano (pasala 16).