NEEMIA
Mantû ma îbuku rîrî
Îbuku rîrî rîandîkirwe i Neemia mwankaani wa 430 MKA kagiita gaakai nyuma ya îbuku rîa Esira kwandîkwa.
Neemia aarî ûmwe wa ayaundi bara baataîtwe na aarutaga ngûgî gîkarooni kîa mûnene Asuerusu. Rîra aamenyire thîîna ira yaarî Njerusaremu aaromba rûûtha kîrî mûnene aathi kûmîcookeeria. Aacookire Njerusaremu mwankaani wa 445 MKA, mîanka îkûmi na îthatû nyuma ya Esira. Mîankaani îra yaathingatire agu îkûmi na îthatû Neemia aathiria ngûgî îra Esira aarî akwanjîîria na aacooka ngûgîîni yaake gîkarooni kîa mûnene wa Pasia.
Nyuma ya Neemia akuuma Njerusaremu, kwagîa thîîna imbingî mûno cia ngukumo na kûthirîrwa gwa gîîkîrundu ndeeni ya Isiraeri. Kagiitaani gaku kîroria Maraki anjîîria gwîkîra antû ba Njunda wîru bacookeera Mwathani Ngai wao. Mîanka îîrî nyumaani Neemia aaya kaîrî Njerusaremu na aûmbana kûreeta mîgarûkîre mîna.
Gwookubî îbuku rîrî rîkari ûûgû:
Neemia gûkinya na kwîbonera bûra Njerusaremu îkarî (Gîcu. 1-2)
Gûcookeerua kwa rûthiingo rwa taûni (Gîcu. 3-7)
Antû baamenya wîyia bwao na watho bwa Ngai kagiita ga ûtongoria bwa Esira (Gîcu. 8-10)
Ndîîyo, kwathûrwa kwa rûthiingo rwa Nyomba ya Ngai na kinya mûgarûkîre ûra Neemia areetire mantûûni ma ûgongi bwa Ngai (Gîcu. 11-13)
Îbuku rîrî rîonanagia bûra antû ba Ngai baarî bakûthûûka na baûma biongo amwe na kwîgua i baakûrûkîîrîîte îkanûkia rîrî na inya rîa gûtuîka nkombo nthîgûrû cia kûngî. Na kagiitaani wa gaku irîonanagia gwîtîgîka na ûtheru bwa Ngai na kinya wendo bwake bwa gûteethia antû baake rîra baumbûra kûrega gwîtîgîka kwao na bamûromba abateethia.
Gwookubî îbuku rîrî rîkari ûûgû:
Neemia acooka Njerusaremu (1:1-2:20)
Nthingo cia Njerusaremu ciakwa kaîrî (3:1-7:73)
Kûthomwa kwa watho na kwerûia kî`rîîkanîro (8:1-10:39)
Mantû mangî mara Neemia aarûthire (11:1-13:31)