ESIRA
Mantû ma îbuku rîrî
Îbuku rîrî rîandîkirwe i mwandîki wa Kîibirania na mûthînjîri wa Ngai Esira, mwankaani wa 440 MKA.
Îbuku rîa Esira i gîcuncî kîmwe kîa mabuku ma mantû ma karaaya marî maîrî kîra gîacûnkûûnirwe n'Esira kuuma kîrî mabukuuni ma mantû ma karaaya. Îbuku rîrî rîaragia mantû mara maakarîkire mûthiani wa ûkombo bwa Ayaundi Mbabironi kuuma kagiitaani kara Sairas mûnene wa Pasia aabeetîgîîrie bacooka kwao (538 MKA), mwanka rîra Esira aareetire kûgarûka ndeeni ya Isiraeri (458 MKA). N'antû ba Njunda na Benjameni bonka baacookire na i bo kaumo ka riîtwa Ayaundi.
Mantû mara marî îbukuuni rîrî nwa magaanue maita mathatû. Bwa mbere, Gîkundi kîa Ayaundi gîacooka kuuma ûkombooni (Gîcu. 1-2). Bwa maîrî, Gûcookeerua na kwathûrwa kwa Nyomba ya Ngai (Gîcu. 3-6). Bwa Mathatû, Gîkundi kîra kîîngî kîa Ayaundi gîacooka kuuma ûkombooni gîtongoreetue n'Esira (Gîcu. 7-10). Gûcooka kwa Ayaundi kuuma Mbabironi i kûûyûra kwa wîrane bwa Ngai kîrî antû baake. Nyuma ya bagûcooka, gwakwa kwa Nyomba ya Ngai n'yo yaarî ngûgî yao îra nene na ya gîtûmi, n'ûntû Nyomba ya Ngai n'yo yaarî bantû aao a gîtûmi a kûgongera Ngai. Ngûgî îno ya gwakwa kwa Nyomba ya Ngai n'yarigagîîrua mûno i mîgongo îra îîngî yaarî îgûtûûra Njundea na Samaria kagiita kara Ayaundi baarî ûkombooni. Îndî iroria Agai na Sakaria ibeekîîre Ayaundi wîru mûno barîîkia ngûgî înu kinya wegua n'yarigagîîrua. Tiga kûrûngamîîra gûcookeerua kwa Nyomba ya Ngai, Esira n'arutire ngûgî îînene mûno ya gûcookia antû kîrî Ngai wao na kinya kîrî mawatho na nkuagaya ira Musa aabapeere.
Gwookubî îbuku rîrî rîkari ûûgû:
Antû ba Isiraeri bacooka kwao kuuma naara baarî agwate (1:1-2:70)
Gwakwa na kwathûrwa kwa Nyomba ya Ngai (3:1-6:22)
Esira aacooka na agwate bangî (7:1-10:44)