Pertanyaan nganaiꞌ ari Sabat
(Mat. 12:1-8; Mrk. 2:23-28)
6
Kaꞌ ari Sabat ari diꞌmae urakng-urakng Yahudi babadiaman karaja,
Yesus man naꞌ murit-Nya ngalewatiꞌ uma gandum.
Murit-murit-Nya mebet buah gandum koa,
dah koa nya ngosok man lapaꞌ kokotnya lalu nya makatniꞌ mantaꞌ.
2 Sangahe urakng Parisi bakata,
“Ngahe kitaꞌ ngalangar ukum-ukum agama diriꞌ,
manjawat ahe nang dimaiꞌan kaꞌ ari Sabat?”
3 Yesus nyahutiꞌ urakng Parisi koa,
“Tantunya kitaꞌkan dah maca ahe nang di Daut manjawat,a
takaꞌ ia man anak buahnya kaparatn?
4 Ia tamaꞌ kaꞌ dalapm Rumah Tuhan Allah man naap roti nang dimareꞌ kusus kaꞌ Tuhan Allah,
lalu makatniꞌnya.
Udah koa nya mareꞌatn ugaꞌ roti koa kaꞌ anak buahnya.
Padahal kadeꞌ nurut ukum agama diriꞌ urakng nang jaji imam agama Yahudi ihan nang mulih makatniꞌ roti koa.”
5 Lalu Yesus bakata,
“Anak Manunsia bakuasa nantuatn ahe nang baya dipanjawat kaꞌ ari Sabat man nang inaꞌ!”
Urakng nang langannya mati satatak
(Mat. 12:9-14; Mrk. 3:1-6)
6 Kaꞌ ari Sabat nang lain,
Yesus ampus ngajar kaꞌ rumah tampat sumbayang urakng Yahudi.
Diꞌkoa ada urakng nang langan kanannya mati satatak.
7 Sangahe urakng guru agama Yahudi man urakng Parisi ngagoꞌ-ngagoꞌ alasan untuꞌ nyalahatnnaꞌ Yesus.
Jaji ia kaꞌ koa kaja maratiatn ahe geꞌ Ia nyamuhatnnaꞌ urakng kaꞌ ari Sabat.b
8 Tapi Yesus nauꞌan pikirannya kaꞌ koa.
Tagal koa,
Ia bakata kaꞌ urakng nang langan kanannya mati satatak koa,
“Keatn badiri kaꞌ adapatn urakng rami!”
Urakng koa lumpat,
lalu badiri kaꞌ diꞌkoa.
9 Lalu Yesus bakata kaꞌ urakng-urakng nang ada kaꞌ diꞌkoa,
“Aku batanyaꞌ kaꞌ kitaꞌ,
manurut ukum agama,
diriꞌ mulih manjawat ahe kaꞌ ari Sabat?
Babuat baik geꞌ babuat jahat?
Nyalamatatn urakng geꞌ nyilakaatn?”
10 Yesus neleꞌ sakulilikng kaꞌ sigana urakng kaꞌ koa,
lalu bakata kaꞌ urakng sakit koa,
“Nguluratn langannyu.”
Urakng koa nguluratn langannya,
langannya daꞌ jaji samuh.
11 Tapi guru-guru agama Yahudi man urakng-urakng Parisi koa sidi bera,
lalu ia kaꞌ koa mulaiꞌ barunding mikiriꞌ ahe nang baya nya panjawat kaꞌ Yesus.
Yesus milih dua balas rasul
(Mat. 10:1-4; Mrk. 3:13-19)
12 Waꞌtu koa Yesus naik kaꞌ sabuah bukit untuꞌ badoa.
Diꞌkoa Ia badoa kaꞌ Tuhan Allah samalaman.
13 Takaꞌ ari dah tarakng,
Ia nyaruꞌ murit-murit-Nya,
lalu milih dua balas urakng kaꞌ antaranya.
Ia mareꞌ galar dua balas urakng koa rasul,
ia koa urakng-urakng nang dingutus untuꞌ tugas nang kusus.
Ia kaꞌ koa:
14 Simon (nang Yesus nyabut ugaꞌ Petrus),
man Andreas sodara Simon;
Yakobus man Yohanes,
Pilipus man Bartolomeus,
15 Matius man Tomas,
Yakobus anak Alpeus,
man Simon (nang di urakng nganal dari kalompok Selotc),
16 Yudas anak Yakobus man Yudas Iskariot nang naꞌenya jaji penghianat.
Yesus ngajar man nyamuhatn urakng
(Mat. 4:23-25)
17 Lakaꞌ koa Yesus turutn mpat kaꞌ bukit man rasul-rasul-Nya,
lalu badiapm man badiri kaꞌ soteꞌ tampat nang rata.
Diꞌkoa ada ugaꞌ manyak murit-murit-Nya nang lain,
man manyak urakng nang atakng kaꞌ diꞌmae-mae maan kaꞌ sigana Yudea,
Yerusalem,
man kaꞌ kota-kota Tirus man Sidon nang kaꞌ sisi laut.
18 Ia kaꞌ koa atakng nangaraꞌ ajaran Yesus,
man untuꞌ disamuhatn dari panyakit-panyakitnya.
Urakng-urakng nang kasarongan setan atakng ugaꞌ man dinyamuhatn.
19 Sigana urakng barusaha nyangkam Yesus,
jukut ada kuasa nang kaluas mpat kaꞌ diriꞌ-Nya nang nyamuhatn sigana urakng.
Karepoatn man kasingsaraatn
(Mat. 5:1-12)
20 Yesus neleꞌ murit-murit-Nya lalu bakata,
“Repo sidi kitaꞌ urakng-urakng nang inaꞌ baahe-ahe,
barang kitaꞌ umat nang di Tuhan Allah marentah!
21 Repo sidi kitaꞌ nang kaparatn ampeatn;
barang naꞌe kitaꞌ dikanyanganaꞌ!
Repo sidi kitaꞌ nang ngeak ampeatn;
barang naꞌe kitaꞌ galakaꞌ!
22 Repo sidi kitaꞌ kadeꞌ ditegetatn,
dinolak,
dingina man dimitnah tagal kitaꞌ nunaꞌan Anak Manunsia!
23 Lekoa ugaꞌ eneꞌ uyut urakng Yahudi majara nabi-nabi nang jaman deꞌe.
Kadeꞌ barang koa jaji kaꞌ kitaꞌ,
arus kitaꞌ barepo ati banariatn karepoatn,
barang sidi ayaꞌ upah nang dinyiapatn untuꞌ kitaꞌ kaꞌ saruga.
24 Tapi singsaralah kitaꞌ nang kaya ampeatn nian;
Barang kitaꞌ dah doloꞌ marasa kasanangan dari kakayaatn kitaꞌ kaꞌ dunia!
25 Singsaralah kitaꞌ nang kanyang ampeatn nian;
Barang kitaꞌ naꞌe kaparatnnaꞌ!
Singsaralah kitaꞌ nang bagalakatn ampeatn nian;
barang kitaꞌ naꞌe basusahaꞌ ati man ngeakaꞌ!
26 Singsaralah kitaꞌ,
kadeꞌ sigana urakng muji kitaꞌ;
barang lekoa ugaꞌ eneꞌ uyutnya kaꞌ koa muji nabi-nabi palsu jaman deꞌe.”
Kasihiꞌ boh munsuhnyu
(Mat. 5:38-48; 7:12a)
27 “Tapi kaꞌ kitaꞌ nang nangar Aku ampeatn nian,
Aku mareꞌ pasatn nian:
kasihiꞌ boh munsuh-munsuhnyu,
man panjawatlah nang baik kaꞌ urakng nang teget kaꞌ kao.
28 Mintaꞌlah tuah kaꞌ Tuhan Allah untuꞌ urakng nang ngutuk kao,
man doaatn boh urakng nang jahat man kao.
29 Kadeꞌ urakng nampar kooꞌnyu nang sarap,
biaratn ia nampar kooꞌnyu nang sarapnya ugaꞌ.
Kadeꞌ jubahnyu dingarampas,
bareatn ugaꞌ bajunyu.
30 Bareꞌ kaꞌ urakng nang mintaꞌ kaꞌ kao;
kadeꞌ ada urakng nang naap barangnyu ame mintaꞌ dipulangan agiꞌ.
31 Pamuat kaꞌ urakng lain lea kao maoꞌ urakng lain pamuat kaꞌ kao.
32 Kadeꞌ kitaꞌ ngasihiꞌ urakng-urakng nang ngasihiꞌ kitaꞌ ihan,
pasti boh kitaꞌ inaꞌ namuaꞌ tuah untukng mpat kaꞌ Tuhan Allah.
Jukut urakng-urakng badosapun ngasihiꞌ urakng-urakng nang ngasihiꞌnya ugaꞌ!
33 Man kadeꞌ kitaꞌ babuat baik kaꞌ urakng-urakng nang babuat baik kaꞌ kitaꞌ ihan,
pasti boh kitaꞌ inaꞌ namuaꞌ tuah untukng mpat kaꞌ Tuhan Allah.
Jukut urakng-urakng badosapun babuat mpakoa ugaꞌ!
34 Man kadeꞌ kitaꞌ minjamanaꞌ duit kaꞌ urakng-urakng nang dapat mulangannya,
pasti boh kitaꞌ inaꞌ namuaꞌ tuah untukng mpat kaꞌ Tuhan Allah.
Jukut urakng-urakng badosapun minjaman duit kaꞌ urakng-urakng badosa,
kadeꞌ ia mikir urakng nang nya minjamiꞌ koa mampu mulangannya.
35 Saharusnya bukeꞌ mpakoa!
Kitaꞌ sabaliknya harus ngasihiꞌ munsuh kitaꞌ man babuat baik kaꞌ ia kaꞌ koa.
Mareꞌ pinjaman man ame ngarapatn dipulangan.
Kadeꞌ mpakoa upahnyu sidi ayaꞌaꞌ,
man kitaꞌ jajiaꞌ anak-anak Tuhan Allah nang Miah Bakuasa.
Jukut Tuhan Allah baik ati kaꞌ urakng nang inaꞌ nauꞌan batarimaꞌkasih,
man kaꞌ urakng nang jahat ugaꞌ.
36 Kitaꞌ arus babaik ati kaꞌ sigana urakng lea Apaꞌnyu kaꞌ saruga ugaꞌ babaik ati kaꞌ sigana urakng!”
Ame nilai kaburukatn urakng lain
(Mat. 7:1-5)
37 “Ame boh nilai kaburukatn urakng lain,
biar kitaꞌ babaro ugaꞌ inaꞌ dinilai buruk kaꞌ mata Tuhan Allah.
Ame boh ngakimiꞌ urakng lain,
biar kitaꞌ babaro ugaꞌ inaꞌ di Tuhan Allah akimiꞌ.
Amponiꞌ boh urakng lain,
biar Tuhan Allah ugaꞌ ngamponiꞌ kitaꞌ.
38 Bareꞌboh kaꞌ urakng lain,
biar Tuhan Allah ugaꞌ mareꞌ kaꞌ kao;
kitaꞌ narimaꞌaꞌ pamareꞌ balimpah-limpah nang udah dinakar padit-padit untuꞌnyu.
Jukut panakar nang kitaꞌ pake untuꞌ urakng lain dipakeaꞌ Tuhan Allah untuꞌnyu.”
39 Udah koa Yesus ngesahatn parumpamaan lea nian,
“Kadeꞌ urakng butaꞌ ngirikng urakng butaꞌ nang lain,
pasti dua-duanya jantuꞌaꞌ kaꞌ dalapm lubakng.
40 Nanaꞌ ada murit nang labih dari gurunya.
Tapi murid nang dah tamat balajar jajiaꞌ sama man gurunya.
41 Ngahe kitaꞌ neleꞌ kalimpanan kayu nang enek kaꞌ mata ayukngnyu,
padahal balok nang kaꞌ matanyu babaro inaꞌ kitaꞌ teleꞌ?
42 Lemae kitaꞌ pane bakata kaꞌ ayukngnyu,
‘Dian aku ngaluaratn kalimpanan kayu nang enek mpat kaꞌ matanyu koa,’
padahal kaꞌ dalapm matanyu babaro ada balok kayu nang inaꞌ kitaꞌ teleꞌ?
He urakng munapik!
Kaluaratn doloꞌ boh balok kayu nang ada kaꞌ matanyu babaro.
Baruꞌlah kitaꞌ pane neleꞌ jalas man pane ngaluaratn kalimpanan kayu nang enek mpat kaꞌ mata ayukngnyu.”
Puhutn man buahnya
(Mat. 7:16-20; 12:33-35)
43 “Puhutn nang gagas inaꞌ mabuahatn buah nang buruk.
Lekoa ugaꞌ puhutn nang inaꞌ gagas inaꞌ mabuahatn buah nang gagas.
44 Sigana puhutn dikanal kaꞌ buahnya.
Rompoꞌ nang baduri-duri inaꞌ mabuahatn buah araꞌ,
man rumput baduri inaꞌ mabuahatn buah anggur.
45 Urakng nang baik ngaluaratn hal-hal nang baik jukut atinya balimpah kabaikatn.
Urakng nang jahat ngaluaratn hal-hal nang jahat jukut atinya balimpah kajahatatn.
Jukut ahe nang di molot ngomongan kaluas mpat kaꞌ dalapm ati.”
Dua macam dasar
(Mat. 7:24-27)
46 “Ngahe kitaꞌ nyaruꞌ Aku,
‘Paꞌ Guru,
Paꞌ Gurud,’
tapi kitaꞌ inaꞌ manjawat ahe nang Ku ngataatn kaꞌ kitaꞌ?
47 Tiap urakng nang atakng kaꞌ Aku nangaratn pakataatn-Ku man manjawatnya,
saumpama:
48 Ia lea urakng nang takaꞌ nya manjawat rumah,
nya ngaliꞌ dalapm-dalapm,
nang manjawat dasarnya kaꞌ atas batu.
Takaꞌ waꞌtu bahaꞌ man aiꞌ sungeꞌ nurajang rumah koa,
rumah koa inaꞌ roboh,
jukut dah dimadiri kaꞌ atas dasar nang edoꞌ.
49 Tapi urakng nang nangar pakataatn-Ku man inaꞌ manjawatnya,
ia lea urakng nang manjawat rumah nang inaꞌ badasar.
Kadeꞌ banjir atakng nurajang,
rumah koa daꞌ roboh man rusaknya sidi parah!”