Maatiiu 13

Uwambooyaanli bɔŋmantikaati

(Kpèè Maar 4.1-9, Luuki 8.4-8)

1 Ŋwiin gbantee, Yeesu nyáń kudiin^a ní ki cūtìi kāl̀ dimɔɔgbandi. 2 Kunipaau nìn kóoǹní ki kpáfì u-cee, ní u jɔ́m̀ ki kāl̀ buŋalimbun nnyim pu, ní kunipaauee yú dibuŋgbándi. 3 Ní u cáá tibɔŋmantikaal ki sòoǹ nì bi tibɔti tikpil, ní ki bí yii:

«Uninja ubɔ di nyáń kí yàaǹ iwambool. 4 U bíi yàantée ní abil aba lítì nsan pu, ní nnɔmbiyaamu dɔ́miń ki tōō ki jíń. 5 Ní aba mun lítì kuteeun laakin kitiŋ kaa nyóòyee, ní ki pūtì kpáàa nyáń kun puee kitiŋ kaa nyóò. 6 Ŋwìiń dāa píĺee, ní an kpíì kun puee inyaan kaa kɔ́ kitiŋ. 7 Ní aba mun lítì ikuŋkumin, ní ikuŋkumee wíiǹ ki múkuǹ i-pu. 8 Ama ní abil aba lítì laakin kitiŋ ŋān̄ee ní ki lòon̄ abil. Ŋwambool ŋubɔ lòon̄ abil dilaataal, ŋubɔ imuŋku ita, ŋubɔ mun mmuŋku nì saalaa.» 9 Ní Yeesu bí yii: «Sii un yaa cáá ditafalee ń gbìl̄.»

Kun pu Yeesu cáá tibɔŋmantikaal ki sòoǹee

(Kpèè Maar 4.10-12, Luuki 8.9-10)

10 Yeesu boonnooliibi nìn sútìń ki pìl̄-u ní ki bālifì-u yii: «Ba pu ní a cáá tibɔŋmantikaal ki sòoǹ nì bi ní?» 11 Ní u kíí-bi yii: «Unimbɔti yāntì nimbi béè u-Beel bɔti tin bí dibalinee taapu. Ama an kaa yāntì bíǹ ń béé. 12 Un yaa cááyee, bi làá gíti kūtì-u u-cee ń wíiǹ. Ama un kaa cááyee, bi dāa fòol̄ fiii un u cááyee ní ú gbíntí pílpil. 13 Kun pu ní m cáá tibɔŋmantikaal ki sòoǹ nì bee dee: di sá bi kpèé ní kaa wāĺ, ki pílifí ní kaa gbìl̀. 14 Bíǹ puee an ŋá kii Unimbɔti bɔnaatiliu Yeesaya nín nìn lī puee dee, yii Unimbɔti bí yii:

<Ni làá dāá nīn pílifí,

ama ní kaa làá gbìl̄.

Ni làá dāá kpèè

ama ní kaa làá wāl̀.

15 Kun puee binib nee pɔbiliŋ tīlifì,

ní bi kpáá bi-tafaliŋ ní ki ŋúb́ bi-nimbiliŋ,

kí taa wāl̀aaa,

kí taa gbìl̄aaa,

kí taa béé taapu,

kí taa kpántí bi-bimbim,

ḿ bàà cáaǹ-bi^b.>

16 Ama nimbee, ni bí mmɔnni kun puee ni-nimbiliŋ wāĺ man nì m-tuuŋŋi, ni-tafaliŋ mun gbìl̀ m-bɔti. 17 Ibaamɔn ní m tùkù-ni, Unimbɔti bɔnaatiliibi nì deedee nib tikpil bàà nìn nyàab̀ kí ká kun ni ká nee, kaa ŋúń ki ká, bi bàà nìn nyàab̀ kí gbìl̄ tin ni gbìl̄ nee, kaa ŋúń ki gbìl̄-tì^c.»

Tibɔŋmantikaalee taapu

(Kpèè Maar 4.13-20, Luuki 8.11-15)

18 «Mimmee, pīlifìmaan uwambooyaanli bɔŋmantikaati din m lēe taapu. 19 Un pílifì bi nín sòon̄ Unimbɔti Beel bɔti ní kaa gbìl̀ee, náań nì ŋwambool ŋun lítì nsan puee ní. Sitaan ukpiti di dòoń ki cútí tin bi búĺ u-pɔbilinee ki lèekī. 20 Ní un náań nì abil ŋin lítì kuteeunee, úǹ pílifí tibɔtee ní ki fòol̄-tì malaa nì dipɔɔpindi, 21 ama waa yàntī tibɔtee ń kàl̄ u-ni kí yúntí kí báań inyaan. Unimbɔti bɔti puee, digìńdi kii disàandi diba yaa bāań-uee, ní ú dū nnimbɔtisan kí fá. 22 Un mun náań nì abil ŋin lítì ikuŋkuminee gbìl̄ Unimbɔti bɔti, ní duulinya poon landɔkɔi nì tigaajati tin ŋmàtíǹ binibee neendi ń dāá dūú múkúǹ an bɔti pu, ní tàa ŋūǹ kí lòoǹ. 23 Un pílifí Unimbɔti bɔti ki gbìl̀ taapuee làá tɔ̄ atummɔnti ŋin tìì Unimbɔti yindi tinyoolee kii iwambool in lítì kitimmɔntii pu ŋubɔ lòon̄ abil dilaataal, ŋubɔ mun imuŋku ita, ŋubɔ mun mmuŋku nì saalaayee ní.»

Ukeenja bɔŋmantikaati

24 Ní Yeesu gíti dū tibɔŋmantikaal nee ki sòon̄ nì bi yii: «Unimbɔti Beel náań nì uninja ubɔ un búĺ iwamboomɔnti u-kpaabunee ní. 25 Kunyeeu, báà ŋma kɔ́ ki dōoǹee, ní u-nannanliu dɔ́miń ki dū ukeenja ki búĺ idin, ní ki búntì. 26 Ŋyunti ŋun idi nyáń ki lòon̄ee, ní ukeenja mun nyáń. 27 Ní bitɔntɔnliibi dɔ́miń ki bí bi-kpiliu yii: <Ukpil, an kaa sá idi ní a búĺ bukpaanaaa? Kin ukeenja mun nyáń la?> 28 Ní ukpilee kíí-bi yii: <An sá unannanli ubɔ di ŋá míǹ.> Ní bitɔntɔnliibi bālifì-u yii: <Mimmee, tí cù kí fùkù ukeenja gbanti kí fáaa?> 29 Ní u kíí-bi yii: <Aayee, taa fùkùmaan-u, kun puee ni yaa làá fùkùee, see án kpáaǹ idi kí fùkù. 30 Míǹ puee, yàntīmaan an kɔkɔ ń nīn yú ki cí kudiceeu. Ŋyunti gbantee ní ḿ tùkù-bi yii: 'Fùkùmaan ukeenjee kí bíĺ afeencun afeencun kí tūū ŋŋmi, ama cáámaan m-dii kí ŋá m-cakalaaun.'>»

Kiwamboobilii bɔŋmantikaati

(Kpèè Maar 4.30-32, Luuki 13.18-19)

31 Ní Yeesu gíti tí dū tibɔti tiba ki ŋmāntiǹ-bi yii: «Unimbɔti Beel náań nì kisubilii kin uninja ubɔ cáa búĺ u-kpaabunee. 32 Kí mun di sá kisubifiifiitii asubil kɔkɔ kansikin, ama kì yaa nyáń ki wíiǹ ki dóòyee, kì wīikíǹ tikuŋfaal tin kɔkɔ kíǹee, ní kí kpántí busubu, áli nnɔmbiyaamu dòoń ki pāantí mu-diiŋŋi bu-paŋŋi pu.»

Ŋkpɔnɔnyɔkɔ bɔŋmantikaati

(Kpèè Luuki 13.20-21)

33 Ní Yeesu gíti tí dū tibɔŋmantikaal tiba mun ki tí ŋmāntiǹ-bi yii: «Unimbɔti Beel náań nì ŋkpɔnɔnyɔkɔ ní. Unimpu dù fiii ní kí ŋmàlim̀ ŋkpɔnɔyim tikpil poon kí búuń ní bukpɔnɔsaa kɔkɔ ń jɔ̄m̀.»

Yeesu bɔŋmantikaati taapu

(Kpèè Maar 4.33-34)

34 Yeesu nìn dù tibɔŋmantikaal ní ki sòoǹ nì samaa. Waa nìn sòoǹ nì bi fám see ú dūú ŋmàntīǹ tiba. 35 Mimmee, an ŋá kii Unimbɔti bɔnaatiliu nín nìn sòon̄ ki síiǹ puee dee, yii:

«Nì tibɔŋmantikaal ní m làá dāá dūú sòoǹ nì bi,

m làá dāá tùkù-bi doooo m nín náań duulinyee

tin bí dibalinee^d.»

Ukeenja bɔŋmantikaati taapu

36 Niinee, Yeesu yāntì kunipaauee ní ki nín kùǹ, ní u-boonnooliibi sútì ki pìl̄-u ki bí-u yii: «Tùkù-ti ukeenja un bi cáa búĺ bukpaanee bɔŋmantikaati taapu.» 37 Ní Yeesu bí-bi yii: «Un būul̀ idee di sá man Kinibiki. 38 Bukpaayee di sá duulinya, ní idi sá Unimbɔti Beelin biyaamu, ní ukeenjee sá Sitaan biyaamu. 39 Unannanli un dɔ́miń ki búĺ ukeenjee di sá Sitaan. Kudiceeu di sá duulinya kúntitam, ní bidicaliibi sá Unimbɔti tuuŋyi. 40 Kii bi nín béeĺ ukeenja pu kí bíĺ afeencun kí tūū puee, míǹ ní an dāa sá duulinya kúntitam. 41 Man Kinibiki làá dāá tɔ̄ń m-tuuŋyi ní í dāá lēē m-Beelin bin kɔkɔ sá nsugimu bi-jutiibi gbéetí ki lítée nì bin ŋáań ikpitee, 42 ní kí dū-bi kí tɔ̄ ŋŋmin kipaayin, laakin bi làá nīn kā ki sūǹ, bi-nyiŋŋi gà tɔb kàkakee. 43 Ama ní deedeedambi dāa jìl̀ kii ŋwìińee ní pàlpal bi-Baa Beelin. Un yaa cáá ditafalee ń gbìl̄^e.»

Tigaajati tin bál̀ee nì abeedimbil bɔti

44 «Unimbɔti Beel náań nì kii tigaajati tin bál̀ bukpaa bubɔnee ní. Ubɔ kùn̄ ki bīitì ti-pu ní gíiǹ ki bīiǹ. An nín mɔ́ɔkiǹ-u puee, ní u cūtì ki nyáfì u-wanti tin kɔkɔ u cááyee pílpil ki cáa dá bukpaayee. 45 Unimbɔti Beel tí náań nì kii unyampu nín nyàab̀ abeedimbimɔnti puee ní. 46 U nín ká ŋin cáá kudapɔɔuee ní ú cùú nyāfì tin kɔkɔ u cááyee pílpil ní kí cáań kí dā.»

Kulaaŋŋu bɔŋmantikaati

47 «Unimbɔti Beel náań nì kii bi nín dù kulaaŋŋu kí tɔ̄ dimɔɔlin án cúú kujɔmbuluu kamaa puee ní. 48 Bi nín dū kulaaŋŋu ki tɔ́ an cúú ijɔmee, ní bí dáaĺ kí nyāntiń dimɔɔgbandi, ní kí kàl̄ kí lútí imɔnti kí ŋá tikabitin, ní kí dū in kaa ŋān̄ee kí tɔ̄ kí fá. 49 Míǹ ní duulinya kúntitamee, án làá dāá ŋá. Unimbɔti tuuŋyi dāa dòoń ní kí gàntī binikpitib nì bimɔntiibi, 50 ní kí dū bikpitibee kí tɔ̄ ŋŋmin kipaayin, niin ní bi làá nīn sūǹ bi-nyiŋŋi gà tɔb kàkaka.»

Tigaajapɔn nì tikpikil bɔti

51 Ní Yeesu bālifì u-boonnooliibi yii: «Ni gbìl̄ tibɔti tin kɔkɔ m sòon̄-ni nee taapuɔɔɔ?» Ní bi kíí yii: «Iiin ti gbìl̄». 52 Ní u bí-bi yii: «Míǹ ní umaradakal kamaa un di yaa fōō Unimbɔti Beel bɔtee náań nì kudiidaan un cáá tigaajati ki lèekī ti-poon tikpikil nì tipɔn ki cáa tútúǹ binibee ní.»

Naasaareeti yab kaa fōō Yeesu

(Kpèè Maar 6.1-6, Luuki 4.16-30)

53 Yeesu nín dū tibɔŋmantikaal ki sòon̄ nì bi ki dóòyee, ní u yíkì niin, 54 ní ki nín gítí u-tiŋkin laakin u kāl̀ ki wíiǹee. U bàn̄ee, ní ki kɔ́ niin kpafidiikun ki bíi dàkà u-dumpu yab Unimbɔti bɔti, ní bin kɔkɔ bí niinee bākatì sèeee, ní bi bíi lì yii: «U nín ká la iciin gbanti dee? An dī mana ní u ŋūǹ ki ŋáań maamaacib nee dee? 55 Ti nyí-uaa! An sá kapinta jipɔɔnaa! U-na di sá Maariiyaa^f! U-naalib mun di sá Yakubu nì Jooseefi nì Siimɔn nì Juudaa! 56 U-niisalib mun di kóò ti-kansikineeyaa! Kin, an ŋá mana ní u cáá mpɔn nee?» 57 An di nìn yāntì ní baa fōō-u ki kíí. Ní Yeesu bí-bi yii: «Baa kpèé kí sìŋkīǹ Unimbɔti bɔnaatiliu fám laaba, an yaa kaa tin sá u-tiŋkin nì u-cindin^g.» 58 Bi nín kaa fōō-u ki kííyee pu ní waa nìn ŋá maamaacib tikpil niin.