Maatiiu 5

Kigbantaŋ pu dàkal (ayil 5-7)

1 Yeesu nín ká dinikitikpaandi gbantee, ní u jɔ́m̀ ki kāl̀ dijool pu, ní u-boonnooliibi sútì ki pìl̄-u. 2 U nìn kíĺ ki bíi dàkà-bi yii:

Mmɔn tiŋman pu yal

(Kpèè Luuki 6.20-23)

3 «Bin sīntiǹ bi-ba ki tīī Unimbɔtee bí mmɔnneeee,

kun puee bi sá Unimbɔti Beelin yab!

4 Bin bí kunimbaaunee bí mmɔnneeee,

kun puee Unimbɔti làá dāá ŋméeǹ-bi!

5 Binib bin mɔ̄ee bí mmɔnneeee,

kun puee Unimbɔti làá dāá tīī-bi kutindaŋu!

6 Bin deedee kùm nì deedee nyinnyooŋu cááyee bí mmɔnneeee,

kun puee Unimbɔti làá dāá tīī-bi tikɔkɔ!

7 Bin sūǹ binib saayee bí mmɔnneeee,

kun puee Unimbɔti làá dāá sɔ̄ bi mun saai!

8 Bin pɔbiliŋ bí diba nì Unimbɔtee bí mmɔnneeee,

kun puee bi làá ká Unimbɔti!

9 Bin cāabìń ŋgbansɔŋfi bi-jutiibi kansikinee bí mmɔnneeee,

kun puee Unimbɔti làá dāá yíiń-bi u-biyaamu!

10 Bin ní bi sàantí bi-deedeeu puee bí mmɔnneeee,

kun puee bi sá Unimbɔti Beelin yab!

11 «Binib yaa bí ki sìí-ni ki sàantí-ni ki mɔ́ntí inyimɔn ki tūntí ni-pu ki sòoǹ tibɔkpitil kamaa ni-pu ni nín sá man yabee puee, ni bí mmɔnni. 12 Nín̄ bímaan mmɔŋkpaan poon kí nīn fàal̀, kun puee tipaakpaandi dɔ̄ yilpu ki cí-ni. Míǹ mbaantiim ní bi nìn tí sāaǹ Unimbɔti bɔnaatiliibi bin nìn péé péé ki kāl̀ ní nimbi dāa nín páaǹní boonee^a.»

Ŋyaam nì ŋwalifi bɔti

(Kpèè Maar 9.50, Luuki 14.34-35)

13 Ní Yeesu kútì ki lī yii: «Nimbi di sá kii ŋyaam ki tīī duulinya. Ŋyaam yaa kpíìyee, mana ní bi gíti ŋūǹ kí ŋá ní mí fàtīí mɔ̄ɔkì? Mimmee maa ti bí tiban dee, see bí dū-mì kí fá mmɔŋki, ní binib jītí ki tà.

14 «Ni sá kii ŋwalifee ní ki tīī duulinya. Kitiŋ kin bi máń ki tɔ́kɔ́ǹ kigbantaŋ puee kaa lìkintí ki-ba pu. 15 Baa tí tùutī fitila kí dū dibool kí cíkiń u-pu, asee bí dūú tɔ́kɔń dikɔl pu ní án nīn wāĺ bin kɔkɔ bí kudiinee. 16 Míǹ mbaantiim ní ni mun walifiŋu ń nīn ŋmíntí binib, bí ká tiŋan tin ni ŋáańee, kí pàkà ni-Baa Unimbɔti un bí yilpuee.»

Yeesu sòon̄ Mooyiisi marab pu

17 «Ní taa dàkafì yii m dɔ́miń kí kpìtī Mooyiisi marab nì tin Unimbɔti bɔnaatiliibi nìn sòon̄ee. Maa dɔ́miń kí kpìtī, m dɔ́miń kí ŋá bi nín lī puee ní. 18 Ibaamɔn ní m tùkù-ni, ŋyunti ŋun ní yilpu nì taapu dáá bée, marabee ŋmaŋmabiti poon báà kubɔ kpá kí fɔ́táaa, kilɔmbiki kiba mun kpá kí kpìtī kí dāá sāā ŋyunti ŋun tin kɔkɔ pu an sòon̄ee ń ŋá. 19 An pu ní un di yaa kpītì kimarawaai kiba ní ki dàkà bin kíǹee yii bí nīn ŋáań mimmee, udaan dāa sá kiyaawaai ní Unimbɔti Beelin. Ama un di yaa ŋúb́ marab ní ki dàkà binib bí nīn ŋáań mimmee, udaan dāa sá ukpaan ní Unimbɔti Beelin. 20 Ibaamɔn ní m sòoǹ nì ni, ni yaa kaa bí deedee ki jítiǹ bimaradakaliibi nì Fariisab, naa ŋūǹ kí kɔ́ Unimbɔti Beelin.»

Unil ń taa fōō diŋuul

21 «Ni gbìl̄ bi tùkū ti-naanjab yii: <Á taa kpɔ̀ unil^b, un kamaa yaa kūū unilee, see bí cáá udaan ibɔsoon kí dáaĺ u-tafal.> 22 Ama man tùkù-ni yii un kamaa di yaa fōō diŋuul u-nabiki puee, see bí cáá-u ibɔsoon kí dáaĺ u-tafal. Un yaa sīī u-nabiki yii <Kinaatuuyee,> see bí cáá-u Bibɔsoonliibi kitil cee, ní un yaa sīī u-nabiki yii <Kunifaŋuee,> udaan máaǹ bí cáá-u ditafadaaldi ŋmiŋun ní. 23 An puee a yaa cáań saraa nsaraafan pu kí tīī Unimbɔti ní ki téetì yii a-nabiki díkí a-pu tibee, 24 yàntī a-saraau nsaraafan cee kí cùú ŋāŋkì si nì a-nabikee kansikin, ní kí nín gítiń kí ŋá a-saraau kí tīī Unimbɔti.

25 «A yaa ŋá ubɔ tiba ní u cáǹ-si ibɔsoonee, ŋāŋkì sii nì u kansikin malaa, ŋyunti ŋun ni dáá bí nsannee, án nín làá ŋá pu ú taa cáá-si kí tīī ubɔsoonli ní ubɔsoonlee mun ń dū-si kí tīī pilisi, ní úǹ ń cáá-si kí pìin̄ sarkee. 26 Ibaamɔn ní m tùkù-si, bi yaa cáá-si ki tɔ́ niinee, see á pà a-pɔndi nyíki nyiki, báà gboo kaa kīntí, ní bí nín líí-si.»

Yeesu sòon̄ tilaakpaal pu

27 Yeesu bí-bi yii: «Kéè ni gbìl̄ bi síiǹ yii: <Á taa ŋá tilaakpaalaa^c!> 28 Ama man tùkù-ni yii un kamaa di yaa kpēē unimpu ki bàà là kí mɔ̀nnì-uee kpáàa ŋá tilaakpaal dee u-pɔbilin. 29 An puee a-nimbil ŋgiil yal di yaa làá yàntī á lítí ikpitinee, lúkutí-dì kí fá, kun puee an ŋān̄ ki tīī-si a-wunjandi diba ń nīn kpá, ki jítiǹ a-wunti ń nīn bí mmɔm á kɔ́ ŋŋmin. 30 A-ŋaŋgiil di yaa làá tí yàntī á lítí ikpitinee, gùutī-ŋu kí fá, di sá yii an sɔ́ a-wunjandi diba ń nīn kpá, ki jítiǹ a-wunti ń nīn bí mmɔm á kɔ́ ŋŋmin.»

Unimpu nì u-cal ń taa yàkatī tɔbin

(Kpèè Maat 19.9, Maar 10.11-12, Luuki 16.18)

31 «An tí lī yii: <Sii un yaa là kí jà a-nimpuuee, á tīī-u kugbɔŋu kun dàkà kun pu ní a là kí jà-uee ní kí nín jà-u^d.> 32 Ama man tùkù-ni yii un kamaa yaa jìn̄ u-nimpuu ní an kaa sá yii bi-catee kòóyee^e, mimmee u dū u-nimpuuee ki síiǹ tilaakpaal saŋŋu pu dee. Ní un mun yaa cáá unimpu un bi jìn̄ee mun ŋá tilaakpaal.»

An kaa ŋān̄ unil ń pùtī

33 «Ni gíti tí gbìl̄ bi nín tùkū ti-naanjab yii: <Á taa pùtī Unimbɔti yindi fám, a yaa pūtì-u ki bí yii a làá ŋá puee, ŋá míǹ kí tīī-u^f.> 34 Ama man tùkū-ni yii ní taa pée pùtī kpataaa. Ní taa pùtī yilpu, kun puee niin di sá Unimbɔti beejal, 35 kí taa pùtī kitiŋ, kun puee kitiŋ sá u-taaŋi tɔkɔnlaŋki ní, kí taa pùtī Jeerusaleem, kun puee Ubɔtikpaan tiŋki dee. 36 Á taa pùtī a-yil, kun puee aa ŋūǹ kí yàntī kuyikpibambaantiiu ń pīil̀aaa, kaa ŋūǹ kí yàntī kú bɔ̀ntī. 37 An yaa sá á kíí iiiŋyee, kíí <iiin>, an yaa sá á kíí aayeeyee, kíí <aayee>. Tin a yaa gíti páaǹ ki lī boonee nyánní Sitaan cee ní.»

Yeesu bí yii bí taa nín̄ tɔ̀ ipɔntoon

(Kpèè Luuki 6.29-30)

38 «Ni gbìl̄ bi síiǹ yii: <Un yaa lēē a-nimbilee, a mun ń lēē u-yal kí téeǹ, ní un yaa lēē a-nyindee, a mun ń lēē u-yal kí téeǹ^g.> 39 Ama man tùkù-ni yii, a-juti yaa ŋá-si tikpitilee, á taa dū tikpitil kí tɔ̀-u ipɔntoon. Bi yaa fáá a-ŋaŋgiitaŋkpanjil ntampee, fàtī a-ŋaŋgan yal kí tīī bí fáá. 40 Ubɔ yaa là kí cáá-si ibɔsoon kí fōō a-bɔkutilee, dū a-bɔkutikpaandi kí kūtì kí tīī-u. 41 Ubɔ yaa páb́-si yii á túń diwaŋgul kí còom̀ ditaŋkpal dibee, á túń diwaŋgulee kí còom̀ ataŋkpee ali. 42 Ubɔ yaa mēē-si tibee, pɔ̄-u, kí taa fàtī a-boon kí tīī un dɔ́miń a-cee kí pìnnì tibee.»

Tí nīn néeń ti-nannanliibi

(Kpèè Luuki 6.27-28, 32-36)

43 «Ni gbìl̄ bi síiǹ yii: <Á nīn néeń a-bɔɔ^h, kí nīn ná a-nannanliu.> 44 Ama man tùkù-ni yii ní nīn néeń ni-nannanliibi kí nīn mèé Unimbɔti ki tìì bin sàantí-nee. 45 Mimmee, ni sá ni-Baa un bí yilpuee biyaamu dee, kun puee úǹ yàntī u-wìiŋ́ŋu nyēē ki tìì binikpitib nì binimɔntiibi ní ki yàntī utaa nì ki tìì bin bí deedeeyee nì bin kaa bí deedeeyee. 46 Ni yaa néeń bin néeń-nee ŋmaniŋmee, ba paatii ní ni gíti kā ki cí kí dāá fōō Unimbɔti cee? Kaa sá míǹ ní bifɔtiliibi bin ni kpèé yii bi sá bikpitibee mun ŋáańaaa? 47 Ni yaa tí jáaḿ ni-nabiyaamu ŋmaniŋmee, la di nyáń u-ba? Bin kaa nyí Unimbɔtee mun ŋáań míǹ mbaantiim naa! 48 Míǹ puee ní nīn cáámaan mbimbimɔntiim tikɔkɔ poon kii ni-Baa un bí yilpuee nín cáá pueeⁱ.»