Luuki 6

Yeesu sá ŋwiŋŋuŋfikaa dindaan

(Kpèè Maat 12.1-8, Maar 2.23-28)

1 Ŋwiŋŋuŋfikaa ŋubɔ dalee, Yeesu nì u-boonnooliibi jītí bilee kpaaŋŋin, ní u-boonnooliibi bíi gífí bilee fiŋyi ki ŋmèem̄ abil ki ŋmóò^a. 2 Fariisab biba ká mimmee, ní ki bí-bi yii: «Ba pu ní ni ŋáań min kòóyee ŋwiŋŋuŋfikaa dal^b?» 3 Ní Yeesu kíí-bi yii: «Naa láá pée kàan̄ ŋkùm nín nìn cúú ubɔti Daafiidi nì u-naacimbi u ŋá pueeee? 4 U nìn kɔ́ kunimbɔtidiin ní usaraaŋakpil tīī-bi kpɔnɔb bin bi nìn dūu ŋá Unimbɔti saraayee, ní u nì u-naacimbi ŋmɔ́, ama ti-marau poonee, báà ubɔ kaa máaǹ kí ŋmɔ́ an kpɔnɔb gbanti, see bisaraaŋaliibi baba di ŋmóò-bi^c.» 5 Ní Yeesu gíti bí-bi yii: «Man Kinibiki di sá ŋwiŋŋuŋfikaa dindaan.»

Yeesu cáaǹ uninja ubɔ, u-ŋal fáká

(Maat 12.9-14, Maar 3.1-6)

6 Ŋwiŋŋuŋfikaa ŋubɔ mun dalee, Yeesu fātìi tí cūtì kukpafidiin, ní ki bíi dàkà binib Unimbɔti bɔti. Kijapaai kiba nìn bí niin, u-ŋaŋgiil fáká. 7 Bimaradakaliibi nì Fariisab nìn bí ki cɔ́ŋkí Yeesu kí kpèè yii u làá cáaǹ ubɔ ŋwiŋŋuŋfikaa dalaaa, waa làá cáaǹ, kun puee bi nìn bíi nyàab̀ nnaakpal kí dūú ŋá-u tibɔti. 8 Ama Yeesu nyí bi-landɔkɔi, ní ki bí un ŋal fákée yii: «Yīkì kí sīĺ binib kansikin,» ní u yáatìi yúl̀ bi-kansikin. 9 Ní Yeesu bí-bi yii: «M bàlifī-ni, ti-marau lī yii ba ní? Tí ŋá tiŋan ŋwiŋŋuŋfikaa dalaaa, tikpitil ní? Tí fīī unilaaa, tí kpɔ̀-u ní?» 10 Ní u fātìi kpēē bi-kɔkɔ ki māntì, ní ki bí un ŋal fákée yii: «Tàntī a-ŋal!» ní u tāntì-ŋu, ní u-ŋal fātìi gítìń ŋu-laŋki. 11 Ní bi fōō mbum, ní ki bíi sòoǹ ki bɔ́ntí bi-kansikin kí béé bi nín làá ŋá Yeesu puee.

Yeesu lēē akpambal saalaa nì ali

(Kpèè Maat 10.1-4, Maar 3.13-19)

12 Ŋyuntee ní Yeesu jɔ́m̀ dijool diba pu kí mèè Unimbɔti, ní ki dū kunyamɔŋu ki mēē. 13 Kutaa wúntèe ní u yíiń u-boonnooliibi, ní ki lēē bi-kansikin saalaa nì bili bíǹ ń nīn sá u-kpambaliŋ. 14 Akpambalee yiŋŋi sèé: Siimɔn un u nìn páaǹ diyindi yii Peetrooyee (an taapu di sá yii Ditaŋkpal), nì Siimɔn naal Andree, nì Yakubu nì Yoowaneesi nì Fiiliipi nì Bateeleemii 15 nì Maatiiu nì Toomasi nì Yakubu un sá Alfee jipɔɔnee, nì Siimɔn un nìn là kí jáǹ Room yabee, 16 nì Juuda, Yakubu jipɔɔn, nì Juudasi Isikaariyɔti un dāa dū Yeesu ki nyáfiǹ u-nannanliibee.

Yeesu dàkā Unimbɔti bɔti ki cáaǹ bibunliibi

(Kpèè Maat 4.23-25)

17 Yeesu nì u-kpambaliŋ kpákatìń ki bāań ki yúl̀ ditantakalin, laakin u-boonnooliibi kupaau nì binifantantiibi tikpil mun nìn yúee. Binib gbantee, biba nìn nyánní Juudee timmu kɔkɔn, ní biba nyánní Jeerusaleem tiŋkin, ní biba mun nyánní Tiir nì Siidɔn, ntimu mun bí dimɔɔl caŋinee. 18 Binibee nìn dɔ́miń kí pīlifì Yeesu nín sòoǹ Unimbɔti bɔti pueeyaaa, ki là ú cáaǹ-bi mun. Ní bin pu arasiniibi nìn kēe ká dicáaǹdi. 19 Báà ŋma nìn pée nyàab̀ kí gbēē Yeesu ní, kun puee mpɔn ŋubɔ nìn nyēeń u-ni ki cāantí bi-kɔkɔ.

Yeesu sòon̄ diyimɔɔl nì mbusu bɔti

(Kpèè Maat 5.1-12)

20 Ní Yeesu kpēē u-boonnooliibi ní ki bí yii:

«Nimbi binandambi bí mmɔnneeee,

kun puee ni sá Unimbɔti Beelin yab.

21 Nimbi bin ŋkùm cáá kɔŋkɔnneeyee bí mmɔnneeee,

kun puee ni làá dāá jī kí díkí.

Nimbi bin bíi sūǹ kɔŋkɔnneeyee bí mmɔnneeee,

kun puee ni làá dāá lā!

22 «Nimbi bin bi ná, ki jì, ki sìí, ki bíiĺ ni-yiŋŋi man Kinibiki puee bí mmɔnneeee! 23 Yaadalee, ní nīn fàal̀ ki nyàkantī án nīn mɔ̄ǹ-ni, kun puee ni-paati wīikí yilpu. Míǹ mbaantiim ní bi-naanjab mun nìn sāaǹ Unimbɔti bɔnaatiliibi^d.

24 Ama nimbi bigaajab, mbusu dɔ̄ ki cí-ni,

kun puee nimbi jíń ni-mɔŋŋu doo.

25 Nimbi bin bí digbíl poon kɔŋkɔnneeyee, mbusu dɔ̄ ki cí-ni,

kun puee ŋkùm làá dāá cúú-ni.

Nimbi bin bí tilaal poon kɔŋkɔnneeyee, mbusu dɔ̄ ki cí-ni,

kun puee ni làá dāá kɔ́ kunimbaaun kí sɔ̄.

26 «Nimbi bin ní duulinya yab pàkà yii ni sá bimɔntiibee, mbusu dɔ̄ ki cí-ni, kun puee míǹ ní bi-naanjab nìn pàkà bin nìn mɔ́ntí yii bi sá Unimbɔti bɔnaatiliibee.»

An máaǹ tí nīn néeń ti-nannanliibi

(Kpèè Maat 5.38-48, 7.12a)

27 «Ama m tùkù nimbi bin pílifíǹ-mi nee yii, ní nīn néeḿmaan ni-nannanliibi kí nīn ŋáaḿmaan bin ná-nee tiŋan. 28 Bin bin tòó-ni mbusuee, mèèmaan Unimbɔti ń ŋá-bi tiŋan, kí mèè kí tīī bin sàantí-nee. 29 Ubɔ yaa fáá a-taŋkpanjil diba ntampee, á fàtī din kíǹee kí tīī-u ú fáá. Ubɔ yaa yōoǹ a-kpalibuee, á yàntī ú yòon̄ a-bɔkutiwaaki mun. 30 Ubɔ yaa mēē-si tibee, á tīī-u. Ubɔ yaa yōoǹ a-wanti, á taa bàlifì-u. 31 Ni nín là bí ŋá min kí tīī-nee, ŋámaan míǹ kí tīī ni-jutiibi^e. 32 «Ni yaa néeń bin néeń-nee ŋmaniŋmee, ba paati ní ni gíti kā ki cí boon? Bin kaa nyí Unimbɔtee mun pée néeń bin néeń-bee ní. 33 Ní ni yaa tí ŋáań tiŋan ki tìì bin ŋáań ni mun tiŋanee babee, ba paati ní ni gíti kā ki cí boon? Bin kaa nyí Unimbɔtee mun pée ŋáań tiŋan ki tìì bin ŋáań-bi tiŋanee ní. 34 Ni yaa tí pìntí bin ni nyí yii bi làá téeǹ-nee ŋmaniŋmee, ba paati ní ni gíti kā ki cí boon? Binikpitib mun pée pìntí bi-jutiibi binikpitib ní ki nyí yii bi làá fàtīí téeǹ-bi bi-nimbiŋmiiku deedee. 35 Min máaǹ ní ŋée di sá ní nīn néeḿmaan bin ná-nee, kí nīn ŋáań-bi tiŋan, kí nīn pìntímaan kí taa nín̄ dàkafī yii bi làá téeǹ-ni. Míǹ ní ni dāa fòol̄ tipaakpaandi ní ki dāa sá Unimbɔti un bí yilpuee biyaamu, kun puee úǹ ŋáań tiŋan ki tìì bin kaa nyí tiŋanee nì bin sá binikpitibee. 36 Ní nīn cáá tiniti tikpil kii ni-Baa nín cáá tiniti tikpil puee^f.»

Taa nín̄ sòoǹ a-juti bɔti

(Kpèè Maat 7.1-5)

37 «Taa nín̄ sòoǹ a-juti bɔti, ní Unimbɔti mun ń taa láa sòoǹ a mun yati. Taa kpɔ̀ a-juti bɔti, ní Unimbɔti mun ń taa kpɔ̀ a-yati. Dū a-juti yìntitam kí pɔ̄-u, ní Unimbɔti ń dū a mun yìntitam kí pɔ̄-si. 38 Tīī a-juti, ní Unimbɔti ń dāá tīī-si mun. Bi làá dāá ŋmàntī ní kí cìŋkì kí tēefì, ní án gbí púm, ní bí dūú sìtī a-lookun. A nín ŋmāntì pu ki tīī a-jutee, míǹ ní Unimbɔti làá dāá ŋmàntī kí tīī si mun.»

39 Ní Yeesu gíti dū tibɔti nee ki ŋmāntì yii: «Ujɔfu ŋūǹ kí dàtì u-jɔfujutaaa? Bi-liitil kaa lítí mboonaaa? 40 Utumbifil kaa bí ki jítiǹ u-kpiliu, ama, u yaa bífì tiŋanee, u dāa kpántí kii u-kpiliuee ní. 41 «Ba pu ní a wāĺ kimɔmbiki kin kā a-nabiki nimbilinee ní kaa wāĺ didɔjal din kā sii yalinee? 42 Àá mana ní sii un kaa wāĺ didɔjal din kā a-nimbilinee ŋūǹ kí lì a-nabiki yii: <M-nabiki, yàntī ḿ lēē-si kimɔmbiki a-nimbilin!> Mpoonnyoondaan, lēē didɔjal din kā sii a-ba nimbilinee kí wàatī, kí nín wāl̀ mmɔntiimin kí lēē kimɔmbiki kin kā a-nabiki nimbilinee.»

Busubu nì bu-biliŋ bɔti

(Kpèè Maat 7.17-20, 12.34-35)

43 «Busumɔntiibu kaa lòoǹ asubikpiti, míǹ ní busukpitibu mun kaa lòoǹ asubimɔnti. 44 Busubu kamaa bil pu ní bi béetí-bu. Baa kìtī kɔŋkib abɔjanaakun pu, kaa tí tòó atuun kikuŋkumbɔŋ pu. 45 Unimɔnti tūǹ atummɔnti ní, kun puee u-pɔbil poon ŋān̄, ní unikpiti tūǹ atuŋkpiti, kun puee u-pɔbil poon kaa ŋān̄. Di sá yii tin gbí unil pɔbilinee, tíǹ ní u-nyɔkɔ sòoǹ.»

Adiin ali bɔti

(Maat 7.24-27)

46 «Ba pu ní ni yíì-mi <ti-Dindaan, ti-Dindaan> ní kaa ŋáań min m bí yii ní ŋée ní? 47 M làá dàkà-ni bin dòoń m-cee ki pílifí m-bɔti ki kpáafí-tee nín náań nì kuŋyee. 48 Bi náań nì unil un di làá mā kudii, ki gbìn̄ kitiŋ an nyóò, ki dū kudii ki máń ki tɔ́kɔǹ ditaŋkpal puee ní. Utaakpaan dɔ́miń ki nìn̄, ní mbun gbí ki léeǹ kudiiyee pu, ama kuaa cīŋkì, kun puee ku tɔ́kɔ́ ditaŋkpal pu. 49 Ama bin di pílifí m-bɔti nee, kaa kpáafí-tee, náań nì unil un làá mā kudii, kaa gbìn̄ kitiŋ ní ki dū kudiiyee ki máń ki tɔ́kɔǹ kitiŋ pu fámee ní. Utaa nìn̄ ní nnyiŋgbeen dɔ́miń ki léeǹ kudiiyee pu: kpalaayee, ku lítì ní ki nàn̄ dúsi dusi.»