Olwaandiko Lwa Paulo Ha
Abaefeso
Obweébeembezi
Olwaandiko aha Abaefeso lukaandikwa omu mwáanya gúmo no olwaandiko aha Bakolosai. Béenzi nibateekuza nka nikwo lukaandikwa omu mwaaka gwa 60 guti káyaabeele yaámazile kuzaalwa Yeézu Kristu. Omwaandiki akeémanyisa weényini nke Entumwa Paulo (1:1). Paulo akaandikila Abakristu ba Efeso, náho byakaaba nka nikwo olwaandiko óolu echihika chaálwo chikaba chili luzoongoloke omu makelezia agáandi kaandi áago gakaba gali héehi na Efeso. Kaandi, Paulo naasomboola nka nikwo akaba ali omu ibóhelo obuchilo óobwo akaandika olwaandiko óolu (3:1, 4:1, na 6:20). Paulo akasiindika olwaandiko óolwo aha ngalo za Tikiko óogwo akaba ali omu luzeendo lwo kuyeélela ekelezia ya Efeso (6:21-22).
Efeso gukaba guli omuzihwa muháango guli ikulato lye Echiluumi omu chaalo cha Asia Eénche. Efeso ekaba ekumuukile habwe éenzu ya múungu waáyo éezo ekaba etiilweeho omukutoózibwa kwo kuhikiilizwa habwa múungu omukázi we Chiyunani. Múungu óogwo akaba naayetwa Aritemi (osome Ebikolwa 19:23-31). Ekelezia ya Efeso ekaba eyina okwiikiliza kuháango obuchilo nebaánza, náho kayaahikile obuchilo yaahweelwa amagala go okwiikiliza kwaáyo óokwo kwo kubáanza (Okusuululilwa 2:1-7).
Paulo naasomboola omu mulyaango gwa 1:1–3:21 nka nikwo Múungu akatooza abaantu no kubachuúngula kuluga omu biheno byáabo habwo omuhaanda gwa Yeézu Kristu. Naasusanisa ekelezia no omubili, na Kristu nko omutwe gwoómwe. Kaandi naasusanisa ekelezia nki ikiindaánsi, na Kristu nki ikulugusi igazi lyo oluhazo óolwo. Omu mulyaango gwa 4:1–6:20, Paulo naasohoza obusoomboozi omu kwoóleka akazeendele ka akeekalile obulami bwe Echikristu.