Empola Nzima za Yeézu
nkokwo zayaandikilwe na
Luka
Luka Naamwaandikila Teofiilo Empola Za Yeézu
1
1 Íiwe owe isima Teofiilo, áago agaabele gaákozilwe hali íichwe, abaantu béenzi bakaba baakozile okweéyomeleza kwo kwaandika hali éebyo. 2 Habwo kuba, heena abaantu abeeboniile ebigaambo éebyo kuluga ahabubaandizo, áabo abaabele nibasaambaáza echigaambo cha Múungu. Áabo baantu bakatusoomboolela neechwe áago. 3 Nikwo, neenye bityo, naábuliliize kuzima, nkokwo byaabeele byaákozilwe kuluga ahabubaandizo, nkabona nkokwo ni kuzima nkwaandikile áago omukazeendele, 4 kuhicha osoombookelwe amazima ge ebigaambo éebyo wayegesíibwe.Obubáasi Bwo Kuzáalwa Kwa Yohana Omubatiza
5 Omubuchilo Herode akaba ali omukáma wa Yudea, hakaba haliho omugabe oómo wa Múungu, izíina lyoómwe ni Zakariya, ali owe chipípi cha abagabea ba Múungu wo mwa Abiya. Muka Zakariya ali Elizabeti, nawe akaba ali wo olugaanda lwa Haruni omugabe wa Múungu. 6 Áabo bábili bakaba bali abe ebikolwa bizima omuméeso go Omukáma Múungu, mala bakaba bakoondoókela ebilagilo byoómwe byóona, nibazeendelela omubuteéka bwoómwe batéena kuhaba. 7 Áabo bábili, bakaba batéena mwaana, habwo kuba Elizabeti akaba ali omuguumba, kaandi bakaba bali abanyaampala bwooli.
8 Echilo chimo, Zakariya akakola omulimo gwoómwe gwo obugabe omuméeso ga Múungu, habwo kuba bukaba buli obuchilo óobwo, éecho chipípi choómwe kukola. 9 Ha kwiingana no omubuteéka bwo obugabe bwa Múungu, ahi ibaando olweeso lwaámugweela Zakariya nkokwo niwe alataaha omuunzu ahatakatíifu ho Omukáma Múungu,b kuhicha amwookeze óomwo omugazu. 10 No omubuchilo bwo kugwóocha, ahéelu hakakoba abaantu béenzi, bali omukumusaba Múungu.
11 Zakariya achili óomwo, ahonyini yeésululukiizwa na maléekac wo Omukáma. Óogwo maléeka, akaba ayímeeliile olubazu lwo obulyo bwi itaámbilo lyo kwoochezáho omugazu.
Omugabe wa Múungu alikwóocha omugazu ahi itaámbilo elili omuunzu ya Múungu. (1:11)
13 Náho, óogwo maléeka yaámugaambila, “Íiwe Zakariya, otaákutiina! Áago gi waasabile Múungu, yaámazile kugahulila. Mukáawe Elizabeti, naakuzaalila omwaana wo obukwaáta, noomuha izíina lya Yohana. 14 Óogwo mwaana, niwe alaáleetelela noóba ne emihila na amanulilwa. Abaantu abaandi béenzi nibanulilwa habwo kuzaalwa kwoómwe, 15 habwo kuba alyáaba mukúlu omuméeso go Omukáma. Óogwo mwaana, mazima talinywa eviini,d nali ebíindi byóona byo kutamiiza, no kuluga omuunda ya nyina, alyáaba yeézwiizwe Omwooyo Mutakatíifu. 16 Mala alyaásubya Abaizilaeli béenzi aha Mukáma, Múungu wáabo. 17 Omwooyo gwoómwe no obuhicha bwoómwe nibiba nka Eliya. Alaámweébeembelela Omukáma, asaánge yaámuloongiize abaantu boómwe. Alyaábakwaátanisa beesebo na abaana, na alyaábahiindula abatakumukoondookela Múungu babe ne ensoonga hamo na áabo abe bikolwa bizima omuméeso ga Múungu.”
18 Zakariya, akamubúuza óogwo maléeka, “Ni chiíha echilaanyoleka amazima ge éebyo? Léeba íichwe na mukáanze tuli abanyaampala!”
19 Óogwo maléeka yaámusubiza aáti, “Iinye, niinye Gaburieli, niinye alikweémeelela omuméeso ga Múungu. Yaántuma áaho oóli, mbone kwiiza kukumanyisa éezi empola nzima. 20 Náho, habwo kuba tokuziíkiliza empola éezi, noóba omutita, na tokuhicha kugáambagaamba mpaka kuhicha omubuchilo óobwo éebi bilyaabáho, na bilyaaba omubuchilo bwaábyo!”
21 Áabo baantu abaabele nibaliindilila nkokwo Zakariya naasohola ahéelu kuluga omuunzu ahatakatíifu ha Múungu, baaba no okutahwa tahwa ha kuleeba nkokwo yeeliliilwe óomwo. 22 No obuchilo yaasohwéele kuluga óomwo, talahikize kaandi kubasoomboolela, yaabaanza kuba naabooleka ne emikono. Ahonyini baámanya nkokwo yaabona ameezaho omwo ahatakatíifu ha Múungu. Nawe akazeendelela kuba omutita.
23 No obuchilo akaba yaábeele yaámazile ebilo byoómwe byo kuheéleza omuunzu ya Múungu, yaazeenda omúka. 24 Káyaabeele alyáaho obuchilo bwaáhiingwiileho, mukazíwe Elizabeti yaatwáala eenda, yaamala améezi atáanu ayiselekile, ha kugaamba omumuganya aáti, 25 “Omukáma, niwe yaankolela aáti! Kaandi, neenye yaányizuka, na yaanyiháho ensoni omuméeso ga abaantu.”
Obubáasi Bwo Kuzáalwa Kwa Yeézu
26 Obuchilo eenda éezo ya Elizabeti yaahicha améezi mukáaga, Múungu akatuma maléeka Gaburielie omumuzihwa gwa Nazaléeti, omu iboma lya Galiláaya,f 27 ha muhalákazi oómo omu biíkila, izíina lyoómwe ni Mariamu. Óogwo mubiíkila akaba asuumbikilwe no omukwaáta oómo, izíina lyoómwe ni Yozéfu, wo lugaanda lwo omukáma Daudi.
28 Nikwo óogwo maléeka kuzeenda hali Mariamu, yaámugaambila, “Niinkusúula íiwe, oyizwiile omugisa bwooli! Omukáma ali hamo neewe.” 29 Mariamu, kayaabihuliile ebigaambo byo óogwo maléeka, omwooyo gwoómwe gwaáyagalala bwooli, yeébuuza, “Ni nyaángalucha chi éezi?”
30 Náho, óogwo maléeka yaámugaambila, “Íiwe Mariamu, otaákutiina! Waábweene kufuuhwa na Múungu. 31 Léeba! Óobu notwaála eenda, na noozaála omwaana wo obukwaáta, na omweete izíina Yeézu. 32 Alyáaba mukúlu, na alyáaba naayetwa Omwaana wa Múungu óogwo ali halugulu ya byóona. Omukáma Múungu, alyaámukola kuba omutégeki we echitebe cho omukáma Daudi, iseénkulu. 33 Na alyaálama ali omukáma wa abaantu bo lugaanda lwa Yakobo,g mpaka emyáaka yo obucha no obuchiile. Mazima obukáma bwoómwe, tibulihwa.”
34 Mariamu, yaámubuuza maléeka, “Nibibaho bita éebi, neenye tiínkalyaámaga no omukwaáta?”
35 Nawe maléeka yaámusubiza aáti, “Omwooyo Mutakatíifu alaákwiizaho, no obuhicha bwa Múungu ali halugulu ya byóona, alyáaba halugulu yaawe nke echibého. Habwéecho, óogwo mwaana wo olizaála, alyáaba omutakatíifu, na alyáaba naayetwa Omwaana wa Múungu.h 36 Léeba nóobu mudugu waawe ali Elizabeti, ayina eenda ya améezi mukáaga, nóobwo yaábeele omukeékulu, no omuméeso ga abaantu akaba agaambwa nkokwo ali omuguumba. 37 Habwo kuba hali Múungu, tihaliho echilikwaanga.”
38 Mariamu yaámusubiza, “Ndyo omuzanakazi wo Omukáma, bibe hali iinye bityo nkokwo waagaámba.” Male, óogwo maléeka yaázeenda.
Mariamu Naazeénda Kumwaángalucha Elizabeti
39 Omubilo éebyo, Mariamu yaakola oluzeendo lwa bwaangu kuzeenda hali Elizabeti, omu chaalo chimo cho omu mabaanga ga Yuda. 40 No obuchilo naataahámo óomwa Zakariya, akamwaángalucha Elizabeti. 41 Elizabeti, obuchilo káyaahuliile aátyo enyaángalucha ya Mariamu, omwaana ayaabele ali omuunda yoómwe yaáguluka.
Ahonyini, Elizabeti yeezuzwa Omwooyo Mutakatíifu, 42 yaagaamba ahi iláka liháango aáti, “Omubakazi bóona, íiwe níiwe waáfuuhilwe! No omwaana óogwo olizaála, nawe yaáfuuhilwe! 43 Sii! Iinye, ndyo oóha, mpaka maaha wo Omukáma wéetu yéeza kunyaángalucha? 44 Habwo kuba, obuchilo naahulila enyaángalucha yaawe, ahonyini óogwo mwaana ali omuunda yaanze, yaáguluka aha manulilwa. 45 Oyina omugisa íiwe, habwo kuba weékiliza nkokwo áago go Omukáma yaakugaambiile galyáaba!”
Oluzina Lwa Mariamu
46 Mariamu yaágaamba,
“Omwooyo gwaanze, nigumukuza Omukáma,
47 guli omukumunulilwa Múungu, Omuchuúnguzi waanze.
48 Habwo kuba, yaányizuka, iinye omuzanakazi woómwe,
Nóobu ndi omuuntu wi iífo omuunsi.
Léeba, kuluga óobu, abaantu be enzaálwa zóona
balyáaba nibanyeta nkokwo ndyo owo omugisa.
49 Múungu wo obuhicha,
yaámazile kuunkólela ebigaambo biháango byo kusobeza.
Izíina lyoómwe nilyo itakatíifu!i
50 Naalama omukuganyila abaantu ba buli luzáalo
abalikumukoondookela.
51 Náho, buli abaabele beene ihagi
omumyooyo yáabo, yaabasaámbeeze,
aha buhicha bwe emikono yoómwe,
akozile echigaambo chiháango.
52 Na abaabele nibategeka ha buhicha bwiinzi,
akabeehaho aha bitebe byáabo byo obukáma,
náho abafula, akabakuza.
53 Abeene enzala, yaámazile kubahaaza kuzima,
náho abahíte, akababiinga engalo zilibusa.
54 Yaámazile kuhweela omuhaliláwe Izilaeli,
ha kwiizuka echiganyizi choómwe,
55 Ibrahímu na abaantu bóona bo omulugaanda lwoómwe
mpaka emyáaka yo obucha no obuchiile,
nka nikwo akaba abeésagiize baguúku béetu.”
56 Mariamu, yaamala nka améezi ásatu ali áaho ha wa Elizabeti, káyaabalíile yaasuba omúka.
Kuzaalwa Kwa Yohana Omubatiza
57 Obuchilo bwo kuzáala kwa Elizabeti kabwaahikile, yaazaala omwaana wo bukwaáta. 58 Batuuzi boómwe, na abadugu boómwe, kábaahuliile nkokwo Omukáma yaamuzilíile echiganyizi chiháango, bakanulilwa hamo náze.
59 Óogwo mwaana, káyaahikize echilo cha munáana, beeza kumusala ikóba, baayeenda bamuhe izíina lya Zakariya, nke iíse. 60 Náho, nyina yaáyaanga, yaágaamba, “Mmahi! Naayetwa izíina Yohana.” 61 Baámusubiza, “Léeba omubadugu baawe, taliho alikwéetwa éeli izíina!” 62 Áaho, baábuuza iíse, ha kumumanyisa ne emikono, abone kubamanyisa izíina éelyo alikweenda kumuha omwaana woómwe. 63 Yaábasaba echibaáhu, yaachaandika aáti, “Izíina lyoómwe, niwe Yohana.” Áabo bóona, baásobelwa. 64 Ahonyini, olulimi lwoómwe lwaákomoololwa, yaabaanza kugaambagaamba kaandi, omukumukúza Múungu. 65 Áabo batuuzi bóona, beétimwa bwooli. Empola ze éebyo, zaásaambaala bwooli omumabaanga góona ga Yudea. 66 Na buli abaahuliile, baaba nibeebuúza, “Óogu mwaana, alyáaba muuntu chi?” Habwo kuba, baabona obuhicha bwo Omukámaj bukaba buli hamo náze.
Oluzina Lwa Zakariya
67 Zakariya, iíse wo óogwo mwaana, yeezuzwa Omwooyo Mutakatíifu, yaasohoza obubáasi aáti,
68 “Omukáma Múungu wa Abaizilaeli akuzibwe!
Habwo kuba, yeézile kuyeélela abaantu boómwe, yaábachuúngula.
69 Yaatuha Omuchuúnguzi wo obuhicha
kuluga omulugaanda lwo omuhalila woómwe Daudi,
70 nkokwo yaabeele agaambile áaho kala
ha muhaanda gwa ababáasi boómwe abatakatíifu.
71 Nkokwo, alyaátuchuúngula kuluga omubabisa béetu,
kuluga omumikono ya buli abalikututamwa.
72 Mala akatugaambila nkokwo alyáaba naaganyila baguúku béetu,
omukwiizuka endaganok yoómwe entakatíifu.
73 Habwo kuba, akamulahiilila isiichweénkulu Ibrahímu omulahi nkokwo,
74 alyaátuchuúngula omuungalo za ababisa béetu,
mpaka tulame omukumukoondookela tuteene obutíini,
75 tuli omukukola ebilikugasa omuméeso goómwe
omubutakatíifu ebilo byéetu byóona.
76 Neewe mwaana waanze, olyaáyetwa omubáasil wa Múungu,
óogwo alya ahalugulu ya byóona.
Habwo kuba, olyeébeembela omuméeso go Omukáma,
Kuhicha osaánge waámukoliile emiháanda.
77 Male olyaábamanyisa abaantu boómwe nkokwo,
balyaáchuungulwa ha muhaanda gwo kuganyilwa ebiheno byáabo.
78 Múungu wéetu, yaátuziliile echiganyizi bwooli.
Omwaanga gwoómwe kuluga omwiigulu, nigutwiízaho,
79 mala nigubamulikila bóona buli abalikutúula omuunsiimbaazi,
omuchibého cho olufu.
Mala alyaátweebeembelela,
mpaka tube nituhiingula omumihaanda zo obuhóolo.”
80 Óogwo mwaana Yohana, yaákula, yaákomeela omumwooyo gwoómwe, yaázeenda kutúula omwiiluungu,m mpaka kuhicha omubuchilo óobwo yeesohweeze aha Baizilaeli.