Matiye 12

Zezi wiī cɛndɛnigɛ ki kàfɔli

(Mar 2.23-28; Luk 6.1-5)

1 Lɛ̀lɛ láà kɛ́nì kúɔ wè, a Zezi wi 'yiri nɛ́ wi ní bèle cɛngɛ káà, nɛ̀ 'kɛ́, a pe sɛ́ni tòrí bile siiye yáà nī. Wi pìtɛnmɛnɛ bèle fungo cé pe taa, a pe 'yɛ̀ nɛ pìige mùnú gè nɛ káa. 2 Bà pe kire nyaa gè, a pe 'fali nɛ̀ Zezi yɛ wè: «Nyaa, gàa muɔ pìtɛnmɛnɛ pe kpínʔini bèle, gàa kiì yɛli bè kpíʔile cɛndɛnigɛ nī gèʔ.» 3 A wi 'pe yɛ: «Yeli sì ki wéli baa lé nī dè, bɛ̀ fungo cé taa wè wire nɛ́ wi kobinɛnyɛninɛ ní bèle? 4 A pe sɛ́nì jíin nī gè, nɛ̀ búru líɛ wè, ŋàa wi 'puu wàlidɛngɛwɛ Kulocɛliɛ mɛ́ wè, nɛ̀ wi káa, wire nɛ́ wi pínɛnyɛninɛ ní bèle. Nɛ̀ sí ki taa wiì cé yɛli bè wi káaʔ, nɛ̀ yiri peli yákuɔ nī bèleʔ. 5 A kire 'laa, dùʔɔ yeli sì sí ki wéli baa nī dèʔ, mɛni cɛndɛnigɛ cɛngɛ gè, kacuɔnrilɔ bèle baa Kulocɛliɛ nī gè, pe nìɛ cɛndɛnigɛ córi gè. Nɛ̀ sí ki taa Kulocɛliɛ wi nɛ̌ ki tɔ́ri pe kúruguʔ. 6 M'bé sí ki juu yeli mɛ́, yakaa yē bile náʔa gè, ki 'kpúʔɔ nɛ̀ tóri Kulocɛliɛ Gbùʔɔrɔsaʔa nɛ̄ gè. 7 A yeli cé siɛnrɛ dáà ti kɔri cɛ́n wè, dàa dè: Nyinimɛ mi nɛ caa, mi wè kakuɔrɔ caaʔ, yeli sǐ cî de kàyuʔu nyu de cáanri siɛnnɛ bálì nɛ̄ bèleʔ, bàli piyè kaala kpíʔile wèʔ. 8 Nɛ̀ taʔa gíi nɛ̄, wiī cɛndɛnigɛ ki Kàfɔli.»

Zezi wi 'kavɛnigɛ nàguɔ puʔɔ cɛndɛnigɛ cɛngɛ gè

(Mar 3.1-6; Luk 6.6-11)

9 A Zezi wi 'yiri baa kire tiʔɛ nī gè, nɛ̀ kɛ́ nɛ̀ sɛ́nì jíin pe nī gè. 10 A ki 'nyaa nàguɔ wáà 'puu baa kɔli káà 'puu wi nɛ̄ mɔ̀nigɔ. A pe 'Zezi yúgo wè nɛ́ jo: «Ki 'yɛli lé cɛndɛnigɛ cɛngɛ gè, pe siɛn puʔɔ ?» Ki 'nyaa pe 'puu nɛ caa bè wi cò siɛnrɛ nī dè wī.

11 A wi sí pe yɛ: «Ŋáasiɛn wī bile yeli nī, a sìnbuɔ nigbe yē siɛn mɛ́ wè, á wi sɛ́nì tuu kàtiʔɛ nī wè, ki ní cɛndɛnigɛ cɛngɛ nī wè, siɛn wiǐ sa wi còʔ bè yige lé ? 12 Ye- sí ki wéli, siɛn wiì pɔ́riʔ nɛ̀ fáala lé sìnbuɔ nɛ̄ ? Kire kɛnmɛ nɛ̄, ki 'yɛli muɔ siɛn wè ma kacɛ̀ngɛ kpíʔile cɛndɛnigɛ cɛngɛ nī gè.»

13 A wi 'fali nɛ̀ kavɛnigɛ nàguɔ yɛ wè o: «-Kɔli sáʔa gè.» A wi 'ki sáʔa, a ki 'fali nɛ̀ yiʔɛ nɛ̀ wíʔi nɛ̀ kò bɛ̀ gìi tíɛlɛ gè.

14 A pe 'fali nɛ̀ yiri nɛ̀ sɛ́nì pìye nyaa nɛ̀ juu nɛ̀ bìɛ bè Zezi cúʔɔ wè bè yige baa.

Kulocɛliɛ wi 'Zezi líɛ wè wi baakuɔwɔ

15 A Zezi wi sí ki cɛ́n gàa pe sɔ̀ngí nɛ́ wire ní wè, a wi 'yiri baa kire tiʔɛ nī gè, a siɛnnɛ 'taʔa wi kúrugu nìʔɛbɛlɛ, a wi 'pe mìɛni puʔɔ, 16 nɛ́ sí ki juu nɛ̀ gbɛ̀ngɛ pe mɛ́ nɛ́ pe yɛ pe fǎga wire kɛnmɛ tìɛ bèʔ. 17 A kire 'ki kɛn siɛnrɛ díì wi 'juu dè, a ti 'fori. Wi cé jo:

18 Mi baakuɔwɔ wi n'ŋɛ,

ŋàa mi 'nyíɛnɛ nɛ̀ kɔ̀n wè,

wire wi 'mi dɛ́ni wè, niī nɛ

fundaanra kpínʔini kpuʔɔ

wi kɛnmɛ nɛ̄ bè.

M'bé mi Pìle le lè wi nī

wi de sínmɛ koligo wori nyu dè

siɛnnɛ

mɛ́ bèle.

19 Wiǐ je ga tún nɛ́ siɛn níʔ,

wi míɛni sì je ga de

yékpoli wáariʔ,

siɛn mìɛni sì je ga

wi yékpoli lúʔu koliyo nīʔ.

20 Nyàʔanivɛgɛ tìrige gíì gī kùruguʔɔ gè

wiǐ ki kaaʔ;

nɛ̀ pínɛ fètinnɛ náà ni wírigi nɛ tíin lè, wiǐ ni fígiʔ;

fúɔ bè taa wi pa sínmɛ koligo kɛn gè ki- fànʔa taa.

21 Dí kùlogolo kálì siɛnnɛ

pe sí sɔ̀ngirɔ taʔadiʔɛ taa wire míʔɛ nī gè.

Zezi nɛ́ Setɛni ní wè piyè wúɔʔ

(Mar 3.22-30; Luk 11.14-23)

22 A pe pɛ́nì yiri nɛ́ siɛn wáà ní wi kúrugu, gbòdoli 'puu wi nī, wi ní fúɔn nɛ ní bobogo. A Zezi wi 'wi puʔɔ a wi 'pɔ́ri nɛ nyaʔa, nɛ nyu nɛ pínɛ. 23 A ki 'siɛnniʔɛmɛ pi mìɛni fungo wúɔ, a pe 'jo: « Jaa wire túʔu bɛ̀ʔ ŋàa wè ?»

24 Bà pe 'tire lúʔu dè, a pe 'jo: «Nàguɔ ŋáà wi wè gbòdolilo cìrá bèle yafiɛn fànʔa nɛ̄ʔ, ga laa wire fànʔa nɛ̄, wèʔ.»

25 Bà Zezi wi 'pe sɔ̀ngirɔ nyaa dè mmɛ gè a wi 'pe yɛ: «A kùlofɔligɔ gíì siɛnnɛ nɛ túngu piyè bìɛ bèleʔ, ki bé cúʔɔ wī. Nɛ̀ pínɛ a kàʔa ó kàʔa nɛ túngu kiì bìɛʔ gè, á kire 'laa a narigɛ ó narigɛ nɛ túngu gè, kiǐ kò baa bè mɔgɔʔ. 26 A Setɛni sí nɛ Setɛni cìrá wè, wi gboli niì sí tíla wīʔ lé ? Mɛni sí wi kùlofɔligɔ ki bé ní gbɛ̀ kìi taa ? 27 A ki yē Bɛlizebuli fànʔa nɛ̄ mi nɛ gbòdolilo cìrá bèle, á yeli siɛnnɛ bèle, ŋáa míʔɛ nɛ̄ pe pe cìrá ? Ye- sí pìiri yéri ki wéli, peli tíimɛ pe bága kàyuʔu juu gè yeli nɛ̄ bèle. 28 A ki sí yē lire fànʔa nɛ̄ mi nɛ gbòdolilo cìrá bèle mi wè, kire sí nyɛ́nì ki tìɛ dí ki 'pɛn yeli mɛ́.

29 «Cígini, ye- ki wéli, mɛni siɛn bé gbɛ̀ sa jíin nàgalirige saʔa nī bè ki yɛrɛ líɛ dè bè yiriʔ, ka laa wiì kíni nɛ̀ nàgalirige puɔ gè nɛ̀ cáanʔ gbínʔɛnɛ wè ? Píra ŋáà nī wè wi bé nɛ́ gbɛ̀ ki saʔa fùʔuro gè.

30 «A siɛn ŋíì wè nɛ́ mi ní wèʔ, siɛn wiī nɛ mi túngu wī; a siɛn ŋíì míɛni wè nɛ siɛnnɛ pínɛ bèle nɛ́ mi ní wè, kire siɛn wire yē nɛ pe cɛrigi wī.

31 «Kire nɛ̄ m'bé ki juu yeli mɛ́, kapiʔile feliye yi mìɛni yè, nɛ́ siɛncuʔɔrɔ ní dè, Kulocɛliɛ bága ki yaʔa siɛnnɛ nɛ̄ bèle. Gìi sí ki 'siɛncuʔɔrɔ kúɔ dè, bè ti juu wáa Kulocɛliɛ Pìle mɛ́ lè, tire wuʔu kiì je ga kúɔ bága nyaaʔ. 32 Nɛ̀ pínɛ a siɛn 'siɛnrɛ juu nɛ̀ wáa kɔli mɛ́ gè, kire ki mìɛni bága yaʔa siɛn nɛ̄ wè. A siɛn ŋíì sí siɛnrɛ juu nɛ̀ wáa Kulocɛliɛ Pìle kɔli mɛ́ gè, kire sì je yaʔa siɛn nɛ̄ wè yirile náà nī lèʔ, ki míɛni sì je ga yaʔa wi nɛ̄ yirile láà fáala nīʔ.»

A muɔ yē felige gíì kire yasɛnrɛ tire muɔ nàa sɛngi

(Luk 6.43-45)

33 «A ye 'jo tiige kiī cɛ̀ngɛ, ye- jo ki yasɛnrɛ tiī cɛ̀nrɛ nɛ̀ pínɛ; a ye- sí jo tiige ki wè cɛ̀ngɛʔ, ye jo ki yasɛnrɛ ti wè cɛ̀nrɛʔ nɛ̀ pínɛ. Nɛ̀ taʔa gíi nɛ̄, tiige kiī nɛ cɛ́ngi ki yasɛnrɛ mɛ́ wī. 34 Yeli bèle wɔ̀mɔrilɔ tɔ̀ni bīɛlɛ yeli bèle ! Mɛni yeli bé gbɛ̀ siɛncɛ̀nrɛ juu yeli nyuɔyɔ nī yè, nɛ̀ sí ki taa yeli funyɔ yi 'pii. Ki 'nyaa a kaala níì gbɛ́nɛ̀ siɛn fungo nyì gè, lire nyuɔ ki nàa nyu fáala. 35 Funjɛ̀ngɛfɔli wè, wi nàa yacɛ̀nrɛ tari wi lɔri cɛ̀nrɛ nī dè; siɛnpiiwe wè, wire nàa yacuʔɔrɔ yigi wi lɔribiire nī dè. 36 M'bé sí ki juu yeli mɛ́, siɛncuʔɔrɔ díì ti mìɛni siɛnnɛ pe nyu dè, Kulocɛliɛ bága pe yúgo nɛ́ ti kɔri ní wè gè. 37 Nɛ̀ taʔa gíi nɛ̄, muɔ siɛnjuuro tire ti bé muɔ yige, nɛ̀ pínɛ muɔ siɛnjuuro tire ti bé ki yaʔa siɛnrɛ ti- tuu muɔ nɛ̄.»

Yiɛgininɛ pe 'jo Zezi wi- kakpuʔɔ káà kpíʔile peli nyaa

(Mar 8.11-12; Luk 11.29-32)

38 A pálì, peli nɛ́ ní bèle a pe 'siɛnrɛ líɛ dè nɛ́ jo: «Tɛnmɛfɔli, weli nɛ ki caa ma kakpuʔɔ káà kpíʔile weli nyaa.»

39 A Zezi wi sí pe yɛ: «Kɛ̀nnɛ náà wuulo pe 'pii, nɛ̀ pínɛ pe wè síngi Kulocɛliɛ yiʔɛ mɛ́ gèʔ, nɛ́ sí jo macɛn peli nɛ caa bè kakpuʔɔ káà nyaa.

«Kakpuʔɔ yafiɛn sì je kpíʔile bè tìɛ yeli nɛ̄ʔ, ga laa wori tire bɛ̀ʔ, Zonasi wè wè. 40 Ki 'nyaa bɛ̀ Zonasi wi yé cɛnyɛ taanri nɛ́ pìliye taanri kúɔ yè fúɔkpuʔɔ liyɛ nī yè, kire felige ki bé taa wè; wi bága cɛnyɛ taanri nɛ́ pìliye taanri kúɔ dàala laamɛ nī bè.

41 « gè, Niniivi kàʔa nàguɔlɔ pálì bága yɛ̀ bè yéri bè siɛnrɛ cáan dè yirile náà wuulo nɛ̄ bèle; ki 'nyaa peli cé pe tánʔagɛnmɛ yiʔɛ bè bà pe cé Zonasi siɛnrɛ lúʔu dè. Ye- sí ki wéli, siɛn yē bile náʔa gè nɛ̀ tóri Zonasi nɛ̄ wè.

42 «Kàyuʔujuujɛngɛ gè, cɛliwɛ ŋáà wī kùlofɔli wè cɛngɛnyɛnifolimɛ kàliige mɛ́ gè, wi bága yɛ̀ bè pa siɛnrɛ cáan dè yirile náà ni siɛnnɛ nɛ̄ bèle. Ki 'nyaa wi 'kɔ́n dàala láʔala mɛ́ lè nɛ̀ pɛn bè pa sìnjilige wori lúʔu dè wī. Ye- sí nyaa, siɛn yē bile náʔa gè nɛ̀ tóri Sulomani nɛ̄ wè.»

Gbòdolilo pe nɛ̂ kɛ́nì koli nɛ̀ pɛn

(Luk 11.24-26)

43 «A gbòdoli wi gbɛ́nɛ̀ yiri siɛn nī, wi nɛ̂ sɛ́ni nyaari nɛ mári waama tiɛyɛ nī, nɛ ŋɔ́diɛlɛ caa. Wi nɛ̌ tiʔɛ taaʔ. 44 Wi nɛ̂ sí jo: ‹M'bé koli bè kɛ́ mi saʔa mɛ́ gè, gàa nī mi 'yiri gè.› A wi 'koli nɛ̀ pɛn wè, wi nɛ̂ pɛ́nì tiʔɛ nyaa gè waʔa, píʔɛ a pe 'ki kólilo. 45 Wi nɛ̂ sí koli nɛ̀ kɛ́ nɛ̀ sɛ́nì gbòdolilo pálì caa nɛ̀ fàri wìi nɛ̄, gbòdolilo kɔlisiin, bìli pe 'pii péliwe nɛ̄ wè. Pe nɛ̂ pɛ́nì pínɛ nɛ̀ jíin baa tiɛliʔɛ nī gè. Siɛn wi cefuuro ti nɛ̂ serige pélige nɛ̄ gè. Bɛ̀ sí ki bága puu nɛ́ siɛnpiile kɛ̀nnɛ náà wuulo ní bèle.»

Bìli bīɛlɛ Zezi wi saʔa wuulo bèle kányiʔɛ wuulo bèle

(Mar 3.31-35; Luk 8.19-21)

46 Bà Zezi wi 'puu nɛ nyu nɛ tíin nɛ́ siɛnnɛ ní bèle, a wi yàa nɛ́ wi cɔninɔ pe pɛ́nì yiri, a pe 'yéri baa kpànʔanɛ nɛ́ jo peli nɛ caa bè Zezi nyaa wè. 47 [A wàa 'kɛ́ nɛ̀ sɛ́nì ti juu wi mɛ́ nɛ́ wi yɛ: «Muɔ yàa nɛ́ muɔ cɔninɔ ní bèle, piyē baa yérile kpànʔanɛ, piyē nɛ caa bè muɔ nyaa.»]

48 Ŋàa wi cé pɛ́nì tunduro juu dè, a Zezi wi 'wi yɛ: «Ŋáa wī mi yàa wè, á bíli ní mi siinyɛninɛ bèle ?» 49 Á wi 'fali nɛ̀ kabiɛlɛ sìɛn lè wi nɛ̄ bèle, nɛ́ jo: «Mi yàa wi n'ŋɛ, nɛ́ mi siinyɛninɛ ní bèle ! 50 Ki 'nyaa siɛn ŋíì wi nyɛ́ni mi Tuu wi nyɛ́ni kele kúu gèle, mi Tuu ŋáà wi baa nī lè, kire siɛn wire wī mi yàa wè, nɛ ní mi siinyɛni wè.»