LUCAS
Ran ho Maꞌdaꞌyo bi ꞌYoꞌtꞌa ra Lucas
ꞌBɛꞌa í ꞌyoꞌtꞌ rá søcuą ra Lucas
1
Dí pącä xʉn ngu yʉ jąꞌi bi ꞌyoꞌtꞌ yʉ søcuą ngue i manꞌa bin ja ꞌbʉ mím ꞌbʉcua ja ra ximhäi ra Cristo. 2 Nuꞌʉ bi ꞌyoꞌtꞌʉ, tengu thoho bi xängahʉ ʉ bi nusɛ ꞌbʉ mi ꞌyøtꞌ rá ꞌbɛfi ra Cristo, nɛ tengu thoho bi manꞌʉ hønbʉ go hapʉ. 3 Nɛcä dra Lucasgä dí oꞌtꞌna ra søcuą ngue im manꞌa bin ja, nɛ dí pɛnꞌna i, hague Teófilo, ma amigo i xʉn ho. Nɛ dá änzɛhɛ yʉ jąꞌi toꞌo bi nu ꞌbɛꞌa gä bin ja. Nɛ ɛ̨mmɛ dá hongä ꞌbɛꞌa ntꞌoꞌtꞌi gä miꞌda yʉ søcuą, janangueꞌa da bømanho ꞌbɛꞌa dí oꞌtꞌä. 4 Nguetho dín nde gui pądi xʉn ho ngue majuąni a bi sänꞌna i.
El Comienzo
Rám ꞌbɛhni Oją bi ma dim ꞌbʉh ra Xuua
5 Nuꞌʉ yʉ pa min tsꞌʉtꞌabi ra Herodes bʉ ja ra xɛqui Judea, mi ꞌbʉpʉ nꞌda rá mbäją yʉ judío, ra Zacarías a. Madim pɛhmbʉ nꞌdan nɛtsꞌi yʉ mbäją bi dʉmꞌma ra mbäją Abías. Nuꞌa ra Elisabet, rá xisu ra Zacarías, gueꞌa nꞌda rám bomꞌbɛto ra Aarón a, ngue ra hmumbäją mayaꞌbʉ. 6 Nuꞌa ra Zacarías nɛ ra Elisabet, gätho yonjąꞌi, Oją bi numanho ʉ, nguetho xʉn ho yʉ́ mbʉi, nɛ mi øtꞌe gätho yʉ́n tꞌɛ̨di Oją. 7 Nu ra Elisabet nɛ ra Zacarías, xʉn dącꞌyɛi ʉ nɛ xínga nꞌdandį mi ꞌbʉh rá tꞌʉhni a ra Elisabet.
8,9 Nɛ nuꞌbʉ xøn zøn ra pa dim pɛpʉ ja ra dąniją ʉ nꞌdan nɛtsꞌi yʉ mbäją bi dʉꞌma ra Abías, janangueꞌa madim pɛpʉ ra Zacarías. Nɛ ząi mi thahna nꞌda ra mbäją, ngue da yʉrpʉ manꞌda mbo ra dąniją da ꞌyuh yʉ xiza yʉmanho. Nɛ gueꞌa ra Zacarías bi mba nthahni ngue da yʉrpʉ mbo. 10 Nɛ xʉn ngu yʉ jąꞌi mi ꞌbäpʉ thi mi yąhʉ Oją ꞌbʉ ra ora bi ꞌyuh ra xiza ra Zacarías. 11 Nɛ ꞌbex bi zø a nꞌda rám ꞌbɛhni Oją bʉ mi ꞌbäh ra Zacarías. Nɛ mi ꞌbäpʉ rá hyo rán ꞌyɛi ra mɛxa guepʉ mí uh yʉ xiza. 12 Nuꞌbʉ mi nu a bʉya, ɛ̨mmɛ bin su nɛ hingui pądi ꞌbɛꞌa da bɛ̨ni. 13 Nɛ nuꞌa rám ꞌbɛhni Oją bi ꞌyɛ̨mbi:
―O guín su Zacarías, nguetho bi ꞌyø Oją ꞌbɛꞌa guí äpi, nangue ni xisu ra Elisabet din hątꞌʉhni nɛ dim ꞌbʉ a nꞌda rá tsꞌʉntꞌʉ, nɛ gui xip rá thuhu dí Xuua. 14 Nɛ gan johya nɛ ɛ̨mmɛ da hyu ni mbʉi, nɛ xʉn ngu yʉ jąꞌi din johya ꞌbʉ bim ꞌbʉi. 15 Nguetho Oją di un ra ꞌbɛfi nuįxte a. Nɛ nuꞌa, hin da zi ra vino xínga gueꞌa ra sɛ̨i, nɛ din ꞌyoui rá Hogandąhi Oją gueꞌbʉ go bim ꞌbʉi. 16 Nɛ nuꞌa rá ꞌbɛfi da ꞌyøtꞌe, gueꞌa dí japi xʉn ngu yʉ jąꞌi israel di päh yʉ́n ꞌyomfɛ̨ni nɛ da ꞌyɛ̨cꞌyɛi Oją ra Hmu. 17 Nɛ nuꞌa ni tꞌʉhni bam ꞌbɛtꞌo a ꞌbʉ bá ɛ̨h ra Hmu mahɛ̨tsꞌi, nɛ din ja rá tsꞌɛdi tenguthoho ra pøngahyą Elías, nɛ di japi din hocpahʉ yʉ́ tꞌʉhni ʉ yʉ jąꞌi. Nɛ nuꞌʉ nząi hingui øde ꞌbɛꞌa pa nsifi, di japi da ꞌyøde. Nɛ nangue rám hman ra Xuua di päh yʉ́n ꞌyomfɛ̨ni yʉ jąꞌi nꞌdahma da zä da zimanho ra Hmu ꞌbʉ bá ɛ̨hɛ, bi tꞌɛ̨mpꞌa ra Zacarías ꞌbʉ min yąui rám ꞌbɛhni Oją.
18 Nu ra Zacarías bʉya:
―Hague dán zä ga pącä a guí xiqui nguetho xtán dącꞌyɛigä nɛꞌa ma xisu, bi ꞌyɛ̨na.
19 Nu rám ꞌbɛhni Oją bi ꞌyɛ̨mpꞌa bʉya:
―Nugä dí Gabriel nɛ dí ꞌbäcä bʉ ja rá hmi Oją, nɛ Oją bá pɛngä gue ga xi a ran ho din ja ahʉ. 20 Pɛ nuya, gan gore ya, nguetho hin guí ɛ̨cꞌyɛi a dí xi i. Nuya hin da zä gan yą astagueꞌbʉ go bin ja a dá xi a i, nguetho gätho din ja a dá xi a i, bi ꞌyɛ̨nꞌa rám ꞌbɛhni Oją.
21 Nu yʉ jąꞌi mi ꞌbäpʉ thi, mi tøꞌma ra Zacarías, nɛ him mi pąꞌʉ hanja him ꞌbexque pøni. 22 Nɛ nuꞌbʉ mi bøm bʉ ra Zacarías hingui sä din yą, høntꞌa bi uąnda rá ꞌyɛ. Nu yʉ jąꞌi bi bąh pʉya ngue bi nu nꞌda ran tꞌuti bʉ mbo.
23 Nɛ nuꞌbʉ mi guah yʉ pa dim pɛpʉ ra Zacarías bi mba rá ngu bʉya. 24 Nɛ bin hątꞌʉhni ra Elisabet, nɛ nubʉya hin hapʉ í mba an cʉtꞌa ząna, bim ꞌbʉtho bʉ rá ngu. Nɛ bi ꞌyɛ̨na: 25 “Xʉn ngu rá mate bi ꞌyørcä Oją, nuya him man da zangä yʉ jąꞌi nguetho dim ꞌbʉꞌa nꞌda ma tꞌʉhni ya,” bi ꞌyɛ̨nsɛ.
Rám ꞌbɛhni Oją mahɛ̨tsꞌi bi ma dim ꞌbʉh ra Jesús
26 Nuꞌbʉ mi tho i cʉtꞌa ząna, nuꞌa Oją bi mbɛhn mahønꞌa a rám ꞌbɛhni ngue í Gabriel. Bi mbɛhn pʉ ra hnini Nazaret bʉ ra xɛqui Galilea. 27 Nuꞌa, bi zøm bʉ mi ꞌbʉ a ra María. Nu ra María xínga nꞌdandį bin yąui nꞌda ran ꞌyohʉ, pɛ ya mi änꞌna ra José, nꞌda rám bom ꞌbɛto ra tsꞌʉtꞌabi David a. 28 Nu rám ꞌbɛhni Oją bi zɛngua, bi ꞌyɛ̨mbi:
―Nuꞌi María ya bi ꞌyøtꞌa nꞌda rá mate Oją nɛ guín ꞌyoui a. Pɛ manꞌda bi jąpꞌa Oją xinda gueꞌʉ gätho miꞌda yʉ xisu, bi ꞌyɛ̨mbi.
29 Nuꞌa ra María ꞌbʉ mi nu rám ꞌbɛhni Oją, bin su nɛ bin ꞌyomfɛ̨ni ꞌbɛꞌa ním bønꞌa bi sifi. 30 Nu rám ꞌbɛhni Oją bi ꞌyɛ̨mpꞌa bʉya:
―O guín su María nguetho guín ꞌyoui rá mate Oją, 31 nɛ dim ꞌbʉꞌa nꞌda ni Tsꞌʉntꞌʉ nɛ gui xip rá thuhu ra Jesús. 32 Nɛ nuꞌa, din ja rá tsꞌɛdi nɛ da fądi ngue rá Tsꞌʉntꞌʉ Oją tąte thoho rá tsꞌɛdi. Nɛ nuꞌa Oją di japi din tsꞌʉtꞌabi tengu rám bombøta ngue ra David. 33 Nɛ di manda yʉ jąꞌi israel gätho yʉ pa nɛ hin jąmꞌbʉ da guah rá tsꞌɛdi a, bi ꞌyɛ̨nꞌa rám ꞌbɛhni Oją.
34 Nu ra María bi ꞌyɛ̨nꞌa:
―Hague dán zä din jabʉ nɛ hin jąmꞌbʉ dán yąꞌbe nꞌda ran ꞌyohʉ, bi ꞌyɛ̨na.
35 Pɛ nu rám ꞌbɛhni Oją bi ꞌyɛ̨mpꞌa:
―Nu rá tsꞌɛdi rá Hogandąhi Oją di ja i gui tįn ni tꞌʉhni, nɛ nuꞌa dim ꞌbʉi, rá Tsꞌʉntꞌʉ Oją a. 36 Nɛꞌa ni mɛni ra Elisabet xʉn dącꞌyɛi a, pɛ dim ꞌbʉ a nꞌda rá tsꞌʉntꞌʉ. Nꞌdato ząna ya i hąꞌa rá tꞌʉhni nɛ mi ɛ̨n yʉ jąꞌi ngue hin jąmꞌbʉ da dįn rá tꞌʉhni. 37 Nu Oją gätho sä da ꞌyøtꞌa, hinꞌyʉ ꞌbɛꞌa gue hingui sä da ꞌyøtꞌe, bi ꞌyɛ̨nꞌa rám ꞌbɛhni Oją.
38 Nuꞌa ra María bi ꞌyɛ̨nꞌa:
―Nugä rá ꞌyɛ̨hɛgä Oją, nuꞌbʉ gueꞌa in nde Oją, da ꞌyørque gätho guím ma, bi ꞌyɛ̨na.
ꞌBex bi mbeng mahɛ̨tsꞌi rám ꞌbɛhni Oją bʉya.
Ra María bi mba bí zɛngua ra Elisabet
39,40 Nuꞌa ra María bʉya, ꞌbex bi mba bí zɛngua yʉ́ mɛni mí ꞌbʉpʉ ja yʉ nyuni bʉ ra xɛqui Judea, gueꞌa ra Zacarías nɛ rá xisu ra Elisabet. 41 Nɛ nuꞌbʉ mi mba ma zɛngua ra Elisabet, ꞌbexque bi ꞌyąnꞌa rá tꞌʉhni mí o rá mbʉi. ꞌBex bin ꞌyoui rá Hogandąhi Oją ra Elisabet bʉya, 42 nɛ bi ꞌyɛ̨na:
―Oją manꞌda bi jąpꞌi i María, xinda gueꞌʉ miꞌda yʉ xisu. Nɛ nuꞌa ni tsꞌʉntꞌʉ dim ꞌbʉi, mająpi a. 43 Pɛ xʉn ngu ra mate gá ꞌyørque ngue gá zɛnguagui, nguetho gueꞌe rá mbe a ma Hmu. 44 Nɛ dí pądi gueꞌe rá mbe a ma Hmu nguetho nuꞌbʉ má øcä nin zɛngua, ꞌbex bin johya a ra tꞌʉhni o ma mbʉi nɛ bi ꞌyąni. 45 Bi jąpꞌa Oją nguetho gá ꞌyɛ̨cꞌyɛ̨i a bi xi i, nɛ majuąni da ꞌyøtꞌ Oją a bi xi i, bi ꞌyɛ̨nꞌa ra Elisabet, bi ꞌyɛ̨mpꞌa ra María.
46 Nu ra María bʉya bi ꞌyɛ̨spa Oją nɛ bi ꞌyɛ̨na:
Ɛ̨mmɛ dí ɛ̨spa Oją ma Hmu,
47 nɛ din johya ma mbʉi nangue Oją mam pørpate.
48 Nguetho Oją bi bɛ̨ngä ngue dra hyoya ꞌyɛ̨hɛgä, nɛ gätho yʉ jąꞌi da ꞌyɛ̨ngui dá tįngä rá mate Oją.
49 Xʉn ngu ran ho bi ꞌyørca Oją madą rá tsꞌɛdi, nɛ xʉn hotho a. 50 Nɛ da nu rá yembʉi toꞌo gätho da numansu a.
51 Nu Oją nuįxte tho yʉ́n tꞌøtꞌe, bi ꞌbɛrpa yʉ́ tsꞌɛdi ʉ din yɛ̨zɛhɛ ngue im bɛ̨ni jasɛ yʉ́ tsꞌɛdi.
52 Nɛ bi ꞌbɛrba yʉ́ tsꞌɛdi yʉ tsꞌʉtꞌabi,
nɛ go bi un yʉ́ tsꞌɛdi yʉ jąꞌi thoho.
53 Nɛ bi japi da bą ʉ toꞌo i honi da bądi,
pɛ nuꞌʉ toꞌo him bi hyoni da bądi bi japi di ꞌbɛꞌʉ.
54 Nɛ nu Oją bi mbäxcahʉ ya ngue dyʉ jąꞌi israelgähʉ,
ngue bi ꞌyɛ̨njʉ yʉ́ tꞌʉhnigahʉ a,
nɛ him bi pumbɛ̨ni a ran ho bi ma da ꞌyørcahʉ.
55 Pɛ bi ꞌyøtꞌe tenguthoho bi si a ra Abraham ta tꞌørcahʉ,
yʉ́m bomꞌbɛtojʉ, gätho yʉ pa maząi, bi ꞌyɛ̨nꞌa ra María ꞌbʉ mi ꞌyɛ̨spa Oją.
56 Nɛ nuꞌa ra María hyuzna bi gopʉ rá ngu ra Elisabet, mꞌbɛjua bi mbeng bʉ rá ngusɛ.
Bim ꞌbʉh ra Xuua Nxixyą
57 Nɛ bi zøn ra pa dim ꞌbʉ a rá tsꞌʉntꞌʉ ra Elisabet. 58 Nɛ gätho yʉ́ mɛni nɛ yʉ́ mɛnguhʉ bin johya ꞌbɛꞌa bi ꞌyørpa Oją a ra Elisabet, nɛ bi zøm bʉ rá ngu bi zɛngua a. 59 Nuꞌbʉ mi guaꞌan hyąto pa xím ꞌbʉ a ra tꞌʉhni, bi mba ntsꞌitsꞌi da thɛcua rá xifani. Nɛ gätho ʉ mi ꞌbʉpʉ, bi ma da hyąnba rá thuhu rá ta ngue dí Zacarías. 60 Pɛ nu rá mbe bi ma ngue hin da zä, pɛgue jatho da hyux rá thuhu ngue dí Xuua. 61 Nɛ gätho mi ꞌbʉpʉ bi ꞌyɛ̨na:
―Pɛ njoꞌo nꞌda ni mɛnihʉ í Xuua, bi ꞌyɛ̨mbi.
62 Nɛ nuꞌʉ, bi uąn yʉ́ ꞌyɛ, bi ꞌyänꞌna rá ta: “ꞌBɛꞌa rá thuhu a ni tꞌʉhni,” bi ꞌyɛ̨mbi. 63 Nu rá ta bʉya bi ꞌyäh ra søcuą nɛ bi ꞌyoꞌtꞌa nꞌda ram hma ngue bi ꞌyɛ̨na: “Dí Xuua a ma tꞌʉhni.” 64 ꞌBex bi zä bin yą mahønꞌa ra Zacarías bʉya, nɛ bi ꞌyɛ̨spa Oją a. 65 Nɛ bi hyonya thoho gätho mi ꞌbʉpʉ. Nɛ gätho yʉ jąꞌi mi ꞌbʉpʉ ja yʉ nyuni a ra xɛqui Judea bi ꞌyø a bin ja. 66 Nɛ gätho bin ꞌyomfɛ̨nisɛ ꞌbɛꞌa da ꞌyøtꞌa ra tꞌʉhni, nguetho Oją bi jąpi.
Bi ꞌyɛ̨spa Oją ra Zacarías ꞌbʉ mim ꞌbʉh rá tꞌʉhni
67 Nɛ bin ꞌyoui rá Hogandąhi Oją ra Zacarías, nɛ bim pøngahyą a, bi ꞌyɛ̨na:
68 Ɛ̨mmɛ dí ɛ̨spa Oją ra Hmu nguetho bi bɛ̨njʉ
dyʉ jąꞌi israelgähʉ, dyʉ judíohʉ, ngue da yąnjʉ.
69 Nɛ nanguehna ma tꞌʉhni bim ꞌbʉi, janangueꞌa dí pądi him ma yaꞌa ba pɛnga mam pørpatehʉ i ja rá tsꞌɛdi,
rám bomꞌbɛto ra tsꞌʉtꞌabi David a.
70 Gueꞌa bi bɛ̨nba Oją ʉ yʉ́ pøngahyą mayaꞌbʉ thoho,
71 ngue bi ma da yąnjʉ nangue man sʉihʉ,
nɛ nangue gätho ʉ i numanꞌʉjʉ.
72 Pɛ nu Oją bi huɛ̨cꞌʉ mam bombøtahʉ,
nɛ him bi pumbɛ̨ni ran ho mi ɛ̨na da ꞌyørcahʉ.
73 Nɛ majuąni da ꞌyøtꞌ Oją a bi xih mam bombøtahʉ ra Abraham,
74 ngue bi xifi da yąnjʉ nangue ʉ man sʉihʉ,
nɛ hin ga su ga thąndehʉ a Oją bʉya.
75 Janangue da gohi xʉn ho ma mbʉihʉ bʉ dá nu a Oją, nɛ ga øthʉ ra hogamꞌbʉi bʉ ja rá hmi.
76 Nɛ nuna ma tꞌʉhni, da ꞌyɛ̨mb yʉ jąꞌi rá pøngahyą Oją mahɛ̨tsꞌi,
nɛ da xih yʉ jąꞌi di päh yʉ́n ꞌyomfɛ̨ni, da døꞌma ra Hmu.
77 Nɛ da xi ʉ da mba ma punbi yʉ́ tsꞌoqui,
nɛ da mba nhyąni.
78 Gätho da ꞌyøtꞌ Oją nguetho di huɛ̨gahʉ
nɛ ba pɛngahʉ ra Hmu ngue guesɛ rán nɛqui ma mbʉihʉ.
79 Nɛ gueꞌa di yorpa yʉ́ mbʉi ʉ i ꞌbʉpʉ ja ra ꞌbɛxui
nɛ i ꞌyo bʉ ja rá ꞌyu ran dąte,
nɛ da zixpʉ ja ran nɛqui, bi ꞌyɛ̨nꞌa ra Zacarías ꞌbʉ mim pøngahyą.
80 Nɛ nu rá tꞌʉhni, ngue ra Xuua, bin te mán zaqui nɛ bin te rá mbʉi nangue Oją. Nɛ nuꞌbʉ min te, bim ꞌbʉpʉ ja ra dąpo asta gueꞌbʉ go bi zøn ra pa bi dʉmpꞌ rá ꞌbɛfi bi xi Oją, guepʉ ꞌbʉh yʉ́ miꞌisraelhʉ.