1 Samiyɛlə 17

Davidə də Goliyatə

1 Dɩɩn don nə, Filisi tɩ̀án tə kʋ́ʋ̀ ken ba kwatara duən yáá, sə ba ta kʋ̀ʋ̀. Yá ba dàń vəli, ba kun duən nə, Soko nə, Zwida nagwanaa tə wa. Ba ken ba kwatara sàń Efɛsə-Damimə nə, Soko də Azeka pwə́rə́ wa. 2 Yá Sayulə də Yɩzərayɛlə kwatara tə də kun duən nə. Ba də ken ba kwatara sàń Ela vara tə wa. Yá ba dàń ken ba sírí, sə ba də Filisi tɩ̀án tə ta kʋ̀ʋ̀. 3 Filisi tɩ̀án tə yà kun paan don yuu wa, vara tə vàn don nə, Yɩzərayɛlə lɩ̀à tə də ga kun ka don yuu wa, vara tə vàn tə don nə. Yá vara tə dàń yà wulə ba pwə́rə́ wa.

4 Babɩa don dàń nan Filisi tɩ̀án kwatara tə wa, ʋ bà, ʋ zɩga, ba də Yɩzərayɛlə kwatara tə pwə́rə́ wa. Bɛɛ təntə yɩrɩ nə yɩ, Goliyatə. Ʋ yà yɩ Gatə tíú. Ʋ danɩ yà bwə́lə́ mɛtərə batwa. 5 Ʋ yà púə́ kwatara cɩnɩan yupuu*, ʋ yuu nə, ʋ ga zʋ kwatara cɩnɩan gànʋ̀*, kʋ dun nə yí kilo sapwɩtwa, ʋ ma cɩ̀ ʋ nyʋnɩ nə. 6 Ʋ yà vwə cɩnɩan pəparan ʋ nakoli nə, ʋ ga pàlɩ́ cɩnɩan dənvəli, ʋ pàrà wa. 7 Ʋ cwiin tə dàʋ̀ tə cuni yà yí gantwansʋra kʋnkwalɩ, yá ʋ cwiin tə nii lugu tə dun yà dwə kilo barpɛ. Lìù yà wulə ʋ yáá, ʋ zɩŋa ʋ natana* tə. 8 Goliyatə dàń cən ʋ zɩgɩ, ʋ ga baa ʋ kə Yɩzərayɛlə kwatara tə nə, ʋ wʋ́: «Bɛ̀ɛ̀ nə pɩn, á nan, sə á ta kʋ̀ʋ̀? À mʋ̀ yɩ Filisi tíú, yá á mʋ̀ ga yɩ Sayulə ywəŋə. Á dàń kúrə́ bɛɛ, á wa, sə ʋ bà, ʋ ta nə. 9 Ʋ nə wànɩ́ nə, ʋ ta ʋ gʋ, nə wá ya á ywəŋə. Yá à də kʋ́ʋ̀ nə wànɩ́ wá, à tà à gʋ, á də wá ya nə ywəŋə, á tʋn á pa nəba.» 10 Filisi tíú tɩ̀án bɛɛ tə swɩ̀n ʋ súrí lá, ʋ wʋ́: «Kʋ yɩ babarɩ nə, à maŋa, zə̀n kʋ tə, á mʋ̀ Yɩzərayɛlə kwatara tə yáá con! Á pɩan nə bɛɛ, sə à də wá ta duən. 11 Sayulə də Yɩzərayɛlə kwatara tə mama nə nì Filisi tɩ̀án bɛɛ tə sʋ̀ràn təntə, fən zʋa ba zənzən, ba ga vəvaga.

12 Davidə yà yɩ Yɩzayi bìú. Yɩzayi təntə yà yɩ Efərata dwíí tə wa lìù. Ʋ yà yɩ ʋ wulə Betəleyɛmə nə, Zwida nagwanaa tə wa. Yɩzayi yà jə bɩ̀á nana. Sayulə máŋá tə wa, də Yɩzayi yà yɩ bazʋnʋ. 13 Yɩzayi bɩ̀á nəkwɩna batwa tə yà twá Sayulə nə, ba va kʋ̀ʋ̀ tə. Nəŋə bɩ̀á batwa təntə ba nə vəli kʋ̀ʋ̀ tə yɩra: Nəkwɩa tíú tə yɩrɩ nə yɩ, Eliyabə. Bələ nii lìù tə yɩrɩ nə yɩ, Abinadabə. Yá batwa nii lìù tə yɩrɩ nə yɩ, Swama. 14 Davidə dàń yà nə yɩ ba mɛ nyánʋ́ nəmaa. Yá máŋá tə, ʋ zʋna nəkwɩna batwa tə nə twá Sayulə nə, ba va kʋ̀ʋ̀ tə, 15 Davidə də yàá nan Sayulə sàń, ʋ pìí ʋ bà Betəleyɛmə, ʋ yɩ̀rɩ̀ ʋ nyɩna pee tə.

16 Yá dɩɩn mama, Filisi tɩ̀án bɛɛ tə yàá nan, ʋ man babarɩ, Yɩzərayɛlə kwatara tə yáá con, jɩjʋ də didəni. Ʋ fwa nətʋ mama, dɩan sapwɩlə.

17 Dɩɩn don nə, Yɩzayi swɩ̀n ʋ bìú Davidə con, ʋ wʋ́: «Jon wobɩa tə tə, ba nə kwàrɩ̀, də dipɛn dàlá fugə tə tə, n ja va, n pa n zʋna tə nə lala, ba kwatara sàń tə wa. 18 N wá kələ n ja nayɩlɩ cilə fugə tə tə də, n va, n pa ba kwatara mʋ̀rʋ̀ yáá tíú tə nə. N wá na n zʋna tə yazurə nə yɩ nətʋ, yá n dàń wá jon tʋŋa ba con, n ja bà, sə à də yəni ba yazurə. 19 Ba də Sayulə, də Yɩzərayɛlə kwatara tə mama wulə Ela vara tə wa, ba tɛ kʋ̀ʋ̀ də Filisi tɩ̀án tə.»

20 Davidə dàń zàn jɩjʋ fuən fuən, ʋ yá pee tə ʋ pa lìù don nə, sə ʋ cɩ̀ tə nə, ʋ ga tì ʋ zɩla, ʋ nan ʋ vìí, ndə Yɩzayi nə swɩ̀n ʋ con nətʋ. Davidə vəli ʋ yí kwatara sàń tə, də kwatara tə mà kʋ̀ʋ̀ cə̀rí, ba ja naŋa, sə ba zɩgɩ kʋ̀ʋ̀ zɩgʋ. 21 Yɩzərayɛlə kwatara tə, də Filisi tɩ̀án kwatara tə yà zɩga kʋ̀ʋ̀ zɩgʋ, ba yáá zwə duən. 22 Davidə zʋrɩ ʋ zɩla tə, ʋ pa lìù tə nə, ʋ nə cɩ̀ kwatara tə zɩla nə, ʋ ga dəri, ʋ va kʋ̀ʋ̀ tə bwálɩ́ nə. Ʋ nə vəli ʋ yí lá, ʋ jʋn ʋ zʋna tə. 23 Máŋá tə, Davidə nə wulə ʋ swɩ̀n də ʋ nʋbɩa tə, də nə̀ń Goliyatə, Filisi tɩ̀án babɩa tə, ʋ nə yɩ Gatə tíú, ʋ nan Filisi tɩ̀án tə wa, ʋ bɩ̀àn. Goliyatə kʋ́ʋ̀ pìí ʋ bwɛ́, ʋ swɩ̀n ʋ dɩɩn mama sʋ̀ràn tə tətə. Yá Davidə dàń nì tə. 24 Yɩzərayɛlə kwatara tə nə nɩ Goliyatə, fən zʋa ba zənzən, ba mama ga dəri, ba jɛ́n, ʋ yáá nə. 25 Yɩzərayɛlə kwatara tə dàń yà swɩ̀n duən con, ba wʋ́: «Á nɩ bɛɛ tə, ʋ nə bɩ̀àn? Ʋ yɩ ʋ bɩ̀àn, sə ʋ man babarɩ Yɩzərayɛlə kwatara tə yáá con! Yá lìù tə, ʋ nə wànɩ́ wá, ʋ gʋ, nə pɩ̀ʋ́ tə wá pa jɩjə nəfarʋ kʋ tíú nə. Ʋ wá pa ʋ bʋ̀á tə, kʋ tíú nə, ʋ ma fwa ʋ kan. Yá ʋ wá pa kʋ tíú nyɩna dìə̀ tə tɩnɩ ka tɩ̀àn, Yɩzərayɛlə wa.»

26 Davidə ma bwe kwatara tə, ba nə zɩga ʋ səpuni nə, ʋ wʋ́: «Bɛ̀ɛ̀ nə ba wá fwa ba pa lìù tə nə, ʋ nə wá gʋ Filisi tɩ̀án bɛɛ wà tə, ʋ ga lɩ cavɩra tə, Yɩzərayɛlə lɩ̀à yuu wa? Yá ʋ mʋ̀ Filisi tɩ̀án bɛɛ təntə nə yɩ wàà? Ʋ mʋ́ lìù tə, ʋ nə yəri Yɩɩ nətən, ʋ ma maŋa babarɩ, Yɩɩ tə, ʋ nə wulə mɩɩ wa kwatara tə yáá con!» 27 Yá lɩ̀à tə dàń pìí ba bwɛ́, ba man ba bɩrɩ Davidə nə, wiən tə, ba nə wá fwa, ba pa lìù tə nə, ʋ nə wá gʋ Goliyatə. 28 Davidə zʋnʋ nəkwɩa Eliyabə nì sʋ̀ràn tə, Davidə yà nə swɩ̀n də kwatara tə, yá Eliyabə lɩŋa dàń zàn Davidə yuu wa zənzən, ʋ ga bwe wá, ʋ wʋ́: «Bɛ̀ɛ̀ nə n twi, sə n fwa yəbə? Yá pee mancɩn tə yɩ n yá, n pa wà nə, kasɔɔ lanworu tə wa? À yə̀ə́ n yudɩʋ tə, də n fwìə́ tə yoo. Kʋ̀ʋ̀ tə nə n pɩ̀à, sə n na. Mə kʋ mʋ̀ nə ja mʋ́, kʋ bà yəbə.» 29 Yá Davidə pìí ʋ le, ʋ wʋ́: «Bɛ̀ɛ̀ yolwan nə, à fwa? Kʋ tà bwiə mʋ̀ʋ́, à bwe naaa?» 30 Ʋ viviri ʋ kwa, ʋ ma sà ʋ zʋnʋ tə, ʋ ga bwe lìù don də, bwiə təntə tətə. Yá kwatara tə mama le wá, ndə ba nə dí yáá, ba le wá nətʋ.

31 Yá ba nə nì Davidə sʋ̀ràn təntə, ba vəli ba swɩ̀n tə, Sayulə con. Yá Sayulə dàń pɩn, ba bon Davidə, ba pa wá. 32 Davidə nə yí Sayulə yáá con, ʋ swɩ̀n Sayulə con, ʋ wʋ́: «Pɩ̀ʋ́, lìù mama dàn ká pa ʋ jɩ̀àn gwàrɩ̀, Filisi tɩ̀án bɛɛ wà tə yɩrɩ! À mʋ̀, n tʋtʋnʋ tə wá va, à ta də wá.» 33 Yá Sayulə swɩ̀n, ʋ wʋ́: «N wàrɩ̀ Filisi tɩ̀án bɛɛ wà tə, n tɛ. Cɩ́gá, n yɩ balandʋrʋ, yá ʋ mʋ̀ ga yɩ kwatarʋ, kʋ nə zɩgɩ, ʋ zandʋan mama.» 34 Yá Davidə swɩ̀n, ʋ wʋ́: «À mʋ̀, n tʋtʋnʋ tə, yà yɩ payɩrʋ, à yɩ̀rɩ̀ à nyɩna pee. Yá gəru, nə à yə̀ə́ kənyenkuru nə twi, kʋ ja pəbiə pee tə wa, 35 à yàá dɩŋa kʋ kwa, à mà kʋ, à jon pəbiə tə, kʋ nii wa. Yá kʋ nə zàn, sə kʋ ja nə, à yàá ja kʋ bɩan bɔɔ tə nə, à ga mà kʋ, à gʋ. 36 À mʋ̀, n tʋtʋnʋ tə gʋa gərən də kəyenkurən tətə. Yá mə nətʋ nə, à wá gʋ Filisi tɩ̀án bɛɛ wà tə də. Cɩ́gá, ʋ yɩ lìù tə, ʋ nə yəri Yɩɩ, ʋ ga maŋa babarɩ Yɩɩ tə, ʋ nə wulə mɩɩ wa, kwatara tə yáá con.» 37 Davidə tə swɩ̀n ʋ súrí lá, ʋ wʋ́: «Ba-Yígúrə́-Jə-Tiu jon nə, gərən, də kəyenkurən nafʋran wa. Yá ʋ mʋ̀ kʋ́ʋ̀ nə wá jon nə, Filisi tɩ̀án bɛɛ wà tə də jɩɩn wa.» Sayulə dàń ma swɩ̀n, ʋ wʋ́: «Vəli, yá Ba-Yígúrə́-Jə-Tiu wá ya də mʋ́!» 38 Sayulə lɩ ʋ tətə kwatara gànàn, ʋ ma zʋ wá. Ʋ pɩn wá kwatara cɩnɩan yupuu, ʋ pú ʋ yuu nə, ʋ ga ja kwatara lugu gànʋ̀, ʋ ma zʋ wá. 39 Davidə vwə Sayulə kwatara sɩ̀ʋ́ tə, ʋ taŋa nə, ʋ gànàn tə yuu wa, ʋ dàń ga zàn, ʋ dídə́n sə ʋ va. Yá ʋ yà wàrɩ̀ tə, ʋ ja vəli. Cɩ́gá, ʋ yà tə wà kwatarɩ zɩla dídə́n. Ʋ dàń ma swɩ̀n Sayulə con, ʋ wʋ́: «À wàrɩ̀ zɩla tə tə, à ja vəli. À tə wà dí yáá, à dídə́n tə, mɩ́ámɩ́án.» Yá Davidə dàń pìí, ʋ kʋ̀rɩ̀ kwatarɩ zɩla tə. 40 Kʋ kwa nə, ʋ tì ʋ dadu, ʋ jə ʋ jɩɩn, ʋ ga va nacwəŋə tə wa, ʋ kúrí kapana səswələn bonu, ʋ kə ʋ payɩra lɔɔ wa. Yá ʋ dàń yà jə ʋ kapadɩla, ʋ jɩɩn wa, ʋ ga vələ, sə ʋ bólí Goliyatə yɩra.

41 Yá Goliyatə də zàn, ʋ vəli ʋ bɩ̀àn, sə ʋ bólí Davidə yɩra. Lìù tə, ʋ nə zɩŋa Goliyatə nàtànà tə, yà wulə ʋ yáá, ʋ vəli. 42 Máŋá tə wa, Goliyatə nə ywàń, ʋ na Davidə, ʋ gwìə̀n wá. Ʋ nɩ də Davidə yɩ balandʋrʋ, sɩsɩnʋ, ʋ ga yɩ nanʋn, də ʋ zəni. 43 Yá Goliyatə dàń swɩ̀n Davidə con, ʋ wʋ́: «À yɩ kukurə naaa, ʋ ma ja dadu n bɩ̀àn à nə?» Yá Goliyatə dàń zɩrɩ ʋ yɩa tə, ʋ kə Davidə nə. 44 Ʋ swɩ̀n, ʋ wʋ́: «Bà yəbə! À wá gʋ mʋ́, à pa lanworu zuŋi, də ganaŋa nə, tə də́.» 45 Yá Davidə le, ʋ wʋ́: «N yɩ kwatara sɩ̀ʋ́, də cwiin, də dənvəli nə, n ja bɩ̀àn, sə n ma ta nə. Yá à mʋ̀ yɩ Ba-Yígúrə́-Jə-Tiu tə, ʋ nə yɩ kwatara Yɩɩ, yɩrɩ tə nə, à ja bɩ̀àn, sə à ma ta mʋ́. Ʋ mʋ̀ Yɩzərayɛlə kwatara Yɩɩ tə, n nə man babarɩ ʋ yáá con. 46 Zə̀n kʋ tə, Ba-Yígúrə́-Jə-Tiu ken mʋ́, à jɩɩn wa. À wá gʋ mʋ́ à goŋə n yuu. Zə̀n kʋ tə, à wá gʋ Filisi tɩ̀án kwatara tə, à pa lanworu zuŋi, də ganaŋa nə, tə də́. Yá lʋʋ mama dàń wá yəni, də Yɩɩ wulə də Yɩzərayɛlə lɩ̀à tə. 47 Kʋ nətʋ wá pa, lɩ̀à tə mama, ba nə kun duən nə yəbə, yəni də Ba-Yígúrə́-Jə-Tiu ba kwatara sɩ̀ʋ́, nə à yə̀ə́ cwiin nə twá, ʋ ma joŋə lìù. Cɩ́gá, kʋ̀ʋ̀ tə yɩ Ba-Yígúrə́-Jə-Tiu kʋ̀ʋ̀. Yá ʋ ken aba nə jɩɩn wa.»

48 Yá máŋá tə, Goliyatə nə zàn ʋ bɩ̀àn, sə ʋ bólí Davidə yɩra, Davidə dəri lala, ʋ va ʋ jəri wá, kʋ̀ʋ̀ tə laŋa wa. 49 Ʋ ken ʋ jɩɩn ʋ lɔɔ wa, ʋ lɩ kapan, ʋ kə ʋ kapadɩla tə wa, ʋ ma dɩlɩ Goliyatə. Kapan tə jɩn Goliyatə tílí nə, kʋ pórí, kʋ zʋ. Yá ʋ dàń tʋa, ʋ yáá pú tɩa.

50 Mə kʋ zɩgɩ nətʋ, Davidə ma ja kapadɩla də kapan, ʋ ma də́ dɩ̀àn Goliyatə yuu wa. Ʋ gʋa Goliyatə, yá sɩ̀ʋ́ yà ga tə̀lə́ ʋ jɩɩn wa. 51 Ʋ dàń dəri ʋ va, ʋ zɩgɩ Goliyatə yuu con, ʋ ja Goliyatə kwatara sɩ̀ʋ́ tə, ʋ van ʋ cʋ̀rɩ̀ kʋ lɔ́ɔ́ wa, ʋ ma goŋə ʋ yuu.

Yá Filisi tɩ̀án tə nə nɩ də, ba babɩa tə tɩga, ba gʋa tɩa, ba dəri. 52 Yɩzərayɛlə də Zwida kwatara tə dàń nyɩ́n ba zàn, ba mà kʋ̀ʋ̀ cə̀rə́, ba kə Filisi tɩ̀án tə də̀ń wa, ba ga pú ba kwa, ba dɩŋɩ ba, ba va ba yí vara tə nii nə, də Ekəron mimien nə. Yɩzərayɛlə kwatara tə za Filisi tɩ̀án tə, ba gʋ, ba tʋ ba larɩ Swarayimə cwəŋə tə yuu, ba va ba yí Gatə də Ekəron. 53 Yá Yɩzərayɛlə kwatara tə dàń pìí, ba yá Filisi tɩ̀án tə də dɩŋʋ nə, ba ga bà, ba zʋ Filisi tɩ̀án kwatara sàń tə wa, ba pɛ̀ ba wiən tə. 54 Davidə tì Goliyatə yuu tə, ʋ ja va Zwerizalɛmə, ʋ ga ja Goliyatə kwatarɩ zɩla tə, ʋ zʋ ʋ tún ʋ tətə Davidə gansili wa.

55 Máŋá tə wa Sayulə yà nə nɩ Davidə, də ʋ vələ, sə ʋ ta Goliyatə, ʋ yà bwe Abənɛrə, ʋ nə yɩ kwatara tə yáá tíú, ʋ wʋ́: «Abənɛrə, bisɩmabara ʋ tə yɩ wà bìú?» Yá Abənɛrə yà le, ʋ wʋ́: «Kʋ yɩ cɩ́gá, n wulə! À dùə̀ də, à yəri ʋ nyɩna.» 56 Pɩ̀ʋ́ Sayulə dàń yà swɩ̀n Abənɛrə con, ʋ wʋ́: «Kə dàn, n bwe, ʋ na bisɩmabara təntə nyɩna.» 57 Yá Davidə nə gʋa Goliyatə, ʋ pìí ʋ bà sàń kwa nə, Abənɛrə jɩn wá, ʋ ja va Sayulə yáá con. Kʋ máŋá tə wa, də Davidə yà tə jə Goliyatə yuu tə, ʋ jɩɩn wa. 58 Yá Sayulə dàń bwe Davidə, ʋ wʋ́: «À bìú, n yɩ wà bìú?» Davidə ma le, ʋ wʋ́: «À yɩ n tʋtʋnʋ Yɩzayi, ʋ nə yɩ Betəleyɛmə tíú, bìú.»