Bɔnanɛsɔ \ref Lev 26:3-13; Rɔm 2:6-7,10; Khɩ 103:17-18; 112;128
28
1 Ado na nɩ Thãgba Kɔ̃tɩn anɩ Thãgbaa nũu bɔɔbɔɔ, a na pɛ ɔɔ jɔfʋ fɛʋʋkɛ mɩ ha nɩnɩ nĩ cʋʋrɛra, Thãgba Kɔ̃tɩn anɩ Thãgba na ha nɛr kǝǝre caar fɛʋra thɩɩra. 2 Yɛkɛ bɔnanɛsɔɔkɛ na 'lɛnɩ ado na nɩ Thãgba Kɔ̃tɩn anɩ Thãgbaa nũu:3 Na 'lɛr bɔnanɛ dɩ bɩnɔ, na hʋɔnɔ. 4 Na 'lɛr bɩsana jɔɔ, nɩ 'lɛ lɛ thɩ̃ɛ jɔɔ. Anɩ nʋ̃sɔ: na na bana, na bɔ na lere jɔɔ. 5 Anɩ kpõ na hinǝne dɩkɔ, anɩ buru pɛda n hinǝ buru.
6 Na 'lɛr bɔnanɛ anɩ jalla na anɩ kɛrra. 7 Thãgba Kɔ̃tɩn na weelele anɩ ƴɛra anɩ sodaraakɛ na kpanɩ na the nar. Hʋ bɩɛl wa pɔna nar, sɩ wɩ caalɛ bʋlabʋla na hʋɛ makoɲɔ.
8 Thãgba Kɔ̃tɩn na bɔnanɛ gɩrɛ nɩ pɛnɩ thʋʋnɔ na gɩrɛ fɛʋʋkɛ anɩ ɲɛ̃ n cʋʋnɩ. Thãgba Kɔ̃tɩn na bɔna nɛr dɩɩraakɛra a n ha nɩnɩ. 9 Thãgba Kɔ̃tɩn na cʋʋrɛ nɛr Ɩjɩrayɛl bɩsana nɩ do ɔɔ tookɛ a phiirni, mɔna a ʋlfɛna nɩnɩ ado na cʋʋ Thãgba Kɔ̃tɩn anɩ Thãgba jɔfʋsɔ, a na ɩɩr ɔɔ hʋsɔra. 10 Tibil caar fɛw thɩɩra na yɩɛrɛ dɩ Thãgba Kɔ̃tɩnɩda nɩ do, wa n ma nɩ.
11 Thãgba Kɔ̃tɩn na bɔna nɛr jɔɔ dɩɩraakɛ a ʋlfɛnanɩ anɩ thɩ kɔ̃tɩ̃sɔ ɩnɩ n ha nɩ. A na ha nɛr bɩsana jɔɔ, a cʋʋ anɩ nʋ̃sɔ wɩ ler, a ha nɩ lɛ thɩ̃ɛ jɔɔ. 12 Thãgba Kɔ̃tɩn na khɛr narɛ ƴũu, ka a thɩnɩ ɲʋɔnɩkɛ dʋɔnɩ lẽle thɩ̃ ɓʋ̃ɔ, a thɔna ɲʋɔn anɩ dʋɔ bɔ bʋɔra a bɔna anɩ ɲɛ̃ thɔ̃ fɛw. Na hananɛ thɩ̃ɛ na n pemi ca jɔjʋɔ, sɩ na pemi tibili thã'. 13 Thãgba Kɔ̃tɩn na cʋʋ nɛr nɩ do yʋʋ bɔɔ fɛw, na ha khiroǝ'. Na n har ƴũu bɔɔ fɛw, na ha tɩɛra', ado nɩ n nɩrɛ nũu Thãgba Kɔ̃tɩn anɩ Thãgbaa jɔfʋraakɛ mɩ ha nɩnɩ nĩ a na cʋʋna gɩ, 14 ado na hʋnɔna jɔfʋsɔɔkɛ mɩ ha nɩnɩ nĩ a kokhɩa gara', dɩ ado na kpa gɩ̃ thãgbasɔra a na fʋɔr wa'.
Sʋ̃ɔsɔ \ref Lev 26:14-39; So 2:11-15; 2 Fãg 17:6-23; Luk 21:20-24; Gal 6:7-8; Rɔm 2:5-9.
15 Sɩ ado na n nɩ Thãgba Kɔ̃tɩn anɩ Thãgbaa nũu a na cʋʋna ɔɔ jɔfʋsɔ na ɔɔ sosɔɔkɛ mɩ n ha nɩnɩ nǝ', nɩ yɛ sʋ̃ɔ fɛʋʋkɛ na 'le nɩnɩ:
16 Na 'lire sʋɔn le dɩ bɩnɔ, na 'lire sʋɔn hʋɔnɔ. 17 Anɩ kpõ na 'leere dikor; anɩ buru pɛda n 'lee buru. 18 Na 'lɛ bɩsana jɔa', na 'lɛ lɛ thɩ̃ɛ jɔa', anɩ nasɔ na lera', anɩ nʋ̃ yɩra na lera'. 19 Na 'lɛr sʋɔn anɩ jalla na anɩ dana. 20 Thãgba Kɔ̃tɩn na pɛ narɛ sʋɔn na maar na nɩwɛ anɩ ɲɛ̃ thɔna fɛw, nɩ bũburõ dapaara gɩ the anɩ cʋʋ pa puurǝəkɛ nɩ cʋʋnɩ, a bʋʋ a faa.
21 Thãgba Kɔ̃tɩn na gbaar kho mananɛ na pɛ nar, gɩ kʋ nɩ gɩ ti dɩɩraakɛra na lonɩ na gba na hɩ̃. 22 Thãgba Kɔ̃tɩn na pɛ narɛ fãga pɩ khoo, na tomɩr kporre, na tomɩr mʋɔrɛ, na tomɩr luur khoo, na ɲɔ bʋɔ, lɛ thɩ̃ɛ na khɩrɛ a na hɩ, gɩ 'lo nɛɛ gɩ kpa nar gɩ bũburõ nɩ. 23 Thãgbara ƴũu na khɩɩrɛ na ho ther sɩɛ, sɩ thɩɩ n khɩɩr gɩ ho ther.
24 Gɩrɛ na dɔnɩ thãgba ɲʋɔn, Thãgba Kɔ̃tɩn na thɔnanɛ thɩlãkobe na thulole anɩ dʋɔ, gɩ the ƴũu ga n gbũ nar, phaphapha gɩ bũburõ nɩ. 25 Thãgba Kɔ̃tɩn na ti ner na pɛ ƴɔɔ anɩ sodaraa ƴɛra. Na ther na hʋ bɩɛl nɩ pɩɛr anɩ sodara, sɩ nɩ cana hʋɛ makoɲɔ. Ga dor maar jamana dɩɩsɔɔra fɛw thɩɩra mɔ̃ wa yɩnɩ gɩrɛ n dana nɩnɩ. 26 Anɩ khi na dɔ dikor lominǝnǝ jɩɛra na nʋmana thɩɩra sɩ tibil na hale na wee wa'.
27 Thãgba Kɔ̃tɩn na pɛ narɛ phɛɛrɛ mɔ̃kɛ a cʋʋnɩ Ejipitidara, a pɛ nar kookoo, na hʋʋlɛ kɛ na punonɩ na kpɛa'. 28 Thãgba Kɔ̃tɩn na cʋʋ nɛr nɩ kpãkpũ, nɩ yaar, na n mɩɩ bʋlabʋla. 29 Ʋkhɔ gbãgbeleena, na n bǝǝre mɔ̃ yaarʋ n bǝǝrni dabirera sɩ na yɩ hʋɛra'. Dɩ wire fɛw, wa n hʋɔl narɛ, wa n phʋʋn nɩ, sɩ tibil na teeroa'.
30 Na hananɛ wɛdaar sɩ tɩɩ kpɩɩ na n phɩnaa. Na mɩrɛ cʋɔr sɩ na cɔrɔa', na thelle dɩvɛ̃ thɩra sɩ na 'lɛ be na khʋ̃a'. 31 Wa kʋrɛ anɩ na, nɩ toro yire sɩ na 'lɛ gɩ na khoa', wɩ kpa anɩ kũkǝ̃ anɩ ƴɛra sɩ na mar na taga'. Wa fʋrɛ anɩ bana na ha anɩ sodaar sɩ tibil na teeroa'. 32 Wa fʋlɛlɛ anɩ bikũusɔ na anɩ bikhɛrsɔ wɩ ha ca kpɩɩsɔ wɩ do dea, dɩwɩlʋ koo na hɩɩnɛ hʋɛ na vɔɔ sɩ na yɩ wɩ wɩ birǝ', sɩ na puno na cʋʋ thɩ̃a'. 33 Ca ʋkhaakɛ na jɩna' na khɔ anɩ lɛ thɩ̃ na gɩrɛ fɛʋʋkɛ thɛnɩ anɩ ɲɛ̃ thɔna, dɩ wa hʋɔl narɛ wire fɛw wa n gaarna nɩ. 34 Dɩ mɔna na n yɩnɩ gɩrɛ fɛʋʋkɛ n kanɩ anɩ ƴɛra, ga cʋʋ nɛr nɩ ho nɩ gǝ̃gǝle.
35 Thãgba Kɔ̃tɩn na pɛ narɛ nɛkhilǝlǝ na nɛgbalala nɔr puunǝ ga n kʋ maar kɛ na punonɩ na kpɛa', ga fʋ nɛr nɛpɛlala gɩ jʋʋn gɩ thʋ yʋ thɩ̃thɩɩn. 36 Thãgba Kɔ̃tɩn na cʋʋrɛ dɩ wa fʋlɛ nɩ na anɩ jamanaakɛ na pɛrnɩ a na n thɔa nɩ, wɩ jalla ca ʋkharaakɛ na kɔɔ jɩnɩ dɩ anɩ thɩ kɔ̃tɩ̃sɔ wa'. Dɩ liir na n fʋɔr thãgbasɔɔkɛ wɩ cʋʋnanɩ thɩra na bokana. 37 Dɩ na debire na do nɔ kpaa thɩ̃ɛ caarsɔɔrakɛ Thãgba Kɔ̃tɩn na jalna nɩnɩ. Dɩ wa maan nɛr, wa n ɓoɓorona nar.
38 Na diire thɩ̃ɛ jɔɔ anɩ lɔɔsɔ sɩ gɩrɛ na khanɩ na taa bɔa', gɩdonɩ toosõsɔ na kʋɛ gɛr fɛw. 39 Na thelle dɩvɛ̃ thɩra a na gbɛbɩrɩ gɩ, sɩ na 'lɛ dɩvɛ̃ na ɲɔa', na 'lɛ gɩ na khʋ̃a' gɩdonɩ dokora na kho ger. 40 Na hananɛ olɩvɩ thɩra na pɩna anɩ dɩ fɛw, sɩ na 'lɛ niin na thirrǝ', gɩdonɩ bi pholo bɔɔ ga n jɛ fɛw. 41 Na hananɛ kuuminǝ na kheminǝ sɩ wa do anɩda ga gɩdonɩ wa fʋlɛ wɛr na jalna dɩ kpɩɩra. 42 Toosõsɔ na tea anɩ thɩrsɔ fɛw na anɩ lɛ thɩ̃sɔ fɛw na hɩ̃.
43 Kpakpalaakɛ na hanɩ anɩ pa na 'lɛ punone bɔɔ fɛw wa n pɛr, sɩ ne wer nɩ tɔ bɔɔ fɛw na n wur. 44 Wɛr na hana thɩ̃ɛ na n pemi, sɩ na hana dɩkha na n pemi wa'. Wɛr na n dɔ nar yʋʋ sɩ nɩ do awɩ thɔ̃dara.
45 Ga sɔ̃sɔɔkɛ fɛw na 'li ner. Ga 'lor nɛɛ na kpaan na 'li nɩ a na bũburõ nɩ gɩdonɩ na nɩ Thãgba Kɔ̃tɩn anɩ Thãgba nũu a cʋʋ ɔɔ jɔfʋsɔ na ɔɔ sosɔɔkɛ a ha nɩna'. 46 Ga toore bɔɔ khorr a na ho nar jɩ̃ɩsɔ na nɔ kpaa thɩ̃ɛsɔ nɛrɛ na anɩ mǝlsɔɔraakɛ na kpaanɛnɩ.
47 Mɔ̃ nɩ bonɩ Thãgba Kɔ̃tɩn fʋɔrɛ na daw na ha bʋɔ ɔbɔɔkɛ thɩ̃ɛ kɔɔ ƴɔ narnɩ, 48 na dor thɔma anɩ sodararaakɛ Thãgba Kɔ̃tɩn na thɔna narnɩ na kɔmɛr na yɔlkhaa na kẽkẽ 'leere na thɩ̃ ɓɔr caar fɛw. Thãgba Kɔ̃tɩn na to ner ther kpelele fʋɔrɔ gɩ cʋʋ nɩ nɩ bũburõ. 49 Thãgba Kɔ̃tɩn na thɔna narɛ ca ʋkhaakɛ na n nɩnɩ ɔɔ thɩmɩa', a the thɩ khu paar ƴɔɔ, a pɔ nar mɔ̃ sɩgbʋraa n gbuni nʋmɩna. 50 Wa dor ha khe tɩbɩla wa hana cʋʋr tɩɩ kpɛɛnana dɩ bɔ jɩɩr gɩ bɩsanana ga. 51 Dɩ wa khor ner nʋma na anɩ lɛ thɩ̃sɔ gɩ cʋʋ nɩ nɩ bũburõ. Wa sɩ nar bile dɩ dɩvɛ̃ phaa gɩ, dɩ niin gɩ, dɩ na bii gɩ, dɩ bana be gɩ, dɩ bʋminǝ wa', phaphapha wɩ cʋʋ nɩ nɩ khiir. 52 Wa sɔɔ nɛr anɩ dɩ fɛʋraakɛra Thãgba Kɔ̃tɩn anɩ Thãgba ha nɩnɩ na n cɔrɔ. Wa sɔɔ nɛr gɩ dana bɔɔkɛ go gbã khenaakɛra nɩ dɛɛnɔnɩ kpɩɛrɛ na tǝǝni na jiir.
53 Dɩ sɔɔrɛɛle na pɛ narɛ ha kʋɛrɛ na bɔ gaarɛ gɩ cʋʋ nɩrakɛ nɩ kho anɩ bɩsãsɔɔkɛ Thãgba Kɔ̃tɩn ha nɩnɩ. Na khor anɩ bikũusɔ na anɩ bikhɛrsɔɔ nʋ̃. 54 Kuun bʋɔ anɩ thɩ̃thɩɩn, kɛ dɔnɩnakɛ ha bulodaar, na hɩɩn na yi bʋɔ ɔɔ õkuun dɩ ɔɔ khɛrɩɩkɛrakɛ lonaanɩ haar dɩ ɔɔ bikuun wɩrɛ sɩɛraanɩ ga. 55 Ga hor a na tɩnɛna wɛr ɔɔ bikũusɔɔ nʋ̃ʋkɛ a n khonɩ kɛ dɔnɩ dikorɩkɛ sɩɛraanɩ dɩbara, gɩdonɩ aa hana dɩko kpɩɩ a na kho bɔ gaarɛ na ha kʋɛrɛɛlee thɩ̃thɩɩn anɩ sodara na pɛ narna'. 56 Khɛr bʋɔ anɩ thɩ̃thɩɩn, kɛ dɔnɩnakɛ ha bulodaar, kɛ ɔɔ hɛlɛlɛ fɩl na ɔɔ cʋʋ pa bɔ kɔɔ dɔnɩ nɔɔ dɩ aa n ɓaar nʋɔ, na hɩɩn ɔɔ kookɛ a nanɩ na yi bʋɔ dɩ ɔɔ bikuun gɩ dɩ ɔɔ bikhɛr ga. 57 Mɔ̃ anɩ sodara sɔbɩnɩ anɩ dɩsɔ fɛw, a pɛ nɩ ha kʋɛrɛra na bɔ gaarɛra, dɩ khɛrɩle thʋ̃ bɔ thɩ̃ɛ mɛ̃, a na wolone ɔr bɩɛl na kho biikɛ a kɔnɩ kɔ̃ phaa na sorɩkɛ jeni.
58 Ado na n nɩ nũu thɩmɩa fɛʋraakɛ kherenenɩ jɔfʋ sɛbɛraaka', ado na n cʋʋ ga, ado na n ma i ɓʋ̃ɔɔkɛ n kɔnɩ maar kɛ dɔnɩ "Thãgba Kɔ̃tɩn" anɩ Thãgba ga, 59 Thãgba Kɔ̃tɩn na pɛ narɛ nɛrɛ na anɩ mǝlsɔra kho sɛnaakɛ na n baana' na kho puunəəkɛ na n kpɛɛnɛna'. 60 A na pɛ narɛ kho mananɛsɔ, kɛra nɩ n kɔɔ manɩ, kɛ a kɔɔ pɛnɩ Ejipitidarara gɩ manɩ khorr. 61 Thãgba Kɔ̃tɩn na pɛ narɛrakɛ kho sɛ caar dɩɩdɩɩ na kho caar dɩɩdɩɩ kɛ agɩda na mɩɩnɩ jɔfʋ sɛbɛraaka', gɩ bũburõ nɩ. 62 Mɔ̃ nɩ jɔrnɩ a ho ƴepǝlǝ̃be thãgbara ƴũu sɩ na bir na sɩ na kpɛr bã gɩdonɩ na nɩ Thãgba Kɔ̃tɩn anɩ Thãgbaa nɔ nũǝ'.
63 Mɔ̃kɛra gɩ kɔɔ danɩ Thãgba Kɔ̃tɩnna dɩ cʋʋ nɩ bɔɔ, a cʋʋna nɩ dɩ nɩ ler, ɔmɛna ga da Thãgba Kɔ̃tɩnna da kʋʋr nɩ, a bũburõ nɩ, a hɛl nɩ dɩɩraakɛra na lonɩ. 64 Thãgba Kɔ̃tɩn na bɩ̃bɩlã nɛr caar fɛʋʋ thɩ̃thɩɩn; gɩ fʋ ʋ̃ thɩ khu pa gɩ jal gɩ thʋ ʋ̃ thɩ khu pa. Dɩ liir na n fʋɔr gɩ̃ɩ thãgbasɔɔkɛ wɩ cʋʋnanɩ thɩra na bokana, kɛ na kɔɔ jɩnɩ dɩ anɩ thɩ kɔ̃tɩ̃sɔ wa'. 65 Wa casɔɔle thɩ̃thɩɩn, na yɩ hɩɩr paara', na yɩrakɛ paar ka na toona'. Thãgba Kɔ̃tɩn na cʋʋrɛ anɩ ha ga n jẽ, anɩ yi na yɩ bã, haar n thʋ̃ gɩ kʋɛnɩ gɩ kar. 66 Dɩ anɩ tɩɩ dora ga hor nɩ juri. Na hananɛ maar dɩtɩnɔ na dɩwɩlɔ. Dɩ anɩ yi hana na do narɛ baalɛ. 67 Mɔ̃ maar na thʋnɩ ga n lɩɛr nɩ, gɩ the gɩrɛraakɛ anɩ yi na yɩnɩ, duuro na sor aa a dɩɩ dʋɔrɛ ga baaraa? A dɩɩ dʋɔr nɩ so a dɩɩ wɩlla ga baaraa? 68 Thãgba Kɔ̃tɩn na cʋʋrɛ dɩ wa kɛrna nɩ na batosɔ a na birnǝ Ejipiti, dɩɩkɛra mɩ kɔɔ sonɩ na bir na yɩɩ bã. Dɩ liir na 'laa anɩbara anɩ sodarara, wɩ gba nɩ thɛ nɩ do dea sɩ tibil na hana nɩ ƴaalɛ a the na'.
THÃGBA BIRE ƲLFƐNA ƆƆ TOO \ref Dǝt 4:32-40; Joj 24:1-27; 2 Kur 15:9-15.
69 Gɩrɛ dɔ nɔ bɩɛl ʋlfɛ thɩmɩaakɛ Thãgba Kɔ̃tɩn hanɩ Mʋɩjɩ dɩ ha Ɩjɩrayɛl bɩsana Moabɩ dɩɩra. Ɔ nɔ bɩɛl ʋlfɛɛkɛ ha kpɩɩ na ʋrɛ a ʋlfɛna wɩnɩ Orɛbɩ gɔ̃gʋɔnnɔ.