Paringatan untuꞌ urakng munapik
(Mat. 10:26-27)
12
1-2 Baribu-ribu urakng bapeset-peset sampe batinyak-tinyak paha.
Giꞌ tagah urakng manyak koa bakarumun,
Yesus bakata kanaꞌ murit-Nya,
“Ati-atilah kaꞌ urakng Parisi nang munapik,
nang bapuraꞌ-puraꞌ baik.
Tapi kajahatatnnya kaꞌ koa inaꞌ bisa disosokatn maan.
Urakng munapik koa lea ragi nang nyuruh adonan roti capat ngamakng.
3 Nang kitaꞌ ngataatn diapm-diapm kaꞌ malam ari,
kadangaratnnaꞌ kaꞌ siakng ari.
Man ahe nang kitaꞌ misikatn kaꞌ tarenyekng urakng kaꞌ dalapm kamar nang dinutup,
diumumanaꞌ saluas-luasnya.”
Galiꞌlah kaꞌ Tuhan Allah
(Mat. 10:28-31)
4 Jakata Yesus agiꞌ,
“Dangar boh ayukng-ayukng-Ku,
amelah galiꞌ kaꞌ urakng nang maoꞌ munuh kitaꞌ.
Ia kaꞌ koa kahe pane munuh tubuh,
tapi inaꞌ pane ngahe-ngahe man jiwa kitaꞌ.
5 Baiklah Kutojokatn kaꞌ kitaꞌ sae nang arus kitaꞌ galiꞌatn.
Galiꞌlah kaꞌ Tuhan Allah!
Ia nang bakuasa munuh tubuh man nabakatn jiwa kitaꞌ kaꞌ naraka.
Dangar boh!
Tuhan Allah ihan nang arus kitaꞌ galiꞌatn.
6 Contonya lea nian:
Lima ekoꞌ burukng pipit dinyual saraga dua kapikng duit logam nang nilainya paling enek.
Biarpun lekoa,
inaꞌ sekoꞌpun nang di Tuhan Allah ngalupaatn.
7 Tagal koa amelah kitaꞌ galiꞌ!
Barang diriꞌ kitaꞌ sidi baraga dari burukng-burukng pipit nang manyak koa,
malahan jumbalah lamar buꞌuk nang kaꞌ kapala kitaꞌ Tuhan Allah nauꞌan.”
Ngakoꞌiꞌ Yesus kaꞌ adapatn urakng rami
(Mat. 10:32-33; 12:32; 10:19-20)
8 Jakata Yesus agiꞌ,
“Dangar boh:
saepun nang ngakoꞌ kadeꞌ ia pangikut-Ku kaꞌ adapatn urakng lain,
Aku Anak Manunsia ugaꞌ ngakoꞌiaꞌ ia kaꞌ adapatn malaekat-malaekat Tuhan Allah.
9 Tapi saepun nang baiꞌ ngakoꞌ kadeꞌ ia pangikut-Ku kaꞌ adapatn urakng lain,
Aku Anak Manunsia ugaꞌ baiꞌ ngakoꞌiaꞌ ia kaꞌ adapatn malaekat-malaekat Tuhan Allah.
10 Kadeꞌ ada urakng nang ngomong ngalawan Anak Manunsia,
ia bisa dingamponiꞌ,
tapi urakng nang ngataatn kata nang jahat ngalawan Roh Tuhan Allah ia inaꞌ bisa dingamponiꞌ.
11 Kadeꞌ kitaꞌ diincakng kaꞌ rumah tampat sumbayang urakng Yahudi ato kaꞌ pamarentah man panguasa untuꞌ diadiliꞌ,
ame kuatir lemae kitaꞌ arus mela diriꞌ kitaꞌ,
man ame kuatir ahe nang arus kitaꞌ kataatnnaꞌ.
12 Jukut waꞌtu koa Roh Tuhan Allah ngajariaꞌ kao ahe nang arus di nyu kataatnnaꞌ.”
Parumpamaan urakng kaya nang bodo
13 Lalu sekoꞌ urakng dari urakng rami koa bakata kaꞌ Yesus,
“Paꞌ Guru bantoꞌlah,
suruh abangku untuꞌ magi harata warisan paninggalan urakng tuha kami man aku.”
14 Jakata Yesus nyahutiꞌnya,
“Sodara,
sae nang ngangkat Aku jaji hakim man panangah untuꞌ magi warisan paninggalan antara kitaꞌ badua?”
15 Lakaꞌ koa Yesus bakata kaꞌ sigana urakng nang ada kaꞌ diꞌkoa,
“Ati-atilah man waspadalah,
ame sampe kitaꞌ sarakah.
Jukut idup talino inaꞌ bagantukng kaꞌ kakayaatnnya,
biarpun haratanya balimpah-limpah.”
16 Lalu Yesus ngesahatn parumpamaan nian,
“Ada urakng kaya nang ngampuꞌ uma gandum nang asilnya sidi manyak.
17 Lalu ia bapikir ja atinya,
‘Inaꞌ ada agiꞌ tampat untuꞌ nyimpan asil umaku nang manyak nian.
Ahe nang arus ku panjawat?’
18 Lalu ia bapikir agiꞌ,
‘Aku nauꞌan ahe nang arus ku panjawat!
Dango gandum nang lama naun ku bungkaraꞌ,
baruꞌ kupadiriaꞌ agiꞌ dango gandum nang sidi miah ayaꞌ.
Biar aku bisa norohiꞌ sigana asil uma gandum man barang-barangku nang lain.
19 Udah koa baruꞌlah aku puasaꞌ man bakataaꞌ kaꞌ diriꞌku babaro,
“Harataku sidi manyak man inaꞌ abisaꞌ sapanyakng idupku.
Jaji aku inaꞌ palalu bakaraja agiꞌ,
kahe makatn,
nyocok,
man barepo-repo ihan.”’
20 Tapi Tuhan Allah bakata kaꞌ ia,
‘He urakng bodo!
Malam nian ugaꞌ kao matiaꞌ,
lalu saelah nang namuaꞌ sigana kakayaatn nang nyu ngomoꞌan untuꞌnyu babaro koa?’
21 Lekoalah nang jajiaꞌ kaꞌ tiap-tiap urakng nang ngomoꞌan harata kakayaatn untuꞌ diriꞌnya babaro kaꞌ dunia nian,
tapi baiꞌ barusaha ngomoꞌan harata kaꞌ saruga nang nyajiatn ia kaya kaꞌ adapatn Tuhan Allah.”
Pucayaꞌlah kaꞌ Tuhan Allah
(Mat. 6:25-34)
22 Lalu Yesus bakata kaꞌ murit-murit-Nya,
“Koa tagalnya Aku bakata,
amelah kuatir kaꞌ kaidupatnnyu,
ahe nang kitaꞌ makatnnaꞌ,
man ahe nang kitaꞌ pakeaꞌ.
23 Jukut idup koa labih dari sakadar pamakanan,
man tubuh koa labih dari sakadar pakean.
24 Paratiatn burukng-burukng nang inaꞌ batanam padi,
inaꞌ bahanyi,
inaꞌ ugaꞌ badango man babaluh tampat padi.
Tapi Tuhan Allah mihara burukng-burukng koa!
Kitaꞌ miah sidi baraga daripada burukng-burukng koa!
25 Sae geꞌ kaꞌ antara kitaꞌ tagal kakuatiratnnya pane mapanyakng umurnya biarpun sabebet?
26 Jaji hal nang enek lekoa ihan jaꞌ,
kitaꞌ inaꞌ pane panjawat man kakuatiratn kitaꞌ.
Tagal koa kitaꞌ usah kuatir kaꞌ hal-hal nang lain.
27 Paratiatn bunga-bunga nang tumuh liar.
Bunga-bunga koa inaꞌ karaja bamiah-miah man inaꞌ nanun.
Tapi dangar boh:
Raja Salomo nang sidi miah kaya pun takaꞌ nya make pakean kebesarannya,
inaꞌ saedoꞌ bunga-bunga koa.
28 Kitaꞌ teleꞌ,
kadeꞌ Tuhan Allah ngedoꞌiꞌ bunga-bunga nang tumuh liar koa sidi edoꞌ,
padahal bunga koa ari nian ada tapi ampagi dibuakngaꞌ kaꞌ dalapm api.
Jaji tantunya labih agiꞌ Tuhan Allah maratiatn kitaꞌ!
Tapi kitaꞌ inaꞌ batol pucayaꞌ!
29 Jaji amelah kitaꞌ kuatir kaꞌ ahe nang kitaꞌ makatnnaꞌ man kitaꞌ cocokaꞌ.
30 Jukut urakng-urakng nang inaꞌ kanal kaꞌ Tuhan Allah nang kuatir maan kaꞌ hal koa.
Tapi Apaꞌnyu nang kaꞌ saruga nauꞌan kadeꞌ kitaꞌ palalu sigananya koa.
31 Tapi kitaꞌ barusaha maan biar Tuhan Allah marentah kaꞌ kaidupatn kitaꞌ,
tagal koa Tuhan Allah nambahatnnaꞌ sigananya koa kaꞌ kitaꞌ.”
Harata kakayaatn kaꞌ saruga
(Mat. 6:19-21)
32 Amelah galiꞌ,
kitaꞌ murit-murit-Ku nang sabebet man nang lamah!
Barang Apaꞌ kitaꞌ nang kaꞌ saruga Raja nang sidi repo mareꞌ tuah kaꞌ kitaꞌ.
33 Juallah haratanyu,
bareꞌatnlah duitnya kaꞌ urakng kodo.
Jukut man nang koa ugaꞌ kitaꞌ nyiapatn untuꞌ diriꞌ kitaꞌ harata kakayaatn kaꞌ saruga nang inaꞌ baya abis.
Man pangalit inaꞌ baya ngalitnya,
bobok ugaꞌ pun inaꞌ pane ngarusaknya.
34 Jukut diꞌmae harata kakayaatnnyu ada,
diꞌkoa ugaꞌ atinyu ada.
Diriꞌ arus siap-siap maan untuꞌ ngantiatn kaatangan Yesus
35 Yesus bakata agiꞌ,
“Kiraꞌnya kitaꞌ siap-siap maan tiap waꞌtu untuꞌ ngalayaniꞌ Tuhan Allah baiknya siakng maoꞌpun malam.
36 Jajilah lea palayan-palayan nang tagah ngantiatn tuannya pulakng mpat kaꞌ pesta panganten.
Kadeꞌ tuannya koa pulakng ngador pintu,
ia kaꞌ koa capat mukaꞌ pintu.
37 Sidi untukngnya palayan-palayan nang dinapatiꞌ tagah ngantiatn waꞌtu tuannya atakng.
Pucayaꞌlah:
tuan koa basiap-siapaꞌ man nyuruh naꞌ palayannya koa duduk makatnnaꞌ,
lalu ia ngalayaniꞌ ia kaꞌ koa.
38 Sidi untukngnya palayan-palayan koa kadeꞌ tuannya kaꞌ koa napatiꞌ naꞌ palayannya tagah siap ngantiatn,
biargeꞌ ia atakng tangah malam ato geꞌ diniari.
39 Dangar boh kata-Ku nian!
Kadeꞌ tuan rumah nauꞌan jam sangahe pangalit atakngaꞌ ia bajagaaꞌ biar pangalit inaꞌ tamaꞌ kaꞌ dalapm rumahnya.
40 Tagal koa ugaꞌ kitaꞌ arus basiap-siap jukut Anak Manunsia atakngaꞌ kaꞌ waꞌtu nang inaꞌ kitaꞌ sangka-sangka.”
Palayan nang setia man palayan nang inaꞌ setia
(Mat. 24:45-51)
41 Jakata Petrus batanyaꞌ kaꞌ Tuhan Yesus,
“Tuhan,
ahe geꞌ palajaran koa ditujuatn kaꞌ kami ato geꞌ kaꞌ urakng lain ugaꞌ?”
42 Jakata Tuhan Yesus nyahutiꞌnya,
“Jajilah lea kapalaꞌ urusan rumah tangaꞌ nang setia man bijaksana.
Ia ihan urakng nang dingangkat tuannya untuꞌ ngatur sigana palayan-palayan nang lain,
nang mareꞌaꞌ pamakanan untuꞌ ia kaꞌ koa kaꞌ waꞌtunya.
43 Sidi reponya palayan koa kadeꞌ tuannya pulakng napatiꞌ ia tagah ngarajaatn tugasnya!
44 Dangar boh,
tuannya koa mucayaꞌatnnaꞌ sigana haratanya kaꞌ palayannya koa.
45 Tapi kadeꞌ palayannya koa bakata kaꞌ dalapm atinya,
tuanku giꞌ lama baruꞌ pulakngaꞌ,
lalu ia mangkong samua palayan nang lain,
baik nanglaki maoꞌpun nangbini lalu ia makatn man nyocok sampe kamabuk.
46 Tapi tuannya pulakng kaꞌ ari man jam nang inaꞌ disangka-sangka.
Lalu tuannya koa ngukumaꞌ ia sabarat-baratnya,
nyajiatn ia sanasep man urakng-urakng nang inaꞌ setia man inaꞌ dapat dipucayaꞌ.
47 Kadeꞌ palayan nang nauꞌan kamaoꞌan tuannya,
tapi inaꞌ basiap-siap man baiꞌ nurutiꞌ kamaoꞌan tuannya koa,
dipangkongaꞌ sakuatnya.
48 Tapi palayan nang inaꞌ nauꞌan kamaoꞌan tuannya,
man manjawat kasalahatn sampe arus dipangkong,
ia dipangkongaꞌ saweꞌ-saweꞌ.
Jukut urakng nang dimareꞌ manyak,
kaꞌ ia dituntutaꞌ manyak ugaꞌ.
Man urakng nang dipucayaꞌatn manyak,
kaꞌ ia dituntutaꞌ,
manyak ugaꞌ.”
Yesus nimulatn pasalisihatn kaꞌ antara talino
(Mat. 10:34-36)
49 Yesus bakata,
“Aku atakng kaꞌ dunia nian untuꞌ ngincakng api pasalisihatn.
Aku maoꞌ sidi kadeꞌ api pasalisihatn koa dah mulaiꞌ nyala.
50 Aku giꞌ arus singsaraaꞌ,
man sidi gulisahnya ati-Ku ngantiatn hal koa jajiaꞌ.
51 Ahe geꞌ kitaꞌ nyangka Aku atakng untuꞌ ngincakng dame kaꞌ dunia?
Inaꞌ,
bukeꞌ kadamean,
tapi pasalisihatn.
52 Bamula dari ampeatn,
lima urakng sakaluarga basalisihaꞌ,
talu pucayaꞌ kaꞌ Aku badua nanaꞌ.
53 Apaꞌ ngalawanaꞌ anaknya nanglaki man anaknya nanglaki ngalawanaꞌ apaꞌnya.
Uweꞌnya ngalawanaꞌ anaknya nangbini man anaknya nangbini ngalawan uweꞌnya.
Tuaꞌnya nangbini ngalawanaꞌ minantunya nangbini,
man minantunya nangbini ngalawanaꞌ tuaꞌnya.”
Ngarati kaꞌ kaadaan jaman
(Mat. 16:2-3)
54 Yesus bakata ugaꞌ kaꞌ urakng rami,
“Kadeꞌ kitaꞌ neleꞌ rahuꞌ galap kaꞌ sabalah barat,
kitaꞌ langsung bakata,
‘Abut ujatnnaꞌ,’
daꞌ banar-banar ujatn.
55 Kadeꞌ angin selatan bagarak kitaꞌ bakataaꞌ,
‘Abut darakngaꞌ,’
daꞌ banar-banar darakng.
56 Kitaꞌ urakng nang suka bapuraꞌ-puraꞌ baik!
Kitaꞌ pane nabaꞌ cuaca man neleꞌ kaadaan kaꞌ langit man aiꞌ tanah.
Tapi nyatanya kitaꞌ inaꞌ ngarati kaꞌ tanda-tanda nang tagah jaji kaꞌ jaman ampeatn nian.”
Badamelah man munsuh
(Mat. 5:25-26)
57 “Kitaꞌ saarusnya bisa mutusatn babaro ahe nang banar.
58 Kadeꞌ ada nang ngaduatn kao kaꞌ pangadilan,
barusahalah badame man ia salama giꞌ kaꞌ tangah maraga.
Kadeꞌ inaꞌ ana ia nyeret kitaꞌ kaꞌ adapatn hakim man hakim koa nyarahatnnaꞌ kitaꞌ kaꞌ polisi,
man polisi koa namaanaꞌ kitaꞌ kaꞌ dalapm pinjara.
59 Aku bakata kaꞌ kao,
kao pasti inaꞌ dikaluaratnnaꞌ mpat kaꞌ pinjara koa,
sanapeꞌ kao ngalunasiꞌ dandanya.”