فصلِ چارُم
مُوسیٰ مردُم ره دَ اِطاعَت کدو تشوِیق مُونه
1 پس آلی اَی بَنی اسرائیل، احکام و دستُورای ره که دَز شُمو تعلِیم مِیدیُم گوش بِگِیرِید و دَ جای بیرِید، تا زِنده بُمنِید و بِتنِید دَ سرزمِینی که خُداوند، خُدای بابهکَلونای شُمو، دَز شُمو مِیدیه داخِل شُنِید و تَصَرُف کُنِید. 2 توره ھای ره که ما دَز شُمو اَمر مُونُم، نَه چِیزی ره دَز شی اِضافه کُنِید و نَه ام چِیزی ره از شی کم کُنِید، بَلکِه احکامِ خُداوند، خُدای خُو ره که مه دَز شُمو مِیدیُم، نِگاه کُنِید. 3 چِیمای شُمو چِیزی ره که خُداوند دَ بَعل-فِغور کد دِید، یعنی که خُداوند، خُدای شُمو هر کسی ره که از بُتِ بَعل دَ فِغور پَیرَوی کدُد، از مینکل شُمو نابُود کد، 4 مگم شُمو که دَ خُداوند، خُدای خُو محکم چسپِیدِید، پگ شُمو اِمروز زِنده اَستِید.
5 اینه، ما احکام و دستُورا ره دَز شُمو تعلِیم مِیدیُم، امُو رقم که خُداوند خُدای مه، دَز مه اَمر کده، تا شُمو دَ سرزمِینی که داخِل مُوشِید و اُو ره تَصَرُف مُونِید، اُونا ره دَ جای بیرِید. 6 پس اُونا ره نِگاه کده دَ جای بیرِید، چراکه اِی کار حِکمت و دانایی شُمو ره بَلدِه قَوم های دِیگه نِشو مِیدیه. وختِیکه اُونا پگِ امزی احکام ره بِشنَوه، مُوگیه: ’واقعاً اِی مِلَّتِ بُزُرگ یگ قَومِ حکِیم و دانا اَسته.‘ 7 چُون کُدَم مِلَّتِ بُزُرگِ دِیگه اَسته که خُدایونِ ازوا نزدِیکِ ازوا بَشه، رقمی که خُداوند، خُدای ازمو هر غَیتِیکه پیش شی دُعا مُونی نزدِیک مو اَسته؟ 8 و کُدَم مِلَّتِ بُزُرگِ دِیگه اَسته که احکام و دستُورای عادِلانه مِثلِ تمامِ امزی شریعت دَشته بَشه که ما اِمروز دَ پیشِ ازشُمو قرار مِیدیُم؟
9 لیکِن اِحتیاط کُنِید و خُوب فِکر خُو ره سُون جان خُو بِگِیرِید، نَشُنه تمامِ چِیزای ره که چِیمای شُمو دِیده پُرمُشت کُنِید و نَشُنه که امیا دَ پگِ روزای زِندگی شُمو از دِل شُمو پاک شُنه؛ بَلکِه اُونا ره دَ بچکِیچای خُو و دَ اَولادای بچکِیچای خُو یاد بِدِید. 10 روزی ره دَ یاد خُو بیرِید که شُمو دَ حُضُورِ خُداوند، خُدای خُو دَ حوریب ایسته شُدِید و خُداوند دَز مه گُفت: ’قَوم ره دَ پیش مه جَم کُو تاکه تورای خُو ره دَزوا بِشنَونُم، تا اُونا یاد بِگِیره که دَ تمامِ روزای زِندگی خُو دَ رُوی زمی از مه ترس دَشته بَشه و دَ بچکِیچای خُو ام یاد بِدیه.‘ 11 و شُمو پیش اَمَده دَ دامونِ کوه ایسته شُدِید دَ حالِیکه کوه تا نِیمِ آسمو دَ آتِش مُوسوخت و ترِیکی و آوُرِ تِیره اُو ره پوشَندُد. 12 اوخته خُداوند قد شُمو از مینکلِ آتِش توره گُفت و شُمو آوازِ توره ھای شی ره شِنِیدِید، لیکِن کُدَم شکل ره نَدِیدِید، بَلکِه تنها آواز ره شِنِیدِید. 13 اُو عهد خُو ره دَز شُمو بَیان کده بَلدِه شُمو وظِیفه دَد که دَ جای بیرِید، یعنی «دَه حُکم» ره؛ و اُونا ره دَ دُو لَوحِ سنگی نوِشته کد. 14 و خُداوند دَ امزُو غَیت دَز مه اَمر کد که امُو احکام و دستُورا ره دَز شُمو تعلِیم بِدیُم تا اُونا ره دَ سرزمِینی که بَلدِه تَصَرُف کدون شی از دریای اُردُن تیر مُوشِید، دَ جای بیرِید.
مَنع کدونِ بُت پرَستی
15 روزی که خُداوند دَ حوریب از مینکلِ آتِش قد شُمو توره گُفت، شُمو ھیچ شکل ره نَدِیدِید، پس خُوب فِکر خُو ره سُون جان خُو بِگِیرِید 16 که فاسِد نَشُنِید و بَلدِه خُو بُت دَ شکلِ هیچ چِیز جور نَکُنِید: نَه دَ شکلِ مَرد یا خاتُو، 17 نَه دَ شکلِ کُدَمِ حَیوانِ رُوی زمی، نَه دَ شکلِ مُرغَکوی بالدار که دَ آسمو پَر مِیزَنه، 18 نَه دَ شکلِ خزِندهگونِ رُوی زمی یا دَ شکلِ ماهیای که دَ زیرِ آوهای زمی اَسته. 19 و غَیتِیکه شُمو باله سُون آسمو توخ مُونِید و آفتَو و ماهتَو و سِتاره ها یعنی تمامِ لشکرِ آسمو ره مِینگرِید، گُمراه نَشُنِید و اُونا ره سَجده و عِبادت نَکُنِید، چراکه خُداوند، خُدای شُمو اُونا ره نصِیبِ تمامِ قَوم ھای زیرِ آسمو کده. 20 دَ یاد شُمو بَشه که خُداوند شُمو ره گِرِفته از کورِه آیِن، یعنی از مِصر بُرو اَوُرد تا قَومِ ازُو بَشِید، امُو رقم که اِمروز اَستِید.
21 خُداوند بخاطرِ ازشُمو دَ بَلِه مه قار شُد و قَسم خورد که ما از دریای اُردُن تیر نَمُوشُم و دَ امزُو سرزمِینِ خُوب که خُداوند، خُدای شُمو دَ عِنوانِ مُلکیَت دَز شُمو مِیدیه، داخِل نَمُوشُم. 22 اَرے، ما دَ امزی سرزمی مُومرُم و از دریای اُردُن تیر نَمُوشُم، لیکِن شُمو تیر مُوشِید و امُو سرزمِینِ خُوب ره تَصَرُف مُونِید. 23 پس فِکر خُو ره بِگِیرِید که عهدِ خُداوند، خُدای خُو ره که اُو قد شُمو بسته کده، پُرمُشت نَکُنِید و بُت دَ شکلِ هیچ چِیز جور نَکُنِید، چراکه خُداوند، خُدای شُمو، شُمو ره مَنع کده. 24 چُون خُداوند، خُدای شُمو آتِشی اَسته که مُوسوزَنه و خُدای غَیرَتی.
25 وختِیکه شُمو صاحِبِ بچکِیچا و نوسهگو شُنِید و دَ امزُو سرزمی بَلدِه وختِ کَلو ام زِندگی کُنِید، اگه فاسِد شُنِید و بُت دَ شکلِ یَگو چِیز بَلدِه خُو جور کُنِید و چِیزی ره که دَ نظرِ خُداوند، خُدای شُمو بَد اَسته انجام بِدِید و قارِ ازُو ره باله بیرِید، 26 ما آسمو و زمی ره اِمروز دَ بَلِه شُمو شاھِد مِیگِیرُم که شُمو امزُو سرزمی که بَلدِه تَصَرُف کدون شی از دریای اُردُن تیر مُوشِید دَ زُودی نابُود مُوشِید و روزای کَلو ره دَ اُونجی تیر نَمُونِید، بَلکِه حتماً نابُود مُوشِید. 27 خُداوند شُمو ره دَ مینکلِ قَوم ها تِیت پَرَک مُونه و فقط یگ تِعدادِ کَم شُمو دَ مینکلِ مِلَّت ها، دَ جایی که خُداوند شُمو ره مُوبره باقی مُومنه. 28 دَ اُونجی شُمو خُدایونی ره پرستِش مُونِید که قد دِستِ اِنسان از چیو و سنگ ساخته شُده؛ خُدایونی ره که نَه مِینگره، نَه مِیشنَوه، نَه مُوخوره و نَه بُوی مُونه. 29 اوخته امزُو جای شُمو خُداوند، خُدای خُو ره طلب مُونِید و اُو ره پَیدا مُونِید، دَ شرطی که اُو ره قد تمامِ دِل و تمامِ جان خُو طلب کُنِید. 30 وختِیکه دَ سختی-و-پریشانی گِرِفتار شُدِید و پگِ امزی چِیزا دَ بَلِه شُمو اَمَد، دَ روزای آخِر شُمو سُون خُداوند، خُدای خُو دَور مُوخورِید و از اَید شی مُوشِید؛ 31 ازی که خُداوند، خُدای شُمو، خُدای رحِیم اَسته، اُو شُمو ره ایله نَمُونه و شُمو ره نابُود نَمُونه و عهدی ره که قَسم خورده قد بابهکَلونای شُمو بسته کده، پُرمُشت نَمُونه.
خاص بُودونِ خُدای اِسرائیل
32 شُمو دَ بارِه زَمان های گُذشته که پیش از شُمو بُوده پُرسان کُنِید، از روزی که خُدا آدم ره دَ رُوی زمی خَلق کد شُروع کُنِید و از یگ گوشِه آسمو تا دِیگه گوشِه شی پُرسان کُنِید که آیا امی رقم چِیزِ بُزُرگ رُخ دَده یا مِثل شی شِنِیده شُده؟ 33 آیا کُدَم قَوم هرگِز آوازِ خُدا ره که از مَنِه آتِش توره گُفته بَشه شِنِیده، رقمی که شُمو شِنِیدِید و زِنده مَندِید؟ 34 آیا کُدَم خُدا هرگِز کوشِش کده که بوره و یگ مِلَّت ره از مینکلِ مِلَّتِ دِیگه دَ وسِیلِه مُصِیبت ها، مُعجزه ها و چِیزای عجِیب، دَ وسِیلِه جنگ، دِستِ زورتُو و بازُوی قَوی و دَ وسِیلِه وَحشَت بُزُرگ بِگِیره، رقمی که خُداوند، خُدای شُمو دَ مِصر بَلدِه شُمو دَ پیشِ چِیمای شُمو امی کار ره انجام دَد؟ 35 اِی چِیزا بَلدِه شُمو نِشو دَده شُد تا بِدَنِید که تنها خُداوند خُدا اَسته و غَیر ازُو دِیگه خُدا وجُود نَدره. 36 اُو شُمو ره ایشت که از آسمو آواز شی ره بِشنَوِید تا شُمو ره اِصلاح کُنه. اُو دَ رُوی زمی آتِشِ بُزُرگ خُو ره بَلدِه شُمو نِشو دَد و شُمو تورِه ازُو ره از مَنِه آتِش شِنِیدِید. 37 و ازی که بابهکَلونای شُمو ره دوست دَشت، اُو اَولادِه ازوا ره بعد ازوا اِنتِخاب کد. اُو حُضُور پَیدا کده قد قُدرتِ بُزُرگ خُو شُمو ره از مِصر بُرو اَوُرد، 38 تا مِلَّت های ره که از شُمو کده کَلوتر و قَویتَر بُود از پیشِ رُوی شُمو بُر کُنه و شُمو ره داخِل بُرده سرزمِینِ ازوا ره دَ عِنوانِ مُلکیَت دَز شُمو بِدیه، رقمی که اِمروز اَسته.
39 پس اِمروز بِدَنِید و دَ دِل خُو نَقش کُنِید که تنها خُداوند خُدا اَسته، ام باله دَ آسمو و ام تاه دَ رُوی زمی؛ و هیچ خُدای دِیگه وجُود نَدره. 40 احکام و دستُورای ازُو ره که ما اِمروز دَز شُمو اَمر مُونُم نِگاه کُنِید تا دَ خُوبی ازشُمو و بچکِیچای شُمو که بعد از شُمو مییه تمام شُنه و تا دَ سرزمِینی که خُداوند، خُدای شُمو بَلدِه همیشه دَز شُمو مِیدیه، روزای کَلو باقی بُمَنِید.“
شارای پناهگاه
41 اوخته مُوسیٰ سِه شار ره دَ طرفِ شَرقِ دریای اُردُن جدا کد 42 تا قاتِل دَ اُونجی دُوتا کُنه، یعنی کسی که همسایِه خُو ره سهواً دَ قتل بِرسَنه و از پیش قد شی دُشمَنی نَدَشته بَشه، مِیتَنه دَ یکی امزی شارا دُوتا کُنه و زِنده بُمنه؛ 43 امُو شارا اینیا بُود: باصِر دَ بیابو دَ زمِینِ اَوار که دَ رئوبینیا تعلُق دَره، راموت دَ جِلعاد که دَ جادی ها تعلُق دَره و جولان دَ باشان که دَ مَنَسّی ها تعلُق دَره.
یادآوَری شریعت
44 اِی شریعتی اَسته که مُوسیٰ پیشِ رُوی بَنی اِسرائیل ایشت. 45 اینَمیا فرمان ها، احکام و دستُورای اَسته که مُوسیٰ دَ بَنی اِسرائیل دَ غَیتی گُفت که اُونا از مِصر بُرو اَمَدُد 46 و دَ اُو طرفِ دریای اُردُن دَ دَرّه، رُوی دَ رُوی بَیت فِغور دَ سرزمِینِ سِیحون پادشاهِ اَموریا که دَ حِشبون حُکمرانی مُوکد، رسِیدُد؛ سِیحون کسی بُود که مُوسیٰ و بَنی اِسرائیل اُو ره شِکست دَد. 47 اُونا سرزمِینِ ازُو و سرزمِینِ عوج پادشاهِ باشان ره که دُو پادشاهِ اَموریا دَ اِی طرفِ دریای اُردُن سُون شَرق بُود، تَصَرُف کد: 48 از عَروعیر که دَ بَغلِ دَرِّه اَرنون اَسته تا سِیریونa یعنی کوهِ حِرمون، 49 و تمامِ دَشت ره دَ اِی طرفِ دریاچِه اُردُن سُون شَرق تا دریای که دَ دَشت اَسته،b دَ زیرِ دامَنه های پیسگه.