Gagur gara Mútiliŋ
26: Gateben gara Yúsuf
1 Gupaalom gammee ngajantenom,
ilobe m'buguul n'gajow gara Atúuha acil mee gásuumaay n'epak.
Ho hacamen mee mbil anooan :
námir,
ban nasoŋ,
nalagen gagur gara mútiliŋ gan aliigolaal mee,
nabaj gásuumaay bu nanoonan.
Súumolisuum ekaan jaat emisiyoŋ yan guroge mee « Gagur gara mútiliŋ. »
2 N’emisiyoŋolaal ésola,
nujookaale gakaraŋ elob yara Yúsuf (gucee gurogool Suseef),
ammee aleeh Yankuba hakaan mee guñen nu hanur.
Ujamaajam Yúsuf áyauyaut mara funak fucee gutiool be eyahool gújuul.
Bare gutii Yúsuf gúyinenutool.
Bare jaat,
alaal be eñow Atúuha buu nakaane min síyaut Yúsuf sikaan maregen,
ban nakaan min gutiool gújool guyahool gújuul.
3 Naŋ min ujamal mee,
gutii Yúsuf gunafaan gulahoolat ban nguyogenool mara síyauhool.
Dó n’síñigeniil son guciiñiil,
ngujow jaram gunoomenool min akaan amiigeel hara unoomena esumayeeliit.
Ñeer esumayeeliit yaayu nguŋar Yúsuf bu n’Esípt ngunoomenool asaaba háamak hara áyiih hara Esípt.
Yúsuf asonsoŋ gújagagool ban najok go liŋ mara nja gulalenoolalenoor n’Atúuha.
Yúsuf kankaan may amaañen ágalloe.
Akoña anafaanool nacamenool jaram búyegehool bon ngafiiho n’Yúsuf.
Bare Yúsuf afofoy ban narok akoña aahu :
4 9b Ñeer waa uñume ecil min ikaan búyiik banogoore mee,
nibaj júnube nꞌAtúuha ? »
5 Nan Yúsuf afoy mee gafiiho n’akoña hara an,
uñowaañow buu akoña aahu akajenool mee gajow ban nakaan ngukuhool.
Bare Yúsuf ejow bu n’fupeek yo ekolo’ool eŋar gásuum gabiloot gapiyo gara júnube,
mara wan Atúuha acamen mee nu ho,
urege nubaje sembe,
urege bajak waaf waawu peepe n’duniya.
Símit síruba Yúsuf umu n’fupeek,
bare Atúuha awugutool búsol.
6 Ñeer ubaañulaal ukaraŋaal min uñowaal Atúuha buu nálowule ñiñuget ñaañu min ñibaan ñikaan mujak bu n’Yúsuf.
Ukaraŋaal n’Tawuraat,
dó n’éliibar yara Fúcihum,
n’gahaja gakaan mee gafaŋ gúruba nu ganur (41).
Busafer baabu buroge :
7 Nan baj bo mee símit síruba,
Ayíih aahu náyaut min ayihoe nꞌgapana fal fan gurege mee Nil.
8 2 Nañow siyaha soono futok nꞌsíruba sajajak ban nsibaj sembe sípurul dó nꞌfal faafu min son ngafen etuuhuur yammee bo nꞌgapana fal faafu.
9 3 Púr to,
sicee siyaha soono futok nꞌsíruba sayooyoon nsíkoji,
nsípurul dó nꞌfal faafu.
Nsijow sicik saasu sabaj mee sembe sam bo mee nꞌgapana fal faafu.
10 4 Ñeer siyaha sayoon mee nsímer saasu sabaj mee sembe peepe.
No Ayíih aahu áliyo mee.
11 5 Nabaañ aŋar gaŋot,
náyaut benen añow gamaano ganur gabaje ufalama futok nꞌúruba wanonog nupuus.
12 6 Nañow ucee ufalama woono futok nꞌúruba wanogut ban nuhay bakaaner érus yásusup yápureul mee nꞌerampaasa,
úpurul to nꞌwanog mee.
13 7 Ufalama wanogut mee númer wanog mee ban nupuus.
Ñeer Ayíih aahu náliyo nañow mara áyauyaut.
14 8 Nan tikahen mee,
Ayíih aahu najaahali,
naboñ gúwoogul bugara bátuuto nꞌusaaba bugara Esípt peepe min alobiil síyauhool,
bare bajut mꞌbugo an ájuhe ápajulool so.
15 9 Ñeer anafaan ukaana múremiinaay maamu naŋar furim min arogool :
« Ayíih,
jaat iwosene wan ípanden mee.
16 10 Funak fucee,
núñigenñigen bu nꞌéli,
ínje nꞌanafaan usowa gúmbuur min uŋaróli upeek dó nꞌfupeek fan dó mee nu yaŋ anafaan upooya áyiih aahu.
17 11 Márubaoli úyauyaut nu fuk fanur faafu,
bare anooan síyauhool.
18 12 Nꞌfupeek faafu babaj dó akambaano amiigeel áhebura han nja akaan gújagak gara anafaan upooya waawu.
Nan ugaanool mee síyauholi,
nápajuloli anooan soola.
19 13 Ban wan alob mee peepe mara síyauholi wo ukaane :
Injé gubaañenambaañen gújagagom,
min anafaan usowa gúmbuur gucagoocag gukogool fatiya mꞌbununuk nalangahen. »
20 14 Ñeer Ayíih aahu naboñ gúwoogul Suseef.
Nguwaaken,
gúpurenulool dó nꞌfupeek faafu.
Ngúciigool,
ngukaanool wañ ucee min ájool átuul Ayíih aahu.
21 15 Ayíih aahu narok Suseef :
« Iyáuyaut bare bajut an ájuhaam so gápajul.
Gurogandok aw újujuh gápajul síyaut san gulobi. »
22 16 Suseef násuupool arogool :
« Let ínje,
Atúuha abili so gápajul jaram súumi. »
23 Ñeer áyiih aahu nagaan Yúsuf síyauhool.
Nan afaak mee elob mara síyauhool,
narok :
24 24b Nilolob síyauhom bugara bátuuto,
bare gújuhutom so gápajul. »
25 25 Suseef násuup Ayíih aahu arogool :
« Ayíih,
síyauhi sammee síruba elob so yanur.
Atúuha egaani wan an néjool be ekaan.
26 26 Siyaha sajak mee sammee futok nꞌsíruba son ufalama wanog mee wammee futok nꞌúruba,
yo yommee símit futok nꞌsíruba.
Síyaut sanur saasu.
27 27 Saasu siyaha sammee futok nꞌsíruba sayoon mee nsíkoji,
son ufalama wammee futok nꞌúruba wanogut mee nuhay bakaaner érus yásusup yápureul mee nꞌerampaasa,
yo yommee símit futok nꞌsíruba sara bacaar.
28 28 Ayíih,
nilobilob yo.
Atúuha umu negaani wan an néjool be ekaan.
29 29 Símit sammee futok nꞌsíruba sam bo mee néjool,
be ekaan símit san mutiñ mubile ejak dáare nꞌEsípt gapuus yo.
30 30 Símit sabil to mee eroob sammee futok nꞌsíruba may,
be ekaan símit sara bacaar jaram an mat awosen mutiñ majak mee man ubajeenaal mee dáare nꞌEsípt.
Bacaar baabu be ecoocolaal,
31 31 ban bo be etaf máamak jaram mat úmiraal wammee fubaj fara mof me.
32 32 Uñow mee síyauhi sammee síruba nsinogoor,
liiliik mara Atúuha fannaool ajoge fuliik faafu,
fubiloot gabaayi ban maareer nakaan fo.
33 33 Ayíih,
maareer uŋes amaañen abaje búyeget ban náluho min usenool fukow fara Esípt.
34 34 Nusen may bugan gucee guyuhoum mbil guŋar dó mꞌbayimer baabu wakaan mee futok dáare nꞌEsípt,
jaram tíiŋ símit futok nꞌsíruba sajak mee.
35 35 Bugo bu gahomen múcahoaay maamu butum símit sammee futok nꞌsíruba sajak mee sam bo mee néjool.
Bo nꞌsísuk saasu bugo bu gahomen múcahoaay maamu gubaŋ nꞌurugun,
mimbil kaan búfaen nꞌgajow Ayíih aahu.
36 36 Yo ebil mee ecil Esípt nebaj búfaen bu nꞌsímit sammee futok nꞌsíruba sara bacaar.
Mo bacaar mat bucooc mof maamu. »
37 37 Fuliik Suseef nfúsuum Ayíih aahu bugo nꞌújagagaool.
38 38 Ñeer Ayíih aahu narok újagagaool :
« Maregen maregen,
amaañen aahu ume,
búyeget Atúuha ubu nu ho.
Tuu nújuhaale ubajaal amaañen hanogoore naŋ aahe ? »
39 39 Ñeer Ayíih aahu narok Suseef :
« Atúuha akaani min úmir dáaru peepe.
Bajut an aregi báluho ban námir naŋ aw.
40 40 Aw bu gáani nꞌfukow fara mofom.
Buganom búroomiil peepe be enaak fuyuhoumi.
Injé anafaani déhooro mara nikaane Ayíih.
41 41 Maareer nisenisen funafaanet fara Esípt búroom yo. »
42 42 Ñeer Ayíih aahu náñagul ejaaru yara fúyiihet nꞌfusiigool min árur yo nꞌfusiik fara Suseef.
Nakaanool wañ ujak pak,
afaak naŋar banuk bara éwurus akaanool nꞌekondoor,
43 43 najiŋenool nꞌesarehool érubahen,
min bugan nak gurok :
« Jikahenool bulago !
» Maa Ayíih hara Esípt asen mee Suseef fukow fara mof maamu peepe.
44 44 Ayíih aahu nabaañ arok Suseef :
« Injé emmee Ayíih hara Esípt.
Bare dáare mꞌmof maamu peepe,
an mat añuhen jisiigool aw basenutool bulago. »
45 45 Púr to,
Ayíih aahu nakaan Suseef gajow gara Esípt arogool Safunaat-Paneya...
Ñeer Suseef najow abosoor Esípt.
46 46 Nan guŋar mee Suseef be eliik Ayíih aahu,
ho min abaje símit gafaakan nꞌguñen (30).
Suseef nápur to nꞌAyíih aahu min ajow abosoor mof maamu peepe.
47 47 Dó nꞌsímit sammee futok nꞌsíruba sara gayaho,
etaam yaayu esensen mutiñ majajak.
48 48 Suseef no nahomen mee múcahoaay maamu peepe mara Esípt.
Naŋar mo abaŋ búfaen dó nꞌsísuk saasu.
Esúgoosuk yáamak nabaŋ dó búfaen bara wayimi mee nꞌurager wagongen yo mee.
49 49 Púr to,
Suseef nabaŋ búfaen bumeeeŋ jaram an ájuhut apin bo.
Bumemmeeŋ naŋ buruus bara gapana fal.
50 53 Símit sammee futok nꞌsíruba sara gayaho nꞌEsípt nan sifaago mee,
51 54 símit sammee futok nꞌsíruba sara bacaar nsítiiŋul ;
naŋ min Suseef alob yo mee.
Bacaar baabu bulohuloloh mꞌmof maamu peepe mara dúniya,
bare dó nꞌEsípt babaj búfaen bara múcahoaay.
52 55 Nan bacaar baabu bommee néjogul bugara Esípt,
nguhuoor Ayíihiil múcahoaay.
Ayíih aahu narok bugara Esípt búroomiil :
« Jijow bu nꞌSuseef njikaan wan abil mee elobuul. »
53 56 Bacaar baabu bugogor mof maamu peepe.
Ñeer Suseef narogiil jípeegul urugun wara búfaen wammee nꞌsísuk saasu min jinoomen bugara Esípt múcahoaay.
Bacaar baabu mbureg mbubaje sembe dó mꞌmof maamu.
54 57 Bugan ngúpurul may mofiil bu funoom múcahoaay nꞌSuseef,
mara bacaar baabu bubabaj sembe banooban.
55 1 Sakob ban ammee Kanaan,
najam mara babaj múcahoaay nꞌEsípt.
Narok guleehool :
« Waa njon taahu mbuñeeroor ?
56 2 Ijanjam gurok babaj múcahoaay nꞌEsípt.
Jijow bu bo jínoomul min uroŋaal,
jambil bacaar bumugolaal. »
57 3 Ñeer gutii Suseef gammee guñen ngujow bu nꞌEsípt bu fúnoomul múcahoaay.
58 4 Bare Sakob akahenut Benseme atii Suseef najawoor nꞌgutiool mara násebisebi jambil waaf ubajool.
59 5 Guleeh Sakob ngútiiŋ nu ganur nꞌgucee gajae may bu funoom múcahoaay,
mara bacaar baabu buruuruuk máamak dó mꞌmof maamu mara Kanaan.
60 6 Tooge Suseef acile fukow fara funoomen múcahoaay dó mꞌmof mara Esípt.
Gutiool nan gútiiŋulo mee,
nguyah gúriiŋiil nꞌetaam fácilool.
61 7 Nan Suseef añow mee gutiool,
nafaasiil.
Nacamenut mee gufaasool,
narufuleniil :
« Béy njípurulo ?
» Ngurogool :
« Kanaan núpurulo,
bu funoom múcahoaay. »
62 8 Suseef afaafaas gutiool ;
bugo gufaasutool.
63 9 Ñeer Suseef nawosen síyaut san áyauheen mee mara gutiool.
Narogiil :
« Buguul úñundena !
Jijaalojow be eñow tan mofóli mubajut mee sembe. »
64 Mee jijanjam set wakaan mee ?
Ujamaajam Yúsuf,
gutiool gunafaan guyahooyah gújuul naŋ min áyaut yo mee piyo.
Ho Yúsuf,
han gufoyeen mee,
ngulaheenool jaram ngucameneen jamugool,
maareer ubugu nésit fácilool !
Yúsuf afaafaas gutiool tariya,
bare bugo gufaasutool,
mara bañoweriil ho bupiyopiyo,
rereg símit gafaakan.
N’emisiyoŋolaal yammee néjool,
éeni Atúuha asoŋ,
alaal be efaak elob mara Yúsuf ban nuñowaal buu nakaane min gutiool gufaasool.
65 Bare jaat,
Atúuha waa nacamene eliigolaal dó n’elob yara Yúsuf bugo n’gutiool ?
Atúuha acamencamen egaanolaal mara wabaj mee n’etuhoor Yúsuf bugo n’gutiool kankaan búnogoor bara wabil mee ekaan etuhoor apagena duniya n’guleeh Adama.
66 Ujúhaale umojenaal wan ukaraŋaal mee jaat peepe,
jaram ŋaño waaf wanur.
Wo wommee Yúsuf bálandiŋ bara ábeesula aahu,
apagena aahu,
habil mee éjool nꞌduniya.
Dó m'buroŋ bara Yúsuf,
babaj waaf woono ceme waliige buroŋ apagena aahu habil mee éjool.
Ñeer nemmee ubajut siwaato samemmeeŋ mbil ujaluul silob saasu usu peepe jaat,
be ecaap dó soono sífaajiir.
67 1.
Para,
ujamaajam mara gutii Yúsuf gunafaan gulahoolat bu n'síyauhool ró.
Gufoyoofoy,
gujeloojel jaram sah gunoomenool.
So sanur saasu sikankaan nꞌapagena aahu han Atúuha aboñulo mee nꞌduniya.
Bugara duniya ngufoyool bu n’furimool ró,
gujeloojel,
nguyogenool,
ngunoomenool jaram sah gufaaŋool n’ekuruwa yaayu.
68 2.
Búnogoor búrubahen m'buroŋ Yúsuf n’apagena aahu bo bommee :
Yúsuf bugan gufoyoofoy bútiyoora ban gukuhookuh.
Bare manur maamu naŋ min áyiih hara Esípt atebenool mee,
nasenool fukow fara mof maamu búroom mo ban narok bugan gaagu peepe gacamen mee epak bacaar son ecet :
« Jijow bu nꞌYúsuf !
» mo may Atúuha fannaool arok mee mara apagena duniya han aboñulo mee :
« Jijow bu n'apagena han icaap mee !
Ho aaken mee buroŋ bara wanoowan.
Ho ammee gafuy gayondériit gasene mee buroŋ.
Eeni jisoŋool,
mat jiñow benen bacaar n’sísigiruul,
ban siyaalooruul be eroŋ bu nanoonan. »
69 3.
Búnogoor búfaaten nꞌYúsuf n’apagena aahu bo bommee waaf wátitig máamak.
N’gafaagoum gaagu,
gutii Yúsuf gusonsoŋ funafaanet Yúsuf.
Feegut efoy eyahool gújuul,
ho han gufoyeen mee ngúfookulool.
Naŋ min kaan mee n’aahu,
furim Atúuha nfugaanolaal mara apagena aahu han bugan gufoy mee ngulahool ban ngúfookulool káŋ bu jaat,
ho be ébaañul fucee funak be ecaf duniya m’maregen.
Funak faafu,
bugan gaagu peepe be eyahool gújuul ban be émir ho ammee han Atúuha ápurenulo mee naŋ apagena n’acafa duniya !
70 Gupaalom gammee ngáyenten,
buguul buu ?
Jisonsoŋ apegena aahu han Atúuha aboñulo mee bu gapagenolaal n'sambun sacehériit (jahannama) ?
Teer buguul be enaak jaram paguul,
káŋ bu n’Funak fara Batalen,
nan bil mee esehuul mat feek efoy eyahool gújuul ?
71 Urehaal taahe jaat.
Bare jipinoor wan jijam mee jaat,
mara Atúuha acamencamen máamak gasehenuul wo peepe.
72 Ñammee néjool,
eeni súum n’Atúuha,
alaal be efaak elob mara anabiyoŋ aahu Yúsuf.
Atúuha apooyuul,
mbil jíjuh jipinoor wan Busafer baabu burogolaal mee :
73 19a Mbenen,
uyabaayab furim fara enabiyoŋ yaayu,
ban fo fara maregen.
Jikaan dó úyegehuul.
Furim faafu funogoonogoor naŋ fujaaŋa fajigene tin tamooce