PROVERBIOS
Yi tajbil Salomón yi cyajeꞌn cyen stzꞌibal yi xtxolbileꞌj
1
1 I bin jaluꞌ, yi eꞌchk xtxolbileꞌj, yaꞌstzun yi eꞌchk ajtzaꞌkla yi cyajnak cyen stzꞌibal Salomón, yi cyꞌajl kꞌajtzun Luwiy, yi rey cwent Israel. 2 Yi tajbil Salomón yi cyajeꞌn cyen stzꞌibal yi liwreꞌj, iꞌtz tan takꞌleꞌn wiꞌnin balaj kajtzaꞌkl,b nin tan teleꞌn katxum tetz yi eꞌchk ajtzaꞌkl yi wiꞌnin ekaꞌn taꞌn.
3 Nchaꞌtz, iꞌtz tan kuchꞌeyeꞌn tan teleꞌn katxum tetz yi mbi tajweꞌn tan kabnol bantz puntil cuꞌn kaban tan qui kabeneꞌn tul il, nin tan qui jaleꞌn ẍoꞌquil yi kajtzaꞌkl.
4 Nchaꞌtz, iꞌtz tan jaleꞌn ẍcꞌatnakil chitxumuꞌn nin tan jaleꞌn cyajtzaꞌkl yi eꞌ xicy yi txeꞌn jal mas cyajtzaꞌkl, bantz puntil cuꞌn cyulej yi eꞌchk takleꞌn yi na chiban.
5 Alchok scyetz yi at wiꞌnin tajtzaꞌkl, tzꞌocpon tan tbiteꞌn yi eꞌchk ajtzaꞌklaꞌseꞌj, nin sjalok mas tetz tajtzaꞌklaꞌtz tu ẍcꞌatnakil.
6 Nchaꞌtz na ẍchaj sketz yi ẍeꞌn kaban tan teleꞌn katxum tetz yi eꞌchk xtxolbil yi alijt cyen cyakꞌun yi eꞌ yi wiꞌnin cyajtzaꞌkl, tu eꞌchk elsawutzil yi nxcon cyakꞌun, tu eꞌchk xtxolbil yi wiꞌnin ajtzaꞌkl ekaꞌn taꞌn.
7 Tan jaleꞌn kajtzaꞌkl tajweꞌn cuꞌn yi bajx kek ẍchiꞌ Ryos.c Poro yi eꞌ yi ploj cyajtzaꞌkl qui na el chitxum tetz yi mbi na chiban na qui na cyakꞌ kꞌej yi eꞌchk balaj ajtzaꞌkl tu yi eꞌchk balaj chusuꞌn.
Cobox ajtzaꞌkl scyetz eꞌ xicy
8 Ma jaluꞌ, ax wok jun cꞌoloj witzꞌun, bit wok yi caꞌwl yi itaj itxuꞌ, nin quil tzꞌel te icꞌuꞌl yi eꞌchk balaj chusuꞌn yi na cyakꞌ tzitetz.
9 Nin yi kol tzitbit wok yi eꞌchk caꞌwlaꞌtz, niꞌcuꞌn tzun yi ateꞌnk jun balaj iyubel te iwiꞌ taneꞌn.d Nin yi at cuꞌnk jun cotoj uwaj tzikul tetz iyubel taneꞌn.
10 Ej nin ax wok jun cꞌoloj witzꞌun, ko at eꞌ icontr yi na cyaj choꞌc tan isubleꞌn, quil tzitakꞌ amaꞌl scyetz.e
11 Kol cyal tzitetz: “Catzam wok skeꞌj, junit kaban tzituchꞌ, kajoyeꞌ puntil tan chicweꞌn yi eꞌ balaj wunak kaꞌn tul paꞌtx tan chaꞌtz tuꞌ, na yi kajbil iꞌtz tan cyeleꞌn cuꞌn swutz.
12 Choꞌn cunin lcheꞌ kulej yi eꞌ balaj wunakaꞌtz, chi na ban yi camposant tan chibekꞌleꞌn nin yi eꞌ wunak yi na chiquim. Na na kaj yil cheꞌl cuꞌn kaꞌn swutz chicyakil.
13 Ej nin yil kaxcyeꞌ tan chisotzajeꞌn cyakil yi eꞌ balaj wunakaꞌtz, skacambajeꞌ tzun cyakil yi cyetz chimeꞌbiꞌl. Ej nin kocopon tetz ric, na snojk yi kacaꞌl tan cyakil yi eꞌchk takleꞌn yi skalkꞌeꞌ scyeꞌj.
14 Or bin itetz, nqueꞌn wok skaxoꞌl nin junit kaban tan jaleꞌn kameꞌbiꞌl. Nchaꞌtz junit tzꞌan yi kapuꞌk tzituchꞌ,” cheꞌch.
15 Poro ax wok jun cꞌoloj witzꞌun, or tzitil wok. Quil cxomnin wok te cyajtzaꞌkl yi eꞌ mal wunakaꞌtz.
16 Na yi eꞌ cyetz ntin na chitzan tan xtxumleꞌn yi eꞌchk takleꞌn cachiꞌ. Nin yi cyajbil iꞌtz yil cheꞌl cuꞌn yi eꞌ balaj wunak swutz.f
17 Quiꞌc na takꞌ kol kaban jun paꞌtx yi ko lajluch cuꞌn na quil tzaj yi eꞌ chꞌuꞌl.
18 Ma yi eꞌ cyetz na chitzan tan banleꞌn jun paꞌtx yi eꞌ teꞌn chicopon tcꞌuꞌl, nin eꞌ teꞌn ẍcheꞌlk cuꞌn swutz tan yi chiyaꞌplaꞌtz.
19 Yaꞌstzun sbajok scyeꞌj cyakil yi eꞌ yi ẍkant tzaj nin na cyaj, nchiben tul il, nin ẍchiquimok tan yi cyajtzaꞌklaꞌtz.
Yi balaj ajtzaꞌkl na tzan tan moxoꞌn
20 Alchok amaꞌlil na tzaneꞌt xtxoleꞌn eꞌchk balaj ajtzaꞌkl. Na tzan xtxoleꞌn tbeꞌ nin tulak eꞌchk cꞌaybil.
21 Nchaꞌtz na tzan xtxoleꞌn tziꞌak eꞌchk puertil eꞌchk tnum, nin tulak eꞌchk amaꞌl kale ateꞌt wiꞌnin wunak,g nin je na aꞌlchij jeꞌj:
22 “Ma jaluꞌ, yi ax wok jun cꞌoloj xicy yi txeꞌn jal mas itajtzaꞌkl, yi ntin xcyꞌakliꞌn itaꞌn, nin yi chin tzeꞌtzuj nin te ichumuꞌn, ¿tonaꞌ nin tzitil cyen yi eꞌchk ploj ajtzaꞌklaꞌtz? ¿Nin tonaꞌ nin lcyaj cyen yi eꞌchk xcyꞌakliꞌn itaꞌn yi na iban wok?
23 Bit wok bin yi incaꞌwl, nin ban wok taneꞌn. Ej nin yi ko yaꞌtz tziban, swakꞌeꞌ tzun yi itajtzaꞌkl tan teleꞌn itxum te inyol.
24 Na te yi sajleꞌnix tunintz, ja noꞌc il tan imoxeꞌn tan ituleꞌn tzinwutz. Poro cyaꞌl nin jun tzitetz yi nink mmoꞌc tan tbiteꞌn inyol,
25 ma na mas tcunin ncxoꞌc wok tan telseꞌn kꞌej yi eꞌchk balaj ajtzaꞌkl yi nwal tzitetz, nin cyaꞌl nin jun yi nink mbitan tetz yi incaꞌwl.
26 Poro tzꞌopon jun kꞌej, yi ẍchintzeꞌenk tziteꞌj yil tzꞌul yi eꞌchk cꞌaꞌlaj tiemp tziwutz. Nchaꞌtz nocopon tan xcyꞌakliꞌn tziteꞌj yil wil yi jaltnin tan iquimeꞌn tan xoꞌw.
27 Yil tzꞌopon yi jun kꞌejlalaꞌtz, niꞌcuꞌn sbneꞌ chi na ban jun chin wutzileꞌn salchcam yi na xcyeꞌ tan xiteꞌn cyakil yi eꞌchk takleꞌn. Na cxobok wok yil tzꞌul yi eꞌchk takleꞌnaꞌtz. Tzꞌul sotz cꞌuꞌlal tziwutz, nin wiꞌnin qꞌuixcꞌuj tzitijeꞌ.
28 ”Ma jaluꞌ, yil tzꞌul yi kꞌejlal yi eꞌchk takleꞌnaꞌtz, cxocopon tan jakleꞌn ẍchꞌeybil itetz swetz, poro quil noꞌc tan ichꞌeyeꞌn. Nchaꞌtz cxocopon tan injoyleꞌn, poro quil chinjal itaꞌn.
29 Tzꞌul yi jun castiwaꞌtz tziwutz tan paj yi qui na itakꞌ inkꞌej, nin qui na itaj tzitbit yi eꞌchk balaj ajtzaꞌkl.
30 Qui na itaj tzitbit yi eꞌchk balaj xtxolbil yi na wal tzitetz. Nchaꞌtz qui na oc yi eꞌchk incaꞌwl te iwiꞌ yi na noꞌc tan makleꞌn iwutz.
31 Chaꞌstzun te, yi ẍchojoꞌnil yi eꞌchk takleꞌnaꞌtz yi na iban wok, iꞌtz jun chin wutzileꞌn qꞌuixcꞌuj yi tajweꞌn tzitij, na axteꞌn wok cxocopon tan bekꞌleꞌnin yi iyaꞌpl.
32 Na yi ax wok yi chin yab nin itajtzaꞌkl, iteꞌn nin yi iyaꞌplaꞌtz tzꞌocpon tan ibiyleꞌn. Nchaꞌtz yi ax wok yi quiꞌc balaj itajtzaꞌkl, cxelepon cuꞌn wok swutz tan paj yi qui na itxum yi qꞌuixcꞌuj yi tzꞌul tziwutz.
33 Poro cyakil yi eꞌ yi na cyakꞌ amaꞌl tan tbiteꞌn yi wetz incaꞌwl, tzatzin cuꞌn ẍchinajank cyeraꞌtz. Ej nin quil chixob cyeraꞌtz te eꞌchk takleꞌnaꞌtz yi tzꞌul ẍchiwutz, na yi cyetz chitxumuꞌn choꞌn ajlij sweꞌj.”