Raja Nebukatnesar pung mimpi satu
2:1-13
2
1 Pas taong kadua waktu Raja Nebukatnesar pegang parenta, antua mimpi. Mimpi tu biking antua pung hati balisa deng seng dapa tidor. 2 Tagal itu, antua suru antua pung orang karja par panggel samua orang yang tau lia-lia, tukang tiop-tiop, tukang baruba, deng tukang cari tau par kasi tau mimpi tu pung arti. Tarus, dong tu datang la badiri di muka antua. 3 La antua bilang par dong kata, “Beta ada mimpi satu. Mimpi tu biking beta pung hati balisa paskali tagal beta mau tau akang pung arti apa.”
4 La dong jawab antua pake bahasa Aram kata, “Bapa raja yang katong hormat! Katong harap biar bapa salamat deng umur panjang! Bapa e, tolong bilang bapa pung mimpi tu par katong jua, biar katong bisa kasi tau akang pung arti.”a
5 Bapa raja bale bilang par dong lai kata, “Beta su putus bagini: kalo kamong seng kasi tau mimpi tu lapis deng akang pung arti par beta, kamong nanti dapa potong panggal-panggal la kamong pung ruma-ruma tu nanti dapa kasi rubu sampe rata deng tana. 6 Mar, kalo kamong bisa kasi tau mimpi tu lapis deng akang pung arti par beta, beta nanti kasi hadia yang bagus-bagus deng tanda hormat yang basar par kamong.* Jadi, bilang mimpi tu deng akang pung arti kamari!”
7 Dong bilang lai, “Bapa raja e! Tolong carita mimpi tu par katong jua, biar katong bisa kasi tau akang pung arti.”
8 La bapa raja jawab dong kata, “Memang, parsis deng apa yang beta pikir soal kamong. Kamong cuma undur-undur waktu sa. Kamong biking bagitu tagal kamong su tau kalo beta su kasi kaluar parenta 9 par hukum kamong samua deng cara yang sama kalo kamong seng bisa kasi tau mimpi tu deng akang pung arti par beta. Kamong baku skongkol par parlente beta deng bilang apa yang tar batul-batul par beta tarus-tarus sampe satu waktu nanti beta roba apa yang beta su putus soal kamong tu to? Jadi, capat kasi tau beta pung mimpi tu dolo, baru beta tau kalo kamong memang bisa kasi tau akang pung arti par beta.”
10 Dong bilang par bapa raja kata, “Sio bapa raja e! Seng ada satu orang lai di akang dunya ni yang bisa biking apa yang bapa minta tu. Labe-labe lai, biar kata ada raja yang pung kuasa paleng basar deng hebat macang bagemana lai, balong parna ada yang minta macang bagitu dari orang-orang macang katong ni. 11 Apa yang bapa minta tu talalu susa. Seng ada satu orang lai yang bisa kasi tau akang par bapa. Cuma dewa-dewa sa. Mar, dong tu tinggal jau dari manusia.”
12 Pas bapa raja dengar apa yang dong bilang tu, antua pung dara mandidi paskali. Tagal itu, antua kasi kaluar parenta par bunu samua orang yang tau lia-lia, tukang tiop-tiop, tukang baruba, deng tukang cari tau yang ada di Babel. 13 Waktu antua pung parenta par bunu dong samua tu su tasiar ka mana-mana, Danyel deng dia pung tamang-tamang jua dapa cari par mau dapa bunu lai.
Allah kasi tau Raja Nebukatnesar pung mimpi lapis deng akang pung arti par Danyel
2:14-23
14 Waktu Danyel deng dia pung tamang-tamang dapa dengar bapa raja pung parenta tu, dia pi baku dapa Ariok. Ariok ni pamimping dari tantara-tantara yang pung tugas par jaga raja. Waktu itu, Ariok su bajalang par pi bunu orang-orang yang pung pikirang tajang samuab yang ada di Babel. Danyel bicara ator kata bae-bae deng dia. 15 Danyel tanya dia kata, “Bapa e, mangapa kong bapa raja kasi kaluar parenta yang sadis macang bagitu paskali?”
Tarus, dia carita samua-samua par Danyel soal apa yang su jadi. 16 Tagal itu, Danyel paparipi pi baku dapa deng bapa raja la minta antua kasi waktu par dia biar dia bisa kasi tau mimpi tu pung arti apa. 17 Antua tarima apa yang dia minta. Abis itu, dia pulang ka dia pung ruma la carita samua-samua soal apa yang su jadi tu par dia pung tamang Hananya, Misael, deng Asarya. 18 Dia minta dong sombayang par Allah yang ada di sorga biar Antua sayang dong la kasi tau mimpi tu pung arti. La deng bagitu, dia deng dia pung tamang-tamang tu seng dapa bunu lapis deng orang-orang yang pung pikirang tajang samua yang ada di Babel.
19 Malang itu jua, Allah kasi tau raja pung mimpi lapis deng akang pung arti par Danyel lewat tanda satu. La Danyel puji-puji Allah yang ada di sorga. 20 Dia bilang,
“Mari katong puji-puji Allah tarus-tarus.
Antua tau samua-samua deng pung kuasa basar paskali.
21 Antua yang ator waktu deng musing.
Antua yang angka deng yang kasi turung raja.
Antua yang kasi pikirang tajang par orang
deng yang biking dong tau mana yang bae deng mana yang seng.
22 Antua buka samua hal yang tatutu mati yang manusia seng tau akang sama sakali.
Antua tau samua hal yang tasambunyi dalang galap, tagal Antua tu tarang.
23 Sio Allah e! Allah yang beta pung tete-nene moyang somba e!
Beta mau puji-puji deng minta dangke dari Bapa, tagal Bapa su biking beta tau samua-samua deng su kasi kuat beta.
Bapa jua su dengar apa yang katong minta
deng su kasi tau raja pung mimpi lapis deng akang pung arti par katong.”
Danyel kasi tau Raja Nebukatnesar pung mimpi lapis deng akang pung arti
2:24-45
24 Abis puji-puji Allah, Danyel pi par Ariok yang su dapa tugas par bunu orang-orang yang pung pikirang tajang samua yang ada di Babel tu. Dia bilang par Ariok kata, “Bapa e! Jang bunu dong tu do. Tolong bawa beta par bapa raja, tagal beta mau kasi tau mimpi tu pung arti par antua.”
25 Ariok langsung bawa Danyel par raja la bilang par antua kata, “Bapa raja yang beta hormat! Beta su dapa satu orang yang bisa kasi tau bapa pung mimpi tu pung arti. Dia tu orang Yahudi yang katong tahang waktu prang di Yehuda.”
26 Tarus, bapa raja tanya Danyel yang orang Babel panggel par Beltsasar tu kata, “Ose bisa ka seng kasi tau beta pung mimpi lapis deng akang pung arti?”
27 Danyel jawab kata, “Bapa raja e! Seng ada satu orang lai dari dong yang tau lia-lia ka, tukang tiop-tiop ka, orang baruba ka, tukang cari tau ka, yang bisa biking apa yang bapa minta tu. 28 Mar, ada Allah di sorga yang bisa kasi tau samua hal yang manusia seng tau. Antua su kasi tau soal apa yang nanti jadi eso lusa par bapa. Jadi sakarang, beta mau kasi tau apa yang bapa lia waktu bapa ada mimpi. 29 Waktu bapa ada tidor, bapa mimpi soal apa yang nanti jadi eso lusa. Allah yang kasi tau samua hal yang manusia seng tau tu, yang su kasi lia apa yang nanti jadi tu par bapa. 30 Bapa e, bukang tagal beta ni labe pintar dari orang laeng sampe Allah kasi tau bapa pung mimpi tu lapis deng akang pung arti par beta. Mar, tagal Allah mau bapa tau bapa pung mimpi tu pung arti apa deng tagal Antua mau bapa tau apa yang ada dalang bapa pung hati.
31 Bapa e, dalang mimpi tu bapa lia patong basar satu tabadiri di muka bapa. Patong tu paleng basar, paleng mangkilat manyala-manyala, deng biking orang yang lia akang takotang stenga mati. 32 Akang pung kapala dari mas asli, dada deng tangang dari perak, la akang pung poro deng pinggang dari tambaga. 33 Akang pung paha dari besi la akang pung kaki saparu dari besi deng saparu lai dari tana liat. 34 Waktu bapa ada nganga akang, batu basar satu talapas dari badang gunung, mar bukang manusia yang biking akang talapas. Akang jatu tindis patong tu pung kaki yang dari besi deng tana liat tu sampe ancor. 35 Jadi oras itu tu jua, patong dari mas asli, perak, tambaga, besi, deng tana liat tu ancor. Akang ancor alus-alus macang deng abu waktu musing panas. Waktu anging tiop akang, akang tarbang pi samua sampe seng ada bakas sadiki lai. Mar, batu yang tindis patong tu akang jadi gunung basar satu yang tutu dunya ni antero-antero. 36 Itu tu bapa pung mimpi la sakarang ni beta mau kasi tau akang pung arti.
37 Bapa raja yang beta hormat! Bapa ni, raja yang paleng hebat dari samua raja yang ada. Allah yang ada di sorga su kasi karajaang ni par bapa. Antua su kasi kuasa par bapa. Antua jua su biking bapa jadi raja yang kuat deng su biking bapa dapa hormat dari orang-orang. 38 Antua kasi kuasa par bapa par parenta manusia samua di sagala tampa, binatang-binatang di utang, deng burung-burung. Bapa e, bapa tu patong pung kapala yang dari mas tu. 39 Mar, abis karajaang yang bapa parenta ni, nanti ada karajaang laeng lai yang badiri. Mar, karajaang tu seng sama kuat macang deng bapa pung karajaang ni.c Abis itu, ada karajaang katiga yang nanti parenta dunya ni antero-antero. Karajaang katiga tu patong pung poro deng pinggang yang dari tambaga.d 40 Tarus, ada karajaang kaampa yang kuat macang deng besi.e Jadi, macang deng besi yang bisa kasi ancor apa sa, karajaang ni jua nanti kasi ancor karajaang-karajaang laeng panggal-panggal. 41 Tarus, bapa jua lia kalo patong tu pung kaki deng jari-jari saparu dari besi deng saparu lai dari tana liat. Akang pung arti, karajaang tu nanti tapica. Mar memang akang kuat lai, tagal ada besi yang tacampor deng tana liat, macang yang bapa lia tu. 42 Mar, sama deng patong pung jari-jari kaki yang saparu dari besi deng saparu lai dari tana liat macang deng apa yang bapa su lia tu, akang pung arti kalo saparu dari karajaang tu nanti kuat la saparu lai seng kuat. 43 Besi yang baku tacampor deng tana liat macang deng yang bapa lia tu pung arti kalo orang-orang dalang karajaang tu nanti kaweng campor biar dong kuat. Mar, macang deng besi yang seng bisa baku tacampor deng tana liat, dong jua seng bisa jadi satu tarus-tarus.
44 Waktu raja-raja pegang parenta di karajaang kaampa, Allah di sorga nanti kasi badiri karajaang satu yang ada tarus-tarus. Bangsa laeng nanti seng bisa kasi kala karajaang tu. Karajaang tu yang nanti kasi ancor samua karajaang yang ada. Mar karajaang tu ada tarus-tarus.f
45 Bapa raja sandiri su lia kalo seng ada orang yang sonto batu tu sampe akang talapas dari badang gunung. Batu tu yang su kasi ancor patong yang dapa biking dari besi, tambaga, tana liat, perak, deng mas tu.
Allah yang basar su kasi tau par bapa apa yang nanti jadi eso lusa. Bapa pung mimpi tu batul deng katong parcaya akang pung arti.”
Raja Nebukatnesar mangaku Allah yang Danyel somba pung kuasa
2:46-49
46 Abis Danyel bilang bagitu, Raja Nebukatnesar tikang lutu somba Danyel. Tarus, antua suru orang-orang kasi hadia deng bakar kamanyaang par hormat dia. 47 Antua bilang par dia kata, “Danyel e! Memang batul paskali kalo Allah yang ale somba tu Allah yang pung kuasa paleng basar, labe dari dewa-dewa mana sa. Antua pung kuasa par samua raja. Antua bisa kasi tau par manusia apapa yang dong seng tau. Beta tau kalo Antua ada pung kuasa tagal ale bisa kasi tau beta pung mimpi lapis deng akang pung arti lai.”
48 Tarus, raja kasi nai Danyel pung pangkat deng kasi barang-barang yang bagus-bagus paleng banya par dia. Raja angka dia jadi gubernur di propinsi Babel deng jadi pamimping par samua orang yang pung pikirang tajang. 49 Dia minta dari raja biar dia pung tamang Sadrak, Mesak, deng Abetnego bisa bantu dia. Tarus, raja angka dong jadi orang basar yang bantu dia pung karja di propinsi Babel. Mar, dia sandiri tinggal di bapa raja pung istana.