Izáaka Kukuúmpula Rebéka Hakusiigilwa
24
1 Obuchilo óobwo, Ibrahímu akaba yaábeele omunyaampala we emyáaka miinzi no Omukáma Múungu akaba yaámufuuhile omuli byóona. 2 Echilo chimo, Ibrahímu yaagaambila omukozíwe mukúlu we ekáye, “Niinkusába, otémo omukóno gwaawe ahaansi ye ebibelo byaanze mbone kukulahiiliza. 3 Niinyeénda olahíle ahi izíina lyo Omukáma Múungu, Múungu wi igulu ne éensi nkokwo otalímuloondelela omwaana waanze omukázi weéna wéena kuluga omuli áaba bahalákazi ba Kanáani, omúunsi éezi ndíkutuulamo nabo. 4 Kwoónka niinkukóla ozeénde omúunsi yaanze omuli badugu baanze, omuloondéle mutábani waanze Izáaka omukazi.”5 Omuhálila yaabuuza Ibrahímu, “Obuundi omukázi óogwo yaakaáyáanga kwiiza neenye kunu. Mbweenu sii, nooyeénda iinye kumutwaaláyo mutábani waawe omúunsi éezo hawalugíle?”
6 Ibrahímu yaámusúbiza, “Mmahi, olámanya, otákumutwaala omwaana waanze óokwo! 7 Omukáma Múungu, Múungu wo omwiigulu, akanyiha omúka ya táata ne éensi éezo eli ya badugu baanze. Akalagana neenye naagaamba aáti, ‘Niimbagabíla oluzáalo lwáawe éensi éezi.’ Habwéecho, Múungu óogu nyini naasiindíka maleekáwe akwiibeembelele obóne kumuleétela mutábani waanze omukázi kuluga owéetu. 8 Óogwo omukázi kaálayáanga kwiiza neewe, áaho echilahilo éecho olaalahíla nichikulekúlila. Kwoónka no óobwo bilaaba bíta, otámusubya mutábani waanze óokwo.”
9 Habwéecho, óogwo muhálila yaatámo omukonógwe ahaansi ye ebibelo bya Ibrahímu ali mukamáwe, yaálahila kukola aátyo.
10 Áaho omuhálila yaátwáala entwaangabuleende ikúmi za mukamáwe Ibrahímu. Kaandi yaátwáala engabo ye ebiintu bíinzi bizima bya mukamáwe Ibrahímu, yaábihanamika ahaantwaangabuleende, yaalugáho, yaazeenda omúunsi ya Mesopotamia, yaahika omuchikáali éechi yaabeele naatuulámo Nahóori (ali mweene wáabo na Ibrahímu). 11 Omuhálila káyaahikile, yaazihuúmuza entwaangabuleende héehi ni iziba lya améenzi elili akáanya káche kuluga echikaali éecho. Hakaba hali halweébazo, obuchilo óobwo abakázi bazeelámo kutáha améenzi.
12 Omuhálila yaásaba, “Íiwe Omukáma Múungu, Múungu wo mukáma waanze Ibrahímu, niinkusába obe ne embábazi hali weényini hakuúnfúuha iinye mbonése ebigaambo byaanze omuluzeendo lwaanze. 13 Leeba, neemeelela héehi ni iziba eli lya améenzi na abahalákazi ba batúuzi be echikaali éechi nibeéza kutáha améenzi. 14 Niinkusába bibe nka bíti. Niinsába omuhalákazi oómo atuúle ensúha, aámpe améenzi go okunywa. Nawe kaáleekíliza no kugaamba, ‘Éego, boneka améenzi na niinzitahila améenzi no kuzinywíisa entwaangabuleende zaawe,’ óogwo níwe abe muka omuhálila waawe Izáaka owatoólize. Habwe echikolwa éecho, niimmanya nkokwo oyine embábazi hali mukáma waanze Ibrahímu.”
15 Káyaabeele atákamazile kusaba Múungu, Rebéka yeeza asutwiile ensúha ahi ibega. Rebéka akaba ali muhala wa Betwéeli, mwiízukulu wa Milika ali mka Nahóori mweene wáabo na Ibrahímu. 16 Omuhalákazi óogwo akaba ali muluunzi múno na kaandi akaba atákalyaámaga no omukwaáta weéna wéena. Yaágolomoka ahi iziba, yaátaha améenzi, yeezuza ensúha, mála yaahanama kulugáyo. 17 Níkwo muhálila kwiíhuuta kubugana na Rebéka no kumugaambila, “Niinkusába ompe améenzi máche go kunywa kuluga omuunsúha yaawe.”
18 Omuhalákazi yaámusúbiza, “Éego mukáma waanze, boneka améenzi.” Ahonyini yaatuula ensuháye kunu azikwaátiliile abóne kumunywéesa améenzi. 19 Omuhálila káyaamazile kunywa améenzi, omuhalákazi óogwo yaámugaambila, “Niinzitahila améenzi no kuzinywíisa entwaangabuleende zaawe, kuhicha zihíche.” 20 Áaho yaakola bwaangu, yaázichenenela entwaangabuleende améenzi kuluga omuunsúha no kuta omwiinywéelo lye ebituungaánwa, mála yaasubáyo bwaangu ahi iziba kutáha améenzi agáandi no kuzeendelela kutáha mpaka kuhicha kuzinywíisa zóona.
21 Omwáanya óogwo gwóona, óogwo muhálila akaba naaléeba omuhalákazi óogwo omukumucheéngelela kunu ayísilize abóne kumanya nkokwo Omukáma Múungu yaámuhiílila omuluzeendólwe nali mmahi. 22 Entwaangabuleende kázaamazile kunywa améenzi, óogwo muhálila yaaha muhalákazi óogwo empeto esémiile ye ezaháabu yo kuzwáala hanyíindo ne emiliinga ibili empáango ze ezaháabu zo kuzwáala omuungalo.a 23 Mála yaámubuuza, “Niinkusába ongaambile, íiwe oli muhala wo oóhi? Kaandi omúka yéenyu heene omwáanya gwo kulyamámo iinye na bazeenzi baanze omuchilo cha leélo?”
24 Omuhalákazi yaámusúbiza, “Iinye ndi muhala wa Betwéeli, omutábani wa Milika, ali mukazíwe Nahóori. 25 Kaandi owéetu obunyaansi bwo kulyaámika no kulíisa entwaangabuleende zaawe bwiizwiíle, no omwáanya gwo kulyaama abazenyi gulího.”
26 Mála, óogwo muhálila yeénama, yaámulamiliza Omukáma Múungu, 27 naagaámba, “Akuzíbwe Omukáma Múungu, Múungu wa mukáma waanze Ibrahímu, óogwo alikwooleka embábazi no obweésige hali mukáma waanze. Weényini yaányibeembelela omuháanda naáhika hali badugu ba mukáma waanze.”
28 Áaho omuhalákazi óogwo yeéluka kubagaambila empola éezo zóona omúka hali nyina na badugúbe. 29-30 Nawe Rebéka akaba ayina munyáanya naayetwa Labáani. Mbweenu Labáani akabona Rebéka azweele éezo mpeto ne emiliinga ahamikóno no kuhulila ebigaambo éebyo yaagaambílwa Rebéka no omuzenyi óogwo. Ahonyini Labáani yeéhuuta kuza kubugana no óogwo muzenyi ahi iziba. Níkwo kumusáanga ayímeeliile héehi ne entwaangabuleende zoómwe ahi iziba. 31 Labáani yaámugaambila, “Nyegéla omúka íiwe ofuuhwa no Omukáma Múungu. Niinkusába nyegéla omúka, oleke kweémeelela óokwo ahéelu kúba naákuloongeza áaho kulyaama, kaandi naakukólela na ahoókuta entwaangabuleende zaawe.”
32 Mála omuhálila wa Ibrahímu yaataaha omuunzu na omuhálila wa Labáani yaatuula emigugu kuluga haantwaangabuleende no kuziha obunyaansi. Kaandi yaámuha weényini na bazeenzíbe améenzi go kunaaba amagulu. 33 Káyaayaángisibwe ebyookulya, weényini yaágaamba, “Tiínkulya, mbaánze ngaámbe ebyaándeeta.”
Labáani yaámusúbiza, “Éego tugaambíle.”
34 “Iinye ndi omuhálila wa Ibrahímu. 35 Omukáma Múungu yaámufuuha múno mukáma waanze omubulamíbwe bwóona na yaaba omuhíte bwooli. Múungu yaámubonesa efeeza ne ezaháabu, amásho ge entaama na géente, entwaangabuleende ne ensíkili, na bazaana na bazánakazi. 36 Ibrahímu na Sáara baázaala omwaana wo obukwaáta obuchilo Sáara yaábeele omukeékulu. Mukáma waanze Ibrahímu yaámuha omutábani omuhuungulógwe gwóona. 37 Akaándahiliza kunu naagaámba, ‘Otalímuloondela Omukanaánikazi mutábani waanze kuluga omubakanáani áabo ndikutúula náabo omúunsi yáabo. 38 Kwoónka ozeénde óokwo omúka ya táata no omubadugu baanze, obóne kumuloondélela omukázi mutábani waanze.’
39 “Neenye naámubúuza mukáma waanze Ibrahímu, ‘Sii, niinkola nta, óogwo muhalákazi kaálayáanga kwiiza hamo neenye?’ 40 Nawe yaánsubiza, ‘Omukáma Múungu óogwo nyesíga omubulami bwaanze, alaásiindika maleekáwe kuzeenda neewe obóne kuhíilwa omuluzeendo lwáawe. Neewe olyaámuleétela omwaana waanze omukázi wo omubadugu baanze, kuluga omúka ya táata. 41 Náho kólaazeenda omubadugu baanze, mála bakáanga kukúsiigila omukázi, noolekulilwa ne echilahilo chaawe.’
42 “Leélo iinye kánaahika ahi iziba naásaba Omukáma Múungu, ‘Íiwe Múungu wa mukáma waanze Ibrahímu, náho kólaayeénda, ompíile omuluzeendo lwaanze hakweébeembelela ebigaambo bizeendelele bíti: 43 Leeba, nyimeeliile héehi ni iziba. Kaándaabona omuhalákazi naayiza kutáha améenzi na kaandi kaándaamugaambíla, “Niinkusába ompe améenzi máche go kunywa kuluga omuunsúha yaawe,” 44 nawe kaálaansubiza, “Boneka améenzi, na kaandi niinzitahila améenzi ge entwaangabuleende zaawe,” óogwo níwe abe omukázi ayaatoolizwe neewe, Omukáma Múungu. Weényini aábe mka Izáaka ali mutábani wo mukáma waanze.’
45 “Kánaaba ntákamazile kusaba omumugánya, gwaanze, Rebéka yaahika ne ensúha azitiile ahi ibega, yaágolomoka ahi iziba kutáha améenzi. Neenye naamugaambila, ‘Niinsába améenzi go kunywa.’ 46 Yaátuula bwaangu ensúha ahaansi, mála yaángaambila, ‘Noonywe na kaandi niinzinywiísa entwaangabuleende zaawe.’ Mála naanywa, yaánywiisa ne entwaangabuleende zaanze. 47 Níkwo iinye kumubúuza, ‘lwe oli omuhala woóhi?’ Nawe yaánsubiza, ‘Iinye ndi muhala wa Betwéeli, omutábani wa Milika, ali mukazíwe Nahóori.’ Áaho niho kumuzwéeka empeto áaha nyiindo ne emiliinga omumikonóye.
48 “Mála iinye neénama no kumulámya Omukáma Múungu. Naámukúza Omukáma Múungu, Múungu wa mukáma waanze Ibrahímu, weényini ayaanyibeembeliile omumuháanda mzima mbone kumuloondéla Izáaka omukázi, no óogwo no mwiízukulu wa mweenewáabo wa mukáma waanze. 49 Mbweenu nu, kámulaaba nimweénda kumukólela ebizima no kumwoóleka obweésige mukáma waanze Ibrahímu, mungaambíle. Kábilaaba bitali bityo, íimwe mungaambíle mbone kulamula éecho echiindaakóla.”
50 Áaho Labáani na Betwéeli baámusubiza, “Echigaambo éechi chaaluga hali Omukáma Múungu, habwéecho, titukwiíle kuhiindula choóna chóona. 51 Ngúgu áaha Rebéka, omutwáale, ozeénde náze, abe mweenga wa mukáma waawe nkokwo Omukáma Múungu yaalagíile.”
52 Omuhálila wa Ibrahímu káyaahulila ebigaambo éebyo, yeénama naamulámya Omukáma Múungu. 53 Áaho yaásohoza ebiintúbye bizima bya amadíini ge ezaháabu ne efeeza, ne emyéenda miluunzi, yaámuha Rebéka. Kaandi yaaha munyáanya na nyina engabilano ye ebiintu byo obukáani buháango. 54 Omuhálila wa Ibrahímu hamo na bazeenzíbe áabo yaazeenzile nabo baálya, baánywa, baáhunila. Kábwaachíile hakachaákala, weényini yaágaamba, “Niinsába nsube hali mukáma waanze.”
55 Náho munyáanya na nyina Rebéka baágaamba, “Náho omuléke omuhalákazi ayikále neechwe ebilo nké kúmi no obusáago niho azeénde.”
56 Kwoónka weényini yaábagaambila, “Mutanyíliliza habwo kuba Omukáma Múungu yaáfuuhile oluzeendo lwo okwíiza kunu. Habwéecho, niimbasába munkuúndile nzeénde hali mukáma waanze Ibrahímu.”
57 Nabo baámusubiza, “Tumwéete omuhalákazi weényini, tumubúuze.” 58 Baámwéeta Rebéka, baámubúuza, “Sii, nooyeénda kuzeenda no omuuntu óogu?”
Rebéka yeékiliza, “Éego, niinzeénda.”
59 Habwéecho, baámulaga Rebéka azeénde hamo no mulezíwe wa habutóbwe, omuhálila wa Ibrahímu, na bazeenzíbe. 60 Baámufúuha Rebéka nibamugaambila,
“Mudugu wéetu Rebéka, Múungu akufúuhe
obe nyina wa abaana ebihuumbi ne ebihuumbi,
no oluzáalo lwáawe lutégeke
ebikaali bya babisa báabo.”
61 Kábaamazíle éebyo, Rebéka hamo na abazaanakazíbe baáhanama entwaangabuleende, baalugáho bakulaatileene no óogwo muhálila wa Ibrahímu, baázeenda.
62 Obuchilo óobwo Izáaka akaba yaasuba kuluga iluungu lya Beer-Lahayi-Roi, ensoonga akaba atwiile nyakaziinzákazi ya Kanáani. 63 Chilo chimo olweébazo, Izáaka akazeenda kuyeélayéela omuumbúga abóne kuteéka teékuza. Achili áaho, yaaloleela entwaangabuleende niziíza. 64 Nawe Rebéka káyeenamwiile ameesóge yaálooleela omukwaáta (ayaabele ali Izáaka), yaátuuka bwaangu kuluga ahaantwaangabuleende, 65 yaabuuza omuhálila, “Óogwo noóhi alikwíiza omuumbúga kubugana neechwe?”
Yaámusúbiza, “Óogwo ni mutábani wa mukáma waanze.” Habwéecho, Rebéka yaakwaata esheela yeétiindikila áaha buso. 66 Omuhálila yaámusoomboolela Izáaka byóona éebi yaakozile omuluzeendólwe lwóona.
67 Niho Izáaka kumutwáala Rebéka omwiiheémab lya nyina, Sáara, omwo hakaba naatuúla obuchilo atákafwíile. Izáaka akakuúmpula Rebéka hakusiigilwa nawe yaámweenda bwooli. Habwo kweendana kwáabo, Izáaka akahózwa na Rebéka habwo lufu lwa nyina.