Luuka 8

Avadala ʉwʉ vaantangile ʉYɨɨsʉ

1 Kʉmbele, ʉYɨɨsʉ akatengʉla ʉkʉtsʉngʉla mu vʉtsenge ʉvʉlɨ pongosu na mu matsumbe, alɨkʉlʉmbɨlɨla ɨLivangɨli lya Lʉdeeva lwa Ngʉlʉve. Aale paninie na vakongi va mwene kɨtsigo na vavɨlɨ (12). 2 Ikange aatʉngɨlɨtsiinie na vadala vaninie mu vadala ʉwʉ aavaponiitse ʉvʉtamu wa veene, nʉ wʉ aavahʉmiitse imepo imbiivi. Mu vadala avo, aalemwo ʉMaliyamu Magadalena ʉvɨ ʉYɨɨsʉ aahʉmiitse mu mwene imepo imbiivi lekelakʉpamato (7). 3 Ʉjyʉnge aale vɨ Yoana, ʉvaale inʼdala va Kuza. ɄKuza ʉjwa aale mwɨmɨɨlɨtsi va siinu sya nkʉlʉdeeva ʉHelode. Ikange, aalemwo nʉ Susana, na vange avadala vongosu. Avadala ava vaahʉmyaga isiinu sya veene sya kʉvatanga ʉYɨɨsʉ na vakongi va mwene.

Ɨkɨhwananitso kya ndahambeju

(Mataayo 13:1-9; Maliko 4:1-9)

4 Ɨkɨgono kɨpamato, ɨkɨpʉga ɨkɨvaha kya vaanu avaahʉmile mu vʉtsenge wongosu, vaalʉndamiine pa Yɨɨsʉ. Pwʉ ʉYɨɨsʉ akavavʉʉla mu kɨhwananitso, akata, 5 “Ʉndahambeju mpamato aalʉtile kwilaha ɨmbeju jya mwene. Wʉ ilaha, ɨmbeju ɨjyɨnge jɨkagwa mu nzɨla, jɨkakadwa, nasi sidege sikiitsa sikahola. 6 Ɨjyɨnge, jɨkagwa pa lʉnalaawe. Wʉ jitengʉla ʉkʉkʉla, jɨkʉʉma ʉlwakʉva paale pʉʉmu ikange paalagalwike ngʼaningʼaani. 7 Ɨjyɨnge, jɨkagwa pa mitwinyo. Ɨmitwinyo gikakʉla paninie nɨ mipɨɨni gya mbeju ɨjyo, gɨkahologotetsa. 8 Ɨmbeju ɨjyɨnge jɨkagwa pa mmanga ʉnnonu, jɨkamela nʉ kʉkʉla, jɨkahʉʉpa vʉnonu siitso, nɨ jyɨnge iseke ʉndeevʉlʉ (100).” ɄYɨɨsʉ wʉ amalile ʉkʉtsova ɨlyo, akatotsa ɨlimenyu akata, “Ʉvɨ ipʉlɨka, vɨ apʉlɨkage!”

ɄYɨɨsʉ iganula ɨkɨhwananitso kya ndahambeju

(Mataayo 13:10-23; Maliko 4:10-20)

9 Kʉmbele, avakongi va mwene ʉYɨɨsʉ vakambʉʉtsa vakata, “Ɨkɨhwananitso ɨkɨ kwʉ kʉta kɨki?” 10 Akavaanda akata, “Ʉnyie ʉNgʉlʉve avapye ʉkʉtsimanya tsilya itsilɨ kʉvʉtiitu itsa Lʉdeeva lwa Ngʉlʉve. Lɨno avange ndikʉvavʉʉla kʉ sihwananitso pakʉta,

‘Ʉkʉlola valolage, lɨno navakatʉgage.

Ʉkʉpʉlɨka vapʉlɨkage, lɨno navakatsimanyage.’

11 “Lɨno, ɨkɨhwananitso ɨkɨ kwʉ kʉta ndee, ɨmbeju lyʉ limenyu lya Ngʉlʉve. 12 Ɨjyague mu nzɨla, wʉ vaanu ʉwʉ vipʉlɨka ɨlimenyu lya Ngʉlʉve, napeene ʉSetano ikwitsa ihetsa ɨlimenyu ɨlyo mu numbula tsa veene, pakʉta vɨlekelwe ʉkwɨdɨka, vagela vipona. 13 Ɨjyague pa lʉnalaawe, wʉ vaanu ʉwʉ vipʉlɨka ɨlimenyu lya Ngʉlʉve, vikwʉpɨlɨla kʉ lʉhekelo, napeene navikʉlɨvɨɨka mu numbula. Ava vikwɨdɨka ʉnsɨkɨ nsupi. Lɨno, tsingaviitsile ingelo vikʉlʉleka ʉlwɨdɨko. 14 Ɨjyague pa mitwinyo, wʉ vipʉlɨka ɨlimenyu lya Ngʉlʉve, napeene kʉ nongwa jya lʉtʉngʉtsiimo, ʉvʉmosu, nʉ vʉnogwe wa kɨlʉnga tsikʉvabanyilitsa. Ɨlyo likʉvavɨɨka valemwe ʉkʉhʉʉpa iseke. 15 Lɨno ɨmbeju ɨjyague pa mmanga ʉnnonu, kyʉ kɨhwananitso kya vaanu ʉwʉ vipʉlɨka ɨLimenyu. Wʉ vapʉliike, vitsingahɨtsa kʉ numbula jyoni nʉ kʉva vaanu avɨɨdɨhɨtsi, ikange vihʉʉpaga iseke nʉ kwɨjʉmɨɨlɨtsa mu vʉpala wooni.

Gooni ʉgwʉ vivomba avaanu galaava pavʉvalasu

(Maliko 4:21-25)

16 “Nakʉli ʉmuunu ʉvɨ ipamba ɨnyaale nʉ kʉgubikila nɨ nzɨɨlo, pange ʉkʉvɨɨka mwisungu. Apeene, ivɨɨka pakyanya pa kɨdʉlɨkɨlo kya nyaale pakʉta avaanu wʉ vikwingila, valʉvonage ʉlʉmuli lwa jyene. 17 Ewo wʉ jɨlɨwo, gooni ʉgwʉ gasihamiike, galamanyikika. Ikange isiinu syoni isyʉ sigubiikwe, silaava pavʉvalasu.

18 “Lɨno, mummʉlɨhɨtse vʉnonu, ʉlwakʉva ʉvɨ itsingahɨtsa imanyiiso tsyango, jiikwongeletsiwa ʉvʉmanyi. Namwene ʉvɨ nitsingahɨtsa, navʉvʉmanyi ʉvʉdebe ʉwʉ alɨ nawo, naweene ʉwa alapokwa.”

Avalʉkololwe va jɨlweli va Yɨɨsʉ

(Mataayo 12:46-50; Maliko 3:31-35)

19 Ʉvanyina va Yɨɨsʉ na vanuuna va Yɨɨsʉ, vakalʉta kwa Yɨɨsʉ. Wʉ vasiike, vakalemwa ʉkʉhegelela palya ʉpwʉ aale ʉYɨɨsʉ, ʉlwakʉva avaanu vaale vongosu siitso. 20 Pwʉ avaanu avange vakata kwa Yɨɨsʉ, “Ʉjyʉva vaako na vanunaavo vɨmile kʉnzi vilonda ʉkʉtsova nʉʉve.” 21 ɄYɨɨsʉ akavaanda akata, “Avaanu vooni ʉwʉ vipʉlɨka ɨlimenyu lya Ngʉlʉve nʉ kʉlɨkonga, avo vɨ jyʉva na vanuuna vango.”

ɄYɨɨsʉ inuunatsa ʉnkuluguuto ʉmbaha na majɨga

(Mataayo 8:23-27; Maliko 4:35-41)

22 Ɨkɨgono kɨpamato, ʉYɨɨsʉ akata kʉ vakongi va mwene, “Tʉlovokele ɨmwambo ɨjyɨnge ɨjya nyanza.” Pwʉ vakiingila mu waato vakatengʉla ʉkʉlovoka. 23 Wʉ vilovoka, ʉYɨɨsʉ akagoneelela. Ʉnkuluguuto ʉmbaha gʉkatengʉla ʉkʉkula nʉ kʉvɨɨka amajɨga amavaha mu nyanza. Amagasi gakatengʉla ʉkʉdɨga mu waato, vakava vanya kʉdwiviila.

24 Pwʉ avakongi vakalʉta kwa Yɨɨsʉ, vakansisimula vakata, “Gwe Mbaha! Gwe Mbaha! Twiswa!” ɄYɨɨsʉ akasisimuka, akasitanila ʉnkuluguuto na majɨga, sikalitama, kʉkava mye! 25 Pwʉ ʉYɨɨsʉ akavavʉʉtsa avakongi va mwene akata, “Ʉlwɨdɨko lwinyo lʉlɨ ndaku?” Avakongi vakadega nʉ kʉdwada kʉnʉ vivʉʉtsania viita, “Ʉjʉ vɨ veeni, ʉvɨ angatane nagʉ nkuluguuto na magasi nasyene sikʉmpʉlɨka?”

ɄYɨɨsʉ iswɨma imepo imbiivi mu muunu

(Mataayo 8:28-34; Maliko 5:1-20)

26 ɄYɨɨsʉ na vakongi va mwene, vakalovoka ɨnyanza jya Galilaya, vakasika kʉ kɨlʉnga kya Vagelasi. 27 ɄYɨɨsʉ wʉ ahʉmile mu waato, ʉmuunu mpamato ʉkʉhʉma mu vʉtsenge vʉlya akiitsa kʉ mwene. Ʉmuunu ʉjwa aale ni mepo imbiivi. Isigono syoni aaveetsaga kɨmʼbwinda, ikange naataamage mu nyumba jya mwene, apeene aataamaga kʉ vʉguli.

28-29 Imepo imbiivi itso, tsyanʼgatatsaaga siitso. Ʉnsɨkɨ ʉgʉnge avaanu vaanʼdɨndɨlaga mu nʼgati mu nyumba nʉ kʉnkʉnga nɨ minyololo ni pɨngo pakʉta vandoleele, napeene ʉnsɨkɨ mwongosu aadumulaniaga nʉ kʉhɨlɨkwa ni mepo imbiivi tsilya kʉ lʉkɨnga.

Ʉmuunu ʉlya wʉ asiike kwa Yɨɨsʉ, ʉYɨɨsʉ akatsitanila imepo imbiivi tsilya, pakʉta tsihʉme. Ʉmuunu ʉlya wʉ ikʉndola ʉYɨɨsʉ, akalɨla siitso. Akagwa pavʉlongolo pa Yɨɨsʉ, akatsova kʉ limenyu ɨlivaha akata, “Gwe Yɨɨsʉ, Mwana va Ngʉlʉve ʉNdʉti va syoni, tʉlɨvʉki nʉʉve? Siwo, ʉleke ʉkʉmmelela ʉvʉkʉvɨlwa.”

30 ɄYɨɨsʉ akambʉʉtsa akata, “Ɨlitaawa lyako veeve veeni?” Akaanda akata, “Neene Legioni.” Aandile ewo ʉlwakʉva imepo imbiivi tsyale nyongosu mu mwene. 31 Imepo imbiivi tsilya, tsikava tsikʉnsiima ʉYɨɨsʉ ʉkʉta aleke ʉkʉtsihɨlɨka kʉ lʉgadʉtso lwa miino.

32 Ʉnsɨkɨ ʉgwa lyalepwo ɨlipʉga livaha lya ngʉbe mu kɨdugala, lɨlɨkʉdɨɨmwa. Pwʉ imepo imbiivi tsilya, tsikansiima ʉYɨɨsʉ ʉkʉta, atsitavʉle tsiingile mu ngʉbe. Pwʉ akatsitavʉla. 33 Imepo imbiivi tsikahʉma mu nʼgati mu muunu ʉlya, tsikiingila mu ngʉbe. Pwʉ ingʉbe tsyoni tsikiika tsinyila mu lʉgenge, tsikɨtaaga mu nyanza, tsikadwiviila.

34 Avadɨɨmi va ngʉbe wʉ valɨweene ɨlyo, vakanyila, vakalʉta kʉ vʉtsenge na kʉ matsumbe, vakava vipanga gooni ʉgwʉ vaagaweene. 35 Avaanu ʉwʉ vaapʉliike vakalʉta kwilola ɨkyʉ kɨvombiike. Wʉ vasiike ʉpwʉ aalepwo ʉYɨɨsʉ, vakambona ʉmuunu ʉvɨ tsihʉmile imepo imbiivi, ataamile pa silʉnde sya Yɨɨsʉ, aswalile vʉnonu, ikange alɨ nʉ lʉhala lwa mwene lwoni. Pwʉ lʉkaviitsila ʉlʉdwado. 36 Avaanu ʉwʉ vaagaweene ʉgwʉ aagavombile ʉYɨɨsʉ, vakavavʉʉla avaanu avange ʉmwʉ ʉYɨɨsʉ akamponehiitse ʉnya mepo imbiivi. 37 Pwʉ avaanu vooni va kɨlʉnga kya Vagelasi, lʉkaviitsila ʉlʉdwado. Pwʉ vakansiima ʉkʉta ahege kʉ veene. ɄYɨɨsʉ akiingila mu waato, akahega akalʉta.

38 ɄYɨɨsʉ wʉ ihega, ʉmuunu ʉlya ʉvɨ tsyahʉmile imepo imbiivi, akansiima ʉYɨɨsʉ ʉkʉta valʉtage vooni. Ʉmwene ʉYɨɨsʉ naamwɨdɨkɨle, akata, 39 “Vujaga kʉ miinyo, ʉkavavʉʉle avaanu ʉgwʉ ʉNgʉlʉve akʉvombye.” Pwʉ ʉmuunu ʉlya akahega palya, akalʉta mu vʉtsenge. Ʉkwa akava ipanga mu vʉtsenge wooni, ʉgwʉ ʉYɨɨsʉ ambombye.

ɄYɨɨsʉ iponia ʉnʼdala nʉ kʉtsʉʉsa ʉmwalɨve Yailo

(Mataayo 9:18-26; Maliko 5:21-43)

40 ɄYɨɨsʉ wʉ akiliwiike ɨmwambo ɨjyɨnge, akʉʉpɨlɨlwa kʉ lʉhekelo nɨ kɨpʉga ɨkɨvaha kya vaanu, ʉlwakʉva vaampʉlɨkɨlaga. 41 Baaho, pwʉ akiitsa ʉmuunu mpamato, ʉvɨ aatambʉlwagwa Yailo. Ʉmuunu ʉlya aale nninie va vavaha va lisinagogi. Akalʉta akɨtaaga pa silʉnde sya Yɨɨsʉ, akansiima pakʉta abɨhe kʉ nyumba jya mwene, 42 ʉlwakʉva ʉmwalɨve ʉva myaka kɨtsigo na gɨvɨlɨ (12), ʉvɨ aale lʉdɨɨga kwa dadaaje, gwapʉʉgaga.

Pwʉ ʉYɨɨsʉ akava ilʉta kʉ nyumba jya Yailo. Wʉ alɨ mu nzɨla, avaanu vongosu ʉwʉ vaale paninie nʉ mwene, vakava vikʉmʼbanyiliitsa. 43 Na mu kɨpʉga kɨlya, aalemwo ʉnʼdala ʉvɨ aale kwimali kʉ myaka kɨtsigo na gɨvɨlɨ. Ʉnʼdala ʉjwa aamalile ɨkyʉma kya mwene kyoni kʉ vaganga. Napeene, nakʉli ʉvɨ aamponiitse.

44 Pwʉ ʉnʼdala ʉlya akabɨha kʉnsana gwa Yɨɨsʉ, akaabaasa ʉvʉsivilo wa nsabwa gwa mwene, baaho akapona ʉvʉtamu wa mwene wa limali. 45 ɄYɨɨsʉ akavʉʉtsa, “Veeni ʉvannyabaasiitse?” Avaanu vooni vakabeela. Pwʉ ʉPetulo akambʉʉla ʉYɨɨsʉ akata, “Gwe Mbaha, avaanu vongosu siitso vakʉtsʉngʉtye, vikʉkʉbanyilitsa!” 46 Napeene, ʉYɨɨsʉ akata, “Pwale ʉmuunu ʉvannyabaasiitse, ʉlwakʉva mu nʼgati mwane, ndikɨvona ʉkʉta amaka gahʉmile mwane gamponiitse ʉmuunu.” 47 Ʉnʼdala ʉlya wʉ alɨweene ʉkʉta ʉYɨɨsʉ alʉmanyile, akalʉta kʉnʉ itetema. Akasugama pavʉlongolo pa mwene, akambʉʉla pamiiho ga vaanu vooni ɨkyʉ kyambɨɨkile amwabaase, ikange nʉ mwʉ aaponie ngʼaningʼaani. 48 ɄYɨɨsʉ akambʉʉla akata, “Mwalɨvango, ʉNgʉlʉve akʉponiitse kʉ nzɨla jya lwɨdɨko lwako. Bɨhaga nʉ lʉnotsehetso!”

49 Lola, ʉYɨɨsʉ wʉ itsova, akiitsa ʉmuunu ʉkʉhʉma kʉ nyumba jya Yailo, ʉmbaha ʉlya va lisinagogi, akata, “Ʉmwalɨvo atʉlekile, leka ʉkʉnʼgatatsa ʉMmanyisi.” 50 Napeene, ʉYɨɨsʉ wʉ apʉliike ɨlyo, akambʉʉla ʉYailo akata, “Ʉve ʉladwadaga, apeene ʉnnyɨdɨkage ʉne. Ʉmwalɨvo jiiva mwʉmi.”

51 ɄYɨɨsʉ wʉ asiike kʉ nyumba ɨjya Yailo, akavabeetsa avaanu avange ʉkwingila paninie nʉ mwene, akavatavʉla viingile ʉPetulo, ʉYohana, ʉYakobo, ʉdadaaje nʉ vanyina va mmɨnza ʉlya.

52 Avaanu vooni ʉwʉ vaalepwo palya, vakava vilɨla. ɄYɨɨsʉ akavavʉʉla akata, “Mwɨlekelwe ʉkʉlɨla! Ʉmwana ʉjʉ naswili, agoneelye itʉlʉ.” 53 Avaanu valya vakatengʉla ʉkʉmmeka ʉYɨɨsʉ, pakʉva vaalʉmanyile ʉkʉta ʉmmɨnza ʉlya asue.

54 ɄYɨɨsʉ, akamwibata ɨkɨvoko ʉmmɨnza ʉlya, akɨɨlanga kʉ limenyu ɨlivaha akata, “Gwe mwana, sisimuka!” 55 Ʉnsɨkɨ gʉʉgwa, ʉmmɨnza ʉlya, ʉwʉʉmi wa mwene vʉkakilivuka, akasisimuka. ɄYɨɨsʉ akata vampe ɨkyakʉlya. 56 Avahotsi va mwene vakadega siitso. Pwʉ ʉYɨɨsʉ akavalagɨla ʉkʉta valampangɨlaga ʉmuunu ʉvaveetsaga ɨkulongwi ɨjyo.