11
Bɩnɩ dɩm Mɛdɩ tu Dariusi sɩŋɩ sɩ o di paarɩ tɩn, mʋ amʋ dɛɛn kuri sɩ a zɩgɩ Misɛɛlɩ kwaga nɩ sɩ a pa o na dam.»Tɩɩnɩ dɩle pwa bam jɩgɩ daanɩ
Malɛka kam ta ma ta ka wɩ:
2 «Amʋ laan wʋ́ pa n lwarɩ kʋlʋ na yɩ cɩga tɩn. Pwa batɔ daa ta wʋ́ zaŋɩ ba di Pɛrsɩ paarɩ dɩm. Bantʋ paarɩ dim maŋa kam na kɛ, bana tu wʋm wʋ́ ba o joŋi paarɩ. Oó tiini o taa yɩ nadum o dwe o donnǝ bam. O nan na mɛ o jɩjɩgɩrʋ tɩm o na dam o ti, oó ciŋi nɔɔna maama sɩ ba kɩ najara dɩ Grɛkɩ paarɩ laŋa kam. 3 Pa-dɩdɛɛrʋ laan maa wʋ́ zaŋɩ yɩ o jɩgɩ paarɩ o di dɩ dam-fɔrɔ. O nan wʋ́ taa kɩ te maama o na lagɩ tɩn mʋ. 4 O paarɩ dɩm na yɔɔrɩ dɩ jǝni, dɩ wʋ́ da dɩ ti mʋ. Ba maa wʋ́ pɔɔrɩ o paarɩ dɩm kuni bɩna mʋ sɩ dɩ jagɩ dɩ yi tɩga baŋa sapala yana yam maama nɩ. O biə nan bá di ba ko paarɩ dɩm, sɩ dɩ lagɩ dɩ gɔ mʋ pa nɔn-gɛ di-dɩ. Paarɩ dɩm na pɔɔrɩ kʋntʋ, dɩ nan daa bá taa jɩgɩ dayigə dam dɩm doŋ.
5 Jagwiə seeni pɛ wʋma maa wʋ́ tiini o na dam. O jar-kərə yigǝ tiinǝ bam dɩdʋa dɩ daa wʋ́ taa dana o dwe‑o, pa o vu o joŋi o tɩtɩ paarɩ o taa di dɩ dam-fɔrɔ. 6 Bɩna yale nan na kɛ ya kɩ da, pwa bale bam wʋ́ kɩ ni-mɔrɔ daanɩ. Jagwiə baŋa pɛ wʋm bukɔ wʋ́ zʋ jazɩm baŋa pɛ wʋmb, sɩ kʋ pa ba ni-mɔrɔ dɩm kwaarɩ lanyɩranɩ. Bukɔ wʋm dam nan bá daanɩ, yɩ o barʋ dɩ paarɩ dam ti. Ba maa wʋ́ gʋ bukɔ wʋm, dɩ balʋ na zən‑o tɩn, dɩ o barʋ wʋm, dɩ o bu wʋm dɩ.
7 Maŋa kam kʋntʋ nɩ, bukɔ wʋm yɩra nɔɔnʋ dɩdʋa wʋ́ ləri o ko yuu nɩ o taa te jagwiə seeni paarɩ dɩm. Kʋ tu nan wʋ́ kɩ najara dɩ jazɩm seeni pɛ wʋm dɩ o jar-kərə bam mʋ, yɩ o daarɩ o zʋ o tɩʋ dam je sɩm o di‑o najara yam wʋnɩ. 8 Kʋ kwaga nɩ, oó vrɩ jazɩm seeni pɛ wʋm tɩʋ jwǝnǝ, dɩ ba səbu-sɩŋa zɩla, dɩ səbu-poŋo zɩla o ja o vu o tiŋi o tɩtɩ tɩʋ Ezipi nɩ. Kʋ maa wʋ́ kɩ bɩna zanzan sɩ o daa bʋŋɩ sɩ o kɩ najara dɩ jazɩm seeni pɛ wʋm. 9 Kʋntʋ kwaga nɩ, jazɩm seeni pɛ wʋm dɩ wʋ́ zaŋɩ o vu o zaŋɩ najara dɩ jagwiə seeni pɛ wʋm. Ba nan wʋ́ fɩ‑o sɩ o pipiri o joori sɔŋɔ. 10 Jazɩm seeni pɛ wʋm bu-baara laan wʋ́ kɩ ba tɩtɩ ba kɩ daanɩ ba la jar-kərə kɔgɔ zanzan, sɩ ba kɩ najara dɩ jagwiə seeni pɛ wʋm. Ba kɔgɔ kʋm wʋ́ yɔɔrɩ ba magɩ najara taa ba vu ba yi jagwiə seeni tɩʋ dam je sɩm.
11 Jagwiə seeni pɛ wʋm wʋ́ nuŋi dɩ banɩ sɩ o kɩ najara dɩ jazɩm seeni pɛ wʋm dɩ o kɔ-fɔrɔ kʋm. O maa wʋ́ wanɩ-ba o di. 12 Jagwiə seeni pɛ wʋm na nɛ wɔnɔ kʋntʋ, o laan wʋ́ tiini o brɩ o tɩtɩ. Oó gʋ o dʋna mʋrrʋ zanzan, yɩ o dam nan bá daanɩ. 13 Jazɩm seeni pɛ wʋm wʋ́ joori o la jar-kərə kɔgɔ na daga kʋ dwe dayigə kɔgɔ kʋm o kɩ daanɩ mʋ. Kʋ na wʋra kʋ wʋra, oó pa o kɔ-fɔrɔ kʋm kʋntʋ nuŋi dɩ ba najara zɩla zanzan, pa ba yɔɔrɩ yigə ba taa magɩ najara ba veǝ.
14 Maŋa kam kʋntʋ nɩ, nɔɔna zanzan wʋ́ nuŋi jagwiə seeni pɛ wʋm kwaga nɩ. Nmʋ tɩtɩ nɔɔna bam wʋnɩ nɔɔn-balwaarʋ dɩ wʋ́ kwaanɩ sɩ ba jɩgɩ dɩd-o, ba na lagɩ ba pa vɩɩra yam kɩ tɩn ŋwaanɩ. Ba nan wʋ́ ga kʋ ŋwa. 15 Jazɩm seeni pɛ wʋm dɩ o jar-kərə kɔgɔ kʋm laan wʋ́ ba ba kaagɩ tɩʋ kʋm dam je sɩdonnǝ ba pu, yɩ ba daarɩ ba wanɩ-kʋ ba di. Jagwiə seeni jar-kərə bam daa bá wanɩ-ba ba zəli, ba na maŋɩ ba yɩ babɛ te dɩ. 16 Jazɩm seeni pɛ wʋm wʋ́ taa tʋŋɩ o fra mʋ, yɩ ba bá wan‑o ba cɩ. O ta wʋ́ vu o yi tɩ-ŋʋŋa kam yɩ dam wʋ o jɩŋa nɩ sɩ o cɔgɩ-ka. 17 O wʋbʋŋa wʋ́ ja sɩ o tɔgɩ dɩ o jar-kərə bam maama o ba o kɩ ni-mɔrɔ dɩ jagwiə seeni pɛ wʋm. O brɩ oó kwe o bukɔ o pa pɛ wʋm kʋntʋ, sɩ o wanɩ o na cwǝŋǝ o tɔgɩ da o cɔgɩ jagwiə seeni paarɩ laŋa kam. O wʋbʋŋa nan bá sɩɩnɩ ya maŋɩ daanɩ.
18 Kʋ kwaga nɩ, jazɩm seeni pɛ wʋm wʋ́ vu o zaŋɩ najara dɩ dwi tiinə balʋ na zʋʋrɩ nɩnɩʋ ni nɩ tɩn mʋ. O maa wʋ́ wanɩ ba zanzan o di. Dwi-gɛ dɩdɛɛrʋ wʋdoŋ nan mʋ lagɩ o zaŋɩ o baŋa nɩ o pa o tɩɩra yam je, sɩ cavɩɩra joori ya ja-o. 19 O laan maa wʋ́ pipiri sɩ o joori o vu o tɩtɩ tɩʋ kʋm o səgi o dam je sɩm nɩ. O na veǝ, oó cɔɔlɩ o tʋ tɩga nɩ o je, yɩ nɔɔn-nɔɔnʋ daa bá ni o ŋwa.
20 Wʋlʋ na wʋ́ saŋɩ o kwaga o ji jazɩm seeni tɩʋ kʋm pɛ tɩn dɩ laan wʋ́ tʋŋɩ lampo-joŋnu sɩ o fɩn nɔɔna o la səbu, sɩ o paarɩ taa jɩgɩ nɩnwaŋa lanyɩranɩ. O dɩ nan bá daanɩ. Oó ba o tɩ lɩla mʋ, yɩ kʋ daɩ najara wʋnɩ naa vuvugə baŋa nɩ.
21 Nɔn-yɔɔ wʋlʋ kuri na daɩ paarɩ dwi tɩn mʋ laan wʋ́ ji jazɩm seeni tɩʋ kʋm pɛ o ləri wʋdoŋ wʋm yuu nɩ. Wʋntʋ wʋ́ kwe swan dɩ ni-sʋnɩ mʋ o da o ba o vrɩ paarɩ dɩm o pa o tɩtɩ. 22 O nan wʋ́ yɔɔrɩ o cɔgɩ jar-kərə balʋ maama na wʋ́ jɩgɩ dɩd-o tɩn mʋ, dɩ Wɛ kaanɩm yigə tu wʋm dɩ. 23 O ta wʋ́ kɩ ni-mɔrɔ dɩ tɩɩnɩ dɩdonnǝ, yɩ kʋ yɩ swan mʋ o kɩ sɩ o ma o ganɩ-ba. O dam dɩm wʋ́ fɔgɩ dɩ taa daga, yɩ balʋ na wʋ o kwaga nɩ tɩn dɩ yɩ fɩnfɩɩn yɩranɩ. 24 O maa wʋ́ da o zaŋɩ tɩɩnɩ dɩlʋ jɩjɩgɩrʋ na tiini tɩ daga tɩn baŋa nɩ o zaŋɩ najara dɩ ba sɩ o vrɩ ba wǝǝnu. O kwə dɛɛn wʋ wanɩ o kǝm dɩm kʋntʋ doŋ ba kɩ. O maa wʋ́ pɔɔrɩ jɩjɩgɩrʋ dɩ zɩla yalʋ o na vrɩ tɩn o pa o kwaga tɔgɩna bam. O ta wʋ́ kɩ o wʋbʋŋa nɩ sɩ o cɔgɩ tɩɩnɩ dɩdonnǝ dam je sɩm. O kənə yam kʋntʋ nan bá daanɩ sɩ ya ti.
25 Pɛ wʋm wʋ́ tiini o na baarɩ sɩ o la kɔgɔ zanzan o kɩ daanɩ sɩ ba vu ba kɩ najara dɩ jagwiə seeni pɛ wʋm. Wʋntʋ dɩ nan wʋ́ la jar-kərə kɔgɔ kʋlʋ na tiini kʋ dana kʋ gaalɩ tɩn. Dɩ kʋ dɩ, jagwiə seeni pɛ wʋm bá wanɩ o dʋnʋ wʋm, nɔɔna na wʋ́ baarɩ o kwaga nɩ tɩn ŋwaanɩ. 26 Kʋ nan yɩ o tɩtɩ sɔŋɔ tiinə mʋ lagɩ ba dɩ‑o tɩga nɩ. O jar-kərə bam zanzan wʋ́ tɩ najara wʋnɩ, yɩ o kɔgɔ kʋm maama ba kʋ je. 27 Pwa bale bantʋ wʋ́ jǝni daanɩ sɩ ba taa lara. Ba nan bá taa jɩgɩ wʋbʋŋ-laarʋ ba paɩ daanɩ. Baá taa jɩgɩ daanɩ ba fɔ vwan sɩ lwarɩm laan ba. Ba kənə yam nan bá ja kuri, bɛŋwaanɩ, ba kweelim maŋa kam maŋɩ sɩ ka yi mʋ. 28 Jazɩm seeni pɛ wʋm wʋ́ zaŋɩ o taa maa joori o tɩtɩ tɩʋ kʋm dɩ jɩjɩgɩrʋ tɩlʋ maama o na vrɩ tɩn. O ta na wʋ cwǝŋǝ nɩ, o wʋbʋŋa wʋ́ ja sɩ o cɔgɩ Wɛ nɔɔna bam na tɔgɩ cwǝŋǝ kalʋ ba zuli Wɛ tɩn. O maa wʋ́ yɔɔrɩ o tʋŋɩ o fra mʋ ba baŋa nɩ, sɩ o laan kɛ o vu o yi o tɩʋ kʋm.
29 Maŋa kam na yi ka ti, jazɩm seeni pɛ wʋm wʋ́ joori o vu sɩ o kɩ najara dɩ jagwiə seeni tɩʋ kʋm. Wǝǝnu nan daa bá kɩ lanyɩranɩ tɩ pa‑o nɩ dayigə najara yam na kɩ te tɩn. 30 Nɔɔna wʋ́ zɩgɩ wa-zʋʋrɩ seenic ba tɔgɩ nɩnɩʋ kʋm baŋa dɩ nabwǝǝru ba ba sɩ ba kɩ najara dɩd-o. Kʋntʋ wʋ́ pa o fʋm, yɩ o titwəni sɩ o joori sɔŋɔ. O ta na wʋ cwǝŋǝ nɩ o ve tɩn, o laan wʋ́ kwe o ban-zɔŋɔ kʋm o daŋɩ Wɛ nɔɔna bam yuu nɩ mʋ, sɩ o pa kʋ cɛ ba yɩra nɩ. Kʋ daarɩ balʋ na vɩn sɩ ba tɔgɩ Wɛ cwǝŋǝ kam tɩn mʋ o yigə wʋ́ taa wʋ ba wʋnɩ. 31 O jar-kərə bam wʋ́ zaŋɩ ba zʋ Wɛ diga kam dɩ ka dam je sɩm sɩ ba cɔgɩ-ka. Baá cɩ nɔɔna sɩ ba daa yɩ taa kɩ dɛ maama kaanɩm dɩm da, yɩ ba daarɩ ba kwe wo-zɔɔnɩ dɩlʋ na cɔgɩ Wɛ yɩrɩ tɩn ba zɩgɩ Wɛ digə kam nɩ. 32 Pɛ wʋm wʋ́ kwe ni-sʋnɩ mʋ o sʋgɩ balʋ na nuŋi Wɛ kwaga nɩ tɩn o kɩ o yɩra nɩ. Kʋ nan na yɩ balʋ na kɩ ba cɩga dɩ ba Wɛ tɩn, ba bá sɛ ba pa‑o.
33 Yi-pʋrɩ-nyɩna bam wʋ́ taa brɩ nɔɔna zanzan sɩ ba lwarɩ yǝno cwǝŋǝ. Kʋ nan na yi yigə, baá pa kʋ cɛ bantʋ yɩra nɩ. Ba badonnǝ wʋ́ tɩ najara wʋnɩ, yɩ ba zwɛ ba badaara dɩ mim. Ba ta wʋ́ zi ba badonnǝ ba vɔ, yɩ ba vrɩ badonnǝ jɩjɩgɩrʋ ba daarɩ-ba. 34 Wɛ nɔɔna bam na zʋ cam dɩm kʋntʋ wʋnɩ, baá na zǝnǝ fɩnfɩɩn yɩranɩ mʋ. Balʋ na wʋ́ ba sɩ ba wǝli ba wʋnɩ tɩn nan wʋ́ taa yɩ niǝ yale yale tiinə. 35 Yi-pʋrɩ-nyɩna bam badonnǝ wʋ́ tʋ ba yaara yam ŋwaanɩ. Wɛ nan wʋ́ tɔgɩ kʋ baŋa nɩ DƖ fɔgɩ DƖ kwɛ DƖ nɔɔna bam sɩ ba taa lana jasɩ sɩ kʋ vu kʋ yi kweelim maŋa kam. Bɛŋwaanɩ, kweelim maŋa kam ta lagɩ ka yi mʋ.
36 Jazɩm seeni tɩʋ pɛ wʋm lagɩ o tʋŋɩ o fra mʋ. Oó taa zǝŋi o tɩtɩ wɛɛnɩ, yɩ o daarɩ o brɩ o tɩtɩ o wɩ o dwe Wɛ dwi maama. O ta wʋ́ ta wo-zɔɔna o cɔgɩ Wɛ dɩlʋ yɩranɩ na yɩ Wɛ cɩga cɩga tɩn yɩrɩ. O nan wʋ́ na cwǝŋǝ sɩ o kɩ kʋntʋ sɩ kʋ vu kʋ yi maŋa kalʋ Wɛ ban-lʋm dɩm na wʋ́ kɩ kʋ ti tɩn. Wɛ nan wʋ́ sɩɩnɩ DƖ kɩ sɩ kʋ su DƖ na bʋŋɩ sɩ DƖ kɩ te tɩn mʋ. 37 Pɛ wʋm yigə bá taa wʋ o nabaara wa yam wʋnɩ, dɩ jwəm dɩlʋ kaana na soe sɩ ba zuli tɩn wʋnɩ. O maŋɩ o bá nii Wɛ dɩ Wɛ sɩ dɩ taa jɩgɩ kuri dɩ pa‑o. O nan wʋ́ taa brɩ o tɩtɩ nɩ wʋntʋ mʋ dwe wa yam maama. 38 O nan wʋ́ yagɩ wa yantʋ yam, yɩ o ləri o kwe Wɛ dɩlʋ na nii dam je tɩn mʋ o taa zulə. O nabaara dɛɛn nan yǝri Wɛ dɩm kʋntʋ. O maa wʋ́ kwe səbu-sɩŋa, dɩ səbu-poŋo, dɩ kandwa-ŋʋna, dɩ pɛɛra yalʋ na tiini ya kɩ səbu tɩn o pa-kʋ. 39 Dwi-gɛ tiinə wɛ dɩntʋ wʋ́ zən‑o sɩ o kɩ najara o vrɩ o dʋna dam je sɩm. Balʋ maama na sɛ ba pa‑o, oó zuli bantʋ lanyɩranɩ. O ta wʋ́ pa ba taa nii nɔɔna zanzan baŋa nɩ, yɩ o daarɩ o kwe tɩga kalʋ o na vrɩ o dʋna tee nɩ tɩn o pɔɔrɩ o pa-ba.
40 Kweelim maŋa na yiǝ, jagwiə seeni pɛ wʋm wʋ́ nuŋi o kɩ najara dɩd-o. Jazɩm seeni pɛ wʋm maa wʋ́ ja jar-kərə kɔgɔ zanzan sɩ o vu o jeer-o dɩ dam. Ba badonnǝ wʋ́ taa dɔgɩ siseŋ-nɔɔna baŋa nɩ, yɩ badonnǝ wʋ sise-tərikooru yuu nɩ, Kʋ daarɩ badonnǝ yɛ nabwǝǝru ba veǝ. O laan wʋ́ vu o zaŋɩ najara tɩɩnɩ zanzan baŋa nɩ, pa o coori-ba nɩ na-fara na coori wǝǝnu te tɩn. 41 O ta wʋ́ ja najara o vu o yi tɩ-ŋʋŋa kam, yɩ o daarɩ o pa nɔɔna mʋrrʋ zanzan tʋ najara yam wʋnɩ. Sɩ kʋ na yɩ Edɔm, dɩ Moabɩ, dɩ Amɔn provɛnsɩ dɩlʋ ta na daarɩ tɩn, tɩɩnɩ dɩm kʋntʋ wʋ́ lu o jɩŋa nɩ. 42 O dam dɩm wʋ́ jagɩ dɩ yi tɩɩnɩ zanzan mʋ, yɩ Ezipi tɩʋ kʋm tɩtɩ dɩ bá lu o jɩŋa nɩ. 43 O maa wʋ́ joŋi Ezipi tiinə səbu-sɩŋa kam, dɩ ba səbu-poŋo tɩm, dɩ ba lʋnnɩ zɩla maama o taa te, yɩ o daarɩ o pa Libi tɩʋ kʋm dɩ Kusi tɩʋ kʋm taa wʋ o dam kuri nɩ. 44 Kwǝrǝ nan wʋ́ nuŋi wa-puli seeni dɩ jazɩm seeni ka ba pa o fʋm ka ŋwaanɩ. O maa wʋ́ kwe o ban-lʋm dɩm o zaŋɩ o nuŋi mʋ sɩ o taa cɔgɩ nɔɔna zanzan fasɩ. 45 Kʋ kwaga nɩ, oó vu o cwi o paarɩ nɩnwaŋa vwə yam na-fara kʋm dɩ Wɛ tɩtɩ piu kʋlʋ na yɩ lanyɩranɩ fasɩ tɩn tɩtarɩ laŋa nɩ mʋ. Kʋ nan na yɩ te tɩn, tʋʋnɩ wʋ́ ba dɩ yi‑o, yɩ nɔɔn-nɔɔnʋ tǝrǝ o na wʋ́ wanɩ o zən‑o.»