Abimelɛkɩ yɩra taanɩ
9
Zidɩɔna bu Abimelɛkɩ dɛɛn ma vu Sishɛm. O nabanna maama dɛɛn wʋ daanɩ mʋ. O ma ta dɩ o nu wʋm cʋrrʋ tɩm maama o wɩ: 2 «Ve-na á ta Sishɛm tiinə nakwa bam maama nɩ: ‹Kɔɔ mʋ gara? Zidɩɔn biə fusɩrpɛ bam maama na nii á baŋa nɩ mʋ gara, naa nɔɔnʋ dɩdʋa na nii abam baŋa nɩ mʋ gara?› Yɩ swe-na nɩ: amʋ dɩ abam yɩ jana dɩdaanɩ yɩra dɩdʋa mʋ.»3 O nabanna bam dɛɛn ma vu ba jeeri Sishɛm nakwa bam dɩdaanɩ taanɩ dɩm kʋntʋ. Ba maama ma bʋŋɩ ba ja sɩ ba tɔgɩ o kwaga, bɛŋwaanɩ Abimelɛkɩ yɩ ba cʋrʋ mʋ. 4 Ba ma lɩ səbu-poŋo səbu-dala fusɩrpɛ Baal-Beriti digə kam nɩ ba pa‑o. Abimelɛkɩ ma kwe səbu kʋm o ma ŋwɩ nɔn-yɔɔrʋ tɩdonnǝ sɩ ba taa tɔgɩ o kwaga. 5 O dɛɛn ma vu Ofera tɩʋ kʋm o zʋ o ko sɔŋɔ. O ma ja o cʋrrʋ tɩm fusɩrpɛ na yɩ Zidɩɔn biə tɩn o daŋɩ pulɔrɔ baŋa nɩ, yɩ o gʋ ba maama. Zidɩɔn jɩŋa-bu Zʋatam ma duri o səgi pa wʋntʋ yɩranɩ lu o jɩŋa nɩ. 6 Sishɛm tiinə bam maama dɩdaanɩ Bɛtɩ-Millo tiinə bam laan ma jeeri daanɩ tiu kʋm na wʋ Sishɛm nɩ tɩn kuri nɩ ba tiŋi Abimelɛkɩ paarɩ.
7 Zʋatam dɛɛn ma ni kʋlʋ maama na kɩ tɩn. O ma vu o zɩgɩ Gerizim piu kʋm yuu nɩ, yɩ o tiini o kaasɩ o wɩ:
«Sishɛm tiinə bam, cəgi-na a taanɩ dɩntʋ, sɩ Wɛ dɩ wanɩ DƖ cəgi abam taanɩ. 8 A sɩnswala kampo! Tweeru dɛɛn mʋ beeri wʋlʋ na wʋ́ di paarɩ dɩ baŋa nɩ tɩn. Dɩ ma ta Olivi tiu kʋm dɩ wɩ: ‹Ta n di paarɩ dɩ́ baŋa nɩ.› 9 Olivi tiu kʋm ma ləri-dɩ kʋ wɩ: ‹Amʋ nugə kam yǝni ka pa wa dɩdaanɩ nabiinǝ maama mʋ na zulə lanyɩranɩ. A bá yagɩ a nugə kam tɩtʋŋa sɩ a ja a nɛ a ba a taa zuulə tweeru dɩdonnǝ dɩm baŋa nɩ.›
10 Tweeru tɩm daa ma vu kapʋrʋ tee nɩ dɩ wɩ: ‹Ba n ta n nii dɩ́ baŋa nɩ.› 11 Kapʋrʋ kʋm dɩ ma ləri-dɩ kʋ wɩ: ‹Amʋ biə bam na jɩgɩ sʋnnɩ dɩdaanɩ ywəəni te tɩn, a bá yagɩ-ba sɩ a ja a nɛ a ba a taa zuulə tweeru dɩdonnǝ dɩm baŋa nɩ.›
12 Tweeru tɩm daa ma vu vinyə tiu kʋm te dɩ ta wɩ: ‹Ba n ta n di paarɩ dɩ́ baŋa nɩ.› 13 vinyə tiu kʋm ma ta kʋ wɩ: ‹Amʋ biə bam na kɩ sana balʋ tɩn yǝni ba jaanɩ wʋpolo mʋ ba tui wa dɩdaanɩ nabiinǝ tɩtarɩ nɩ. A bá yagɩ kʋntʋ tɩtʋŋa sɩ a daarɩ a ja a nɛ a ba a taa zuulə tweeru dɩdonnǝ dɩm baŋa nɩ.›
14 Tweeru tɩm maama laan ma ga ga dɩ ta sabar-mangwələ dɩ wɩ: ‹Ba n ta n di paarɩ dɩ́ baŋa nɩ.› 15 Sabar-mangwələ kam dɛɛn ma ta tweeru tɩm ka wɩ: ‹Á wʋbʋŋa na sɩɩnɩ ya ja sɩ á kuri-nɩ sɩ a ji á pɛ, nan ba-na á dalɩ amʋ woro kʋm nɩ. Kʋ nan na daɩ kʋntʋ, amʋ wʋ́ pa mim nuŋi sabar-mangwələ kam nɩ ka zwɛ Liban Sɛdrɩ tweeru tɩm maama!›
16 Tɔ. Abam na kuri Abimelɛkɩ sɩ o ji á pɛ tɩn, á tɔgɩ wʋbʋŋ-laarʋ dɩ cɩga cwǝŋǝ mʋ na? Abam ta kɩ tɩntʋ sɩ á ma á zuli Zidɩɔn dɩdaanɩ o sɔŋɔ tiinə mʋ na? Abam na kɩ te tɩntʋ tɩn maŋɩ dɩ o tɩtʋŋa yam na yɩ te tɩn na? 17 Kʋ na yɩ amʋ ko Zidɩɔn, wʋntʋ tiini o frɩ o tɩtɩ á ŋwaanɩ zanzan. O dɛɛn tʋŋɩ o dʋlɩ o ŋwɩa mʋ o yagɩ, sɩ o joŋi abam o yagɩ Madɩan tiinə bam jɩŋa nɩ. 18 Abam nan kɩ bɛɛ mʋ á pa amʋ ko sɔŋɔ kʋm zɩm dɛ dɩntʋ nɩ? Á zaŋɩ á gʋ o biə fusɩrpɛ mʋ pulɔrɔ baŋa nɩ, yɩ á laan kuri o gamba-kana kam bu Abimelɛkɩ sɩ o taa yɩ Sishɛm maama Pɛ, o na yɩ á cʋrʋ tɩn ŋwaanɩ. 19 Kʋ nan na yɩ wʋbʋŋ-laarʋ dɩ cɩga baŋa nɩ mʋ á tɔgɩ á kɩ tɩntʋ á pa Zidɩɔn dɩdaanɩ o sɔŋɔ tiinə bam zɩm dɛ dɩm dɩntʋ nɩ, Wɛ wʋ́ pa á ni ywəəni Abimelɛkɩ ŋwaanɩ. O dɩ nan wʋ́ na wʋpolo abam ŋwaanɩ. 20 Kʋ nan daa na daɩ kʋntʋ, sɩ mim nuŋi Abimelɛkɩ yɩra nɩ dɩ zwɛ Sishɛm tiinə nakwa bam dɩdaanɩ Bɛtɩ-Millo tiinə bam kulə! Mim ta maa wʋ́ nuŋi Sishɛm dɩdaanɩ Bɛtɩ-Millo tiinə bam dɩ yɩra nɩ dɩ zwɛ Abimelɛkɩ kulə!»
21 Zʋatam dɛɛn na tagɩ kʋntʋ o ti tɩn, o ma duri o kɛ. O ma vu o yi Beeri tɩʋ yɩ o zʋʋrɩ dáanɩ, o na kwarɩ fʋʋnɩ dɩ o cʋrʋ Abimelɛkɩ tɩn ŋwaanɩ.
Abimelɛkɩ paarɩ dim
22 Abimelɛkɩ dɛɛn ma di paarɩ Yisɩrayɛlɩ nɩ bɩna yatɔ. 23 Wɛ ma pa ni-ba-ywəŋə zʋ Abimelɛkɩ dɩdaanɩ Sishɛm tiinə nakwa bam tɩtarɩ nɩ. Ba dɛɛn ma lɔ o kwaga nɩ. 24 Kʋntʋ maama kɩ sɩ ba maama mʋ na ba waarɩm, dɩ ba na kɩ kǝm-lɔŋɔ ba gʋ Zidɩɔn biə fusɩrpɛ bam tɩn. Sishɛm tiinə bam ya wǝli Abimelɛkɩ sɩ o gʋ-ba mʋ. 25 Sishɛm tiinə bam na lagɩ sɩ ba cɔgɩ Abimelɛkɩ tɩn, ba yǝni ba pa nɔɔna mʋ vu ba səgi pweeru tɩm seeni. Wʋlʋ maama laan maa na yǝni o tɔgɩ daanɩ sɩ o kɛ, vɩnvɩrna ma nuŋi ba vrɩ-ba. Abimelɛkɩ dɛɛn ma ni kʋlʋ maama na jɩgɩ kʋ kɩ tɩn.
26 Ebɛdɩ bu Gaalɩ dɛɛn ma tɔgɩ dɩdaanɩ o cʋrrʋ tɩm o vu o wʋ Sishɛm nɩ. Sishɛm tiinə nakwa bam maa jɩgɩ o cɩga. 27 Dɛ dɩdwɩ ba maama ma vu ba karɩ sɩ ba gwəri vinyə tiu biə. Ba laan ma kwe-ba ba ma kɩ sana ba jɩgɩ ba nyɔa, yɩ ba daarɩ ba di ywəəni. Ba dɛɛn ta zʋ ba jwəm dɩm digə mʋ ba kɩ candiə sɩ ba zuli-dɩ. Ba na wʋra ba di tɩn, mʋ ba jɩgɩ Abimelɛkɩ ba kɩ ba mwana. 28 Ebɛdɩ bu Gaalɩ dɛɛn ma ta kɔgɔ kʋm o wɩ: «Wɔɔ mʋ yɩ Abimelɛkɩ, sɩ dɩbam Sishɛm tiinə taa tʋŋɩ dɩ́ pa‑o? Wʋntʋ daɩ Zidɩɔn bu mʋ na? O kwaga saŋɩnʋ daɩ Zabulɔn mʋ na? Bɛɛ mʋ yɩ dɩbam Sishɛm biə wʋ́ taa kwarɩ Abimelɛkɩ? Dɩ́ nan maŋɩ sɩ dɩ́ tʋŋɩ dɩ́ pa dɩ́ ko Hamɔɔrɩ mʋ. 29 Nɔn-kɔgɔ kʋntʋ maama ya na zɩgɩ amʋ kwaga nɩ, a yaá zəli Abimelɛkɩ. Amʋ yaá ta nɩ: ‹N na yɩ baarʋ, kɩ n jar-kərə bam n kɩ daanɩ sɩ dɩ́ jeeri!› »
30 Tɩʋ kʋm yuutu Zabulɔn dɛɛn na ni Gaalɩ taanɩ dɩm kʋntʋ tɩn, mʋ o banɩ tiini dɩ zaŋɩ. 31 O ma səgi o tʋŋɩ nɔɔna Abimelɛkɩ tee nɩb sɩ ba ta nɩ: «Ebɛdɩ bu Gaalɩ dɩdaanɩ o cʋrrʋ mʋ tu ba zʋʋrɩ yo seeni. Ba nan sʋgɩ tɩʋ kʋm maama mʋ pa ba lɔ nmʋ kwaga nɩ. 32 Kʋntʋ tɩn, nmʋ dɩdaanɩ n nɔɔna bam maama kwaanɩ-na á ba tɩtɩɩ nɩ á səgi tɩʋ kʋm pwələ kam nɩ. 33 Tɩga maa na jɩgɩ ka pʋʋra, sɩ á zaŋɩ á da á zʋ tɩʋ kʋm wʋnɩ. Gaalɩ dɩdaanɩ o kɔgɔ kʋm laan maa na nuŋi sɩ ba jeeri abam, á wʋ́ wanɩ á kɩ-ba á na lagɩ te tɩn.»
34 Abimelɛkɩ dɩdaanɩ o jar-kərə bam maama dɛɛn ma nuŋi ba vu ba səgi Sishɛm pwələ kam nɩ. Ba nan ya pɔɔrɩ ba tɩtɩ kuni bɩna mʋ. 35 Tɩga na pʋʋrɩ yɩ ba zaŋɩ mɛ ba ya na səgi tɩn, dɩdaanɩ Gaalɩ nuŋi o zɩgɩ tɩʋ kʋm manco-pɩɩna ni nɩ mʋ. 36 Gaalɩ dɛɛn ma na-ba yɩ o ta Zabulɔn o wɩ: «Nii nɔɔna na zɩgɩ pweeru tɩm seeni ba maa tu yo seeni!» Zabulɔn dɩ ma lǝr-o o wɩ: «Pweeru tɩm luluŋu mʋ nyɩ dɩ nabiinǝ nmʋ yibiyə nɩ.»
37 Gaalɩ daa ma ta o wɩ: «Ba sɩɩnɩ ba yɩ nɔɔna mʋ, yɩ ba zɩgɩ tɩga kam tɩtarɩ seeni ba bɩɩna! Ba kɔgɔ dɩdʋa dɩ ma nuŋi vʋra bam tiu kʋm seeni ba bɩɩna.» 38 Zabulɔn ma ləri o wɩ: «Nmʋ kamun-ŋwɛ dɩm ve yən mʋ? Nmʋ ya taga n su n ni mʋ nɩ: Abimelɛkɩ yɩ wɔɔ mʋ sɩ dɩbam taa tʋŋɩ dɩ́ pa‑o? Nɔɔna bantʋ mʋ n ya n gooni tɩn, laan nan nuŋi n jeeri-ba dɩ najara sɩ dɩ́ nii!»
39 Gaalɩ ma da Sishɛm tiinə bam yigə pa ba nuŋi ba kwaarɩ Abimelɛkɩ dɩdaanɩ najara. 40 Abimelɛkɩ maa zəli-o o pa o duri o yigə nɩ. Gaalɩ nɔɔna zanzan maa pogili ba tʋ ba tɩ tɩ cwəŋə kam ni nɩ da taan ba vu ba kwaarɩ tʋyʋ kʋm ni. 41 Abimelɛkɩ dɛɛn ma maŋɩ Aruma nɩ o zʋʋra. Zabulɔn dɩ ma zəli Gaalɩ dɩdaanɩ o cʋrrʋ tɩm pa ba nuŋi ba daarɩ Sishɛm tɩʋ kʋm.
42 Tɩga na pʋʋrɩ tɩn, Sishɛm tiinə bam nuŋi ba vu pwələ kam nɩ mʋ. Abimelɛkɩ ma lwarɩ kʋ ni nɩ. 43 O dɩ dɛɛn ma kɩ o jar-kərə bam daanɩ, yɩ o pɔɔrɩ-ba kuni bɩtɔ. O ta ma vu o pa ba səgi pwələ kam nɩ yɩ o cəgi Sishɛm tiinə bam. Ba na nuŋi tɩʋ kʋm ni nɩ yɩ o na-ba tɩn, mʋ o zaŋɩ o jeeri-ba dɩ najara. 44 Abimelɛkɩ dɩdaanɩ o kɔgɔ kʋm pʋpwara dɩdʋa mʋ ve ba cɩ tɩʋ kʋm manco-pɩɩnɩ dɩm ba zɩga. Pɔɔrɩm sɩle na daarɩ o jar-kərə bam wʋnɩ tɩn dɩ laan ma duri ba vu pwələ kam nɩ ba jeeri Sishɛm tiinə bam, yɩ ba gʋ-ba. 45 Najara yam kɩ dɛ dɩm kʋntʋ maama nɩ mʋ. Abimelɛkɩ ma kwaanɩ o di tɩʋ kʋm. O ma vaarɩ-kʋ o dɩ tɩga nɩ, yɩ o daarɩ o gʋ kʋ nɔn-biə bam maama. O laan ma kwe yɛ o zɩzagɩ tɩʋ kʋm tɩga kam baŋa je maama nɩ.
46 Tɩʋ kʋm nakwa balʋ na wʋ Sishɛm di-dɩdɔrɔ kʋm wʋnɩ tɩn dɛɛn ma ni kʋ na kɩ te tɩn. Ba ma duri ba zʋ El-Beritɩ di-yuu kʋm wʋnɩ sɩ ba səgi. 47 Abimelɛkɩ ma lwarɩ ba na səgi mɛ tɩn. 48 O ma tɔgɩ dɩdaanɩ o nɔɔna bam maama o vu Salɩmon piu kʋm yuu nɩ. O ma kwe dooru o goni dɛ o daŋɩ o bakalɩ baŋa nɩ, yɩ o ta o nɔɔna bam maama o wɩ: «Kʋlʋ maama á na nɛ amʋ na kɩ tɩn, sɩ á dɩ kɩ kʋntʋ.» 49 Ba maama ma goni tiu nɛ ba zɩŋɩ ba tɔgɩ Abimelɛkɩ kwaga. Ba ma ja-tɩ ba vu di-yuu kʋm təŋə nɩ ba kikili tɩ maama ba yǝri kʋ yɩra nɩ. Ba laan ma zwɛ digə kam, pa nɔɔna balʋ maama na wʋ Sishɛm di-dɩdɔrɔ kʋm wʋnɩ tɩn tɩ nyɔ! Ba yi nɔɔna mʋrʋ, baara dɩdaanɩ kaana maama.
50 Abimelɛkɩ dɛɛn ma vu o kaagɩ Tebezɩ maama o pu, sɩ o wanɩ tɩʋ kʋm kʋntʋ o di. 51 Tɩʋ kʋm nan ya jɩgɩ di-dɩdɔrɔ kʋlʋ na dana tɩn. Nɔɔna bam maama, baara dɩdaanɩ kaana, kʋ wǝli dɩ tɩʋ kʋm nakwa bam maama ma duri ba vu ba zʋ digə kam. Ba ma fɔgɩ ba pɩ ka ni dɩm yɩ ba daarɩ ba di nayuu kʋm baŋa. 52 Abimelɛkɩ ma vu o yi di-dɩdɔrɔ kʋm sɩ o cɔgɩ-kʋ. O na yi kʋ ni dɩm seeni sɩ o zwɛ-kʋ tɩn, 53 kaanɩ wʋdoŋ ma zɩgɩ nayuu kʋm nɩ o dʋlɩ namin-kamunu o dɩ o yuu nɩ o lɔ o yukol-pʋa kam.
54 Abimelɛkɩ ma bəŋi nɔn-dʋŋʋ wʋlʋ na ze o jara-kǝm zɩla yam tɩn o ta dɩd-o nɩ: «Lɩ n sʋ-lɔŋɔ kʋm n ma n gʋ-nɩ, sɩ a ba lagɩ sɩ ba taa tɛ amʋ taanɩ nɩ: Kaanɩ mʋ gʋ-nɩ.» Nɔɔnʋ wʋm dɩ ma sɩɩnɩ o zɔ‑o o gʋ. 55 Yisɩrayɛlɩ tiinə bam na nɛ nɩ ba Pɛ Abimelɛkɩ tɩgɩ tɩn, ba maama ma joori ba vu ba sam.