Pa-farʋ wʋm dɩndwɩa
41
Bɩna yale na kɛ tɩn, Ezipi Pa-farʋ wʋm ma dwɛ dɩndwɩa. O dɩndwɩa dɩm nɩ, o dɛɛn zɩgɩ Ezipi bu-tʋla kam ni nɩ mʋ, ba na bə-ka ba wɩ: ‹Nili› tɩn. 2 O ma nii o na naanɩ dɩrpɛ yɩ dɩ nuŋi bugə kam wʋnɩ. Naanɩ dɩm nugi lanyɩranɩ, yɩ dɩ zɩgɩ bubɛ dɩm ni nɩ dɩ di gaa. 3 Kʋ ma daarɩ yɩ naanɩ dɩrpɛ dɩdonnǝ dɩ daa ma nuŋi bugə kam dɩ ba dɩ zɩgɩ da. Dɩntʋ maa lɔra kʋkwarɩ kʋkwarɩ mʋ. Dɩ maa zɩgɩ na-nunugru tɩm tee nɩ bugə kam bubɛ dɩm nɩ. 4 Na-kʋnkwɛ sɩm laan ma ja naanɩ dɩlʋ na nugi tɩn sɩ di. Pa-farʋ wʋm laan ma puri o yiǝ.5 O dɛɛn daa na guni o pəni sɩ o dɔ tɩn, mʋ o dwɛ dɩndwɩa dɩdoŋ: O dɛɛn nɛ mɩn-yum tɩrpɛ zuu zuu lanyɩranɩ, mʋ yaa pɩgɩlɩ daanɩ kasʋgʋ dɩdʋa baŋa nɩ. 6 O ma daarɩ o na mɩn-zwarʋ tɩrpɛ tɩdonnǝ na nuŋi tɩ wǝli da. Tɩntʋ maa yɩ mɩmɩnɩ mʋ yɩ tɩ kwaarɩ, kagʋa dʋ-viu na nuŋi wa-puli seeni yɩ kʋ jɩgɩ-tɩ kʋ zwɛa tɩn ŋwaanɩ. 7 Mɩn-mɩmɩnɩ sɩm ma ja mɩna yalʋ na bɩga wagɩla wagɩla tɩn ya li nyɔ! Pa-farʋ wʋm ma puri yiǝ, yɩ o maanɩ nɩ kʋ maama yɩ dɩndwɩa mʋ.
8 Tɩga na pʋʋrɩ zɩzɩŋa nɩ tɩn, Pa-farʋ wʋm wʋbʋŋa maa vugimi zanzan. O ma tʋŋɩ o bəŋi Ezipi tɩʋ liri-kərə dɩ ba swan tiinə maama. O dɛɛn ma tʋlɩ o dɩndwɩa yam o brɩ-ba. Ba wʋlʋwʋlʋ maa warɩ ya kuri o ta o brɩ Pɛ wʋm. 9 Dáanɩ mʋ Pɛ sana tu wʋm tagɩ dɩd-o o wɩ: «Amʋ laan guli a ya na maŋɩ sɩ a kɩ te tɩn. 10 Pɛ, nmʋ bam dɛɛn zaŋɩ amʋ dɩ a doŋ tɩntʋŋnʋ wʋlʋ na nii dɩpɛ fɔgɩm tɩn baŋa nɩ mʋ, yɩ n pa ba ja dɩbam bale ba pɩ pɩɩna digə nɩ, n cɩ-tara yigə tu wʋm tee nɩ. 11 Dɛ dɩdwɩ dɩbam dɩdʋa dɩdʋa dɛɛn dwɛ dɩ dɩndwɩa mʋ tɩtɩɩ nɩ, dɩndwɩa maama dɩdaanɩ dɩ kuri mʋ. 12 Ebru tiinə nɔn-dʋŋʋ wʋdoŋ dɩ dɛɛn maa tɔgɩ o wʋ jǝgǝ kam nɩ. Wʋntʋ dɛɛn mʋ tʋŋɩ o paɩ nmʋ cɩ-tara bam yigə tu wʋm. Dɩ́ dɛɛn ma tʋlɩ dɩ́ dɩndwɩa yam dɩ́ brɩ-o, yɩ o daarɩ o maŋɩ ya dɩdʋa dɩdʋa kuri o brɩ dɩbam. 13 Nɔɔnʋ wʋm na brɩ dɩ́ dɩndwɩa yam kuri te tɩn mʋ sɩɩnɩ kʋ kɩ. Nmʋ pɛ a joori a na a tɩtʋŋa yam mʋ, yɩ n daarɩ n pa ba kuuri nɔɔnʋ wʋdoŋ wʋm ba gʋ.»
14 Pa-farʋ wʋm ma pa ni sɩ ba ja Zʋzɛfʋ ba ba o te. Ba dɛɛn ma kɩ lɩla ba ja-o ba nuŋi pɩɩna digə kam nɩ. Ba ma ceeri o yuu, yɩ ba daarɩ ba zʋ-o gwar-laarʋ. Ba laan ma ja-o ba zʋ Pa-farʋ wʋm te. 15 Pa-farʋ wʋm dɛɛn ma ta dɩ Zʋzɛfʋ o wɩ: «Amʋ mʋ dwɛ a dɩndwɩa yɩ nɔɔn-nɔɔnʋ warɩ sɩ o ta dɩ kuri. Amʋ nan ni nɩ nmʋ ye dɩndwɩa kuri n ta n brɩ nɔɔna.» 16 Zʋzɛfʋ ma ləri o wɩ: «Pɛ, amʋ warɩ a ta. Kʋ nan na yɩ Wɛ, dɩntʋ wʋ́ pa nmʋ lərə yalʋ na yɩ cɩga cɩga tɩn.»
17 Pa-farʋ wʋm laan ma ta dɩ Zʋzɛfʋ o wɩ:
«A na dwɛ dɩndwɩa yam tɩn, a nɛ nɩ a zɩgɩ Nili bugə kam bubɛ baŋa nɩ mʋ. 18 Naanɩ dɩrpɛ ma zɩgɩ bugə kam wʋnɩ dɩ nuŋi. Dɩ nugi lanyɩranɩ, yɩ dɩ zɩgɩ dɩ di gaa. 19 Dɩntʋ kwaga nɩ mʋ naanɩ dɩrpɛ dɩ daa nuŋi, dɩ na yɩ na-kʋnkwɛ, yɩ dɩ tiini dɩ ba lana. Amʋ ta wʋ fɔgɩ a na na-kʋnkwɛ sɩm kʋntʋ doŋ Ezipi tɩʋ kʋm maama nɩ. 20 Na-kʋnkwɛ sɩm laan ma ja na-nunugru tɩrpɛ tɩlʋ na loori yigə tɩ nuŋi tɩn sɩ di. 21 Dɩ na di na-nunugru tɩm dɩ ti tɩn, dɩ ba nii dɩ naɩ nɩ dɩ di woŋo. Bɛŋwaanɩ, dɩ ta yɩ na-kʋnkwɛ mʋ, nɩnɛɛnɩ dɩ na maŋɩ dɩ yɩ te tɩn. A laan ma puri a yiǝ. 22 Amʋ daa ma dwɛ a na mɩn-yum tɩrpɛ, tɩ na lǝgi kasʋgʋ dɩdʋa baŋa nɩ yɩ tɩ maama bɩ wagɩla wagɩla lanyɩranɩ tɩn. 23 Tɩntʋ kwaga nɩ mʋ mɩn-yum tɩrpɛ tɩdonnǝ dɩ nuŋi da, tɩ na yɩ mɩmɩnɩ yɩ tɩ kwaarɩ, kagʋa dʋ-viu na nuŋi wa-puli seeni yɩ kʋ jɩgɩ-tɩ kʋ zwɛa tɩn ŋwaanɩ. 24 Mɩn-yum dɩlʋ na yɩ mɩmɩnɩ tɩn laan ma ja mɩna yalʋ na bɩga wagɩla wagɩla tɩn ya li. A ma maŋɩ dɩndwɩa yam a brɩ a liri-kərə bam, yɩ ba wʋlʋwʋlʋ wʋ wanɩ ya kuri o ta o brɩ-nɩ.»
25 Zʋzɛfʋ ma ta dɩ Pa-farʋ wʋm o wɩ:
«Pɛ, nmʋ dɩndwɩa yam maama yɩ woŋo dɩdʋ mʋ. Wɛ mʋ vɩɩrɩ o brɩ-m DƖ na ti DƖ yigə sɩ DƖ kɩ te tɩn. 26 Na-ŋʋnnʋ tɩrpɛ tɩm yɩ bɩna yarpɛ mʋ. Mɩn-wagɩla yarpɛ yam dɩ maa yɩ bɩna yarpɛ. N dɩndwɩa yam maama tɛ woŋo dɩdʋ mʋ. 27 Kʋ na yɩ na-balwarɩ sɩrpɛ sɩm na yɩ kʋkwarɩ yɩ sɩ da kwaga sɩ ba tɩn, dɩ mɩn-zwarʋ tɩrpɛ tɩm na yɩ mɩmɩnɩ dʋ-viu kʋm ŋwaanɩ tɩn, tɩntʋ maama dɩ yɩ bɩna yarpɛ mʋ. Bɩna yantʋ wʋnɩ kana mʋ wʋ́ taa wʋra. 28 Pɛ, kʋ lagɩ kʋ kɩ nɩnɛɛnɩ a na maŋɩ a ta te dɩ nmʋ tɩn mʋ: Wɛ sɩɩnɩ DƖ brɩ-m DƖ na lagɩ DƖ kɩ kʋlʋ tɩn mʋ. 29 Bɩna yarpɛ wʋnɩ, wʋdiu wʋ́ taa wʋra zanzan Ezipi lʋgʋ kʋm maama nɩ. 30 Yantʋ nan na kɛ, bɩna yarpɛ dɩ daa wʋ́ saŋɩ sɩ kana ba ka taa wʋra. Kana kam na wʋ́ tiini ka cɛ lʋgʋ kʋm maama tɩn ŋwaanɩ, nɔɔna wʋ́ swe nɩ wʋdiu dɛɛn ya gaalɩ Ezipi nɩ. 31 Nɔɔna bá taa guli nɩ wʋdiu ya gaalɩ lʋgʋ kʋm nɩ, bɛŋwaanɩ, kana kalʋ na wʋ́ saŋɩ wʋdiiru bɩna yam tɩn wʋ́ tiini ka zʋ nɔɔna yɩra mʋ. 32 Dɩndwɩa yam nan na yɩ yale yɩ ya ta yɩ woŋo dɩdʋ tɩn, brɩ nɩ Wɛ mʋ cwi kǝm dɩm sɩ dɩ kɩ. Kʋ nan bá dáanɩ sɩ Wɛ pa kǝm dɩm maama tʋŋɩ.
33 Kʋntʋ ŋwaanɩ, Pɛ, kʋ maŋɩ sɩ n beeri nɔɔnʋ wʋlʋ na jɩgɩ yi-pʋrʋ yɩ o ta yɩ swan tu tɩn, sɩ n daarɩ n kwe Ezipi lʋgʋ kʋm maama n kɩ kʋ tu jɩŋa nɩ. 34 Ta kuri nɔɔna balʋ na wʋ́ taa nii lʋgʋ kʋm tɩɩnɩ maama baŋa nɩ tɩn n wǝli da. Bɩna yarpɛ yalʋ wʋdiu na wʋ́ gaalɩ tɩn wʋnɩ, bantʋ maŋɩ sɩ ba la wʋdiiru pɔɔrɩm sɩnu maama wʋnɩ pɔɔrɩm dɩdʋa ba tiŋi. 35 Nmʋ wʋ́ pa-ba dam, sɩ ba la wʋdiiru tɩm maama ba na wʋ́ wanɩ ba la bɩna yarpɛ yalʋ wʋnɩ wʋdiu na wʋ́ gaalɩ tɩn. Wʋdiiru tɩlʋ maama ba na wʋ́ la tɩn maŋɩ sɩ ba tiŋi-tɩ tɩ-kamunə nɩ mʋ yɩ ba laan taa yɩrɩ-tɩ lanyɩranɩ. 36 Ba maŋɩ sɩ ba tiŋi wʋdiiru tɩntʋ jwa dim ŋwaanɩ mʋ. Kana na tu lʋgʋ baŋa, tɩʋ kʋm nɔɔn-biə wʋ́ na wʋdiu bɩna yarpɛ yam kʋntʋ wʋnɩ. Nmʋ na kɩ kʋntʋ, kana kam daa bá wanɩ ka cɔgɩ tɩʋ kʋm.»
37 Zʋzɛfʋ na tagɩ kʋntʋ o ti tɩn, Pa-farʋ wʋm dɩdaanɩ o nakwa bam maama ma sɛ o taanɩ dɩm. 38 Pɛ wʋm dɛɛn ma bwe o nakwa bam o wɩ: «Dɩ́ daa wʋ́ wanɩ dɩ́ na nɔɔnʋ sɩ o taa nyɩ dɩ wʋntʋ na? O yɩ wʋlʋ Wɛ Joro na wʋ o tee nɩ tɩn mʋ.» 39 O laan ma ta dɩ Zʋzɛfʋ o wɩ: «Wɛ na loori DƖ pa n lwarɩ wǝǝnu tɩntʋ maama tɩn, nɔɔn-nɔɔnʋ daa tǝrǝ yɩ o jɩgɩ yi-pʋrʋ dɩdaanɩ swan o yi nmʋ. 40 Amʋ wʋ́ pa n ta n nii amʋ sɔŋɔ kʋm maama baŋa nɩ. A tɩʋ kʋm nɔɔn-biə bam maama maŋɩ sɩ ba sɛ nmʋ ni mʋ. Paarɩ dɩm yɩranɩ ŋwaanɩ mʋ pa amʋ dwe nmʋ.»
Zʋzɛfʋ tu o te Ezipi tɩʋ maama
41 Pa-farʋ wʋm ta ma ta Zʋzɛfʋ o wɩ: «Amʋ zɩm kwe Ezipi lʋgʋ kʋm ni maama a kɩ nmʋ jɩŋa nɩ.» 42 Pɛ wʋm ma lɩ o dam jafʋlɩ o kwe o kɩ Zʋzɛfʋ nʋa nɩ. O ta ma zʋ-o gwar-ŋʋnnʋ na lamma tɩn, yɩ o daarɩ o kwe səbu-sɩŋa zambili o lɛ o ban nɩ. 43 O laan ma pa Zʋzɛfʋ di sise-təriko, yɩ o saŋɩ wʋntʋ tɩtɩ kwaga. Ba na tɔgɩ mɛ ba kɛ, nɔɔna dɛɛn laan maa tɔgɩ o yigə yɩ ba wɩ: «Pa-na pwələ sɩ dɩdɛɛrʋ Zʋzɛfʋ bɩɩnɩ!» Kʋ dɛ kʋntʋ mʋ yɩ Pɛ wʋm kwe Ezipi lʋgʋ kʋm ni maama o kɩ Zʋzɛfʋ jɩŋa nɩ sɩ o taa niə. 44 Pa-farʋ wʋm dɛɛn ma ta dɩ Zʋzɛfʋ o wɩ: «Amʋ mʋ sɩɩnɩ a yɩ Ezipi Pa-farʋ wʋm. Nmʋ nan na wʋ pɛ nɔɔna cwǝŋǝ, ba bá gɔ naga sɩ ba tʋŋɩ kʋlʋkʋlʋ Ezipi maama wʋnɩ.» 45 Pa-farʋ wʋm ma pa Zʋzɛfʋ yɩrɩ o wɩ: ‹Safenat-panɩa›. O ma daarɩ o kwe bukɔ wʋdoŋ o pa‑o sɩ o di o ma kɩ o kaanɩ. Wʋntʋ yɩrɩ mʋ Asnatɩ. O maa yɩ Ɔnɩa kaanɩm tu Potifera bukɔ. Zʋzɛfʋ dɛɛn nɛ cwǝŋǝ sɩ o taa nii lʋgʋ kʋm maama baŋa nɩ.
46 Zʋzɛfʋ dɛɛn yɩ bɩna fiintɔ mʋ yɩ o puli sɩ o taa tʋŋɩ o paɩ Ezipi Pɛ wʋm. O laan ma nuŋi Pa-farʋ wʋm tee nɩ o beeri o kaarɩ Ezipi lʋgʋ kʋm maama nɩ sɩ o taa niə. 47 Bɩna yarpɛ yam na yi sɩ wʋdiu nɩɩnɩ tɩn, tɩga kam ma sɩɩnɩ ka kɩ wʋdiu sɩ kʋ gaalɩ. 48 Zʋzɛfʋ ma la la wʋdiiru bɩna yarpɛ yam kʋntʋ maama wʋnɩ. O dɛɛn beeri Ezipi lʋgʋ kʋm ni maama o la-tɩ yɩ o kwe o tiŋi ba tɩ-kamunə yam wʋnɩ. Tɩʋ maama karɩ na kɩ wʋdiiru tɩlʋ tɩn mʋ o tiŋi tɩʋ kʋm kʋntʋ wʋnɩ. 49 Zʋzɛfʋ ma tiini o la mɩna o tiŋi pa ya daga kʋ gaalɩ, nɩnɛɛnɩ nɩnɩʋ ni kasʋlʋ na daga te tɩn. Kʋ dɛɛn na yi yigə tɩn, Zʋzɛfʋ dɛɛn daa warɩ o jeeli kʋ ni na maɩ te tɩn.
50 Kana bɩna yam dɛɛn ta wʋ yi yɩ Zʋzɛfʋ kaanɩ Asnatɩ lʋ bu-baara bale o pa‑o. 51 Zʋzɛfʋ ma pa o bu-kwɩan kam yɩrɩ nɩ ‹Manasɩ› yɩ o wɩ: «Wɛ sɩɩnɩ DƖ pa a swe a yaara yam maama dɩ kʋlʋ maama na kɩ a ko sɔŋɔ nɩ tɩn.» 52 O ma pa wʋlʋ na saŋɩ tɩn yɩrɩ o wɩ: ‹Efrayim› yɩ o wɩ: «Wɛ pɛ a na dwi tɩʋ kʋlʋ wʋnɩ a ya na yaarɩ tɩn.»
53 Ezipi lʋgʋ kʋm na nɩɩnɩ dɩ wʋdiiru tɩn bɩna yarpɛ yam maama dɛɛn tu ya kɛ. 54 Kana bɩna yarpɛ yam dɩ laan ma puli. Kʋ dɛɛn sɩɩnɩ kʋ kɩ nɩnɛɛnɩ Zʋzɛfʋ na wuuri o ta te tɩn mʋ. Kana ma tiini ka di lʋgʋ baŋa tɩɩnɩ maama. Kʋ dɛɛn nan na yɩ Ezipi tɩɩnɩ dɩm maama wʋnɩ, wʋdiu dɛɛn wʋra mʋ. 55 Kana na tu ka ja Ezipi tiinə bam tɩn, ba ma vu ba tɔɔlɩ ba loori Pa-farʋ wʋm sɩ o pa-ba wʋdiu. O dɩ ma ta ba maama o wɩ: «Ve-na Zʋzɛfʋ te, sɩ á kɩ kʋlʋ maama o na wʋ́ brɩ abam sɩ á kɩ tɩn.»
56 Kana kam dɛɛn jagɩ Ezipi lʋgʋ kʋm maama nɩ mʋ ka tiini ka cɛ. Zʋzɛfʋ laan ma pa ba pʋrɩ tuli sɩm tɩʋ maama wʋnɩ yɩ o jɩgɩ mɩna yam o yəgi o paɩ Ezipi tiinə bam, sɩ kana yɩ gʋ-ba. 57 Nɔɔna dɛɛn zɩgɩ tɩga baŋa tɩɩnɩ maama nɩ ba tui Ezipi sɩ ba yəgi wʋdiu Zʋzɛfʋ tee nɩ, bɛŋwaanɩ, kana kam dɛɛn tiini ka cɛ lʋgʋ baŋa maama nɩ mʋ.b