Goliyati ya funbɛɛnrɛ leŋɛ Izirayɛli nagoo pu ni
17
Tɛɛ la ya pa nɔ, a Filisiti shɛɛn di pu kashɛnŋmuu pu kemɛ wá puyɛ na kashɛn kaa na. A pʼi shɛ puyɛ pinnɛ Soko kulo li ni, lee ɲɛ Zhuda wo koomɔ pu wo kulo la. A pʼi shɛ diin Soko ni Azeka tɛ wu ni, Efɛzi-Damimu ni. 2 A Sɔli ni Izirayɛli wo namaa pu bɛ di puyɛ kemɛ, na shɛ diin Ela wo faaboboyo yi tɛ fawii li ni. A pʼi gbegele kashɛn ki kaa na ni Filisiti shɛɛn pu ni. 3 Filisiti shɛɛn pu bye kee faaboboŋɔ ka ɲuŋɔ ni, Izirayɛli nagoo pu bɛ di ɲɛ pu ɲahatiimɛ pu ni ka ɲuŋɔ ni, kee kpɛɛngbɔhɔ kʼi ɲɛ pu tɛ wu ni.4 Ayiwa, a naŋmaga ka di ba foro Filisiti shɛɛn pu ni. Wu mɛgɛ ki bye na Goliyati na yìri Gati kulo li ni. Wu tɔɔngɔ bye keŋɛ ɲii gbaara ni sibiri ɲii nigin. 5 Daɲaa tɔɔrɔ ɲudoŋɔ ki bye wu ɲuŋɔ ni, ni daɲaa tɔɔrɔ fadeŋɛ. Yee wo tidugumɔ pu bi kiloo kɛlɛɛ gbaara (60) xɔ. 6 Daɲaa tɔɔrɔ ti bi wu kasaanya ye tɔ, wu dʼa daɲaa canmi le shan wu kadugo ni. 7 Tinŋɛ kemu na gbeshinmɛ mʼa wu gbee wu fakuugo ki migile ge, wu canmi wu katinnɛ li bi kee tinŋɛ ka xɔ pɛɛrɛ ni. Canmi wuyɛ pyaa tidugumɔ pu bye kiloo gbarashuun. Wu ŋmasigiŋɛ ki covɔɔ wu bi ɲaari wu ɲahagbaa na.
8 Ayiwa, a wee Filisiti shɛn wu foro yere, na mujuu wá Izirayɛli wo kashɛnŋmuu pu mu na: «Ɲaha susu kaa na yɛrɛ yee dʼa foro taanni mɛ kashɛn ki kaa na wɛ? Nɛ ɲɛ Filisiti shɛn wemu ɲɛ wuyɛ mu ge, yee di ɲɛ mɛ Sɔli wo buloo yɛ. Yi shɛn nigin wa shɔɔnri, wee di digi pa naha nɛ yíri. 9 Wu ba já na na, na na gbo, wèe na bye yee wo buloo. Ga nɛ bu já wu na, na wu gbo, yee na bye wèe wo buloo. Yi na da kapyeŋɛɛ pyi wèe mu.» 10 A Filisiti shɛn wu jo sanha na: «Ayiwa niɲaa kunni, yi bye yʼi wa daa yiyɛ na gɛ, yi ná nigin wa yeege naha sa wù dun.» 11 Ba Sɔli ni Izirayɛli nagoo pʼa Filisiti shɛn wu jomɔ pu logo wɛ, a pu jaalaa di yìri, a pʼi sii fya xuuni.
Zhese ya wu ja Dawuda tun kashɛn ki xuu wu ni
12 Dawuda wi ge, wee bye Bɛtilɛhɛmu ni Zhude fiige ki ni. Efirata wo koomɔ pu ni wʼa bi yìri. Wu to wu mɛgɛ ki bye na Zhese. Jalaa gbarataanri wu bye Zhese mu. Sɔli wo tuun wʼa pa Zhese ta wʼa ɲɛri nɔhɔlɛ, wemu ya lɛ saama na ge. 13 Zhese wo jalaa gbarataanri wu ni, taanri wu bye Sɔli wo kashɛnŋmuu pu ni. Pee bye kashɛn ki sige ni. Jalɛ wu mɛgɛ ɲɛ na Eliyabu, shuun wo wu mɛgɛ ɲɛ na Abinadabu, taanri wo wu mɛgɛ ɲɛ na Shama. 14 Dawuda wu bye lowege nɔhɔ ke. Na wu ɲahafɛɛ taanri wu yaha Sɔli mu kashɛnŋmuu li ni, 15 Dawuda bi se Sɔli yíri, na ma Bɛtilɛhɛmu ni na wu to wu dubyaa pu naha.
16 Ayiwa lee bi Filisiti shɛn wu bɛ ta wu na ma na yeree Izirayɛli nagoo pu ɲɔ na caŋa caŋa, ɲisɔɔgɔ ni yakoŋɔ bɛɛri. A wu lee pye fo na shɛ nɔ cabyaa kɛlɛɛ shishɛɛrɛ (40) na.
17 Caŋa ka a Zhese di ba wu ja Dawuda wu pye: «Alikama nigaaga bɔɔrɔa le lɔ, ni ye buuri ɲuyɔ kɛ we ni, mʼa fyaala shɛ yi kan ma ɲahafɛɛ pu mu kashɛn sige ki ni. 18 Ke nujirigaaga ɲilee kɛ we, mʼa shɛ kee kan pu kashɛn keŋɛ ki ɲuŋɔfɔɔ wu mu, mʼa ma ɲahafɛɛ pu sicuumɔ cɛ ma pa jo na mu. 19 Pu ni Sɔli ni Izirayɛli namaa pusamaa bɛɛri pu ɲɛ Ela faaboboyo yi tɛ fawii li ni na kashɛn ŋmuu ni Filisiti shɛɛn ni.»
20 A Dawuda di ba sɔɔ yìri, na yatɔɔyɔ yi yaha yatɔɔnahama wa mu, na yee yaŋmuyɔ yi lɔ na gaaŋi ma na jo ba wu to Zhese ya yi jo wu mu wɛ. A wu shɛ nɔ na bɛ ni kashɛn keŋɛ ki foroduun ni na se kashɛn ki na. Pu bi kashɛn mɛyirigee waa puyɛ mu. 21 Izirayɛli wo kashɛn keŋɛ ke ni Filisiti shɛɛn wo kashɛn keŋɛ ke, a yee di ba yere yere na saha ni yiyɛ ni kashɛn ki kaa na. 22 A Dawuda di wu yaŋmuyɔ yi kan tuguro ti kasɛɛgɛ pyevɔɔ wu mu, na baa kari kashɛn ki sige ki ni, na shɛ wu ɲahafɛɛ pu shaari. 23 Na wu yaha wu na yu ni pu ni, a Filisiti shɛɛn wo naŋmaga kʼi foro, Goliyati we, na yìri Gati ni. A wu foro Filisiti shɛɛn pu ni, na guri wu jonumɔ pu fɛni sanha. A Dawuda di yi logo wu ɲɔ na.
24 Ba Izirayɛli wo kashɛnŋmuu pʼa wu ɲa wɛ, a pu bɛɛri di baa wu ɲaha na, bani pu bi sii kemɛ fya. 25 A pʼi ganha na puyɛ pyi: «Yʼa we ná we ɲaa wɛ? Izirayɛli shɛɛn pu we ma ba zhɛhɛlɛ. Sipya wemu bu já wu na, na wu gbo, saan wu na naafuu nigbɔ kan weefɔɔ mu. Wu na ba wu poro wu kan weefɔɔ mu, na wu to puga ki bɛɛri niŋɛ wolo munaa pɛrɛmɛ pu gan wu ni Izirayɛli shɛɛn pu ni.» 26 Namaa piimu pu bye Dawuda tàan ge, a Dawuda di pee pye: «Sipya wemu bu já we ná we gbo, na ke shiige ke laha Izirayɛli shɛɛn pu ɲuŋɔ ni, pʼa lekɛ pye weefɔɔ mu wɛ? Ɲaha we Filisiti shɛn cekɔnbaa we di ɲɛ wʼa ma wʼa yu wʼa zhaan Kilɛ ɲìi wo wu wo kashɛn keŋɛ ki ni wɛ?» 27 Yemu pu bi yu ge, a pʼi guri yee na wu mu, na jo na wemu bu já wu gbo, na yee yaŋmuyɔ ye saan wʼa da gan wufɔɔ mu. 28 Ba Dawuda ɲahafɔɔ Eliyabu ya Dawuda ɲa wu na yu ni namaa pu ni wɛ, na luu yirige wu tàan, na wu pye: «Ɲaha na mu dʼa pa naha wɛ? Jɔgɔ mu ma da yatɔɔgbara li yaha siwaga ki ni wɛ? Nɛ ma tabaara te ni ma zɔguuŋɔ ki cɛ. Kashɛn ke tawiige ni mu ya pa.» 29 A Dawuda di jo: «Wee tuun wu ni lekɛ nɛ dʼa pye wɛ? Di ganha bu yegeŋɛ bɛ pye bɛ-ɛ ya?» 30 A wu laha wu ɲahafɔɔ wu tàan, na fulo watii na, na yegeŋɛ ki kuruŋɔ pye wee na. A pʼi wu ɲɔ shɔ ba pʼa wu ɲɔ shɔ taashiinɛ li ni wɛ.
Dawuda ya jo na wee na zhɛ Filisiti shɛn wu ɲuŋɔ círi kashɛn sige ki ni
31 Ayiwa, Dawuda ya yemu jo ge, sipyii piimu pʼa yi logo ge, a pee di shɛ yi jo Sɔli mu. A Sɔli di wa yaha pʼa shɛ Dawuda yiri na pa. 32 Ba Dawuda ya pa nɔ wɛ, na Sɔli pye: «We Filisiti shɛn we keree ganha bu da wa shishiin jaa yirige wɛ. Ma bulona wu wʼa da zhɛ wu ɲuŋɔ círi kashɛn ki na.» 33 A Sɔli di jo: «Mu wa da já we Filisiti shɛn we ɲuŋɔ círi kashɛn na-ɛ dɛ! Bani nɔhɔcɛrɛɛ mu wa, wee dʼa tee kashɛnŋmuu na fo wu levɛɛrɛ tuun wu ni.» 34 A Dawuda di Sɔli pye: «Na ma bulona wu yaha wu na wu to wu yatɔɔyɔ yi naha, cɛnri kelee urusi wa bu ba dubya wa co yatɔɔyɔ yi ni, 35 nɛ mʼa wu nɔhɔ niinɛ, na wu sa, na dubya wu wolo wu ɲɔ ki ni. Wu bu ŋmahana ɲɛri nɛ fɛni, nɛ mʼa wu co jɔ we na, na wu gbo. 36 Ma bulona wʼa cɛnrɛyɛ ni urusii pu gbo gbogana lemu na ge, we Filisiti shɛn cekɔnbaa we bɛ na ba bye ba kee ka ɲɛ wɛ. Bani wʼa Kilɛ ɲìi wo wu wo kashɛn keŋɛ ki fanha.» 37 A Dawuda di nɔhɔ jo sanha na: «Tɛhɛnɛ Baa Kilɛ wemu wʼa nɛ shɔ cɛnri we, ni urusi wu wo kabezhinyɛ yi na ge, wee na ba nɛ shɔ we Filisiti shɛn we bɛ na.»
Wee tuun wu ni, a Sɔli di Dawuda pye: «Ayiwa, shɛ! Tɛhɛnɛ Baa Kilɛ wu pye ni ma ni!»
Sɔ ni pubiin yɛ ni Dawuda ya shɛ Filisiti shɛn wu ɲuŋɔ círi
38 Ayiwa, a Sɔli di wuyɛ pyaa wo kashɛn fàya le Dawuda na, na tɔɔrɔ ɲudɔŋɔ tɔ wu na, na tɔɔrɔ fadeŋɛ le wu na. 39 A Dawuda di Sɔli wo ŋmɔpara li lɔ su wuyɛ na, na taha kashɛn fadeye yi na. A wu ganha na zhaa di ɲaari wii ni yi ni, ga wu bi ta tee lee na wɛ. A wu Sɔli pye: «Nɛ da já ɲaari ni ye kashɛn yagboyo ye ni wɛ, bani nɛ tee yi na wɛ.» A Dawuda di yi wolo. 40 A Dawuda di wu pubiin li lɔ, na kageeniwɔgɔyɔ kaguro wa shɔɔnri lɔ loguugo ka ni, na yee le wu yatɔɔnaha-bɔrɔgɔ ki ni, na wu sɔwa wu co wu keŋɛ ni, na dii Filisiti shɛn wu na.
41 Ayiwa, a Filisiti shɛn wu ganha na fuloo jɛri jɛri Dawuda na, wu ŋmasigiŋɛ ki covɔɔ wu ɲɛ wu ɲaha na. 42 A wu Dawuda sɛɛri na wu ta nɔhɔcɛɛtiire lemu ya ɲaaŋa, li ceepuuro ti lemɛ bɛ dʼa ɲɔ ge. Wu ya Dawuda jate yaaga bɛ wɛ. 43 A Filisiti shɛn wu Dawuda pye: «Wee tuun wu ni mu wʼa giin na ponɔ nɛ ɲɛ, na ma ni pubiin ni nɛ fɛni gɛ?» A wu Dawuda laŋi Filisiti shɛɛn pu wo yasunyɔ yi mɛgɛ na. 44 A wu Dawuda pye sanha na: «Fulo naha nimɛ, di ma xaara kan fugba shazhɛɛrɛ ni sige naŋa yaaya yi mu.»
45 A Dawuda di Filisiti shɛn wu pye: «Mu kunni wʼa ma nɛ fɛni ni ŋmɔpara, ni canmi, ni ŋmaga ni. Ga Kashɛn Keye yi Fɔɔ, Tɛhɛnɛ Baa Kilɛ mɛgɛ na nʼa da zhɛ mu fɛni, Izirayɛli kashɛn keŋɛ ki wo Kilɛ we, wee wemu mu ya fanha ge. 46 Niɲaa yɛ pyaa kunni, Tɛhɛnɛ Baa Kilɛ wʼa da mu le nɛ keŋɛ ni, nɛ ma mu gbo, na mu ɲuŋɔ kɔn. Niɲaa yɛ pyaa nʼa da Filisiti shɛɛn wo kashɛn keŋɛ ki sipyixuyo yi kan fugba shazhɛɛrɛ ni sige naŋa yaaya yi mu. Ɲiŋɛ ki bɛɛri na ba li cɛ na Kilɛ fanha wo wu ɲɛ Izirayɛli shɛɛn pu mu. 47 Sipyii piimu bɛɛri nibinnɛgɛ ki wa naha ge, pee bɛɛri na ba li cɛ na Tɛhɛnɛ Baa Kilɛ wʼa se taa kashɛn ni ŋmɔpara kelee canmi baraga ni wɛ. Bani Tɛhɛnɛ Baa Kilɛ wu ɲɛ ke kashɛn ke ɲuŋɔfɔɔ. Wu na ba yee le wèe keŋɛ ni.»
48 Ba Filisiti shɛn wʼa yìri na ma Dawuda fɛni wɛ, a Dawuda di baa círi wu na kashɛn ki kpɛɛngɛ ki na, 49 na keŋɛ le wu bɔrɔgɔ ki funŋɔ ni, na kagereŋɛ ka wolo le wu sɔwa wu ni, na Filisiti shɛn wu peele gbaa le na. A kagereŋɛ kʼi gbaa li furi jé wà. A Goliyati di gurulo, na buri ɲiŋɛ ki na. 50 Ayiwa, lee tagana li na Dawuda ya se ta Filisiti shɛn wu na ni wu sɔ we, ni wu kagereŋɛ ki ni. A wu wu wá shan, na wu gbo na ta wu ya ŋmɔpara lɔ wu fɛni wɛ. 51 A Dawuda di baa shɛ yere Filisiti shɛn wu ɲuŋɔ ni, na wuyɛ pyaa wo ŋmɔpara kɔɔngi wolo li forogo ni, na wu ɲuŋɔ kɔn.
Ayiwa ba Filisiti shɛɛn pʼa pu wo naŋmaga ki ɲa kʼa xu wɛ, na baa. 52 Taapile ni a Izirayɛli ni Zhuda wo namaa pʼi ganha na fundanga sipyaa waa. A pʼi Filisiti shɛɛn pu nɔhɔ niinɛ fo na shɛ nɔ kulo li tajege ki na, fo na shɛ nɔ Ekurɔn kulo li kuɲɔyɔ yi na. A Filisiti shɛɛn pu nixhuyo di do Sharayimu kulo li koo li na, fo na shɛ nɔ Gati kulo le ni Ekurɔn kulo li na. 53 Ba pʼa Filisiti shɛɛn pu niinɛ mu ni kafugo ni wɛ, a pʼi guri pa, na ba pu kashɛn keŋɛ ki tasinŋɛ kuu. 54 A Dawuda di Filisiti shɛn wu ɲuŋɔ ki lɔ na pa Zheruzalɛmu ni. A wu Filisiti shɛn wu wo kashɛn yagboyo yi yaha wu fàya bugi wu ni.
55 Tuun wemu ni Sɔli ya Dawuda ɲa wʼa foro na gaaŋi di zhɛ Filisiti shɛn wu ɲuŋɔ círi ge, a wu Abunɛri yege, wu kashɛn keŋɛ ki ɲuŋɔfɔɔ we na: «Abunɛri, jɔgɔ wo ja wu ɲɛ le lɛvɛbilere le wɛ?» A Abunɛri di wu pye: «Nɛ kaa jo nʼa da ga kafinɛyɛ jo ma mu wɛ, nɛ wu cɛ wɛ.» 56 A saan wu jo: «Ni li ɲɛ mu, yegeŋɛ pye, mʼa wu to wu sha cɛ.» 57 Lee wuu na ba Dawuda ya Filisiti shɛn wu gbo xɔ na guri pa wɛ, a Abunɛri di gari ni wu ni Sɔli yíri. Filisiti shɛn wu ɲuŋɔ ki bye Dawuda keŋɛ ni. 58 A Sɔli di Dawuda pye: «Lɛvɔɔ we, jɔgɔ wo ja mu di ɲɛ wɛ?» A Dawuda di wu pye: «Nɛ ɲɛ ma bulona Zhese wo ja Bɛtilɛhɛmu kulo li ni.»