Farawɔn wo ŋmunɔgɔ ke
41
Ba yee shuun ya toro wɛ, a Farawɔn di ba ŋmunɔgɔ ka ŋmunɔ. Kee ŋmunɔgɔ ki ni, a wu wuyɛ ta wʼa yere Nili gba lɔhɔ ki ɲɔ na. 2 A wu nushaa gbarashuun tabaaya nijeye ya ɲa yʼa ɲaari foro gba lɔhɔ ki ni, na ganha na ɲà li. 3 A wu nushaa gbarashuun wabɛtii ɲa yʼa foro lɔhɔ ki ni. Yee bi sii waha waha, na sii pe. A yʼi foro gba wu ni na ma yeyi fɛni, na ba yere yee tàan gba wu ɲɔ ki na. 4 A nushawaya nibetiiye yʼi yeyi nusha-tabaaya yi xa. A Farawɔn di yìri ŋmunumɔ pu na.5 Jɛri tapyege ni a wu guri ŋmunɔ sanha na ŋmunɔgɔ ka bɛ ŋmunɔ. A wu, shinma seye gbarashuun tabaaya nijeye ya ɲa shinma kaceŋɛ nigin na. 6 Lee kadugo na a wʼi shinma seye gbarashuun wabɛtii ɲa, yee bi waha waha, Kilɛ-nɔhɔ kafɛɛgɛ ki bɛ dʼa yi sòrogo. A yee bɛ di foro yeyi kadugo na. 7 A yee shinma seye niwaya, nizogoyo yʼi yeyi shinma seye tabaaya nijeye gbarashuun wu lɔ jɔ. Lee kadugo na a Farawɔn di yìri wu ŋmunumɔ pu na. A wu li ɲa na ŋmunɔgɔ ki ɲɛ kii.
8 Ba ɲiga kʼa mugi wɛ, a wu xakili di wuregi. A wu Misira fiige ki cɛmɛ fɛɛ pu bɛɛri ni ki fungɔnyɔ fɛɛ pu bɛɛri yiri, na ba ŋmunɔyɔ yi paari pu mu. Ga sipya bɛ ya ta pu ni wemu ya já ŋmunɔyɔ yi kɔ́ri jo wɛ. 9 Wee tuun wu ni a yagbaya ɲuŋɔfɔɔ wu Farawɔn pye: «Nɛ funŋɔ ya to niɲaa na kakuunɔ la na. 10 Farawɔn, mu luu bi yìri wèe tàan, ma buloo pee. A mʼi wèe le kaso ni nɛ ni buuriyaalaa ɲuŋɔfɔɔ wu ni, gɛdii ɲuŋɔfɔɔ wu kaban. 11 A wèe shuun wu bɛɛri di ba ŋmunɔyɔ shuun ŋmunɔ piige nigin wa ni, ŋmunɔgɔ ka bɛɛri ni ki kɔ́ri. 12 Lee bi Heburuu lɛvɔɔ wa ta wà ni wèe ni, wee bye gɛdii ɲuŋɔfɔɔ wu wo bulo. A wèe di ŋmunɔyɔ yi paari wu mu. A wu ŋmunɔyɔ yi kɔ́ri jo. A wu wa bɛɛri wo ŋmunɔgɔ kɔ́ri jo wu mu. 13 Yemu bɛɛri wʼa bi jo wèe mu ge, a keree ki bɛɛri di ba doro lee torogana li na. A Farawɔn di guri nɛ teŋɛ na wo labye wu na, na buuriyaalaa ɲuŋɔfɔɔ wu yirige suri tige ni.»
Yusufu ya Farawɔn wo ŋmunɔgɔ ki kɔ́ri jo
14 Wee tuun wu ni a Farawɔn di wa tun pʼa Yusufu yiri. A pʼi wu yeege kaso wu ni tɔvuyo na. A wu ɲaha ki xuu, na fàya yi faa, na gari Farawɔn wu yíri. 15 A Farawɔn di Yusufu pye: «Ŋmunɔgɔ ka nɛ ŋmunɔ, sipya di ya ki kɔ́ri cɛ wɛ. Ga nɛ dʼa logo na li tɛhɛnɛ li ɲɛ mu wu ŋmunɔgɔ logo yɛ, mu na ki kɔ́ri jo.» 16 A Yusufu di Farawɔn pye: «Nɛ jani wɛ! Kilɛ wu da ba ɲɔshɔɔrɔ nizaara kan ma mu.»
17 A Farawɔn di Yusufu pye: «Nɛ ŋmunɔgɔ ki ŋmunɔ na nayɛ ta Nili gba wu ɲɔ na. 18 A nushaa gbarashuun di ba foro lɔhɔ ki ni piimu ya sii pɛlɛ pɛlɛ, na sii ɲɔ ɲɔ ge. A yʼi ɲɔ kɔn na li gba wu ɲɔ ki na. 19 A nushawaara gbarashuun wa bɛ di foro yeyi kadugo na. Tee bi sii pe, na waha. Nɛ sanha ti ɲɔhɔ nuwaara ɲa Misira fiige ki bɛɛri ni wɛ. 20 A tee nushawaara gbarashuun wu yeyi gbarashuun wu xa, yemu yʼa fɛnhɛ foro ɲaha na, yi dʼa pɛlɛ pɛlɛ, na ɲɔ bɛ ge. 21 A yʼi yi lɔ jɔ, na bye kanna kaa bɛ ya pye wɛ, bani yi ceesɛɛyɛ yʼa kori yaha yi siimɛ na ba yi bye taashiinɛ li ni wɛ. A nɛ yìri ŋmunumɔ pu na.
22 «Lee kadugo na a nɛ ke ŋmunɔgɔ ke bɛ ŋmunɔ. Shinma sɛyɛ gbarashuun bye shinma kaceŋɛ nigin na. Yʼa sii sɛ sɛ, na sii ɲɔ ɲɔ. 23 A shinma sɛyɛ gbarashuun wa bɛ, yee bye pya baa, Kilɛ-nɔhɔ kafɛɛgɛ bɛ dʼa yi waha waha. A yee bɛ di foro yeyi kadugo yíri. 24 A pya baa wo shinma kawaya yʼi yeyi nizaaya gbarashuun wu lɔ jɔ. Nɛ yi ɲaha jo cɛmɛ fɛɛ pu mu, ga sipya nigin bɛ ya já yi kɔ́ri jo wɛ.»
25 A Yusufu di Farawɔn pye: «Farawɔn, ma ŋmunɔyɔ yi shuun wu bɛɛri wa kaa nigin yu. Lemu Kilɛ wa da ba bye ge, lee wʼa jo ma mu. 26 Nusha-tabaaya nijeye gbarashuun we, yee ɲɛ yee gbarashuun, shinma seye nijeye gbarashuun wu bɛ ɲɛ yee gbarashuun. Yee ŋmunɔyɔ shuun wu bɛɛri wu ɲɛ nigin. 27 Nushawaara gbarashuun wemu wʼa foro gba lɔhɔ ki ni yeyi nizhiiye yi kadugo na ge, yee ɲɛ yee gbarashuun, ni shinma seye niwaya gbarashuun we, Kilɛ nɔhɔ kafɛɛgɛ kʼa yemu sòrogo ge, yee na ba bye yee gbarashuun xuugo. 28 Ma na jo ba nɛ yi jo xɔ ma mu jogana lemu na wɛ Farawɔn, lemu Kilɛ wa da ba bye ge, lee wʼa jo ma mu.
29 «Faa yapyiire ti na ba ɲɔ xuuni Misira fiige ki bɛɛri ni yee gbarashuun funŋɔ ni. 30 Lee kadugo na xuugbɔhɔ na jé na yee gbarashuun pye, fo na sipyii pu funŋɔ wɔ wee dagbɔ wu na Misira ni. Kee xuugbɔhɔ ki na ba fiige ki bɛɛri kyɛɛgi. 31 Sipyii pu funyɔ na ba wɔ wee dagbɔ wu na fiige ki ni xuugo ki wuu na, bani ki na ba golo fo xuuni. 32 Ni mu Farawɔn ya kee ŋmunɔgɔ ki pye fo tɔɔɲii shuun, lee ya li shɛɛ na see wʼa wii Kilɛ mu, lʼi wa da bye kamɔnɔ kaa bɛ wɛ.
33 «Ayiwa nimɛ Farawɔn, ná wa ma da zha wemu ya kaa cɛ, na ɲɛ fungɔngɔ fɔɔ ge, mʼa wee teŋɛ Misira fiige ki ɲuŋɔ ni. 34 Mʼa faapyii ɲuŋɔfɛɛ teŋɛ fiige ki ni. Pee di da Misira fiige ki shinma wu taaga kaguro wogo ki shuu fo di zhɛ da wu wo yee gbarashuun wu torogo. 35 Pee na ba kee yetangaa gbarashuun wu wo shinma wu bɛɛri shɔ na pinnɛ, na wu yaha kpɔngɔɔ ki funŋɔ ni ma ɲidaan xuu ni. Wee na ba bye ɲɔlige ma kulogoo ki mu. 36 Wee shinma wu na ba bye ɲɔlige na gbegele yaha yee gbarashuun xuugo ki ɲaha na kee kemu kʼa ma Misira ni ge. Lee funŋɔ ni, xuugo ki da já ba fiige ki kyɛɛgi wɛ.»
Yusufu ya ɲɛri Misira fiige ki ɲuŋɔfɔɔ
37 Piimu bɛɛri pu ɲɛ fanha ki ni ge, a pee jomɔ pe di daan pee bɛɛri ni Farawɔn ni. 38 A Farawɔn di wu fanha ki sipyii pu pye: «We ná we ya ɲi Kilɛ Munaa na. Ta wèe na já ná watii ta sanha, wemu na ye we na ge?» 39 A Farawɔn di Yusufu pye: «Ni Kilɛ ya kii keree kii bɛɛri shɛ mu na, sipya wa nige wemu wʼa kaa cɛ, na ɲɛ fungɔngɔ fɔɔ ba mu ɲɛ wɛ. 40 Mu nʼa da deŋɛ na puga ki ɲuŋɔ ni. Nɛ puga shɛɛn pu bɛɛri pu wa da da ma ɲɔmɛɛ coni. Saanra koro le yɛ lʼa da ba nɛ pye ma ɲuŋɔ ni.»
41 A Farawɔn di Yusufu pye: «Nʼa ma teŋɛ Misira fiige ki bɛɛri ɲuŋɔ ni.» 42 Kabelenɛ lemu li ɲɛ ni fanha ki wo fɛ pu ni ge, a Farawɔn di lee wolo wu wo kabee li na, na li le Yusufu wo kabee li na, na fazaaya le wu na, na sanni ɲɔhɔrɔ le wu katige ni. 43 A Farawɔn di wu teŋɛ fanha ki wotori shuun wo wu ni. A pʼi ganha na xhuulo wu ɲahagbaa na na yu: «Yi nuguro sin!» A Farawɔn di wu teŋɛ lee teŋɛgana li na mu Misira fiige ki bɛɛri ɲuŋɔ ni. 44 A Farawɔn di Yusufu pye sanha na: «Nɛ ɲɛ Farawɔn we, ga ni mu ya jo mu wɛ, sipya wa shishiin da já wu kabee bɛ yirige naha Misira fiige ki bɛɛri ni wɛ.»
45 A Farawɔn di Yusufu mɛgɛ ɲɛri na Zafenati-Paneya. Yapɛrɛ la bye wà na Oni, lee wo saraga ɲaha shɔɔnrivɔɔ wa mɛgɛ ki bye na Potifera, a Farawɔn di wee wo poro kan Yusufu mu. Cee wu mɛgɛ ki bye na Asenati. A Yusufu di shɛ Misira fiige ki bɛɛri ɲaari. 46 Yee lemu Yusufu ya yere Farawɔn ɲahagbaa na ge, Misira saan wu ge, wu shi wu bye yee kɛlɛɛ taanri (30). A Yusufu di foro Farawɔn tàan, na shɛ Misira fiige ki bɛɛri ɲaari.
47 Ayiwa, a ɲiŋɛ kʼi sii pu kan xuuni kee yee gbarashuun wu funŋɔ ni. 48 A Yusufu di kee yee gbarashuun wu wo shinma wu bɛɛri pinnɛ Misira fiige ki ni, na wu mara kulogoo ki ni. Kulo bɛɛri kɛrɛyɛ yemu bɛɛri yʼa lee tɛrɛŋɛ ge, wʼa wee shinma wu yaha lee kulo li ni. 49 A Yusufu di shinmapya niɲɛhɛmɛ pinnɛ ba suumɔ lɔhɔ gbazhɛnhɛ ɲɛ wɛ, shinmapya wu bi sii ɲɛhɛ fo pʼa wu dɔrɔ wu ɲɔ yereŋɛ bani wu ɲuŋɔkana bi da ga já jɛ wɛ.
50 Na xuugo ki wo yee ki ta ki sanha ɲɔ kɔn wɛ, a Yusufu di jalaa shuun ta Asenati na, Oni wo saraya ɲaha shɔɔnrivɔɔ Potifera poro we. 51 A Yusufu di jashiimɛ wu mɛgɛ le na Manase, na jo: «Bani Kilɛ wʼa nɛ pye nɛ funŋɔ ki wɔ na kanhama pu bɛɛri ni na to puga ki bɛ na.» 52 A wu shuun wo wu mɛgɛ le na Efirayimu, na jo: «Bani Kilɛ wʼa nɛ pye sege fɔɔ na kanhama fiige ki ni.»
53 Yetangaa gbarashuun wu wʼa pye Misira fiige ki ni ge, a kee di doro. 54 A xuugo ki wo yee gbarashuun wu ɲɔ kɔn ma na jo ba Yusufu ya yi jo wɛ. A xuugbɔhɔ di jé fiiye yi bɛɛri ni, ga a ɲɔlige di bye Misira fiige ki bɛɛri ni. 55 Tuun wemu ni xuugo kʼa nɔ Misira fiige ki bɛɛri na ge, a sipyiire tʼi ganha na xhuulo Farawɔn fɛni yalige kaa na. A Farawɔn di yi jo Misira shɛɛn pu bɛɛri mu na: «Yi shɛ Yusufu mu, wu bu shɛ yemu jo, yʼi lee pye.» 56 Xuugo ki bye fiige ki bɛɛri ni. A Yusufu di wu shinma kpɔngɔɔ ki bɛɛri mugi, na ganha na shinma wu pɛrɛɛ Misira shɛɛn pu mu. A xuugo kisaŋa di ganha na dɛnri Misira fiige ki ni. 57 Sipyiire ti bi yìri fiiye yi bɛɛri ni na ma na shinma shuu Yusufu mu Misira ni. Bani xuugo ki bi sii kolo fiiye yi bɛɛri ni.