Nu nducú ra Abraham ñasɨɨhɨ ra Isaac
24
Tan tyembu can tsa yaha xaan tsahnu ra Abraham tan nasoco̱ xaan ra Jehová tsi ra tsihin tandɨhɨ maa tsa javaha̱ ra. 2 Tan cuvi̱ tsi iin tsaha cana̱ ra tsi musu tsaahnu ra, ra yɨhɨ́ ndaha tandɨhɨ maa ndaha tyiñu ra, tan catyí ra tsihin ra:--Tya̱a ndaha un nu cuví sɨhɨn yu ihya. 3 Tan ca̱tyi tsihin yu tsa nditsa ityi nuu ra Jehová, ra cuví Nyoo yɨhɨ́ ndaha andɨvɨ tan ñuhu ñayɨvɨ, tyin ña cua cuhva un tindaha ra Isaac, sehe yu, tsihin iin ñaha ñuu Canaán nu iyó yo ihya. 4 Tyin cua cuhun un nda ñuu yu cuquihin un ñaha tsa cuví nyɨvɨ yu cuvi ñasɨɨhɨ ra --catyí ra.
5 Tan catyí musu can tsihin ra:
--Tatun ñaha can tan ña cuñi ña quitsi ña tsihin yu ñuu ihya, ¿a cuñi tsi quitsi quihin yu tsi ra sehe un tan cundaca yu tsi ra nda ñuu nu quita̱ un? ―catyí ra.
6 Tan nacaha̱n ra Abraham tsihin ra:
--¡Ña cuví quihin un tsi ra sehe yu cuhun tsihin un ndacan! 7 Tyin ra Jehová Nyoo nyaá andɨvɨ, ra tsa tava̱ tsi yu yuvehe jutu yu tan nu ñuhu ra nyɨvɨ yu naha ra, catyi̱ ra tan ndoo̱ ra tuhun tsihin yu, tyin tsi tata yu cua cuhva ra ñuhu ihya. Tan maa ra cua jacuhun ndɨhɨ ángel ra ityi nuu un nu cua cuquihin un ñaha tan quitsi tsihin un cuvi ñasɨɨhɨ ra sehe yu. 8 Maa tyin tatun ña cuñi ñaha can quitsi ña tsihin un, ndoo nuña un cuenda tyiñu ihya, maa tyin ña cundaca un tsi sehe yu ndacan --catyí ra.
9 Tacan tan tyaa̱ ra musu can ndaha ra sɨhɨn ra Abraham, tan ndoo̱ ra tuhun tyin cua jandaa ra tyiñu tsa caahán ra Abraham. 10 Yaha can, quihi̱n ra musu can utsi taahan camello jana tsitoho ra, tan nacatsi̱ ra maa ñi maa tsa vaha tsa iyó tsi ra tsitoho ra tsa cua cuhva maa ra. Tsaha quee̱ ra cuahan ra nda Mesopotamia, ñuu ra Nacor, tsihin ra cutahán tsihin ra. 11 Cuaha xaan quɨvɨ tsica̱ ra naha tan tsaa̱ ra naha yuhu ñuu can tseñi cuii ña, tan maa maa ora tuhva ñi yoco tsiquihín ndutya yutya cuví can, tsicuɨñɨ̱ ra tsihin camello can naha tɨ yatyin nu nyaá iin soco. 12 Tan quitsaha̱ caahán ra tsihin Nyoo tan catyí ra: "Jehová Nyoo ndi, ja̱ha tumañi iñi cu̱ndaahvi iñi nyehe un tsi ra tsitoho yu, na quita vaha tyiñu vatsí yu ihya. 13 Cua cunyaa yu yuhu soco ihya tsitsi tsa cua quitsi quihin ñi cuatyi ñuu ihya ndutya. 14 Tan tsihin ñaha tyuvaa tsa cua cahan yu tyehen: 'Ja̱ha tumañi iñi ja̱nuu quɨyɨ un tan cu̱hva luxu ndutya coho yu', tan cua catyí ña: 'Coho yooho tata, tan cua cuhva ndɨhɨ yu ndutya coho quɨtɨ jana un', cua catyi ña. Tun tacan cua cundaa, cua coto yu tyin ñaha can cuví ñaha nacatsi̱ maa un cua cuvi ñasɨɨhɨ ra Isaac musu un. Tsihin cuhva can coto yu tyin cundaahví iñi un tsi ra tsitoho yu."
15 Tan ndi ñaha ca ndɨhɨ cahan ra tsihin Nyoo, tan tsa cuú intuhun ñaha tyuvaa vatsí ña yosó soco ña quɨyɨ. Tan sehe ra Betuel cuví tsi ña, Rebeca nañí ña, tan ra Betuel can cuví sehe ña Milca, ñasɨɨhɨ ra Nacor, yañi ra Abraham. 16 Tan sɨɨ xaan caá ña tyuvaa can, ñaha yoco cuví ña, ñaha ca coo yɨɨ ña. Tan nuu̱ ña cuayɨ tsitsi soco can, jacutu̱ ña quɨyɨ ña, tsaha cuanuhu̱ ña. 17 Tacan tan tsinú xaan ra musu can cuahan ra nu cuahan ña tan catyí ra tsihin ña:
--Ja̱ha tumañi iñi, xihi, cu̱hva luxu ndutya yɨhɨ́ tsitsi quɨyɨ un coho yu --catyí ra.
18 Tan nacaha̱n ña:
--Co̱ho yooho, tata.
Tan iyaha ñi januu̱ ña quɨyɨ can soco ña, tan tsaha̱ ña ndutya tsihi̱ ra tsihin quɨyɨ ña. 19 Tan tsa ndɨhɨ̱ tsihi̱ ra ndutya, catyí ña Rebeca tsihin ra:
--Cua cuhva ndɨhɨ yu ndutya coho camello jana un naha tɨ, tata, nda cuanda ndɨhɨ coho tɨ naha tɨ ndutya --catyí ña.
20 Caahán tan catyí ña tyihi̱ ña ndutya yɨhɨ́ tsitsi quɨyɨ ña nu tuhva quɨtɨ tsihí ndutya. Tan tsiquihi̱n ca ña ndutya tyihi̱ ña coho tandɨhɨ quɨtɨ can naha tɨ. 21 Taxin ña nyaá musu can nyehé ra tsa yaha iyo cuñí ra, tan cuñí ra coto ra tsa ndaa tatun maa Nyoo jaha̱ tsatyin vaha quita̱ tyiñu cuahan ra.
22 Tan tsa ndɨhɨ̱ tsihi̱ tɨ naha tɨ ndutya jaha̱ ña Rebeca, quihi̱n ra musu can iin xehe xuhun cuaan tsa ndoyó iñu gramo tyihi̱ ra ixtyin ña tan uvi taahan caa xuhun cuaan tsa ndoyó cientu gramo tyihi̱ ra jucun ndaha ña. 23 Tan tsica̱ tuhun ra tsi ña:
--¿Yóo sehe tsi un, xihi? Ja̱ha tumañi iñi ca̱han tsihin yu tatun iyó nu cuví quitatu ndi tsacuaa ihya yuvehe jutu un --catyí ra tsihin ña.
24 Tan nacaha̱n ña tsihin ra:
--Sehe ra Betuel tsi yu, ra cuví sehe ña Milca tsihin ra Nacor. 25 Iyó nu cuví ndoo ndo tsacuaa ihya tan iyó ndɨhɨ itya catsi quɨtɨ jana ndo naha tɨ --catyí ña tsihin ra.
26 Tacan tan tsicuɨñɨ̱ tsɨtɨ ra tan jacahnu̱ ra tsi ra Jehová. 27 Tan catyí ra: "Cahnu xaan cuví ra Jehová tyin jaquihi̱n ityi ra tsi yu yuvehe nyɨvɨ ra Abraham, tsitoho yu, tan cundaahvi̱ iñi ra tsi ra tyin cuví ra Nyoo cuɨtɨ", catyí ra musu can.
28 Tan tsinú xaan ña tyuvaa can cuahan ña yuvehe sɨhɨ ña cua jacoto ña tsi sɨhɨ ña tsa cuvi̱ tsi ña. 29 Tan iyó iin cuhva ña nañí Labán. Tsa tsiñi̱ ra ihya tsa caahán ña, tsinú xaan ra cuahan ra cua nanducu ra tsi musu can nu nyaá soco. 30 Tyin nyehe̱ ra xehe tan carena xuhun cuaan tsa tsaha̱ musu can tsi ña. Tan catyí ña: "Tyehen caahán ra can tsihin yu", yacan cuenda quee̱ ra tsinú ra cuahan ra nu nyaá soco ican nyaá ra musu can ndatú ra tsihin camello jana ra. 31 Tsaa̱ ra Labán nu nyaá ra tan catyí ra:
--Yooho ra ii nuu Nyoo, ña cuví ndoo un ityi tsata ihya tyin tsa janduvaha̱ yu nu cua quitatu un yuvehe yu tsihin ra vatsí tsihin un naha ra tan janduvaha̱ ndɨhɨ yu nu quitatu camello ihya naha tɨ ―catyí ra.
32 Tacan tan cuahan ra musu can yuvehe ra Labán. Tsaa̱ ra naha, januu̱ ra Labán xiin camello can naha tɨ tan tsaha̱ ra tiyama tan soo ndutyi tsatsí tɨ naha tɨ. Yaha can tan tsaha̱ ra ndutya tsi ra can naha ra tyin nacatya ra naha tsaha ra naha. 33 Tan tsa tsaha̱ ñi tsa cua catsi ra naha, nacaha̱n ra can tsihin ñi:
--Nda cuanda tsa cahan jihna yu tahan tyiñu vatsi yu, tsaha cua catsi yu.
--Ca̱han yooho --catyí ra Labán.
34 Tan quitsahá caahán ra tan catyí ra:
--Musu ra Abraham cuví yu. 35 Yaha xaan cuca ra Abraham jaha̱ Nyoo: Tsaha̱ Nyoo mbee tan indɨquɨ, camello tan urru, xuhun cuaan tan xuhun cuitsin, musu ñaha tan musu rayɨɨ tsi ra. 36 Tsahnu xaan ra tsihin ñasɨɨhɨ ra tan tsicoo̱ iin sehe ñi. Tan tsii ra tyuvaa can nacuhva̱ cuenda ra tandɨhɨ maa tsa cuca ra. 37-38 Tan catyi̱ ra tsihin yu: ꞌÑa cua quihin un ñaha Canaán, sehe nyɨvɨ ñuu nu iyó yu ihya, tindaha tsihin ra sehe yu, tyin cuhun un nda yuvehe jutu yu, cua nducu un ñaha yuvehe nyɨvɨ yu ndacan tindaha tsihin raꞌ, catyi̱ ra tsihin yu. Tan tacan ndoo̱ yu tuhun tsihin ra. 39 Tan catyí yu: ꞌTatun ñaha can tan ña cuñi ña quitsi ña tsihin yu ñuu ihya, ¿náa cua javaha yu?ꞌ 40 Tacan tan nacaha̱n ra: ꞌMaa ra Nyoo tsa nyicún yu cua jacuhun ángel ra tsihin un, tan cua quita vaha tyiñu cuhun un, tan cua quihin un ñaha cuví nyɨvɨ yu cuvi ñasɨɨhɨ ra sehe yu. 41 Maa tyin tatun ña tsahá ñi sehe ñi tsi un o ña cuñí ña quitsi ña tsihin un tsa cua tsaa un yuvehe ñi, ndoo nuña nyico un tsihin tuhun tsa ndoo̱ un tsihin yu, tan ña nyií ca tsi sɨquɨ unꞌ, catyi̱ ra.
42 "Tan tsa tsaa̱ yu yuhu soco ndacan, tan catyí yu tsihin Nyoo tyehen: ꞌJehová, Nyoo ra Abraham tsitoho yu, tatun maa un cuví ra cua jaha tsa cua quita vaha tyiñu vatsí yu ihya, 43 cu̱hva ndatu na cuvi cundaa tsa tsicán yu ihya, ñaha tyuvaa tsa cua cahan yu tsihin tyehen: Ja̱ha tumañi iñi cu̱hva luxu ndutya yɨhɨ́ tsitsi quɨyɨ un coho yu, 44 tan cua nacahan ña tsihin yu: Co̱ho, yooho tata, tan cua tava ndɨhɨ yu ndutya coho camello jana un naha tɨ. Na cuvi ñaha can, ñaha nacatsi̱ maa un cua cuvi ñasɨɨhɨ sehe ra tsitoho yu.ꞌ 45 Tsa ndi cumañi ca ndɨhɨ cahan yu tsihin Nyoo, tsa cuú ña tyuvaa sehe ndo ihya quita̱ ña yosó soco ña quɨyɨ ña cua quihin ña ndutya tsitsi soco can, tan jacutu̱ ña quɨyɨ ña. Tacan tan catyí yu tsihin ña: 'Ja̱ha tumañi iñi cu̱hva luxu ndutya yɨhɨ́ tsitsi quɨyɨ un coho yu, xihiꞌ, catyí yu. 46 Tan iyaha ñi januu̱ ña quɨyɨ ña tan catyí ña: 'Co̱ho yooho tata, tan cua cuhva ndɨhɨ yu ndutya coho camello can naha tɨ', catyí ña. Tan tsaha̱ ña ndutya tsihi̱ yu tsihin camello can naha tɨ. 47 Tacan tan tsica̱ tuhun yu tsi ña yóo sehe tsi ña, tan catyí ña: 'Sehe ra Betuel tsi yu, ra cuví sehe ña Milca tsihin ra Nacor', catyí ña. Tacan tan tyihi̱ yu iin xehe ixtyin ña tan uvi taahan caa xuhun cuaan tyihi̱ yu nduvi jucun ndaha ña. 48 Tan tsicuɨñɨ̱ tsɨtɨ yu tan jacahnu̱ yu tsi ra Jehová tan catyí yu tsihin ra: ꞌCahnu xaan cuví maa un, Jehová, Nyoo ra Abraham tsitoho yu, tyin jaquihi̱n ityi un tsi yu ndoo ityi ñi yuvehe nyɨvɨ ra, tan cuvi̱ ñihi yu ñaha cua cuvi ñasɨɨhɨ sehe raꞌ, catyí yu. 49 Tan vityin ihya cuñí yu coto yu tatun cua cundaahvi iñi ndo tsi ra, tan ña cua jandavi ñaha ndo tsi ra, ¡ca̱han ndo! Tatun ña cuvi, ¡ca̱tyi tuhun ndɨhɨ ndo! tyin tacan coto yu náa cua javaha yu --catyí ra tsihin ñi.
50 Tacan tan nacaha̱n ra Labán tan ra Betuel:
--Ña cuvi catyi ndi cuví maa o ña vaha maa, tyin cuhva cuñí Nyoo cuví tsehe. 51 Na cundaa cuhva caahán maa ra. Tan maa ña ihya, qui̱hin tsi ña cuhun ña tsihin un, tan na tindaha ña tsihin ra tyuvaa sehe ra Abraham, tsitoho un --catyí ra naha.
52 Tsa tsiñi̱ musu can cuhva caahán ra naha, tsicuɨñɨ̱ tsɨtɨ ra tan tsaqui̱n ra nuu ra nda nu ñuhu jacahnu̱ ra tsi ra Jehová. 53 Yaha can, tava̱ ra tandɨhɨ maa nuu sɨquɨ xuhun cuaan vaha tan xuhun cuitsin tan tsihin jahma vaha tsaha̱ ra tsi ña Rebeca, tan tsaha̱ ndɨhɨ ra tsa tsaha̱ maa ra tsi sɨhɨ ña tan tsi cuhva ña, maa ñi tsa vaha. 54 Tacan, tsaha cuxiñi̱ ra tsihin ra tsaa̱ tsihin ra, tan ican ndoo̱ ra naha quixi̱ ra naha. Tsa ndoto̱ ra naha inga quɨvɨ can, catyí ra musu can tsihin nyɨvɨ ña Rebeca:
--Cu̱hva ndo ndatu cunuhu yu yuvehe ra tsitoho yu --catyí ra.
55 --Ña cu̱nuhu naha un, na cunyaa ña utsi nduvi ca, tsaha cuhun maa ña tsihin un --catyí ra cuhva ña tan sɨhɨ ña tsihin ra can:
56 Tan catyí ra tsihin ñi:
--Ña ja̱nducuee ca ndo tsi yu. Cu̱hva ndo ndatu cunuhu yu yuvehe tsitoho yu, vaha tyin quita̱ vaha tyiñu quitsi̱ yu jaha̱ Nyoo.
57 Tan catyí ñi:
--Na cana jihna yo tsi ña tyuvaa ihya nácaa caahán tucu maa ña.
58 Cana̱ ñi tsi ña Rebeca tan tsica̱ tuhun ñi tsi ña:
--¿A cuñí un cuhun un iyaha ñi tsihin ra ihya?
--Cuñí yu --catyí ña.
59 Tacan tan tsaha̱ ñi ndatu cuanuhu ra tsihin ra quitsi̱ tsihin ra, tan tsaha̱ ndɨhɨ ñi ndatu cuahan ña tyuvaa can tsihin ra naha. Tan cuahan ndɨhɨ ñaha tsa jacuendá tsi ña nda lee ña. 60 Tan nasoco̱ ñi tsi ña tyuvaa can, tan catyí ñi:
"Yooho Rebeca, ñaha cuhva ndi,
cuñí ndi coo cuaha tata un
tan cuñí ndi na jacanaa tata un
ñuu nyɨvɨ xaan iñi tsi ra naha", catyí ñi.
61 Tacan tan nduvita̱ ña, tsaha ndaa̱ ña tsihin ñi cuví musu ña tsata camello can naha tɨ. Tan nyicún ñi tsi ra musu can. Tan tacan cuví nu quihi̱n ra musu can tsi ña Rebeca cuahan tsihin ra nda Neguev nu iyó tsitoho ra.
62 Quɨvɨ quita̱ ñi vatsí ñi nu nyií ra Isaac, ra ican tsaa̱ nuhu tucu ra yuvehe ra tsa tsaha̱n ra tsinyehe̱ ra nu nyaá soco nañí: "Ra nyito ra nyehé tsi yu" tyin nu ñuhu ican iyó maa ra. 63 Tan iin tseñi cuahan ra cua caca nuu ra tsitsi cuhu. Tan sana iñi ra nanyehe̱ ra tsa cuví nyɨvɨ vatsí ñi tsihin camello ityi nu nyií ra. 64 Tan nyehe̱ ndɨhɨ ña tyuvaa can ityi nu vatsí ra, tan iyaha ñi nuu̱ ña tsata camello can tsa nyehe̱ ña tsi ra. 65 Tan tsica̱n tuhun ña tsi ra musu tsa tsiquihi̱n tsi ña tan catyí ña:
--¿Yóo ra cuú ra quee̱ tsitsi cuhu can vatsí ityi nu nyacú yo ihya?
Tan catyí ra:
--Ra ican cuví sehe ra tsitoho yu --catyí ra.
Tacan tan tyasɨ̱ ña jahma ndɨquɨ nuu ña.
66 Tan tsa tsaa̱ ra Isaac nu nyacú ñi, catyi̱ tuhun ra musu can tandɨhɨ maa cuhva javaha̱ ra nu tsaha̱n ra. 67 Yaha can, quihi̱n ra tyuvaa can tsi ña Rebeca cuahan tsihin ra nu cuvi̱ vehe sɨhɨ ra, tan tindaha̱ ra tsihin ña. Tacan tan naa̱ tsa cuiihya cuñí ra tsa tsihi̱ sɨhɨ ra, tan cuñí xaan ra tsi ña Rebeca.