27
Käꞌa̱n ñuñuꞌ ndo̱ꞌ vi̱ti̱n xaꞌa̱ꞌ ña̱ kuni sa̱a̱ ndo̱ꞌ tiaa̱n,
sa̱kanꞌ ña̱ xïní ndo̱ꞌ ndee ña̱ ko̱o̱ tiaa̱n.
2 Käꞌa̱n va̱ꞌa̱ mi̱iꞌ ndo̱ꞌ xaꞌa̱ꞌ ndo̱ꞌ,
va̱ꞌa̱ ka̱ ña̱ i̱nga̱ ne̱ yivi̱ꞌ kaꞌa̱n va̱ꞌa̱ xaꞌa̱ꞌ ndo̱ꞌ.
3 Vie̱ va̱ yuu̱ꞌ,
te̱ sa̱kanꞌ tu̱ vie̱ va̱ ñu̱tiꞌ,
ndisu̱ vie̱ ka̱ ña̱ xiꞌé ne̱ küuꞌ kaxiꞌ te̱ sa̱kanꞌ uvi̱ sa̱aꞌ ña̱ ja̱a̱nꞌ.
4 Ña̱ xiꞌé ne̱ yivi̱ꞌ ndii,
ni̱a̱ꞌa va̱ a̱,
te̱ ña̱ i̱ꞌniꞌ ni̱a̱ ndii,
nduuꞌ a̱ nde̱e̱ naa kii̱ꞌ kuunꞌ kuiꞌe̱ savi̱ꞌ,
ndisu̱ xatu̱ yaꞌa̱ ka̱ ña̱ kuiñu ne̱ yivi̱ꞌ.
5 Va̱ꞌa̱ ka̱ ña̱ ka̱ni̱ kuento tuviꞌ ne̱ yivi̱ꞌ yooꞌ
te̱ sa̱kanꞌ ña̱ ku̱ndani̱ si̱ꞌe ni̱a̱ yooꞌ.
6 Va̱ꞌa̱ ka̱ i̱ni̱ e̱ꞌ ku̱ni̱ e̱ꞌ ña̱ sa̱tu̱xuꞌví i̱i̱n te̱ xiní taꞌanꞌ xiinꞌ e̱ꞌ yooꞌ,
te̱ sa̱kanꞌ ña̱ tyíto ne̱ ndasiꞌ taꞌanꞌ xiinꞌ e̱ꞌ nuu̱ꞌ e̱ꞌ kiꞌinꞌ i̱tyiꞌ.
7 Kii̱ꞌ tyituꞌ ne̱ yivi̱ꞌ ndii,
nde̱e̱ ñuñu̱ꞌ küni ko̱ꞌo̱ ni̱a̱,
ndisu̱ ne̱ xiꞌí so̱ko̱ ndii,
nde̱e̱ ña̱ uva̱ ndii,
vixi̱ vi̱ꞌ a̱ xtuu ni̱a̱ kii̱ꞌ xaxi̱ꞌ ni̱a̱ a̱.
8 Yo̱o̱ ka̱ xinuꞌ xikaꞌ va̱ nuu̱ꞌ ñu̱ꞌuꞌ miiꞌ ni̱ tuvi̱ ni̱a̱,
te̱ nakooꞌ ni̱a̱ ne̱ ndieeꞌ vi̱ꞌe̱ ni̱a̱ ndii,
nduuꞌ ni̱a̱ nde̱e̱ naa sa̱a̱,
tiꞌ xikaꞌ va̱ taꞌnuꞌ miiꞌ yoo tyoꞌo̱ riꞌ.
9 Xa̱ꞌa̱n xavixínꞌ xiinꞌ ti̱kui xavixínꞌ ndii,
xasiíꞌ raꞌ nimá ne̱ yivi̱ꞌ,
te̱ sa̱kanꞌ tu̱ xaaꞌ tu̱ꞌu̱n nde̱iꞌ ña̱ kaꞌán i̱i̱n ne̱ xiní taꞌanꞌ xiinꞌ ne̱ yivi̱ꞌ ndii,
xakuatiaꞌ a̱ nimá ni̱a̱.
10 Köo̱ꞌ kivi̱ꞌ na̱ko̱o̱ u̱nꞌ te̱ xiní taꞌanꞌ xiinꞌ u̱nꞌ ni̱ nde̱e̱ te̱ xiní taꞌanꞌ xiinꞌ yu̱vaꞌ u̱nꞌ.
Kii̱ꞌ yoo kuiꞌe̱ miiꞌ nduꞌu̱ꞌ u̱nꞌ ndii,
küní a̱ kuꞌu̱n u̱nꞌ nde̱e̱ miiꞌ nduꞌu̱ꞌ ña̱ni̱ u̱nꞌ te̱ tyi̱ndi̱e̱eꞌ ra̱ yoꞌó.
Sa̱kanꞌ ña̱ va̱ꞌa̱ ka̱ kaꞌa̱n u̱nꞌ xiinꞌ ne̱ ndieeꞌ ya̱ti̱n vi̱ꞌe̱ u̱nꞌ te̱ tyi̱ndi̱e̱eꞌ ni̱a̱ yoꞌó,
te̱ sa̱kanꞌ ña̱ kuꞌu̱n kaꞌa̱n u̱nꞌ xiinꞌ ña̱ni̱ u̱nꞌ te̱ nduꞌu̱ꞌ xikaꞌ va̱.
11 Yu̱vaꞌ kuaꞌa i̱,
naaꞌ te̱ xini tuní ku̱ndu̱u̱ u̱nꞌ ndii,
va̱ꞌa̱ yaꞌa̱ tu̱ ku̱ni̱ nimá yuꞌu̱ sa̱a̱ u̱nꞌ.
Sa̱kanꞌ te̱ ku̱vi̱ tu̱ na̱ku̱i̱i̱n i̱ nuu̱ꞌ ne̱ kaꞌán ki̱ni̱ xiinꞌ i̱ xaꞌa̱ꞌ u̱nꞌ.
12 Ne̱ kuuꞌ kaxiꞌ ndii,
kuuꞌ xiooꞌ ni̱a̱ kii̱ꞌ xini ni̱a̱ yooꞌ ña̱ i̱yo̱ nuu̱ꞌ i̱tyiꞌ miiꞌ kuaꞌa̱n ni̱a̱,
ndisu̱ ne̱ na̱a̱ꞌ kuuꞌ ndii,
kuaꞌa̱n naa kuaꞌa̱n ne̱ ja̱a̱nꞌ nde̱e̱ naa ne̱ kuiꞌe nuu̱ꞌ,
te̱ tuxuꞌví ni̱a̱.
13 Te̱ yivi̱ꞌ,
te̱ ni̱ tyi̱ka̱ndi̱a̱ kuento ña̱ tya̱ꞌvi̱ ra̱ xaꞌa̱ꞌ ña̱ ndisoꞌ ikaꞌ i̱i̱n ne̱ tukuꞌ ndii,
tu̱ꞌu̱n ndo̱ꞌ toto̱ ra̱ ña̱ niꞌnuꞌ ra̱ nda̱ꞌaꞌ ra̱.
Te̱ na ndoo̱ a̱ nda̱ꞌaꞌ ndo̱ꞌ nde̱e̱ ska̱tyiꞌ na̱tyaꞌvi̱ ne̱ tukuꞌ ja̱a̱nꞌ ña̱ ndisoꞌ ikaꞌ ni̱a̱ ndoꞌó.
14 Ña̱ nakuatuꞌ sii̱ꞌ tiꞌeꞌ ne̱ yivi̱ꞌ yooꞌ ni̱a̱ꞌa̱ va̱ ku̱a̱xi̱ kitúꞌ ndii,
nduuꞌ a̱ nde̱e̱ naa ña̱ sanatyaꞌanꞌ ni̱a̱ yooꞌ.
15 I̱i̱n ña̱ꞌaꞌ ñaꞌ xtani̱ va̱ ku̱ntaꞌanꞌ xiinꞌ i̱i̱ꞌ aꞌ ndii,
nduuꞌ aꞌ nde̱e̱ naa ti̱kui,
teꞌ toó te̱ toó ti̱xi̱n vi̱ꞌe̱ miiꞌ xiꞌi̱n kivi̱ꞌ ña̱ kuunꞌ savi̱ꞌ.
16 Te̱ naaꞌ sa̱a̱ e̱ꞌ ña̱ nduxa̱ꞌ te̱ sa̱vi̱kuiín e̱ꞌ ñaꞌ ja̱a̱nꞌ xiinꞌ tu̱n kuiꞌe̱ ña̱ xaaꞌ aꞌ ja̱a̱nꞌ ndii,
nduuꞌ a̱ nde̱e̱ naa sa̱a̱ e̱ꞌ ña̱ nduxa̱ꞌ te̱ na̱ka̱si̱ e̱ꞌ tatyi̱ꞌ,
uun ña̱ sa̱a̱ e̱ꞌ ña̱ nduxa̱ꞌ te̱ ti̱i̱n kutu̱ꞌ e̱ꞌ i̱i̱n ña̱ꞌa̱ kii̱ꞌ kaaꞌ kuaꞌa̱ꞌ xa̱ꞌa̱n nda̱ꞌaꞌ e̱ꞌ.
17 Nde̱e̱ naa xaaꞌ e̱ꞌ ndakin e̱ꞌ ka̱a̱ xiinꞌ i̱nga̱ ka̱a̱ ndii,
niiꞌ sa̱kanꞌ tu̱ xaaꞌ te̱ yivi̱ꞌ ña̱ kuní a̱ nda̱tuꞌunꞌ ra̱ xiinꞌ i̱nga̱ te̱ yivi̱ꞌ,
te̱ na̱ndu̱u̱ te̱ ja̱a̱nꞌ i̱i̱n te̱ xatyuunꞌ nda̱ku ka̱.
18 Ne̱ xitoꞌ tunꞌ ndo̱koꞌ higuera ndii,
ku̱vi̱ ka̱xi̱ꞌ ni̱a̱ ndo̱koꞌ nu̱ꞌ,
te̱ ne̱ xitoꞌ ña̱ kumiꞌ xto̱ꞌo̱ ni̱a̱ ndii,
ki̱ꞌi̱n kaꞌnuꞌ ña̱ꞌaꞌ xto̱ꞌo̱ ni̱a̱.
19 Nde̱e̱ naa xaaꞌ a̱ ña̱ ku̱vi̱ ko̱to̱ e̱ꞌ nuu̱ꞌ e̱ꞌ nuu̱ꞌ ti̱kui ndii,
niiꞌ sa̱kanꞌ tu̱ yoo a̱ xiinꞌ ne̱ yivi̱ꞌ ña̱ ku̱vi̱ ku̱ni̱ e̱ꞌ sa̱a̱ kaaꞌ nimá ni̱a̱ kii̱ꞌ xitoꞌ e̱ꞌ nuu̱ꞌ ku̱i̱ti̱ꞌ ni̱a̱.
20 Vi̱ꞌe̱ ndi̱a̱yaꞌ xiinꞌ ñu̱u̱ ndi̱i ndii,
köo̱ꞌ kivi̱ꞌ tyituꞌ a̱,
te̱ niiꞌ sa̱kanꞌ tu̱ yoo ña̱ xikán nimá ne̱ yivi̱ꞌ xaꞌa̱ꞌ ña̱ꞌa̱ ndii,
köo̱ꞌ kivi̱ꞌ xikuiín a̱.
21 Oro xiinꞌ plata ndii,
nuu̱ꞌ ñuꞌu̱ xaꞌmiꞌ ne̱ yivi̱ꞌ a̱ te̱ ku̱ni̱ ni̱a̱ naaꞌ ka̱a̱ va̱ꞌa̱ xna̱ꞌa̱ nduuꞌ a̱.
Ndisu̱ ne̱ yivi̱ꞌ ndii,
xiinꞌ ña̱ kiꞌinꞌ kaꞌnuꞌ ña̱ꞌaꞌ i̱nga̱ ne̱ yivi̱ꞌ ku̱vi̱ ku̱ni̱ e̱ꞌ nde̱e̱ nuu̱ꞌ ne̱ yivi̱ꞌ nduuꞌ ni̱a̱.
22 Ndi̱kinꞌ trigo ndii,
ku̱vi̱ ndi̱ko̱ e̱ꞌ te̱ ta̱va̱ꞌ e̱ꞌ soo̱ꞌ a̱,
ndisu̱ ne̱ küuꞌ kaxiꞌ ndii,
tee̱ꞌ ndee tu̱xiꞌ e̱ꞌ ni̱a̱,
te̱ ndi̱ko̱ ndiꞌi̱ tu̱ e̱ꞌ ni̱a̱ xiinꞌ yo̱soꞌ ndii,
nä̱ko̱o̱ ni̱a̱ ña̱ küuꞌ kaxiꞌ ni̱a̱ ja̱a̱nꞌ.
23 Tyu̱nxaꞌaꞌ va̱ u̱nꞌ sa̱a̱ xikaꞌ mbe̱e̱ sana̱ u̱nꞌ,
te̱ va̱ꞌa̱ va̱ ko̱to̱ u̱nꞌ ri̱.
24 Sa̱kanꞌ ña̱ ña̱ vikaꞌ ndii,
i̱i̱n kani̱ꞌ ku̱i̱ti̱ꞌ yoo a̱,
te̱ sa̱kanꞌ tu̱ xu̱ꞌunꞌ ndii,
ña̱ xkaꞌndíá kuaꞌa̱n ku̱i̱ti̱ꞌ nduuꞌ a̱.
25 Kii̱ꞌ xa̱ ni̱ xa̱ꞌndi̱a̱ ndo̱o̱ te̱ yivi̱ꞌ ña̱ saviꞌ,
te̱ ni̱ ni̱a̱ni̱a̱ tu̱ku̱u̱ kuꞌu̱ kuii̱ꞌ nuu̱ꞌ ñu̱ꞌuꞌ,
te̱ ni̱ na̱ka̱ya̱ ndo̱o̱ tu̱ te̱ yivi̱ꞌ i̱ti̱a̱ xiki̱ꞌ ndii,
26 xiinꞌ i̱xiꞌ xata̱ꞌ mbe̱e̱ sana̱ u̱nꞌ ka̱sa̱ꞌa̱ u̱nꞌ toto̱ ku̱i̱ꞌnu̱ u̱nꞌ,
te̱ ti̱xuꞌu̱ꞌ sana̱ u̱nꞌ xi̱ko̱ꞌ u̱nꞌ te̱ sa̱ta̱ꞌ u̱nꞌ ñu̱ꞌuꞌ miiꞌ sa̱tyuunꞌ u̱nꞌ.
27 Te̱ ko̱o̱ kuaꞌa̱ꞌ letyin ti̱xuꞌu̱ꞌ sana̱ u̱nꞌ ko̱ꞌo̱ u̱nꞌ,
te̱ ni̱a̱ni̱ tu̱ raꞌ ko̱ꞌo̱ ne̱ ndieeꞌ vi̱ꞌe̱ u̱nꞌ xiinꞌ ña̱ꞌaꞌ ñaꞌ xatyuunꞌ nuu̱ꞌ u̱nꞌ.