Nebukadinejaarɩ caca dəəl na kɩrʋʋkɛ Danɩɛl haanɩ
2
1 Ɔbɔɔkɛ Nebukadinejaar donɩ jamana dɩ ga cʋʋ yɛna yeɲɔ, a dəəle, dɩ ɔɔ kpɩɛr ɲaɲaan dɩ daan bʋʋ yire. 2 Dɩ a wer dɔdɔɔdara na wɩrɛɛkɛ n jɩɛnɩ thɩ̃ɛ ƴepələ̃besɔɔra na sidumodara na Kalde dɩthɩdara wɩ pɔ a mɩɛnɛ nɩ gɩrɛ ɩnɩ dəəlnɩ. Dɩ wɩ pɔr dã a jɩɩl jamanaa ƴɛbʋrɔ. 3 Dɩ jamana so war aa: «Mɩ dəəle dəəle, dɩ kpɩɛrɛ ɲaɲaan mɩ, dɩ mɩ n ƴaalɛ ɩ̃ jɩ dəəlera mɩ dəəlnɩɩ kɩr.» 4 Dɩ Kalde dɩthɩdara birsere jamana na aramɛ̃ thɩmɩɩr aa: «Thãgba n hana fɩ yi gbãa yaa jamana! Mɩɛnɛ sɩ, sɛr afɩ thɔ̃dara gɩrɛ fɩ dəəlnɩ, sa tire kɩrʋ na ha fɩ.» 5 Dɩ jamana bir so Kalde dɩthɩdarara aa: «Mɩ tire kpɩɛrɛ vʋ̃ʋ, ado na mɩɛ mɩ gɩrɛ mɩ dəəlnɩ, a tinə dəəlee kɩr a ha ma', wa gbʋʋl nɛr yɩra yɩra yɩra, sɩ anɩ cɔsɔ n debi gɩ do puuyʋʋsɔ. 6 Sɩ ado nɩ mɩɛ mɩ gɩrɛ mɩ dəəlnɩ a tinə dəəlee kɩr a ha mɩ, ma ha nɛr khaardaasɔ na mɔlɔ thɩ̃ɛsɔ, na cʋʋrɩkɛ kɔ̃tɩnanɩ ka. Gɛr gɩ nɩ mɩɛnɛ mɩ gɩrɛ mɩ dəəlnɩ, a tena kɩrʋ hana mɩ.» 7 Dɩ wɩ birseere balaɲɔdaa aa: «Mɩɛnɛ gɩrɛ fɩ dəəlnɩ sɛr afɩ thɔ̃dara yaa jamana, sa tire kɩrʋ na ha fɩ.» 8 Dɩ jamana so war aa: «Mɩ jɩrɛ hʋɛ nɩ n ƴaal gɩrɛra sɩ nɩ 'lɛ bɔɔ, gɩdonɩ nɩ jɩrɛ ɩ̃ kpɩɛr 'lire tire pɩ. 9 Gɛr gɩ, ado na mɩɛ mɩ gɩrɛɛkɛ mɩ dəəlna', so ca bɩɛlla nɛrɛ fɛw na 'li. Nɩ n gʋʋrɛ kha sɩ nɩ mɩɩ mɩ sõsor thɩmɩaakɛ na dɔnɩ sobɔra', gɛr nɩ n dĩdiəno bɔɔ n ka. Nɩ mɩɛnɛ mɩ gɩrɛ mɩ dəəlnɩ dɛ! Dɩ ma jɩrɛ nɩ hananɛ punone dakha a na ti dəəlee kɛ kɩr na ha mɩ.» 10 Dɩ Kalde dɩthɩdara birse jamana ayɩwɔɔ: «Thɩɩraakɛ fɛw, tibil bɩɛllakɛ na hale a na puno na cʋʋ gɩrɛɛkɛ fɛr jamana n ƴaalnɩka'. Gɛrra dɔ kɩrʋ jamana bɩɛllakɛ na hale, adorakɛ a kɔ̃tɩ̃ a hana punone mɔ̃, sɩ a fɛrɛ dɔdɔɔdaar, dɩ wɩrɛɛkɛ n jɛnɩ thɩ̃ɛ ƴepələ̃bera gɩ, dɩ Kalde dɩthɩdara gɩ, a cʋɛ thɩ̃ caarɩka'. 11 Gɩrɛɛkɛ fɩ n ƴaalnɩ yaa jamana, gɩ khɩɩrɛ ka. Tibil bɩɛllakɛ na hale a na puno na mɩɛ faa yaa jamana. Ma bana gɩ do thãgbasɔ gɩ, kɛ dɔnɩ wɩrɛ awɩ cɔ pa na hanɩ tɩbɩlaa thɩ̃thɩɩnaa ga.12 Liir nĩkhii fʋ jamana, dɩ cɩ̃cɩmã. Dɩ a 'laarɛ hʋɛ wɩ kʋrɛ Babɩlɔn tɩɩ kpɛsɛsɔ fɛw. 13 Dɩ wɩ hulene a mɩɛ kpɩɛrɛɛkɛ jamana tinɩ ayɩ wɩ kʋrɛ kpɛsɛdara. Dɩ wa n ƴaal Danɩɛl na ɔɔ alãkhasɔ dakha wɩ kʋʋr wɩ. 14 Le Danɩɛl mɩɩna Aryɔkɩɩkɛ dɔnɩ jamanaa bɛbɛrsɔɔ kɔ̃tɩ̃ hɛlɛlɛlɛ na fɩlɛ. A kɔɔ ther ɩnɩ n kʋʋr Babɩlɔn kpɛsɛdara. 15 A gbaar thɩmɩɩr a so Aryɔkɩraakɛ dɔnɩ jamanaa bɛbɛrsɔɔ kɔ̃tɩ̃ aa: «Aɲe gɩ dɩ jamana ti kpɩɛrɛra dɩɩ thʋ̃ khɩɩr thaa? Dɩ Aryɔkɩ gbaar mɔ̃ thɩ̃ɛ kanɩ a mɩɛ Danɩɛl. 16 Dɩ Danɩɛl jaal jamanaa pa a bɩɛlʋʋ, a hana nɩ bɔɔ ɩnɩ n ti dəəl kɩrʋra ɩnɩ n haa. 17 Agɩpɩ Danɩɛl kʋɔn ɔɔ cɔ a gba thɩɛna a mɩɛ ɔɔ kũusɔ, Hananɩa na Mɩkayɛl na Ajarɩa. 18 Aa ɩnɩ n ƴɛa Thãgbaakɛ hanɩ ƴũu a nɛna nɩ thɩ̃ gbulilera ɔɔ bɔ jɩra, gɩ do nɔɔ wa n kʋ nɩ na wɛkɛ dɔnɩ ɩnɩ alãkhasɔ na tɩɩ kpɛsɛ wɩrɛ sɛnɩ Babɩlɔn dɩɩra ga.
19 Dɩ thɩ̃ gbulilee kɩrra yɩrɛ Danɩɛlla dɩtɩnɔ thɩ̃ yɩrra. Dɩ Danɩɛl khɩɩrɛ Thãgbaakɛ hanɩle ƴũu. 20 Danɩɛl gbaar thɩmɩɩr a so aa:
«Thãgbaa i n dʋbarɔ,
Bɔɔ fɛw waa khorr vʋ̃ʋ!
21 Ɔr hɩna kpɛsɛrɛ na fãga.
Ɔr n deba bɔɔsɔ na thɩ̃ɛsɔɔkɛ n dananɩ.
Ɔr n tɔ jamanasɔ dɩ kpɛɛ,
Ɔr n pɩɛr jamanasɔ jamana too paara.
Ɔr n 'laanɛ kpɛsɛrɛ kpɛsɛdarara,
Na thɩ̃ jɩɩr wɩrɛraakɛ hananɩ yʋ bʋɔ.
22 Ɔr n nɛrɔ thɩ̃ gbulsɔɔkɛ hulonenɩ,
Ɔr jɩ̃ɛ thɩ̃ɛsɔɔkɛ keranɩ dabirəra,
Dɩ ɔɔ pa dahɩrɛ ha.
23 Ɩ̃ thɩ kɔ̃tɩ̃sɔɔ Thãgba wei,
Mɩ n kpãga fɛr, dɩ ma n khɩɩna fɩ,
Kpɛsɛrɛ na fãgaraakɛ fɩ ha mɩnɩ.
gɩdonɩ fɩ nɩna mɛr dɩ n jɩ gɩrɛɛkɛra sɩ kɔɔ bɩɛlnɩ,
A cʋʋna sɩ dɩ sɩ jɩ gɩrɛɛkɛ banɩ jamana.
24 A gele pɩ, Danɩɛl jaal Aryɔkɩɩ pa, kɛ dɔnɩ ʋrɛra jamana kɔɔ pɛrnɩ a kʋrɛ Babɩlɔn kpɛsɛdara. A jaal a sʋʋraa aa: Fa n kʋʋr Babɩlɔn kpɛsɛdara ga. Thɔa mɩ jalana jamanaa pa, ma tire dəəl kɩrʋ a na haa.
25 Dɩ Aryɔkɩ thɔɔrɛ Danɩɛl khə̃khə̃ a jalna jamanaa pa a sʋʋraa aa: «Mɩ yɩrɛ tibil bɩɛl Judaa məlsɔraakɛ wɩ fʋlɛnɩ ɩna, kɛ na tenɩ dəəl kɩrʋra a na ha fɩ.» 26 Dɩ jamana gbaar thɩmɩɩr a so Danɩɛlaakɛ wɩ n wenɩ Bɛltɩsajaar aa: «Fɩ hananɛ punone fɩ mɩɛ mɩ dəəleekɛ mɩ dəəlnɩ na ɔɔ kɩr bɛ?»
27 Dɩ Danɩɛl birse jamana ayɩ: «Thɩ̃ gbulikɛ fɛr jamana n bullenɩ, ga do kpɛsɛdara na wɩrɛ n jɩɛnɩ thɩ̃ɛ ƴepələ̃bera na dɔdɔɔdara na bʋradara na punone a na mɩɛ fɩ ɔɔ kɩra'. 28 Sɩ Thãgba bɩɛl hale ƴũu dɩ nɩna thɩ̃ gbulsɔ. Ɔr nɛna fɛr Nebukadinejaar jamana thɩ̃ɛɛkɛ na dananɩ dɩkhõo. Dɩ yɛkɛ afɩ dəəllə na thɩ̃ yɩrsɔɔkɛ fɩ yɩnɩ afɩ phɩ̃ para. 29 Jamana ya, ɔbɔɔkɛ fɩ kɔɔ hanɩ afɩ phɩ̃ para, thɩ̃ɛɛkɛ na ɩnanɩ dɩkhõo kpɩɛr ɩ̃ farɛ. Ʋrɛɛkɛ n nɛnanɩ thɩ̃ gbulsɔ cʋʋ fɛr dɩ fɩ jɩ thɩ̃ɛɛkɛ na ɩnanɩ. 30 Dɩ ado wɩ nɩna mɩ thɩ̃ gbulile, ga do mɛr hana kpɛsɛrɛ a jɔ tɩbɩla fɛʋa'. Sɩ wɩ nɩna mɛr, ɩ̃ te kɩrʋ a hana fɛr jamana, gɩ cʋʋ fɩ, fɩ jɩ kpɩɛrɛɛkɛ hanɩ afɩ bɩnɔ.
31 Jamana ya, fɩ yɩrɛ thɩ̃ yɩr, dɩɩ do tibil gɩ tə̃ə dɩ wɩ cʋʋ. Tibilla wabɩrɛ ka, da n carbara a kpaa nʋɔ. Dɩ a kɔɔ jɩɩlɛ afɩ ƴɛbʋrɔ, da n kʋ maar hɩɩnɛna. 32 Tibililera, ɔɔ yʋ dor dɛ kile haar, sɩ ɔɔ kũkũ na ɔɔ ɲɛ̃sɔ do dɛ bulo. Ɔɔ bɩ̃ na ɔɔ nɛhuursɔ dor ther sɩɛ; 33 Sɩ ɔɔ nɛgbalãsɔ do ther. Ɔɔ nɛpɛlsɔ, bil bɩɛl dor ther sɩ bil bɩɛl do jaar. 34 Dɩ fɩ kɔɔ hɩɩnʋʋnɛ a dana bɔɔkɛ bokaar əlnɩ gɔ̃gʋɔna dɩbara, sɩ ga do tibil ələə ga. Dɩ a gbune a be tibiliile nɛ pɛlalaakɛ bil bɩɛl donɩ ther sɩ bil bɩɛl do jaar a cʋɔr ɓulɓulɓul dɩɩ debɩ a do ɓurore. 35 Dɩ therile na jaar na ther sɩɛ na dɛ bulo na dɛɛle gbɛbɩ fɛw a cʋɔr ɓulɓulɓul a debɩ ho laagbeekɛ jɩɛ n kanɩ obulolo jʋ gbʋʋlɔ. Dɩ jɩɛ ka gɛr fɛw, thɩɛnakɛ na sa'. Sɩ bokaarɩlera kɔɔ bɛnɩ thɩllɩle debire a do gɔ̃gɔ̃ kɔ̃tɩ̃ɩ tə̃ə a hi thɩɩ fɛw.
36 Gɛr dʋɔn dəəleekɛ fɩ dəəlnɩ. Nɛnɛ̃, sa tire kɩrʋ na ha fɛr jamana.
37 Jamana ya, fɩ dor jamana waa a kɔ̃tɩ̃ jɔ jamanasɔ fɛw. Gɩdonɩ Thãgbaakɛ hanɩ ƴũu ha fɛr jamana dʋʋr na punone na fãga na i dʋbɩrɛ. 38 A gbaar tɩbɩla na nʋma hʋnɔ na 'lominə ƴũu a dʋ fɩ ɲɔ̃kɔɔ paar wo paarɩkɛ wɩ hanɩ, dɩ fa n puno wɩ fɛw. Gɛr gɩ, fɛr dʋɔn tibil yʋʋle dʋɔnɩ dɛ kile haar. 39 Sɩ ado fɩ karɔ pɩ, jamana kpɩɩ na ɩɩrɛ, kɛ ɔɔ fãga na danɩ afɩda ga. Agɩpɩ, balãther jamana na ɩɩrɛ dakha, kɛ dɔnɩ ʋrɛ ther sɩɛɛle n nɩnanɩ. A na gbaar fãga thɩɩra fɛw. 40 Agɩpɩ wo, balanã jamana na ɩɩrɛ, kɛ na hananɩ fãga a na ho ther. Dɩ mɔ̃kɛ ther n cʋɔrnɩ thɩ̃ɛ dɩ nã gɩ fɛw, mɛ̃ jamanaale na cʋɔr wele a nã wɩ fɛw, mɔna ther n cʋʋnɩ. 41 Sɩ nɛɛle fɩ yɩnɩ na nɛbe, dɩ bil bɩɛl do bʋla mɩ jaar, sɩ bil bɩɛl do ther, kɩrʋ dʋɔn, jamana dɩɩle na tɩnɛnɛ. Dɩ bil bɩɛl na hananɛ fãga a na ho ther, gɩdonɩ fɩ yɩrɛ ther dɩɩ ɲaɲaan kha na jaar. 42 Sɩ mɔ̃kɛ fɩ yɩnɩ nɛpɛla na nɛbeele dɩ bil bɩɛl do ther, sɩ bil bɩɛl do jaar, gɩ n nɩnanɛ dɩ jamana dɩɩlera, bil bɩɛl na hananɛ fãga, sɩ bil bɩɛl na hana fãga ga. 43 Dɩ mɔ̃ fɩ yɩnɩ ther dɩɩ ɲaɲaan kha na jaar, gɩ nɩnanɛ tɩbɩla na ƴaalɛ wɩ kpa gbɛba kha, gɩ the ʋlfɛrɛsɔraakɛ wa ʋlfɛnɩ khasɔ. Sɩ mɔna ther na n manɩ kha na jaara', mɛna gɩ wa puno na ma kha dakha ga. 44 Dɩ jamanasɔɔlee bɔɔ, Thãgbaakɛ hanɩ ƴũu na ɩɩrɛ jamana dɩ bɩɛlɩkɛ na punonenɩ na kʋɛ yuurəka'. Dɩ ca kpɩɩrakɛ na puno na tee fãgadaar dʋʋr jamana dɩɩraala'. Jamana dɩɩle na naan jamana dɩ welesɔ, a na bũburõ wɩ fɛw. Sɩ ɔr wer na toore khorr vʋ̃ʋ. 45 Jamana dɩ caarɩlera dɔ bokaarɩle fɩ yɩnɩ dɩ əl gɔ̃gʋɔna dɩbara, sɩ ga do tibil ələə ga, a gbũ a be therɩle na ther sɩɛ na jaar na dɛ bulo na dɛɛle a cʋɔr fɛw ɓulɓulɓul. Ʋrɛɛkɛ dʋɔnɩ Thãgba Kɔ̃tɩ̃ɩ, ɔr nɛna fɛr jamana gɩrɛɛkɛ na dananɩ dɩkhõo. Dəəlela dor sobɔr waa gel, dɩ ɔɔ kɩr dakha teena ha pɛrɛ sobɔr.
46 Dɩ Nebukadinejaar jamana gburõkhu, a gʋɛ ƴɩɛ thɩɩra Danɩɛlɩ ƴɛra a fʋɔrʋ, sa 'laa hʋɛ wɩ jierəə bonɩɛsɔ, na latɩkolo bonɩɛsɔ. 47 Dɩ a sor Danɩɛla aa: «Sobɔr gɩ waa gel! Anɩ Thãgba dʋɔn Dakpɩɛ thãgbasɔɔra fɛw. Ɔr dʋɔn kɔ̃tɩn jamanasɔɔra. A n mɩɛrɛ thɩ̃ gbulsɔɔ kɩr sobɔr, gɩdonɩ fɩ punone a mɩɛ mɩ thɩ̃ gbulikɛɛ kɩr. 48 A gele pɩ, jamana khəire Danɩɛl dɩ do kɔ̃tɩn, a hanaa khaardaa na lẽle thɩ̃ɛ dɩɩ və̃vĩə. A pɩɛraarɛ kɔ̃tɩɩnɛ Babɩlɔn dɩɩra fɛw, a pɛnanaa dakha dɩ do kɔ̃tɩn kpɩɛ Babɩlɔn kpɛsɛdarasɔɔra ɓib. 49 Dɩ Danɩɛl bɩɛlɛ jamana dɩ pɛr Sadɩrakɩ na Mesakɩ na Abɛdɩ-Nego ƴɛkʋʋlɔ dɩ wa n thɔɔ thɩ̃ɛ Babɩlɔn dɩɩra. Sɩ Danɩɛl thɛthɛ toore le jamanaa cɔ.