Abɩraham gbɛbɩrɛ Ɩjakɩɩ he. \ref Jǝn 28.1-10; 29.1-20
24
1 Abɩraham kɔɔ tɩnɛ waa gel, dɩ Thãgba Kɔ̃tɩn kɔɔ bɔnaanɛ thɩ̃ɛ fɛʋra. 2 Wi bɩɛl Abɩraham sor ɔɔ thɔ̃daaraakɛ maanɔnɩ a jɔ fɛw, ʋrɛɛkɛ n hɩnɛnɩ ɔɔ thɩ̃sɔ fɛw ayɩ: «Tɔ afɩ ɲɔ̃ ɩ̃ nɔ huur ballɔ, 3 sa ʋlfɛnɛ na Thãgba Kɔ̃tɩnɩkɛ dɔnɩ Thãgbaakɛ hanɩ ƴũu na thɩɩra, a yɛ fa gba khɛr Kanãa dɩɩra, ka mɩ hanɩ gɩrɛ yuurakɛ na ɩna na ha ɩ̃ bikuuna'. 4 Sɩ ɩ̃ dʋɔ fa jal na gba khɛr ɩ̃ caa thɩ̃thɩɩn na ɩna na ha ɩ̃ bikuun Ɩjakɩ.» 5 Dɩ ɔɔ thɔ̃daar birsee: «Sɩ ado khɛr na tu na kpa mar dɩɩraakɛ kɩɛra', mɩ teenanɛ ɩ̃ kpa afɩ bikuunna a birrǝnǝ afɩ dʋɔɔkɛ fɩ thenɩ yaa mɔ̃?» 6 Dɩ birsee: «Fa n dǝdi sa kpa ɩ̃ bikuun a kɛrna birnǝ laa' dɛ! 7 Thãgba Kɔ̃tɩnɩkɛ dɔnɩ Thãgbaakɛ hanɩ ƴũu, kɛ te mɩnɩ thena ɩ̃ thɩɩ cɔ, na ɩ̃ caa dʋɔ, ɔr mɩana mɩ a ʋlfɛ aa, ɩ̃ mǝl ɩna ha dɩɩkɛ. Ɔr thɛthɛ na thɔna ɔɔ thɔ̃thɔ̃ thui da kʋʋl fɩ ƴɩɛ, fɩ puno fɩ gba khɛr lele fɩ ɩna fɩ ha ɩ̃ bikuun. 8 Thɩ̃ kɔ̃tɩ̃ dʋɔn, fa n kɛrna ɩ̃ bikuun a jalna lele kpɩɩraka'. Sɩ ado khɛr na tu a na kpa faraka', ʋlfɛrɛɛkɛ fɩ ʋlfɛna mɩnɩ na hɛl farɛ.» 9 Dɩ thɔ̃daar gba ɔɔ ɲɔ̃ a to ɔɔ kɔ̃tɩ̃ Abɩrahamɩ nɔ huur ballɔ, sa ʋlfɛnaa aa, ɩna cʋʋrɛ. 10 Dɩ thɔ̃daarɩle tire ɔɔ kɔ̃tɩ̃ɩ ɲɔɔmɛ̃sɔ yʋɔr, a gbana lẽle thɩ̃ ɩkha ɔɔ kɔ̃tɩ̃ɩ lẽle thɩ̃sɔɔra fɛw. 11 Dɩ a gbaar hʋɛ da n jal Nakɔɔr dɩra, Mejopotamɩ bǝǝnnǝ. Mɔ̃ a danɩ bir nʋɔra dʋɔrɔ, kɛ dɔnɩ khɛr ɲɔ cɛ bɔɔ, a cʋʋrɛ ɲɔɔmɛ̃sɔ dɩ wɩ gburõkhu le bir nʋɔrara dɩ khuirǝ. 12 Agɩpɩ dɩ so: «Thãgba Kɔ̃tɩn, fɛrkɛ dɔnɩ ɩ̃ kɔ̃tɩ̃ Abɩrahamɩ Thãgba, mɩ n bɩɛl fɛr, cʋɛ mɩ nĩikɛ ɩ̃ caana gɩrɛɛkɛ mɩ n ƴaalnɩ. Cʋɛ ɩ̃ kɔ̃tɩ̃ Abɩraham bɔɔ. 13 Mɛr har ʋrɛ jɩlɛnɩ bir nʋɔraakɛ. Dɩdaraakɛɛ bikhɛrsɔ na ɩnɛ ɲɔ cɩɛ. 14 Khebirǝǝkɛ ma sonɩ, ha mɩ ɲʋɔn ɩ̃ ɲɔ, ado a birse mɩ, ɩ̃ ɲɔ, sɩ ɩnɩ n cɛ ɩnɩ n pɛ ɩ̃ ɲɔɔmɛ̃sɔra wɩ ɲɔ», dɔ ɔr n do khebirikɛ fɩ phiirni a thɩɩn afɩ thɔ̃daar Ɩjakɩ. Mɛ̃ ma jɩ gɩ do fɩ cʋʋrɛ ɩ̃ kɔ̃tɩ̃ bɔɔ.» 15 Aa mɩɩrakɛ pa', sɩ dɩɩ do Abɩrahamɩ õkuunɩkɛ wɩ n wenɩ Nakɔɔr na ɔɔ khɛr Mɩlkaa bikuun Betʋɛlɩ bikhɛr, kɛ dɔnɩ Rebeka ther a pɛ daa ɲɔ̃gbɛgbɛlɔ. 16 Khebir gɩ sa bɔr kpãkpalã ga. Aa jɩ kuun pa'. Dɩ a pɔr birera, a cɛ ɲʋɔn a hi daa da n kɛr. 17 Dɩ Abɩrahamɩ thɔ̃daar ca a caanʋʋ a sʋʋraa: «Mɩ n bɩɛl fɛr ha mɩ ɲʋɔn gbe ɩ̃ ɲɔ.» 18 Dɩ Rebeka tu: «Ɩ̃ kɔ̃tɩ̃ yaa, ɲɔ». Sa ga da nʋɔ dapaara dɩ thɔ̃daarɩle ɲɔ. 19 Ɔbɔɔkɛ a haanɩ dɩ ɲɔ pɩ, a bire so: «Ma cɛr na pɛ ɲɔɔmɛ̃sɔɔra dakha wɩ ɲɔ wɩ hi.» 20 Dɩ a phananɛ dapaara a jalna ɲʋɔn a deer nʋ̃ ɲɔ ɲɔ paar, sa ca a jal birera wo, a cɛ phaphapha a pɛ ɲɔɔmɛ̃sɔɔrara ɓibi. 21 Dɩ kuunile na n hɩɩnʋ na nɔ pɩrɛ, sɩ da n bule dɩbara haarra ado Thãgba Kɔ̃tɩn cʋʋrɛ ɩnɩɩ kpaar dɩɩ daar sobɔr ger. 22 Ɔbɔɔkɛ ɲɔɔmɛ̃sɔ ɲɔnɩ ɲʋɔn pɩ, kuunile gbaar dɛ mɩ̃ka tʋʋkɛ ɔɔ dʋbɩ n thɔɔnɩ sikilea kuru a ha Rebeka, a hanaa dakha dɛ kpɛ̃bii yeɲɔ. Kpɛ̃biile, bɩɛlɩ dʋbɩ n kar sikile tamaasɔ. 23 Agɩpɩ dɩ bulee: «Amɛɛ bikhɛr ha fɩ?» Cɔ paar na hale afɩ thɩɩ cɔ dɩ sa cɔ bɛ?» 24 Dɩ Rebeka birsee: «Ɩ̃ thɩ n dʋɔn Betʋɛl, kɛ dɔnɩ Nakɔɔr na Mɩlkaa bikuun.» 25 Sa bir so: «Laargbee hale na hʋ̃ɔ asɩ cɔ jɔɔ ka. Cɔ paar hale dakha dɩ na puno na cɔ.» 26 Dɩ kuunile gburõkhu thɩɩra a fʋɔr Thãgba Kɔ̃tɩn, 27 a so: «Thãgba Kɔ̃tɩnɩkɛ dɔnɩ ɩ̃ kɔ̃tɩ̃ Abɩrahamɩ Thãgba hɩna fʋɔrɛ, gɩdonɩ aa n faa ɩ̃ kɔ̃tɩ̃ kpɩɩraka'. Thãgba Kɔ̃tɩn hananɛ ha bulole na sobɔr cʋʋrɛ ɩ̃ kɔ̃tɩnna. A thɔɔ mɛr dẽdẽdẽ a to ɩ̃ kɔ̃tɩ̃ɩ õkũusɔɔ cɔ 'lɩm. 28 Dɩ khebirile faa sa ca kɔ̃ a mɩɛ ɔɔ nɩ thɩmɩaale fɛw. 29 Rebekaa õkuun bɩɛl kɔɔ hale da n do Labã. Dɩ a ɩɩrɛ a ca jal ka kuunile hanɩ bir nʋɔra. 30 Labã kɔɔ yɩrɛ mɩ̃ka tʋʋ na kpɛ̃bii ɔɔ õkhɛrɩ ɲɛna. A kɔɔ nɩɛrɛ dakha mɔ̃ ɔɔ õkhɛr Rebeka gbanɩ gɩrɛɛkɛ kuunile sʋʋraanɩ da n mɩɛ. Le Labã pɔ a 'li kuunilera dɩ jɩɩl ɔɔ ɲɔɔmɛ̃sɔɔra bir nʋɔra. 31 Dɩ sʋʋraa: «Ɩna sɩ kɔ̃ fɛrkɛ Thãgba Kɔ̃tɩn bɔnanɩ. Aɲera fa jɩɩl kɛ khuirǝ? Mɩ gbɛbɩrɛ cʋɔr a gbɛbɩna ɲɔɔmɛ̃sɔɔ too pa pɩ.» 32 Dɩ thɔ̃daarɩle kʋ̃ɔ cʋɔrɔ. Dɩ Labã tiir thɩ̃be ɲɔɔmɛ̃sɔɔra, sa pɛ war laargbee na hʋ̃ɔ. Dɩ wɩ cɛ ɲʋɔn a ha kuunile na wɩrɛɛkɛ a hananɩ wɩ cɔcɔɔnɛ nɛɛ. 33 Agɩpɩ dɩ wɩ thɩɩnʋ dikor. Sɩ dɩ so: «A ma mɩɩ gɩrɛɛkɛ mɩ ɩnɔnɩ ɓoa', ma puno na kho dikora'». Dɩ Labã so: «Dɩ a mɛ̃ gɩ, mɩa.» 34 Le a so: «Abɩrahamɩ thɔ̃daar ha mɩ. 35 Thãgba Kɔ̃tɩn bɔnanɛ ɩ̃ kɔ̃tɩ̃ waa vʋ̃ʋ, dɩ do lẽledaar kɔ̃tɩ̃. Thãgba Kɔ̃tɩn haarɛ nʋ̃ kɔ̃tɩna na nʋ̃ yɩra. A haarɛ dɛ na dɛ bulo, a hanaa thɔ̃daar kona na thɔ̃daar khɛra. A haarɛ dakha ɲɔɔmɛ̃sɔ na kũkǝnǝ. 36 Dɩ ɩ̃ kɔ̃tɩ̃ɩ khɛr Sara kɔɔ tɩnɛ sa kɔ̃ ɩ̃ kɔ̃tɩ̃ɩ bi dɩɩ do ɔɔ bikuunnilera a ha ɔɔ thɩ̃sɔ fɛʋʋkɛ a hɩnɩ. 37 Ɩ̃ kɔ̃tɩ̃ cʋʋ mɛr dɩ̃ ʋlfɛ, dɩ so mar aa, ma n gba khɛr Kanãadaraa thɩ̃thɩɩn, ka ɩnɩ hanɩ gɩrɛ a ha ɩnɩɩ bikuuna'. 38 Sɩ ɩ̃ ɩna ɩnɩɩ thɩɩ cɔ na ɩnɩɩ caa thɩ̃thɩɩn a gba khɛr a hana ɩnɩɩ bikuun. 39 Dɩ mɩ kɔɔ bulele ɩ̃ kɔ̃tɩ̃: Sɩ ado khɛr na tu na kpa mara'? 40 Dɩ birse mɩ, aa Thãgba Kɔ̃tɩnɩkɛra ɩnɩ n fʋɔrnɩ, ɔr na thɔna ɔɔ thɔ̃thɔ̃ thui a kʋʋl mɩ ƴɩɛ a cʋʋna ɩ̃ kpaar gɩ daar; ɩ̃ puno ɩ̃ gba khɛr ɩnɩɩ caa pa na ɩnɩɩ thɩɩ cɔ ɩ̃ ha ɩnɩɩ bikuun. 41 A so marɛ aa, ɩ̃ dana ɩnɩɩ caa thɩ̃thɩɩn. A mɩ 'li daan pɩ, a wɩ ha mɛr khɛr yo, a wa ha ma' yo, sɩ mɩ hɛllɛ ɩ̃ ʋlfɛɛkɛ mɩ ʋlfɛna nɩnɩ mɛ̃. 42 Dɩ mɩ dãa nĩikɛ bir nʋɔra a so: Thãgba Kɔ̃tɩn, kɛ dɔnɩ ɩ̃ kɔ̃tɩ̃ Abɩrahamɩ Thãgba wei! Ado fɩ ture a na cʋʋ ɩ̃ kpaar dɩ ga daar, 43 mɩ n jɩɩlɛ kɩɛr bir nʋɔraakɛ. Khebir ʋrɛ na thɛnɩ a na n cɛ ɲʋɔn, ma sʋʋraarɛ, mɩ n bɩɛllʋʋlɛ, a ha mɩ ɲʋɔn gbe ɩ̃ ɲɔ. 44 Ado a tu ɩ̃ ɲɔ sɩ ɩna cɛr na pɛ ɩ̃ ɲɔɔmɛ̃sɔɔra, dɔ khebir dɔɔle n do ʋrɛɛkɛ fɛr Thãgba Kɔ̃tɩn phiirni a thɩɩn ɩ̃ kɔ̃tɩ̃ɩ bikuunna. 45 Ma mɩɩrakɛ ɩ̃ hara a pa', sɩ dɩɩ do Rebeka ha ʋrɛ thɛnɩ na daa ɲɔ̃gbɛgbɛlɔ a gbũ a cɛ ɲʋɔn. Dɩ̃ɩ bɩɛlʋ a ha mɩ ɲʋɔn ɩ̃ ɲɔ. 46 Dɩ a phananɛ a hee daa, a ga, sa so ɩ̃ ɲɔ, sɩ ɩnɩ n cɛ ɩnɩ n pɛ ɩ̃ ɲɔɔmɛ̃sɔɔra. Dɩ̃ɩ ɲɔ sɩ dɩ cɛ dakha a pɛ ɲɔɔmɛ̃sɔɔra. 47 Dɩ̃ɩ bulee amɛɛ bikhɛr haa. Dɩ birse mɩ aa Nakɔɔr na Mɩlkaa bikuunikɛ dɔnɩ Betʋɛlɩ bikhɛr ha nɩ. Dɩ̃ɩ tʋʋ mɩ̃ka tʋʋ mɩ̃kaara a tonaa kpɛ̃bii ɲɛna. 48 Agɩpɩ dɩ̃ gburõkhu Thãgba Kɔ̃tɩnɩ ƴɛra a khɩɩ Thãgba Kɔ̃tɩnɩkɛ dɔnɩ ɩ̃ kɔ̃tɩ̃ Abɩrahamɩ Thãgba, kɛ thɔɔ mɩnɩ bɔɔbɔɔ ɩ̃ puno ɩ̃ gba ɩ̃ kɔ̃tɩ̃ɩ õkuuni bikhɛr ɩ̃ ha ɔɔ bikuun. 49 Nɛnɛ̃ɛkɛ, ado nɩ ture nɩ cʋʋ ɩ̃ kɔ̃tɩ̃ bɔɔ na ha bʋɔ nɩ sɔ mar casɩ. Ado na tu woa', nɩ sɔ mar ɩ̃ jɩ gɩrɛ ma cʋʋnɩ.» 50 Dɩ Labã na Betʋɛl birsee: «Thãgba Kɔ̃tɩnɩ pa thɩɛna the. Sa hana thɩ̃ɛ na soroa'.» 51 Rebeka ha ʋrɛ afɩ ƴɛbʋrɔ. Kpaa jalana a do afɩ kɔ̃tɩ̃ɩ bikuunɩ khɛr mɔna Thãgba Kɔ̃tɩn sonɩ. 52 Ɔbɔɔkɛ Abɩrahamɩ thɔ̃daar nɩɛnɩ awɩ thɩmɩɩle a gburõkhure Thãgba Kɔ̃tɩnɩ ƴɛra a fʋɔrʋʋ. 53 Dɩ thɔ̃daarɩle tiire thɩ̃ɛɛkɛ wɩ cʋʋnanɩ dɛ bulo na dɛ na kẽkena a ha Rebeka. A har dakha khebiri õkuun na ɔɔ nɩ khaardaa jɔɔ. 54 Agɩpɩ dɩphã, ɔr na tɩbɩlaakɛ thɔgɔɔnɩ khor dɩkɔ sa cɔ. Mɔ̃ dɩɩ wɩlnɩ duuro dɩ wɩ ɩɩr, thɔ̃daarɩle sor: «Nɩ ha mɩ hʋɛ ɩ̃ kɛr ɩ̃ bir ɩ̃ kɔ̃tɩnna.» 55 Dɩ Rebekaa õkuun na ɔɔ nɩ so: «Dɔ khebir n toona sɩ bɔɔ gbe, wire yʋɔrsɔ agɩpɩ nɩ punone jal.» 56 Dɩ thɔ̃daarɩle birse wɩ: «Na n dĩdĩǝ ma', gɩdonɩ Thãgba Kɔ̃tɩn cʋʋrɛ ɩ̃ kpaar dɩɩ daar. Nɩ ha mɩ hʋɛ ɩ̃ kɛr hollo ɩ̃ bir ɩ̃ kɔ̃tɩnna.» 57 Le wɩ so: «Dɩ sɩ wɛ khebiri thɛthɛ a bulenee ɔɔ kpɩɛr.» 58 Dɩ mɛ̃ wɩ we Rebeka a bulee: «Fɩ ture a na jal kha na kuunnɩkɛ bɛ?» Dɩ tu: «Ɔɔ.» 59 Dɩ mɛ̃ wɩ sɩ awɩ õkhɛr Rebekara na khɛrɩkɛ kɔɔ teaanɩ dɩ wɩ jal na Abɩrahamɩ thɔ̃daar na tɩbɩlaakɛ hanaanɩ kha, 60 Dɩ wɩ bɔnanɛ Rebeka a sʋʋraa: «Fɛrɛ, asɩ õkhɛr wei! Dɔ tɩbɩla gbɩlanɩ kɔ̃tɩ̃ɩ der paar gbɩlanɩ yemɔ̃ɔ nɩ. Dɔ afɩ mǝlsɔ n tee afɩ lãlaardaraa dɩ lõfonɔ fɛw. 61 Dɩ Rebeka ɩɩr na ɔɔ thɔ̃dara kheminǝ a jʋʋn ɲɔɔmɛ̃sɔɔra dɩ wa n kpa kuunaale dɩ wɩ jal. 62 Ɩjakɩ kɔɔ ther Lahaɩ-Rʋaɩ birera a jal too Negɛvɩ bǝǝnnǝ. 63 Wi bɩɛl dʋɔrɔ, Ɩjakɩ jaal hʋɔnɔ da n kpaar, a na hɩɩn a 'laa yɩ ɲɔɔmɛ̃sɔ dɩ wa n pɔ. 64 Dɩ Rebeka na hɩɩn dakha a yɩ Ɩjakɩ, dɩ a bɩnɛ ɲɔɔmɛ̃na ƴũu a ji. 65 Sa bule thɔ̃daarɩle: «Amɛɛ kuun ha ole hɔ̃ ballɔ gbaanɩ da n cãa sɩ?» Dɩ thɔ̃daarɩle birsee: «Ɩ̃ kɔ̃tɩ̃ gɩ.» Le Rebeka hal kẽkẽ hələ a thi ƴɩɛ. 66 Dɩ thɔ̃daarɩle gba gɩrɛ fɛʋʋkɛ a kɔɔ cʋʋnɩ a mɩɛ Ɩjakɩ. 67 Le Ɩjakɩ tee Rebeka a kpaa lona ɔɔ nɩ Saraa kẽkẽ wara, dɩ do ɔɔ khɛr; dɩ naa. Liir Ɩjakɩ 'lɛ ha ƴɔllɛ dɩphã ɔɔ nɩɩ khirǝ.