Fɔɔ́-dʊ́ʊ waalɩ́ɩ kúɖúúdi larɩ́ɩ ɩvɔɔ́-daá
(Ɩbɛ́ɛ́ŋ Mrk 4.1-9 na Lúk 8.4-8 ɖʊɖɔ)
13
1 Bɩdɛ́ɛ wɩ́rɛ ɖɩḿ,
Yeésu waalɩ́ɩ ɖaána-daá ibó ɩcɔ́ɔ lɩɩrɛ́ kʊ́bɔńɖɛ nɔɔ́-jɔ́ sɩ ɩwɩ́lɩ ɩráa Ɩsɔ́ɔ-dɛ́ɛ tɔ́m.
2 Ngɛ zamɔ́ɔ kʊ́bɔńgɩ waalára kɩmɩlɩná yɩ hálɩ biiyéle ɩkpa kpɩ́ɩ́rʊʊ́-daá ɩcɔ́ɔ bɩka zamɔ́ɔ sɩ́ŋɛ́ɛ lɩ́m nɔɔ́‑nɔɔ́.
3 Waawɩ́lɩ zamɔ́ɔ kɩḿ tɔ́mwá ɖabata na tɔmgɛɛzɩrɛ.
Ngɛ wɔɔdɔ́ wɛ sɩsɩ:
«Wɩ́rɛ gɛ ɩrʊ́ naárʊ woobó ɩvɔɔ́-daá kúɖúúdi larɩ́ɩa.
4 Wánlarɩ́ɩ nɛ́,
ngɛ natɩ́rɩ waazála nɩ́bááwʊ‑nɩ́bááwʊ,
ngɛ siḿsi wɔɔgɔ́nɩ siɖi tɩ.
5 Natɩ́rɩ waazála bɔ́-daá lénlé tɛ́ɛ́dɩ tɔɖɔ́ɔ nɛ́,
ngɛ tɩɩjáŋ tɩnyɔ káma,
tɛ́ɛ́dɩ telím.
6 Wɩ́sɩ wɔɔgɔ́nɩ sɩsáa nɛ́,
ngɛ bɩɩnyɔ́ɔ tɩ,
ngɛ tɩɩwɩ́lɩ,
káma,
wóózi tafɩ́ya.
7 Kúɖúúdi natɩ́rɩ waazála sɔɔzɔ́ɔ́zɩ-daá,
ngɛ sɔɔzɔ́ɔ́zɩ waabɩ́ɩ sɩnyʊʊ́ tɩ.
8 Natɩ́rɩ waazála tɛ́ɛ́dɩ kazɔ́ɔ ńdɩ-daá.
Ngɛ tɩlɛ́ tɩɩɖʊ bíya;
tikú nakɩ́rɩ nɩɩ́nʊ́wá,
nakɩ́rɩ niídoozo nakɩ́rɩ ɖʊɖɔ ákoosaaláa.»
9 Ngɛ Yeésu waadásɩ sɩsɩ:
«Weení ɩwɛná nɩgbamɩ́nɩ nɛ́,
ɩ́nɩɩ.»
Wenbí bʊrɔ Yeésu wánŋmatɩnáa na tɔmgɛɛza nɛ́
(Ɩbɛ́ɛ́ŋ Mrk 4.10-12 na Lúk 8.9-10 ɖʊɖɔ)
10 Ńna gɛ Yeésu-dɛ́ɛ wanbaaráa woogóduu ɩjɔ́ bɔbɔ́ɔ́zɩ yɩ sɩsɩ:
«We-rɔ gɛ nyánŋmatɩnáa ɩráa na tɔmgɛɛzɩrɛ bɩlɛ́.»
11 Ngɛ Yeésu woobúsi wɛ sɩsɩ:
«Mɩ́nyɔ́ɔ́ nɛ́,
Ɩsɔ́ɔ waava mɩ́ɩ sɩsɩ ɩ́tɩ́lɩ́ ɩdɛ́ɛ kowúrɔ́ɔ-dɛ́ɛ ásíírí,
amá,
bɛlɛ́ nɛ́,
ɩdafa wɛ sɩsɩ bátɩ́lɩ́ kɩ.
12 Káma,
weení ɩwɛná nɛ́,
bándasɩ́ yɩ na iyuú bɩbá bɩɖɔ́ɔ;
amá,
weení ɩvɛ́yɩ́na nɛ́,
bɛ́nlɛɛ́ cʊ́kɔyɔ́ɔ wenká ɩwɛná nɛ́.
13 Wenbí bʊrɔ mánŋmatɩnáa wɛ na tɔmgɛɛzɩrɛ nɛ́ gɛ sɩsɩ bɛbɛɛ́na,
amá,
bádánnáa;
bénwelesí,
amá,
bádánnɩɩ,
cáńfáná banɩ́ɩ bugutoluú.
14 Bɩɩlá bɩlɛ́ gɛ na wentí anɖébi Esáya waaŋmátɩ nɛ́ ikóódi;
waaŋmátɩ gɛ sɩsɩ:
“Mɩ́nbá iwélesi amá,
mɩ́dánnɩɩ,
mɩ́nbá ɩbɛ́ɛ́ŋ amá,
mɩ́dánnáa,
15 káma,
zamɔ́ɔ kɩna kiwenbiré waagbɩ́ɩ́zɩ,
baabɩ́sɩ nɩgbaaɖóni-dɩnáa
boovu baazá
na bákana na baazá
yáá banɩɩná banɩgbamɩ́nɩ
na bitekiná bewenbé
balá túúbá na mɛlɛ́ɛ wɛ.”
16 Bɩɩga mɩ́nyɔ́ɔ́ nɛ́,
mɩ́náábɩ́lɛ́ wenbi‑niíni-dɩnáa,
káma,
mɩ́ɩ́zá wánnáa bɩka mɩ́nɩgbamɩ́nɩ wánnɩɩ́.
17 Ménveerím mɩ́ɩ toovonúm sɩsɩ anɖébiwá ɖabata na ɩráa ɖabata boovu Ɩsɔ́ɔ na toovonúm nɛ́ bɔɔzɔ́ɔ́lɩ sɩsɩ bana wenbí mɩ́bɛɛ́na ɖɔ́ nɛ́,
amá,
badana;
banɩ́ɩ wentí mɩ́nnɩɩ́ ɖɔ́ nɛ́,
amá,
badanɩ́ɩ.»
Kúɖúúdi laraɖʊ́-dɛ́ɛ tɔmgɛɛzɩrɛ kutoluú
(Ɩbɛ́ɛ́ŋ Mrk 4.13-20 na Lúk 8.11-15 ɖʊɖɔ)
18 «Bɩlɛ́ nɛ́,
iwélesi ɩnɩ́ɩ kúɖúúdi laraɖʊ́ ɩmʊ́ ɩdɛ́ɛ tɔmgɛɛzɩrɛ kutoluú.
19 Wenbá bánnɩɩ́ Ɩsɔ́ɔ-dɛ́ɛ kowúrɔ́ɔ-dɛ́ɛ tɔ́m bɩka bádánnɩɩ tugutoluú nɛ́ cɔɔ́ɔ gɛ nyazɩ nɩ́bááwʊ‑nɩ́bááwʊ lé kúɖúúdi waazála nɛ́.
Sitáánɩ wɔ́ngɔnɩ́ gɛ ɩkpɛzɩ́ wenbí booɖúu bewenbé-daá nɛ́.
20 Weení wánnɩɩ́ Ɩsɔ́ɔ-dɛ́ɛ tɔ́m na ɩcáŋ ɩmʊ tɩ na wenbi‑niíni nɛ́,
cɔɔ́ɔ gɛ nyazɩ bɔ́-daá lénlé kúɖúúdi waazála nɛ́.
21 Amá,
wóózi fɛ́yɩ́ nɛ́,
tídénleeri.
A bɩgɛ́ɛ nɔwɛ́ya yáá fúkúḿsi waadála yɩ Ɩsɔ́ɔ-dɛ́ɛ tɔ́m-rɔ,
wánbɩsɩ́ ɩwɔ́rɔ́.
22 Weení wénwelesí Ɩsɔ́ɔ-dɛ́ɛ tɔ́m na iyéle ɖúúlínya lomaazɛ́ na ɖɔ́ɔ́lɛ-dɛ́ɛ ayiila ɩnyʊʊ́ tɩ bɩka ɩ́dánɖʊ́ʊ bíya nɛ́,
cɔɔ́ɔ gɛ nyazɩ sɔɔzɔ́ɔ́zɩ-daá lénlé kúɖúúdi waazála nɛ́.
23 Wenbá bánnɩɩ́ Ɩsɔ́ɔ-dɛ́ɛ tɔ́m bɩka bánnɩɩ́ tugutoluú nɛ́ cɔɔ́ɔ gɛ nyazɩ tɛ́ɛ́dɩ kazɔ́ɔ ńdɩ wentí-daá kúɖúúdi waazála nɛ́.
Bʊrɔ gɛ wánɖʊ́ʊ bíya:
naárʊ nɩɩ́nʊ́wá,
naárʊ niídoozo,
naárʊ ákoosaaláa.»
Nyɩ́ɩ́dɩ tɩtɛ ńdɩ-dɛ́ɛ tɔmgɛɛzɩrɛ
24 Ngɛ Yeésu wɛɛdɛ́kɛɛzɩ wɛ tɔ́m natɩ́rɩ sɩsɩ:
«Ɩbɛ́ɛ wenbí bɛ́ngɛɛzɩnáa Ɩsɔ́ɔ-dɛ́ɛ kowúrɔ́ɔ nɛ́:
Ɩrʊ́ naárʊ wooɖuu ná kúɖúúdi kazɔ́ɔ ńdɩ ɩvɔɔ́-daá.
25 Wɩ́rɛ nuvoowú ɩráa rɩ́ŋa wónɖóm nɛ́,
ngɛ ɩrʊ́ ɩmʊ́ ɩbáɖaa wɔɔgɔná nyɩ́ɩ́dɩ tɩtɛ ńdɩ ɩsɔ ɩlɛ́ ɩdɛ́ɛ biléeb-daá bɩka ɩɖɛ́ɛ.
26 Kúɖúúdi wɔɔnyɔ bɩɖʊ bíya nɛ́,
ngɛ nyɩ́ɩ́dɩ tɩtɛ ńdɩ ɖʊɖɔ waaɖʊ tɩlɩ́ɩ.
27 Ngɛ ɖaána-dʊ́ʊ-dɛ́ɛ bɔwʊtá-dɩnáa wɔɔgɔ́nɩ bɔtɔ́ yɩ sɩsɩ:
“Kʊ́bɔnɩ́,
mányɩ sɩsɩ kúɖúúdi kazɔ́ɔ ńdɩ gɛ nyóóɖúu nyɔ́vɔɔ́-daá ya.
Lé gɛ nyɩ́ɩ́dɩ tɩtɛ ńdɩ waalɩɩ ná.”
28 Ngɛ woobúsi wɛ sɩsɩ:
“Ɩ́bɛrɛ naárʊ waala ná bɩlɛ́.”
Ńna gɛ ɩdɛ́ɛ bɔwʊtá-dɩnáa sɩsɩ:
“Bɩlɛ́ nɛ́,
nyɔ́zɔɔlɛ́ɛ sɩsɩ ɖibó ɖɩkpɛzɩ́ nyɩ́ɩ́dɩ tɩtɛ ńdɩ tɩḿ?”
29 Ngɛ ɩlɛ́ sɩsɩ:
“Aayɩ́,
ɩ́kɔkɔ́nɩ ɩkpɛzɩ́ bɩkpɛdɩ́na kúɖúúdi.
30 Iyéle bɩrɩ́ŋa bɩbɩ́ɩ hálɩ kʊ́m sáátɩ.
Sáátɩ kɩḿ nɛ́,
ménveerím kʊmɖáa sɩsɩ bákʊ nyɩ́ɩ́dɩ tɩtɛ ńdɩ bɔfɔ́kɩ na bɔsɔ́ tɩ nimíni,
bɩɩga bilée nɛ́,
a baagʊ́ kɩ bɩtɛ́,
boboná kɩ babɩ́rɩ mégbééwú-daá.”»
Báńŋɩ́náyɔ́ɔ bú-dɛ́ɛ tɔmgɛɛzɩrɛ
(Ɩbɛ́ɛ́ŋ Mrk 4.30-32 na Lúk 13.18-19 ɖʊɖɔ)
31 Ngɛ Yeésu waadáŋmatɩ wɛ na tɔmgɛɛzɩrɛ neɖére sɩsɩ:
«Ɩbɛ́ɛ wenbí bɛ́ngɛɛzɩnáa Ɩsɔ́ɔ-dɛ́ɛ kowúrɔ́ɔ nɛ́:
kaalɩ́ɩ báńŋɩ́náyɔ́ɔ búc ɩrʊ́ wɔɔgbɔ́ɔ iɖúu ɩvɔɔ́-daá nɛ́ gɛ.
32 Idekii ná kúɖúúdiwá rɩ́ŋa-daá;
amá,
a wɔɔnyɔ,
na ɩdɛ́ɛ tikú ɩkʊrʊ́ ɩkɩ́lɩ ɖóóziwá sɩɩganáa rɩ́ŋa-dɛ́ɛ tikíni hálɩ ɩbɩ́sɩ tɩɩwʊ́ bɩka siḿsi wɔ́ngɔnɩ́ sɩ́ngaá sɩdɛ́ɛ ɖɛ́ńɖɛ́lá kɩdɛ́ɛ wʊláázɩ-daá.»
Kpɔ́nɔ́ mʊlʊ́m faadɩ́nɩ-dɛ́ɛ tɔmgɛɛzɩrɛ
(Ɩbɛ́ɛ́ŋ Lúk 13.20-21 ɖʊɖɔ)
33 Ngɛ Yeésu waadáŋmatɩ wɛ na tɔmgɛɛzɩrɛ neɖére sɩsɩ:
«Ɩbɛ́ɛ wenbí bɛ́ngɛɛzɩnáa Ɩsɔ́ɔ-dɛ́ɛ kowúrɔ́ɔ nɛ́:
kɔjɔɔ́ɔ gɛ nyazɩ faadɩ́nɩ alʊ́ wɔɔgbɔ́ɔ inuudiná kpɔ́nɔ́ mʊlʊ́m agúwe natúdoozo kpɔ́nɔ́ mʊ́tʊ rɩ́ŋa ɩkpa nɛ́.»
Wenbí bʊrɔ Yeésu wánwɩlɩ́ɩ na tɔmgɛɛza nɛ́
(Ɩbɛ́ɛ́ŋ Mrk 4.33-34 ɖʊɖɔ)
34 Na tɔmgɛɛzɩrɛ gɛ Yeésu waaŋmatɩná zamɔ́ɔ tɔ́mwá tɩna tɩrɩ́ŋa.
Ɩdaŋmátɩ natɩ́rɩ bɩdɛkɛ́ɛ na tɔmgɛɛzɩrɛ,
35 na wentí anɖébi waaŋmátɩ nɛ́ ikóódi;
tɩlɛ́ gɛ sɩsɩ:
«Mónvulúu mɔ́nɔ́ɔ́ maŋmatɩná wɛ na tɔmgɛɛzɩrɛ.
Mɔ́nbɔwʊ́ʊ wentíwá tɩvʊnmʊ́sɛ́ɛ ɖoo balám ɖúúlínya nɛ́.»
Nyɩ́ɩ́dɩ tɩtɛ ńdɩ-dɛ́ɛ tɔmgɛɛzɩrɛ kutoluú
36 Ngɛ Yeésu weeyéle zamɔ́ɔ ɩɖɛ́ɛ ɖaána.
Ngɛ ɩwanbaaráa woogóduu ɩjɔ́ bɔtɔ́ yɩ sɩsɩ:
«Lɩzɩ́ ɖáa fɔɔ́-daá nyɩ́ɩ́dɩ tɩtɛ ńdɩ-dɛ́ɛ tɔmgɛɛzɩrɛ kutoluú.»
37 Ngɛ woobúsi wɛ sɩsɩ:
«Weení wooɖúu kúɖúúdi kazɔ́ɔ ńdɩ nɛ́ gɛ Ɩrʊ́ Biyaalʊ́,
38 fɔɔ́ gɛ ɖúúlínya.
Kúɖúúdi kazɔ́ɔ ńdɩ gɛ wenbá badɩɩná Ɩsɔ́ɔ-dɛ́ɛ kowúrɔ́ɔ nɛ́.
Nyɩ́ɩ́dɩ tɩtɛ ńdɩ gɛ wenbá bovóo kidaavéénúu nɛ́.
39 Ɩ́bɛrɛ weení wooɖúu nyɩ́ɩ́dɩ tɩtɛ ńdɩ nɛ́ gɛ Sitáánɩ.
Kʊ́m sáátɩ gɛ ɖúúlínya kʊrʊ́ʊ wɩ́rɛ.
Bɩɩga kʊmɖáa gɛ malááyɩ́kawá.
40 Ńŋɩnáa bánlɩzɩ́ɩ nyɩ́ɩ́dɩ tɩtɛ ńdɩ na bɔsɔ́ tɩ nimíni nɛ́,
bɩlɛ́ gɛ sɩ bɩlá ɖúúlínya kʊrʊ́ʊ.
41 Ɩrʊ́ Biyaalʊ́ wéngediríi ɩdɛ́ɛ malááyɩ́kawá balɩzɩ́ ɩdɛ́ɛ kowúrɔ́ɔ-daá wenbá barɩ́ŋa bénÿelíi baranáa wánlám alaháácɩ́ nɛ́ na wenbá barɩ́ŋa bánlám bɩdaavé nɛ́;
42 na bɔlɔ wɛ nimíni kʊ́bɔnɩ́-daá,
ńna gɛ bénwií balá mányɩ lé.
43 Bɩdɛ́ɛ sáátɩ kɩḿ nɛ́,
toovonúm-dɩnáa wénɖée nyazɩ wɩ́sɩ bɩlɛ́ Bajaa-dɛ́ɛ kowúrɔ́ɔ-daá.
Weení ɩwɛná nɩgbamɩ́nɩ nɛ́,
ɩ́nɩɩ.»
Wenbí Ɩsɔ́ɔ-dɛ́ɛ kowúrɔ́ɔ waalɩ́ɩ ɖʊɖɔ nɛ́
44 «Ɩsɔ́ɔ-dɛ́ɛ kowúrɔ́ɔ cɔɔ́ɔ gɛ nyazɩ ɖɔ́ɔ́lɛ baamʊ́sɩ ɖɛ fɔɔ́-daá gɛ naárʊ waalɩ́ɩ ɖɩrɔ nɛ́;
ɩlɛ́ ɖʊɖɔ wándamʊsɩ́ ɖɛ gɛ na ńŋɩnáa bɩjɔɔ́ɔ yɩ niíni nɛ́,
wónboɖé ɩyá wenbí bɩrɩ́ŋa ɩwɛná nɛ́ na ɩmʊ fɔɔ́ kɛḿ.
45 Ɩsɔ́ɔ-dɛ́ɛ kowúrɔ́ɔ tɔrɔjɔɔ́ɔ gɛ nyazɩ bɛ́ɛ́dɛ́ɛ́rɛ-dʊ́ʊ weení wánjáádɩ kejibíya kazɔ́ɔ ńba nɛ́.
46 Wooyuú kejibú kífenvení nɛ́,
ngɛ woobó ɩyá wenbí bɩrɩ́ŋa ɩwɛná nɛ́ ibó ɩmʊ yɩ.»
Ɩsɔ́ɔ-dɛ́ɛ kowúrɔ́ɔ waalɩ́ɩ ɖʊɖɔ gɛ nyazɩ biruú
47 «Ɩsɔ́ɔ-dɛ́ɛ kowúrɔ́ɔ tɔrɔjɔɔ́ɔ gɛ nyazɩ biruú bɔ́nlɔ́ɔ tenkú-daá na kikóbuu tiiná ndɩ‑ndɩ nɛ́.
48 A tiiná woozu biruú,
na banára kɩ balɩɩná kpaam-rɔ,
na balɩzɩ́ tiiná kazɔ́ɔ ńná baɖʊ ɖɔkɩ́nɩ-daá na bɛbɛ́ɖɩ weená avɛ́yɩ́na fɔ́ɔ́zɩrɛ nɛ́.
49 Bɩlɛ́ nɔ́ɔ́ gɛ sɩ bɩlá ɖúúlínya kʊrʊ́ʊ.
Malááyɩ́kawá wánɖʊ́ʊ balɩ́ɩ,
na bata balɩzɩ́ toovonúm-dɩnáa fɔɔlʊʊ́,
badaavé nɛ́ fɔɔlʊʊ́,
50 na bɔlɔ badaavé nɛ́ nimíni kʊ́bɔnɩ́-daá.
Ńna gɛ bénwií balá mányɩ lé.»
Mará wɩlɩɖʊ́ baawɩ́lɩ yɩ Ɩsɔ́ɔ-dɛ́ɛ kowúrɔ́ɔ-dɛ́ɛ tɔ́m nɛ́
51 Ngɛ Yeésu wɔɔbɔ́ɔ́zɩ ɩwanbaaráa sɩsɩ:
«Mɩ́ɩ́nɩ́ɩ wentí tɩrɩ́ŋa mááŋmátɩ ɖɔ́ nɛ́ tugutoluú?»
Ngɛ bɛlɛ́ boobúsi yɩ sɩsɩ:
«Ɩɩ́n».
52 Ngɛ Yeésu wɔɔdɔ́ wɛ sɩsɩ:
«Mará wɩlɩɖʊ́ weení baawɩ́lɩ yɩ Ɩsɔ́ɔ-dɛ́ɛ kowúrɔ́ɔ-dɛ́ɛ tɔ́m nɛ́,
cɔɔ́ɔ gɛ nyazɩ ɖaána-dʊ́ʊ weení wánlɩzɩ́ɩ ɩdɛ́ɛ ɖɔ́ɔ́lɛ-daá kɩ́fabɩ na kɩ́bɩńbɩ nɛ́.»
Yeésu-dɛ́ɛ tɛ́ɛ́dɩ-daá ńba tafa yɩ toovonúm
(Ɩbɛ́ɛ́ŋ Mrk 6.1-6 na Lúk 4.16-30 ɖʊɖɔ)
53 Yeésu waaŋmatɩná tɔ́mwá tɩna na tɔmgɛɛza bɩtɛ́ nɛ́,
ngɛ waalɩ́ɩ ɖɩdáarɛ ɖɩḿ ɖɩdaá.
54 Ngɛ wɛɛɖɛ́ɛ tɛ́ɛ́dɩ wentí tɩdaá wɔɔjɔ́ɔ ɩbɩ́ɩ nɛ́;
bɩka wánwɩlɩ́ɩ ɩráa Ɩsɔ́ɔ-dɛ́ɛ tɔ́m bɛdɛ́ɛ Ɩsɔ́ɔ ɖaazɛɛɖɛ́.
Ngɛ bɩɩlá bɛlɛ́ bítí bɔ́ndɔ́m sɩsɩ:
«Lé gɛ wooyuú na áséńsí na maamááciwá tɩna bɩlɛ́.
55 Mányɩ sɩsɩ kááfɩ́nta biyaalʊ́ nbɩlɛ́!
Mányɩ sɩsɩ ɩgɔɔ gɛ Marɩyáma bɩka igoobíya gɛ Yaakúbu na Ísifu na Simɔ́ɔnɩ na Yudáa gɛ!
56 Mányɩ sɩsɩ ɖána igoobíya aláa rɩ́ŋa gɛ cé ya!
Ngɛ lé gɛ ɩmʊ́ wooyuú na bɩna bɩrɩ́ŋa.»
57 Ngɛ bɛdɛ́ɛ banyɩ Yeésu nɛ́ wɔɔdɔ wɛ nɩ́bááwʊ sɩsɩ bafa yɩ toovonúm.
Ńna gɛ Yeésu wɔɔdɔ́ wɛ sɩsɩ:
«Bánváa anɖébi gírímá báa lé,
asée ɩdɛ́ɛ́dɩ na ɩɖaána-daá baasí gɛ bɛ́ngbɛɛnáa yɩ.»
58 Tɛ́ɛ́dɩ tɩḿ tɩdaá,
Yeésu talá maamááciwá ɖabata káma,
badafa yɩ toovonúm.