Tɔm ndɩ ndɩ ndʋ Yesu wɩlɩ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa piyaɣ yɔɔ yɔ
5
1 Yesu na ɛyaa samaɣ mbʋ lɛ, ɛkpa piyaɣ nakɛyɛ yɔɔ nɛ ɛcaɣ. Peeye ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa wobi ɛ-cɔlɔ 2 nɛ ɛpazɩ-wɛ tɔm wɩlʋʋ.
Tɩ hiɣu
(Luk 6.20-23)
Ɛwɩlaɣ-wɛ se:
3 “Ɛyaa mba pasɩm pa-tɩ se pɛtɛkɛ pʋyʋ Ɛsɔ ɛsɩndaa yɔ, pehiɣ pa-tɩ!
Mbʋ pʋyɔɔ yɔ, pɛkɛ Ɛsɔ Kewiyaɣ taa ñɩma.
4 Mba pɛ-ɛza ñɩŋaa yɔ, pehiɣ pa-tɩ!
Mbʋ pʋyɔɔ yɔ, Ɛsɔ kɔŋ pa-laŋa hɛzʋʋ.
5 Mba pɛwɛ hɛɛɛ yɔ, pehiɣ pa-tɩ!
Mbʋ pʋyɔɔ yɔ, Ɛsɔ kɔŋ-wɛ cɛlʋʋ kedeŋa ŋga ɛɖʋwa se ɛhaɣ ɛ-ñɩma yɔ.
6 Mba pañɩnɩɣ kpem se pala mbʋ pʋtʋʋzaa yɔ, pehiɣ pa-tɩ!
Mbʋ pʋyɔɔ yɔ, Ɛsɔ kɔŋ-wɛ haʋ mbʋ pañɩnɩɣ yɔ.
7 Mba panaɣ lɛlaa pʋtɔdɩyɛ yɔ, pehiɣ pa-tɩ!
Mbʋ pʋyɔɔ yɔ, Ɛsɔ kɔŋ naʋ pa-pʋtɔdɩyɛ.
8 Mba pa-taa wɛ cɩɖɩcɩɖɩ yɔ, pehiɣ pa-tɩ!
Mbʋ pʋyɔɔ yɔ, pɔkɔŋ Ɛsɔ naʋ.
9 Mba pañɩnɩɣ laŋhɛzɩyɛ yɔ, pehiɣ pa-tɩ!
Mbʋ pʋyɔɔ yɔ, Ɛsɔ kɔŋ-wɛ yaʋ se e-piya.
10 Mba pɛwɛ pa-wayɩ kaŋ kaŋ se palakɩ mbʋ pʋtʋʋzaa yɔ, pehiɣ pa-tɩ!
Mbʋ pʋyɔɔ yɔ, pɛkɛ Ɛsɔ Kewiyaɣ taa ñɩma.
11 “Mba mɩ patʋʋ-mɩ nɛ pɛwɛɛ mɩ-wayɩ kaŋ kaŋ nɛ pɛcɛtɩɣnɩ mɩ-taa tɔm ndɩ ndɩ mɔ-yɔɔ yɔ, ihiɣ mɩ-tɩ! 12 Mɩ-taa ɛhʋlʋmɩ nɛ ɩmayɩ amaya, mbʋ pʋyɔɔ yɔ, mɩ-kɩhɛyʋʋ ɖɔ Ɛsɔ cɔlɔ pɩtɩɩfɛyɩ. Meheyiɣ-mɩ se mbʋ paawɛ lɔɔyɩsɩ tɩnaa mba pɛlɛyɩ-mɩ kɔm yɔ pa-wayɩ kaŋ kaŋ.”
Ɖɔm nɛ ñalɩmɩyɛ pɔ-tɔm
(Mrk 9.50; Luk 14.34-35)
13 Yesu tasɩ-wɛ heyuu se: “Mɩ lɛ kedeŋa ɖɔm. Ɛlɛ, ye ɖɔm leleŋ ɛsɩba lɛ, ɛzɩma palakɩ-pʋ? Pɩfɛyɩ wazaɣ nakɛyɛ ɖɔɖɔ kpem. Pɔlɔʋ-pʋ awayɩ yem nɛ ɛyaa ɖɔ pʋ-yɔɔ.
14 “Mɩ ɖɔɖɔ lɛ kedeŋa ñalɩmɩyɛ. Ɖɩsɩ nzɩ sɩwɛ piyaɣ ñʋʋ taa yɔ, panaɣ-sɩ paa le. 15 Nɔɔyʋ fɛyɩ se ɛsɔkɩ kanɖʋ nɛ ɛpam-kʋ ɖaakuɖe tɛɛ. Ɛlɛ, ɛsɩɣ-kʋ ɖenɖe pʋkʋyɩ camɩyɛ ñaba yɔ nɛ pɩnaɣ mba patɩŋa payɩ pɛwɛ ɖɩɣa taa yɔ. 16 Mbʋ pʋmʋnaa se mɩ-ñalɩmɩyɛ ɛñalɩ ɛyaa ɛsɩndaa nɛ pana mɩ-camɩyɛ lakasɩ nɛ pasa mɩ-Caa weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ.”
Paɣtʋ tɔm
17 Yesu tasɩ-wɛ heyuu se: “Ɩtaamaɣzɩ se mɔnkɔm se menɖezi *Mooyiizi paɣtʋ nɛ tɔm ndʋ lɔɔyɩsɩ tɩnaa wɩlaa yɔ. Ɛlɛ, mɔnkɔm se tɔm ndʋ pɔyɔɔdaa yɔ tɩla. 18 Toovenim lɛ, meheyiɣ-mɩ se alɩwaatʋ ndʋ ɛsɔtɔnʋʋ nɛ tɛtʋ pɛwɛɣ yɔ, mayaɣ nakɛyɛ yaa cacayaɣ nakɛyɛ fɛyɩ se kalɩɣ paɣtʋ ndʋ tɩ-taa nɛ pʋkɔɔ pɩsɩnɩ alɩwaatʋ ndʋ pɩtɩŋa payɩ pɩlaba yɔ. 19 Weyi eyeki paɣtʋ ndʋ tɩ-taa ndʋ tɩwɛ kpaagbaa ñɩɩɩ yɔ se tɩfɛyɩ wazaɣ nɛ ɛwɩlɩ lɛlaa se pataaɖɔ tɩ-yɔɔ ɖɔɖɔ yɔ, ɛkɔŋ kɛʋ tɔyaɣ Ɛsɔ Kewiyaɣ taa. Ɛlɛ, weyi ɛɖɔŋ tɩtɩŋa payɩ tɩ-yɔɔ nɛ ɛwɩlɩɣ-tʋ lɛlaa ɖɔɖɔ yɔ, pʋdʋ kɔŋ kɛʋ sɔsɔ Ɛsɔ Kewiyaɣ taa. 20 Mankaɖɩɣ-mɩ se ye ɩtala mbʋ Ɛsɔ liu wɛɛ yɔ nɛ pɩkɩlɩ paɣtʋ wɩlɩyaa nɛ *Farɩsɩ ñɩma yɔ, ɩɩsʋʋ e-Kewiyaɣ taa wiɖiyi kaʋ.”
Pana tɔm
21 Yesu tasɩ-wɛ heyuu se: “Ɩnɩwa se paaheyi ɖɔ-cɔzɔnaa se: ‘Taakʋ ɛyʋ. Ye nɔɔyʋ ɛkʋ ɛyʋ yɔ, payaɣ-ɩ wiyaʋ tɛ.’ 22 Ɛlɛ, ma meheyiɣ-mɩ se weyi ɛ-pana kpaɣnɩ lɛlʋ yɔ, pahʋʋnɩ-ɩ. Weyi ɛtʋʋ lɛlʋ se: ‘Kɩmɛlɛŋ ña!’ Yɔ, powokini-i tɔm hʋyaa *sɔsaa cɔlɔ. Weyi ɛlɛ tʋʋ lɛlʋ se: ‘Kpanzʋyʋ ña!’ Yɔ, pɔkɔŋ-ɩ ɖʋʋ ɖenɖe kʋñɔŋ pɩɩtɛŋ wɛɛ yɔ. 23 Pʋ-yɔɔ lɛ, ye nɔɔyʋ ewobi Ɛsɔ ɖɩɣa taa kɩlaŋ ɖɩlayɛ se ɛhaɣ Ɛsɔ haɖɛ nɛ ɛtɔzɩ se nɔɔyʋ taa wɛnɩ-ɩ yɔ, 24 pʋwɛɛ se eyele haɖɛ nɖɩ peeye nɛ ewolo pʋdʋ cɔlɔ nɛ ɛ nɛ ɩ pɔñɔɔzɩ tɔm ndʋ nɛ pʋcɔ.
25 “Ye ŋyʋsɩnɩ nɔɔyʋ nɛ ewokini-ŋ tɔm hʋyʋ tɛ yɔ, yele nɛ ña nɛ ɩ ɩñɔɔzɩ-tʋ lɔŋ nʋmɔʋ taa nɛ ɛtaatanɩ-ŋ. Pɩtɛkɛ mbʋ yɔ, ɛlɛ cɛlɩɣ-ŋ sɔɔjanaa nɛ paba ɖʋ-ŋ salaka. 26 Toovenim lɛ, meheyiɣ-ŋ se: paɖʋ-ŋ-kɛ yɔ, ŋwɛɣ peeye mbʋ ka ka nɛ pʋkɔɔ pɩsɩnɩ kɩyakʋ ŋgʋ ŋhɛyɩ ña-kɩmɩyɛ tɩŋa payɩ nɛ pɩtakazɩ paa koba yɔ.”
Hayitu tɔm
27 Yesu tasɩ-wɛ heyuu se: “Ɩnɩwa ɖɔɖɔ se peheyi ɖɔ-cɔzɔnaa se: ‘Taala hayitu.’ 28 Ɛlɛ, ma meheyiɣ-mɩ se: ye abalʋ nɔɔyʋ ɛna lɛlʋ halʋ nɛ e-liu tɛɛ kɔtɩ yɔ, ɛtɛm labʋ hayitu kpem ɛ-lɩmaɣza taa. 29 Ye ñɛ-ɛzɩyɛ eyekina se ŋla kɩwɛɛkɩm yɔ, hɔɔzɩ-ɖɩ nɛ ŋlɔ poliŋ. Ɛyʋ hɔɔlʋʋ kʋɖʋmʋʋ lesuu kɩlɩ wee wee ɛzɩ ɛɛwɛɛ ɛtɩŋa pilim nɛ pɛpɛɖɩ-ɩ ɖenɖe kʋñɔŋ pɩɩtɛŋ wɛɛ yɔ. 30 Ye ñe-nesi kɩbanzɩ eyekina se ŋla kɩwɛɛkɩm yɔ, sɛtɩ-sɩ nɛ ŋlɔ poliŋ. Pɩkɩlɩ wee wee se ŋlesi ñe-nesi kʋɖʋmsɩ ɛzɩ ŋŋwɛɛ ñatɩŋa pilim nɛ pɛpɛɖɩ-ŋ ɖenɖe kʋñɔŋ pɩɩtɛŋ wɛɛ yɔ.”
Halʋ kizuu tɔm
(Mat 19.9; Mrk 10.11-12; Luk 16.18)
31 Yesu tasɩ-wɛ heyuu se: “Ɩnɩwa ɖɔɖɔ se peheyi ɖɔ-cɔzɔnaa se: ‘Weyi ɛɖɔɔnʋʋ ɛ-halʋ yɔ, pʋwɛɛ se pʋdʋ ɛcɛlɩ-ɩ takayaɣ ŋga kawɩlɩɣ se pɛfɛyɩ ɖama taa yɔ.’ 32 Ɛlɛ, ma meheyiɣ-mɩ se: ye nɔɔyʋ halʋ ɛtala hayitu nɛ ɛɖɔɔnɩ-ɩ yɔ, ɛwɩlɩ-ɩ hayitu nʋmɔʋ. Weyi ɛlɛ kpakɩɣ-ɩ yɔ, ɛlabɩ hayitu ɖɔɖɔ.”
Ɖuuu tɔm
33 Yesu tasɩ-wɛ heyuu se: “Ɩnɩwa ɖɔɖɔ se peheyi ɖɔ-cɔzɔnaa se: ‘Taayele mbʋ ŋɖuwa se ŋlakɩ yɔ. Ɛlɛ, la mbʋ ŋɖuuni Kɩpaɣlʋ se ŋlakɩ yɔ.’ 34 Ɛlɛ, ma meheyiɣ-mɩ se: ɩtaaɖuuni Ɛsɔ kpem: ɩtaaɖuuni ɛsɔtɔnʋʋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ŋgʋ lɛ Ɛsɔ kewiyaɣ kpelaɣ. 35 Ɩtaaɖuuni ɖɔɖɔ tɛtʋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ndʋ lɛ kpeɖe nɖɩ Ɛsɔ tɩnɩɣ ɛ-naŋgbanzɩ ɖɩ-yɔɔ yɔ. Ɩtaaɖuuni ɖɔɖɔ Yeruusalɛm yem yem, mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ŋgʋ lɛ Wiyaʋ sɔsɔ tɛtʋ.ILLUSTRATION 02
36 Ɩtaaɖuuni mɩ-ñʋŋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ, nɔɔyʋ ɛɛpɩzɩɣ ɛla nɛ ɛ-ñɔyaɣ nakɛyɛ hʋlʋmɩ yaa kepiyi. 37 Ye nabʋyʋ ɛkɛ toovenim yɔ, ɩtɔ yem se: ‘Ɛɛɛ!’ Ye pɩtɛkɛ toovenim yɔ, ɩtɔ yem se: ‘Aayɩ!’ Ye ɩtasɩ natʋyʋ sɔzʋʋ yɔ, tʋtʋ kɛnɩ *Kañadʋ Satanɩ ñɩndʋ.”
Taŋ labɩ-m malakɩ-ɩ tɔm
(Luk 6.29-30)
38 Yesu tasɩ-wɛ heyuu se: “Ɩnɩwa ɖɔɖɔ se peheyi ɖɔ-cɔzɔnaa se: ‘Nɔɔyʋ ɛyɔkɩ lɛlʋ ɛzɩyɛ yɔ, pɔyɔkʋʋ ɛ-ñɩnɖɛ. Nɔɔyʋ eholi lɛlʋ keɖe yɔ, poholuu ɖɔɖɔ ɛ-ñɩnɖɛ.’ 39 Ɛlɛ, ma meheyiɣ-mɩ se: ɩtaakpa mi-koyindinaa kɩma. Ye nɔɔyʋ ɛcɛbɩ ñe-nesi kɩbanzɩ laɣzaɣ kadaŋa yɔ, kɛzɩ lɛɛka nɛ ɛtɛzɩ-kɛ cɛbʋ. 40 Ye nɔɔyʋ ɛcaɣ se ewoni-ŋ tɔm hʋyʋ cɔlɔ nɛ ɛmʋ ño-toko cikpeluu yɔ, tɛzɩ hɔzʋʋ sɔsɔʋ nɛ ŋcɛlɩ-ɩ. 41 Ye nɔɔyʋ ɛkpa-ŋ nɛ ɛsʋʋ-ŋ wondu se ŋtuzi-i nʋmɔʋ ɛzɩ kiloomɛta yɔ, tuzi-i pʋ-tɔm naalɛ. 42 Ɩha mba pasʋlʋmʋʋ-mɩ yɔ nɛ ɩkɩndɩ mba pɔkɔŋ se ɩkɩndɩ-wɛ yɔ.”
Koyindinaa sɔɔlʋʋ tɔm
(Luk 6.27-28,32-36)
43 Yesu tasɩ-wɛ heyuu se: “Ɩnɩwa ɖɔɖɔ peheyi ɖɔ-cɔzɔnaa se: ‘Sɔɔlɩ ña-taabalʋ nɛ ŋpaɖɩ ño-koyindu.’ 44 Ɛlɛ, ma meheyiɣ-mɩ se: ɩsɔɔlɩ mi-koyindinaa nɛ ɩsɛɛ Ɛsɔ mba pɛwɛ mɩ-wayɩ kaŋ kaŋ yɔ pɔ-yɔɔ 45 nɛ ɩpɩsɩ mɩ-Caa Ɛsɔ weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ e-piya. Mbʋ pʋyɔɔ yɔ, eyeki nɛ wɩsɩ lɩɣ ɛyaa kɩbama nɛ azaɣa pɔ-yɔɔ. Eyeki ɖɔɖɔ nɛ tɛʋ nɩɣ kʋtʋʋzaa nɛ kɩtatʋʋzɩŋ pɔ-yɔɔ. 46 Ye mba pɔsɔɔlɩ-mɩ yɔ pe-ɖeke ɩsɔɔlʋʋ lɛ, kɩhɛyʋʋ ŋgʋ ɩɖaŋɩɣ Ɛsɔ cɔlɔ yɔ? Halɩ *tikee mʋyaa maɣmaɣ ñɔsɔɔlʋʋ mba pɔsɔɔlɩ-wɛ yɔ. 47 Ye mɩ-ñɩma ɖeke ɩsɛɣ lɛ, ɛbɛ ɩlaba nɛ pɩkɩlɩ mba paañaŋ Ɛsɔ yɔ? 48 Pʋ-yɔɔ lɛ, ɩtɛzɩ pɩʋ Ɛsɔ nʋmɔʋ taa nɛ ɩwɛɛ ɛzɩ mɩ-Caa weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ.”