فصلِ شَشُم
جَر-و-بَحث دَ بارِه روزِ آرام
1 دَ یگ روزِ آرام عیسیٰ از مَنِه کِشت_های گندُم تیر مُوشُد و یارای شی خوشه_های گندُم ره کنده دَ قفِ اَلغِه خُو مُوملِید و مُوخورد. 2 اوخته بعضی از فرِیسیا گُفت: ”چرا کاری ره مُونِید که انجام دَدون شی دَ روزِ آرام رَوا نِییه؟“ 3 عیسیٰ دَ جوابِ ازوا گُفت: ”آیا شُمو نَخاندید که داوُود چِیز کار کد زمانِیکه خود شی و رفِیقای شی گُشنه بُود؟ 4 اُو دَ خانِه خُدا داخِل شُد و نانِ تقدِیم شُده ره گِرِفته خورد و دَ رفِیقای خُو ام دَد، نانی ره که خوردون شی بَلدِه هیچ کس رَوا نِییه بغَیر از پیشوایو.“ 5 و اُو اِدامه دَده دَزوا گُفت: ”«باچِه اِنسان» صاحِبِ روزِ آرام اَسته.“
عیسیٰ بسم دَ روزِ آرام شفا مِیدیه
6 دَ یگ روزِ آرامِ دِیگه عیسیٰ دَ عِبادت خانه داخِل شُد و دَ تعلِیم دَدو شُروع کد. دَ اُونجی یگ آدم بُود که دِستِ راست شی خُشک شُدُد. 7 عالِمای دِین و فرِیسیا نظر شی دَ عیسیٰ بُود تا بِنگره که اُو دَ روزِ آرام شفا مِیدیه، یا نَه، چُون اُونا میخاست یَگو راه پَیدا کده اُو ره ملامَت کنه. 8 لیکِن عیسیٰ فِکر_های ازوا ره پَی بُرد و دَ آدمِ دِست خُشک شُده گُفت: ”باله شُو و دَ مینکل‌جای ایسته شُو.“ اُو باله شُده ایسته شُد. 9 اوخته عیسیٰ دَزوا گُفت: ”از شُمو یگ سوال مُونُم: آیا دَ روزِ آرام نیکی کدو رَوا اَسته یا بَدی کدو، نِجات دَدونِ جان یا نابُود کدون شی؟“ 10 بعد ازُو چار طرف خُو سُون پگِ ازوا توخ کد و دَزُو آدم گُفت: ”دِست خُو ره دِراز کُو.“ اُو دِراز کد و دِست شی جور شُد. 11 لیکِن اُونا سخت قار شُد و قد یگدِیگِه خُو گُفت: ”قد عیسیٰ چِیز کار کنی؟“
دوازده رسُولِ عیسیٰ
12 دَ یکی امزُو روزا عیسیٰ بَلدِه دُعا کدو دَ کوه رفت و امُو شاو ره دَ عِبادت-و-دُعا دَ حُضُورِ خُدا تیر کد. 13 وختِیکه روز شُد، اُو پَیرَوای خُو ره دَ پیش خُو کُوی کد و از مینکلِ ازوا دوازده نفر ره اِنتِخاب کده اُونا ره «رسُول» لقب دَد که اینیا بُود: 14 شِمعون که عیسیٰ نام شی ره «پِترُس»a ایشت، اَندریاس بِرارِ شِمعون، یعقُوب، یوحَنّا، فِیلِیپُس، بَرتولما، 15 متیٰ، توما، یعقُوب باچِه حَلفی، شِمعون مشهُور دَ غَیرَتی، 16 یهُودا باچِه یعقُوب و یهُودای اِسخَریوطی که امی نفر عیسیٰ ره دَ گِیر دَد.
17 عیسیٰ قد ازوا از کوه تَیلو اَمَده دَ یگ جای اَوار ایسته شُد. تعدادِ کَلونِ پَیرَوای شی و یگ جمعیَتِ کٹِه مردُم که از تمامِ یهُودیه و اورُشَلیم و از ساحِلِ صُور و صَیدون اَمدُد، دَ اُونجی ایسته بُود. 18 اُونا اَمدُد که تورای ازُو ره گوش کنه و از مَرَض_های خُو شفا پَیدا کنه. کسای که بخاطرِ ارواحِ ناپاک دَ عذاب بُود، اُونا جور شُد. 19 و پگِ مردُم کوشِش مُوکد که دَ عیسیٰ دِست بِزنه، چُون ازُو یگ قُدرت بُر مُوشُد که پگ ره شفا مِیدَد.
خوشی و غَم
20 اوخته عیسیٰ رُوی خُو ره سُون یارای خُو کده گُفت:
”نیک دَ بَخت شُمو که غرِیب اَستِید،
چراکه پادشاهی خُدا از شُمو یَه.
21 نیک دَ بَخت شُمو که آلی گُشنه اَستِید،
چراکه سیر مُوشِید.
نیک دَ بَخت شُمو که آلی چخرا مُونِید،
چراکه دَ وخت شی خَنده مُونِید.
22 نیک دَ بَخت شُمو وختِیکه مردُم بخاطرِ «باچِه اِنسان»
از شُمو بَد مُوبره،
شُمو ره از مینکل خُو بُر مُونه،
شُمو ره دَو-و-دشنام مِیدیه
و شُمو ره بَدنام مُوکُنه.
23 دَمزُو روز خوشی کُنِید و قِرتَک-و-خیزَک بِزنِید،
چُون اَجر شُمو دَ عالمِ باله غَدر بُزُرگ اَسته،
چراکه بابه‌کَلونای ازوا ام قد پَیغمبرا امی رقم رفتار کد.
24 لیکِن وای دَ حالِ ازشُمو کسای که دَولتمَند اَستِید،
چراکه شُمو راحَتی خُو ره تیر کدید.
25 وای دَ حالِ ازشُمو کسای که سیر اَستِید،
چراکه گُشنه مُوشِید.
وای دَ حالِ ازشُمو کسای که آلی خَنده مُونِید،
چراکه ماتم و چخرا دَ اِنتِظار شُمو اَسته.
26 وای دَ حال شُمو
وختِیکه مردُم شُمو ره تعرِیف-و-تَوصِیف مُونه،
چراکه بابه‌کَلونای امزی مردُم
قد اَنبیای دروغی امی کار ره کد.
27 مگم شُمو کسای که گوش مِیگِیرِید، دَز شُمو مُوگُم که دُشمَنای خُو ره دوست دَشته بَشِید و کسای که از شُمو نفرَت دَره قد شی خُوبی کُنِید؛ 28 کسای که شُمو ره نالَت مُونه بَلدِه ازوا خَیر-و-بَرکت طلب کُنِید و کسای که شُمو ره آزار-و-اَذیَت مُونه بَلدِه ازوا دُعا کُنِید. 29 اگه یَگو کس دَ کومِه راست تُو قد چپات مِیزَنه، کومِه دِیگِه خُو ره ام سُون ازُو دَور بِدی. و اگه یَگو کس چَپَن تُو ره مِیگِیره، پیرون خُو ره ام ازُو دِریغ نَکُو. 30 هر کس که از تُو یَگو چِیز طلب مُونه دَزُو بِدی و کسی که یَگو چِیز تُو ره مُوبره از شی پس طلب نَکُو. 31 پس امُو رقم که شُمو میخاهِید مردُم قد شُمو رفتار کُنه، شُمو ام امُو رقم رفتار کُنِید.
32 اگه شُمو تنها کسای ره دوست دَشته بَشِید که شُمو ره دوست دَره، اِی بَلدِه شُمو چی فایده دَره؟ چُون حتیٰ گُناهکارا ام دوستدارای خُو ره دوست دَره. 33 و اگه شُمو تنها قد کسای خُوبی کُنِید که قد شُمو خُوبی مُونه، اِی بَلدِه شُمو چی فایده دَره؟ چُون حتیٰ گُناهکارا ام امی رقم مُونه. 34 اگه شُمو فقط دَ کسای قرض بِدِید که اُمِیدِ پس گِرِفتون شی ره دَرِید، اِی بَلدِه شُمو چی فایده دَره؟ چُون حتیٰ گُناهکارا دَ گُناهکارا قرض مِیدیه تا اُو ره پس بِگِیره.
35 لیکِن شُمو دُشمَنای خُو ره دوست دَشته بَشِید و قد ازوا خُوبی کُنِید. قرض بِدِید و هیچ اُمِیدِ پس گِرِفتون شی ره نَدَشته بَشِید. اوخته اَجر شُمو غَدر کَلو مُوبَشه و شُمو بچکِیچای حضرتِ اعلیٰ مُوشِید، چُون اُو حتیٰ دَ حقِ ناشُکرا و بَدکارا ام مِهربو اَسته. 36 پس رَحم‌دِل بَشِید امُو رقم که آتِه آسمانی شُمو رَحِیم اَسته.
دَ بارِه دِیگرو قضاوَت نَکنِید
37 دَ بارِه دِیگرو قضاوَت نَکُنِید تا قضاوَت نَشُنِید؛ دِیگرو ره محکُوم نَکنِید تا محکُوم نَشُنِید؛ بُبخشِید تا بخشِیده شُنِید. 38 بِدِید تا دَز شُمو دَده شُنه. یگ مَنَکِ خُوب فِشار دَده شُده، تکان دَده شُده و سرریزی کده دَ بَغل شُمو ایشته مُوشه، چُون دَ مَنَکی که مِیدِید، دَ امزُو مَنَک دَز شُمو دَده مُوشه.“
39 اوخته، عیسیٰ اینی مَثَل ره دَزوا گُفت: ”آیا آدمِ کور مِیتَنه که یگ کورِ دِیگه ره کوتَل کُنه؟ آیا هر دُوی شی دَ چاه نَموفته؟ 40 شاگِرد از اُستاد خُو کده باله‌تَر نِییه، لیکِن هر کسی که تعلِیمِ کامِل گِرِفته بَشه، اُو مِثلِ اُستاد خُو مُوشه.
41 چرا پَرِ کاه ره دَ چِیمِ بِرار خُو مِینگری، ولے از دِستَک‌چیوی که دَ چِیمِ خود تُو اَسته بےخبری؟ 42 چِطور مِیتنی که دَ بِرار خُو بُگی: ’بِرار، مَره بیل که پَرِ کاه ره از چِیم تُو بُر کنُم‘ دَ حالِیکه دَ چِیمِ خود تُو دِستَک‌چیو اَسته و تُو نَمِینگری؟ او ریاکار، اوّل دِستَک‌چیو ره از چِیمِ خود خُو بُر کُو. اوخته خُوبتَر مِینگری و مِیتنی پَرِ کاه ره از چِیمِ بِرار خُو بُر کنی.
دِرخت و میوِه شی
43 هیچ دِرختِ خُوب میوِه بَد نَمِیدیه و دِرختِ بَد ام میوِه خُوب نَمِیدیه. 44 امی رقم هر دِرخت از میوِه خُو شِنَخته مُوشه، چراکه مردُم انجِیر ره از قدِ خار جم نَمُونه و انگُور ره از بُوٹِه خار نَمِیچِینه. 45 آدمِ خُوب از خزانِه خُوبِ دِل خُو چِیزای خُوب بُر مُونه و آدمِ شرِیر از خزانِه بَد خُو چِیزای بَد بُر مُونه، چُون دانِ اِنسان از چِیزی که دَ دِلِ اِنسان پِرَیمو اَسته، توره مُوگیه.
تادَوِ قَوی و ضعِیف
46 چرا مَره «یا مَولا، یا مَولا» گُفته کُوی مُونِید، و چِیزی ره که مُوگیُم انجام نَمِیدِید؟ 47 هر کسی که دَ پیشِ ازمه مییه و تورای مَره گوش گِرِفته دَزوا عمل مُونه، ما بَلدِه شُمو نِشو مِیدُم که اُو مِثلِ کِی اَسته: 48 اُو مِثلِ آدمی اَسته که دَ وختِ خانه آباد کدو زمی ره غَوُوج کَند و تادَو شی ره دَ بَلِه سنگ ایشت. پس غَیتِیکه سیل اَمَد، سیل‌آو امُو خانه ره زَد، مگم حتیٰ تکان دَده نَتنِست، چراکه محکم آباد شُدُد. 49 لیکِن کسی که تورای مَره گوش مِیگِیره و دَزوا عمل نَمُونه، مِثلِ آدمی اَسته که خانِه خُو ره دَ رُوی زمِینِ بِدُونِ تادَو جور کد. وختِیکه سیل‌آو اُو ره زَد، اُو دِستی چَپه شُد و خرابی امزُو خانه غَدر کَلو بُود.“