فصلِ هفتُم
حِکمت بَلدِه زِندگی
1 نامِ نیک بِهتر از عَطرِ قِیمَتبای اَسته
و روزِ مُردو بِهتر از روزِ تَوَلُد.
2 رفتو دَ خانِه که ماتَم اَسته
بِهتر از رفتو دَ خانِه اَسته که عَیش-و-نوشه،
چراکه عاقُبَتِ هر اِنسان مَرگ اَسته
و اِی ره زِنده ها باید دَ دِل خُو دَشته بَشه.
3 غَم-و-غُصّه از خَنده کده بِهتر اَسته،
چراکه غَمِ چِهره باعِثِ اِصلاحِ دِل مُوشه.
4 دِلِ آدمای دانا، اُونا ره سُون ماتَم خانه مُوبره
و دِلِ آدمای لَوڈه، اُونا ره سُون خانِه که جشنه.
5 بِهتر اَسته که سرزنِشِ آدمای دانا ره بِشنَوی
نِسبَت دَزی که دَ بَیت‌خانی آدمای لَوڈه گوش بِدی؛
6 چُون خَندِه آدمای لَوڈه مِثلِ صَدای تَرق-پَرقِ خار دَ تَی دیگ اَسته؛
اِی ام بےفایده اَسته.
7 واقعاً که ظُلم، آدمِ دانا ره لَوڈه جور مُونه
و رِشوَت، دِل ره فاسِد مُوکُنه.
8 آخِرِ یگ چِیز از شُروعِ شی کده بِهتر اَسته
و دِلِ باصَبر از دِلِ مغرُور کده خُوبتَر.
9 دَ دِل خُو زُود قار نَشُو،
چراکه خَشم-و-قار دَ سِینِه آدمای لَوڈه جای مِیگِیره.
10 نَگی که: ”چرا روزای سابِق امزی روزا کده خُوبتَر بُود؟“
چُون امی رقم سوال از رُوی حِکمت نِیَسته.
11 حِکمت رقمِ میراث اَلّی خُوب اَسته
و یگ فایده بَلدِه کسای که آفتَو ره مِینگره؛
12 چُون حِکمت یگ پناهگاه اَسته،
امُو رقم که پَیسه یگ پناهگاه اَسته،
مگم فایدِه عِلم دَزی اَسته
که حِکمت بَلدِه صاحِب خُو زِندگی مُوبَخشه.
13 کارِ خُدا ره توخ کُو:
چِیزی ره که اُو کَج جور کده، کِی مِیتَنه راست کنه؟
14 دَ روزای خُوب خوشحال بَشِید
و دَ روزای سخت اینی دَ فِکر شُمو بَشه:
خُدا ام روزای خُوب ره جور کده و ام روزای سخت ره
تا اِنسان فامِیده نَتنه که دَ آینده چی رُخ مِیدیه.
15 دَ روزای زِندگی بےفایدِه خُو هر چِیز ره دِیدُم: آدمِ عادِل باوجُودِ عدالت خُو مُومُره و آدمِ شرِیر باوجُودِ شرارَت خُو عُمرِ دِراز مُونه. 16 پس، نَه از حد کَلو عادِل بَش و نَه از حد کَلو خود ره حکِیم بِدَن، نَشُنه که خود ره نابُود کُنی. 17 امچُنان از حد کَلو شرِیر نَبَش و لَوڈه نَشُو، نَشُنه که پیش از اَجل خُو بُمُری. 18 بِهتر اَسته که امی نصِیحَت ره محکم بِگِیری و از نصِیحَتِ دِیگه دِست-بَردار نَشُنی، چُون هر کسی که از خُدا ترس دَشته بَشه، از هر دُو نصِیحَت پَیرَوی مُونه.
19 حِکمت، آدمِ دانا ره از دَه حاکِم که دَ یگ شار بَشه، قَوی‌تَر جور مُونه.
20 یقِیناً که دَ رُوی زمی اُوطور آدمِ عادِل نِییه که تنها نیکی کنه و از شی هیچ گُناه سر نَزَنه.
21 دَ تمامِ تورای که مردُم مُوگیه فِکر خُو ره نَگِیر، نَشُنه که تورِه غُلام خُو ره بِشنَوی که تُو ره نالَت مُونه؛ 22 چُون دَ دِل خُو مِیدَنی که خود تُو ام چندِین دفعه دِیگرو ره نالَت کدے.
23 ما تمامِ امزی چِیزا ره قد حِکمت آزمایش کدُم و گُفتُم: ”ما حکِیم مُوشُم،“ مگم از مه دُور بُود. 24 رازِ هر چِیزی که رُخ مِیدیه، دُور از فهم و کَلو غَوُج اَسته؛ کِی مِیتَنه که اُو ره پَی بُبره؟ 25 پس فِکر خُو ره دَ کار اَندختُم تا بِدَنُم، تحقِیق کنُم، حِکمت ره طلب کنُم و دلِیلِ وجُودِ چِیزا ره بُفامُم و تا بِدَنُم که شرارَت لَوڈگی اَسته و حَماقَت دیونَگی. 26 ما پَی بُردُم که از مَرگ کده تلختَر خاتُونی اَسته که خود شی تَلَک اَسته و دِل شی دام-و-جال و دِستای شی زَولانه؛ کسی که نظرِ لُطفِ خُدا دَ بَلِه شی بَشه، از چنگ ازُو خاتُو دُوتا مُونه، مگم آدمِ گُناهکار دَ چنگِ ازُو گِرِفتارِ مُوشه.
27 مردِ سُخنوَر مُوگیه: ”اینه، ما اینی ره پَیدا کدُم: وختِیکه یگ چِیز ره قد دِیگه چِیز مُقایسه کدُم تا یگ نتِیجه دَ دِست بیرُم 28 که فِکر مه هنوز ام دَ جُستُجوی شی اَسته ولے ما پَیدا نَکدیم، ما دَ مینکلِ هزار نفر یگ مرد پَیدا کدُم که دَ طلبِ حِکمت بُوده ولے دَ مینکلِ تمامِ امزیا یگ خاتُو پَیدا نَکدُم. 29 ما فقط امی ره پَی بُردُم که خُدا اِنسان ره راست-و-ساده خَلق کد، مگم اُونا بَلدِه خُو راه های پیچِیده-و-مُشکِل اِنتِخاب کد.“