فصلِ چاردَهُم
1 خاتُونِ هُوشیار خانِه خُو ره آباد مُونه،
مگم خاتُونِ جاهِل اُو ره قد دِستای خود خُو خراب مُونه.
2 کسی که دَ راستی قَدَم باله مُونه، اُو از خُداوند ترس مُوخوره،
لیکِن کسی که دَ راهِ کَج موره، اُو دَ خُداوند بےاِحتِرامی مُونه.
3 تورِه که از دانِ آدمِ جاهِل بُر مُوشه، بَلدِه پُشت ازُو یگ چوب جور مُوشه،
مگم تورای آدمِ دانا اُو ره حِفاظَت مُونه.
4 اگه گاو دَ گاوخانه نَبَشه، آوخور صاف مُومَنه،
مگم از زورِ گاو اَسته که حاصِل کَلو مُوشه.
5 شاهِدِ راستگوی دروغ نَمُوگه،
مگم شاهِدِ دروغگوی تورِه دروغ مُوگه.
6 آدمِ لَوڈه دَ جُستُجوی حِکمت اَسته، مگم پَیدا نَمِیتنه،
دَ حالِیکه بَلدِه آدمِ دانا پَیدا کدونِ حِکمت آسو یَه.
7 از آدمِ بےعقل دُوری کُو،
چُون از لب های ازُو عِلم-و-دانِش پَیدا نَمُوشه.
8 حِکمتِ آدمِ هُوشیار اینی اَسته که راهِ خُو ره دَرک مُوکُنه،
مگم جهالتِ مردُمِ بےعقل اُونا ره بازی دَده گُمراه مُونه.
9 آدمای جاهِل دَ بَلِه قُربانی جُرم رِیشخَندی مُونه،
مگم مردُمِ راستکار رِضامَندی خُدا ره حاصِل مُونه.
10 تَلخی اِنسان تنها دَ دِلِ خود شی روش اَسته
و خوشی اِنسان ام تنها دَ خود شی معلُومه.
11 خانِه بَدکارا چَپه مُوشه،
لیکِن خَیمِه آدمای راستکار آباد مُومَنه.
12 یَگو راه اَسته که دَ نظرِ اِنسان راست معلُوم مُوشه،
مگم عاقُبَتِ ازُو راه، مَرگ اَسته.
13 حتیٰ دَ غَیتِ خَندِیدو اِمکان دَره که دِلِ اِنسان غَمگِین بَشه،
مگم وختِیکه خَنده خلاص مُوشه، غَم دَ جای خُو باقی مُومَنه.
14 آدمی که گُمراه مُوشه نتِیجِه گُمراهی خُو ره مِینگره،
ولے آدمِ خُوب اَجرِ خُوبی خُو ره مِینگره.
15 آدمِ ساده‌دِل هر توره ره باوَر مُوکُنه،
لیکِن آدمِ هُوشیار قَدَم های خُو ره سَنجِیده باله مُونه.
16 آدمِ دانا اِحتیاط مُونه و از بَدی دُوری مُونه،
مگم آدمِ بےعقل از رُوی غرُور خُو بےپَروایی مُوکُنه.
17 آدمِ تُندخُوی کارای جاهِلانه مُونه،
و از آدمِ دَسِیسهگَر مردُم نفرَت دَره.
18 جهالت نصِیبِ مردُمِ نادو اَسته،
لیکِن عِلم-و-معرِفَت مِثلِ تاج دَ سرِ آدمای هُوشیار.
19 بَدکارا عاقُبَت دَ آدمای نیک اِحترام مُونه،
و شرِیرا آخِر رفته دَ دَمِ درگه های آدمای نیک-و-صادِق سر خَم مُونه.
20 از آدمِ مُفلِس حتیٰ همسایِه شی ام نفرَت دَره،
مگم دَولتمَند دوستای کَلو دَره.
21 کسی که همسایِه خُو ره حَقِیر حِساب کُنه، گُناهکار اَسته،
لیکِن نیک دَ بَختِ کسی که دَ غرِیبا رَحم دَشته بَشه.
22 آیا کسای که نقشه های بَد دَ دِل خُو مِیکشه، گُمراه نَمُوشه؟
لیکِن کسای که نِیَتِ خُوب دَشته بَشه، رَحمت و وفاداری مِینگره.
23 از هر زَحمت فایده مِینگری،
مگم تورای بےفایده باعِثِ ناداری مُوشه.
24 مال-و-دَولتِ آدمای دانا تاجِ سر شی اَسته،
مگم نشانی آدمای بےعقل جهالت شی.
25 شاهِدِ راستگوی جانِ مردُم ره نِجات مِیدیه،
مگم شاهِدِ دروغگوی دَ مردُم خیانَت مُونه.
26 ترس از خُداوند بَلدِه یگ آدم تکیهگاهِ محکم اَسته
و بَلدِه اَولادای شی ام یگ پناهگاه.
27 ترس از خُداوند چشمِه حَیات اَسته
که اِنسان ره از چنگِ مَرگ دُور نِگاه مُونه.
28 بُزُرگی پادشاه از کَلو بُودونِ مردُم اَسته،
مگم بِدُونِ رعیَت یگ پادشاه نابُود مُوشه.
29 کسی که زُود قار نَشُنه آدمِ هُوشیار اَسته،
مگم آدمِ تُندخُوی جهالت خُو ره نِشو مِیدیه.
30 دِلِ آرام دَ زِندگی جان مُوبَخشه
مگم کِینِه دِل باعِثِ شارِیدَگی استُغونا مُوشه.
31 کسی که دَ غرِیب ظُلم مُوکُنه دَ حقِیقت دَ پَیدا کُنِندِه ازُو تَوهِین مُونه،
و کسی که دَ آدمِ مُفلِس مِهربانی کُنه خُدا ره اِحترام مُونه.
32 بَدکار از خاطرِ بَدی خُو سرنِگون مُوشه،
لیکِن آدمِ نیک حتیٰ که بُمُره یگ پَناهگاه بَلدِه خُو دَره.
33 آدمای فامِیده حِکمت ره دَ دِل خُو نِگاه مُونه،
حتیٰ آدمای اَبله ام اِی ره مُوفامه.
34 نیکی-و-صداقت یگ مِلَّت ره سربِلند مُونه،
لیکِن گُناهِ یگ قَوم باعِثِ رَسوایی شی مُوشه.
35 پادشاه از خادِمِ هُوشیار خوش شی مییه،
ولے کسی که کارای شرم‌آوَر مُونه، دَ قار-و-غَضَب شی گِرِفتار مُوشه.