فصلِ نُهم
اَبِیمَلِک
1 اَبِیمَلِک باچِه یرُوب-بَعل دَ شِکیم پیشِ ماماگون خُو رفت و دَزوا و پگِ خانَوارای اَولادِ بابِه آبِه خُو گُفت: 2 ”دَ گوشِ تمامِ مردُمِ شِکیم رَسَنده بُگِید، ’کُدَم شی بَلدِه شُمو خُوبتَر اَسته: اِی که هفتاد نفر یعنی پگِ باچه‌گونِ یرُوب-بَعل دَ بَلِه شُمو حُکمرانی کنه یا که فقط یگ نفر حاکِم شُمو بَشه؟‘ و دَ یاد شُمو بَشه که ما استُغو و گوشت شُمو اَستُم.“
3 پس ماماگون شی پگِ امزی تورا ره از طرفِ ازُو دَ گوشِ تمامِ مردُمِ شِکیم رَسَند؛ و دِلِ ازوا شُد که از اَبِیمَلِک پَیرَوی کنه، چُون اُونا گُفت: ”اُو بِرار مو اَسته.“ 4 اُونا هفتاد مِثقال نُقره از بُتخانِه بَعل-بِرِیت بَلدِه ازُو دَد و اَبِیمَلِک قد امزُو نُقره مَردای ایله‌گشت و بےبَندوبار ره کِرا کد و اُونا قد ازُو یگجای شُد. 5 بعد ازُو دَ خانِه آتِه خُو دَ عُفره رفت و بِرارون خُو، یعنی باچه‌گونِ یرُوب-بَعل ره که هفتاد نفر بُود دَ بَلِه یگ سنگ کُشت؛ لیکِن یوتام باچِه ریزِه یرُوب-بَعل زِنده مَند، چُون اُو خود ره تاشه کدُد. 6 اوخته پگِ مردُمِ شِکیم و بَیت-مِلّو جم شُده رفت و اَبِیمَلِک ره دَ پالُوی دِرختِ بلُوطی که رقمِ ستُون دَ شِکیم بُود، پادشاه جور کد.
7 وختِیکه دَ یوتام خبر دَده شُد، اُو رفته دَ قِیلی کوهِ جِرِزِیم ایسته شُد و آواز خُو ره بِلند کده چِیغ زَد و دَزوا گُفت: ”اَی مردُمِ شِکیم تورِه مَره بِشنَوِید تا خُدا تورِه شُمو ره بِشنَوه!
8 یگ روز دِرختا رفت تا بَلدِه خُو یگ پادشاه تعیِین کنه. اُونا دَ دِرختِ زَیتُون گُفت: ’دَ بَلِه مو حُکمرانی کُو.‘ 9 دِرختِ زَیتُون دَزوا گُفت: ’آیا روغون خُو ره که قد ازُو خُدا و اِنسان اِحترام مُوشه ایله کنُم و رفته دَ بَلِه دِرختا حُکمرانی کنُم؟‘ 10 اوخته دِرختا دَ دِرختِ انجِیر گُفت: ’تُو بیه و دَ بَلِه مو حُکمرانی کُو.‘ 11 لیکِن دِرختِ انجِیر دَزوا گُفت: ’آیا شِیرِینی و میوِه خُوب خُو ره ایله کنُم و رفته دَ بَلِه دِرختا حُکمرانی کنُم؟‘ 12 بعد ازُو دِرختا دَ تاکِ انگُور گُفت: ’تُو بیه و دَ بَلِه مو حُکمرانی کُو.‘ 13 لیکِن تاکِ انگُور دَزوا گُفت: ’آیا شِیرِه خُو ره که خُدا و اِنسان ره خوش مُونه ایله کنُم و رفته دَ بَلِه دِرختا حُکمرانی کنُم؟‘ 14 دَ آخِر پگِ دِرختا دَ بُوٹِه خار گُفت: ’تُو بیه و دَ بَلِه مو حُکمرانی کُو.‘ 15 و بُوٹِه خار دَ دِرختا گُفت: ’اگه شُمو واقعاً مَره پادشاهِ خُو تعیِین مُونِید، بیِید و دَ سایِه مه پَناه بِگِیرِید؛ اگه نَه، آتِش از خار_های مه بُر شُنه و دِرختای سَروِ لِبنان ره بُسوزَنه!‘
16 آیا شُمو دَ راستی و صداقت رفتار کدید دَ بارِه ازی که اَبِیمَلِک ره پادشاه جور کدید؟ آیا شُمو دَ حقِ یرُوب-بَعل و خانَوارا شی نیکی کدید و دَ حقِ ازُو کاری ره کدید که سزاوار رفتار شی بُود؟ 17 شُمو مِیدَنِید که آتِه مه بخاطرِ ازشُمو جنگ کد و جان خُو ره دَ خطر اَندخته شُمو ره از دِستِ مِدیانیا نِجات دَد؛ 18 لیکِن شُمو اِمروز دَ ضِدِ خانَوارِ آتِه مه باله شُده باچه‌گون شی ره که هفتاد نفر بُود دَ بَلِه یگ سنگ کُشتِید و اَبِیمَلِک ره که باچِه کنِیزِ ازُو اَسته دَ بَلِه مردُمِ شِکیم پادشاه جور کدید، چراکه اُو قَومای شُمو اَسته. 19 پس اگه اِمروز دَ راستی و صداقت قد یرُوب-بَعل و خانَوار شی رفتار کدید، شُمو از اَبِیمَلِک خوش بَشِید و اُو از شُمو خوش بَشه؛ 20 لیکِن اگه نَکدید، آتِش از اَبِیمَلِک بُر شُده مردُمِ شِکیم و بَیت-مِلّو ره قُورت کُنه و آتِش از مردُمِ شِکیم و بَیت-مِلّو بُر شُده اَبِیمَلِک ره قُورت کُنه.“
21 اوخته یوتام دُوتا کده دَ بِئیر رفت و از ترسِ بِرار خُو اَبِیمَلِک دَ امُونجی مَند.
22 اَبِیمَلِک مُدَتِ سِه سال دَ بَلِه اِسرائیل حُکمرانی کد. 23 اوخته خُدا روحِ بےاِتفاقی ره دَ بَینِ اَبِیمَلِک و مردُمِ شِکیم قرار دَد؛ و مردُمِ شِکیم دَ اَبِیمَلِک خیانَت کد. 24 اِی کار شُد تا اِنتِقامِ ظُلمی که دَ بَلِه هفتاد باچِه یرُوب-بَعل شُدُد گِرِفته شُنه و خُونِ ازوا از بِرارِ ازوا اَبِیمَلِک که اُونا ره کُشتُد و از مردُمِ شِکیم که دِستِ ازُو ره بَلدِه کُشتونِ بِرارون شی قَوی کدُد، بازخاست شُنه. 25 پس مردُمِ شِکیم دَ قِیلی کوه_ها دَ خِلافِ اَبِیمَلِک کمِین گِرِفت و هر کس که از پیشِ ازوا امزُو راه تیر مُوشُد، اُونا اُو ره لُچ مُوکد؛ و اِی خبر دَ اَبِیمَلِک رَسَنده شُد.
26 دَ امزُو غَیت گَعَل باچِه عابِد قد قَومای خُو کوچ کده دَ شِکیم اَمَد و مردُمِ شِکیم دَ بَلِه ازوا اِعتبار کد. 27 اُونا بُر شُده دَ بَلِه زمِینا رفت و انگُورا ره چِینده شِیرِه شی ره بُر کد و جشن گِرِفت. بعد ازُو دَ خانِه خُدای خُو داخِل شُد و خورده و وُچی کده اَبِیمَلِک ره نالَت کد. 28 و گَعَل باچِه عابِد گُفت: ”اَبِیمَلِک کِی اَسته؟ آیا اُو اَولادِه اَصلی شِکیم اَسته که مو خِدمتِ ازُو ره کنی؟ نَه، اُو باچِه یرُوب-بَعل اَسته و زِبُول معاونِ ازُو. پس مَردای حَمور آتِه شِکیمa ره خِدمت کُنِید. مو چرا اَبِیمَلِک ره خِدمت کنی؟ 29 کشکِه اِی قَوم دَ زیرِ دِستِ ازمه مُوبُود تا کارِ اَبِیمَلِک ره یکسَره مُوکدُم. اَرے، دَ اَبِیمَلِک مُوگُفتُم: ’لشکر خُو ره کَلو کُو و بُرو بیه.‘“
30 وختِیکه زِبُول حاکِمِ شار، تورِه گَعَل باچِه عابِد ره شِنِید غَدر قار شی باله اَمَد. 31 اُو قاصِدا ره تاشَکی دَ پیشِ اَبِیمَلِک رَیی کده گُفت: ”اینه، گَعَل باچِه عابِد قد قَومای خُو دَ شِکیم اَمَده و اُونا شار ره دَ خِلاف تُو دَ شورِش میره. 32 پس دَ غَیتِ شاو تُو و نفرای که قد تُو اَسته، باله شُده بیِید و دَ بیابو کمِین بِگِیرِید. 33 و صَباح‌گاه دَ وختِ آفتَو بُر شُدو دَ بَلِه شار حَمله کنِید؛ وختِیکه گَعَل و نفرای شی بُر شُده دَ خِلاف تُو اَمَد، هر چِیزی که از دِست تُو مییه دَ حقِ ازُو انجام بِدی.“
34 پس اَبِیمَلِک و پگِ کسای که قد ازُو بُود، دَ غَیتِ شاو باله شُد و دَ چار دِسته تقسِیم شُده دَ پیشِ رُوی شِکیم کمِین گِرِفت. 35 وختِیکه گَعَل باچِه عابِد بُرو اَمَده دَ دانِ درگِه شار ایسته شُد، اَبِیمَلِک و نفرای که قد ازُو بُود از کمِینگاه باله شُد. 36 غَیتِیکه گَعَل اُونا ره دِید، اُو دَ زِبُول گُفت: ”اونه، مردُم از بَلِه کوه_ها تاه مییه.“ زِبُول دَز شی گُفت: ”سایِه کوه_ها دَ نظر تُو مِثلِ مردُم معلُوم مُوشه.“ 37 گَعَل بسم گپ زَده گُفت: ”اونه، مردُم از بِلندی_های زمی تاه مییه و یگ جمِ دِیگه ام از راهِ بَلُوطِ پالگرا دَ حَرکت اَسته.“ 38 اوخته زِبُول دَزُو گُفت: ”آلی کُجا اَسته تورای تُو که گُفتی، ’اَبِیمَلِک کِی اَسته که خِدمتِ ازُو ره کنی؟ آیا اَمیا امُو مردُم نِیَسته که تُو خار-و-حقِیر حِساب کدی؟ پس آلی بورُو و قد ازوا جنگ کُو.‘“
39 اوخته گَعَل مردُمِ شِکیم ره رهبری کد و قد اَبِیمَلِک جنگ کد. 40 لیکِن اَبِیمَلِک اُو ره رُفَند و اُو از پیش شی دُوتا کد و غَدر نفر زخمی-و-کُشته شُده تا دانِ درگِه شار دَ هر سُو اُفتَد. 41 پس اَبِیمَلِک دَ اَرُومه مَند؛ و گَعَل و قَومای شی ره زِبُول از شِکیم هَی کد تا دَ اُونجی زِندگی نَکنه.
42 صَباحِ امزُو روز مردُمِ شِکیم دَ صحرا رفت و اَبِیمَلِک ازی توره خبر شُد. 43 پس اُو نفرای خُو ره گِرِفت و اُونا ره دَ سِه دِسته تقسِیم کده دَ صحرا دَ کمِین شِشت. وختی اَبِیمَلِک توخ کد و دِید که دِیگه مردُم ام از شار بُر شُده مییه، اُو دَ بَلِه ازوا حَمله کد و اُونا ره زَد. 44 و اَبِیمَلِک قد دِستِه که قد ازُو بُود پیش رَوی کده دَ دانِ درگِه شار ایسته شُد. دَ عَینِ حال دُو دِستِه دِیگه دَ بَلِه کسای که دَ صحرا بُود هُجُوم بُرد و اُونا ره زَد. 45 اَبِیمَلِک تمامِ روز قد مردُمِ شار جنگ کده شار ره گِرِفت و مردُمی ره که دَ مَنِه شی بُود، کُشت؛ و شار ره دَ خاک اَوار کده دَ بَلِه شی نَمَک پاش دَد.
46 وختی پگِ مردُمِ بُرجِ شِکیم اِی توره ره شِنِید، اُونا دَ قلعِه بُتخانِه ایل-بِرِیت داخِل شُد. 47 و دَ اَبِیمَلِک خبر دَده شُد که پگِ مردُمِ بُرجِ شِکیم دَ یگ جای جَم شُده. 48 اوخته اَبِیمَلِک و پگِ کسای که قد ازُو بُود دَ کوهِ صَلمون بُر شُد و اَبِیمَلِک یگ تَوَر ره دَ دِست خُو گِرِفته شاخچه_های دِرخت ره زَد و اُونا ره باله کده دَ شانِه خُو ایشت. بعد ازُو دَ کسای که قد ازُو بُود، گُفت: ”شُمو دِیدِید که ما چِیز کار کدُم، عَجَله کنِید، شُمو ام امُو کار ره کنِید که ما کدُم!“ 49 پس تمامِ نفرا، هر کُدَم شی بَلدِه خُو شاخچه زَد و از پُشتِ اَبِیمَلِک رَیی شُد و اُونا ره دَ چارطرفِ قلعه چِیند و قلعه ره دَ سرِ ازوا دَ آتِش سوختَند. پس تمامِ مردُمِ بُرجِ شِکیم که تقرِیباً یگ هزار مَرد و خاتُو بُود، ام مُرد.
50 اوخته اَبِیمَلِک دَ شارِ تِبِص رفت و دَ خِلاف شی خَیمه زَده اُو ره گِرِفت. 51 لیکِن دَ مَنِه شار یگ بُرجِ مُستَحکم بُود و پگِ مَردا و خاتُونو و تمامِ رهبرای شار دَ اُونجی دُوتا کد و درگه_ها ره دَ بَلِه خُو بسته کده دَ بَلِه بامِ بُرج بُر شُد. 52 اوخته اَبِیمَلِک دَ پیشِ بُرج اَمَد و قد ازوا جنگ کد و دَ درگِه بُرج نزدِیک شُد تا بُرج ره قد آتِش بُسوزَنه؛ 53 لیکِن یگ خاتُو سنگِ بَلنِه دِستاس ره گِرِفته دَ سرِ اَبِیمَلِک اَندخت و کاسِه سرِ ازُو ره مَیده کد.
54 اَبِیمَلِک دِستی مردِ جوانی ره که سَلاح-بَردار شی بُود، کُوی کد و دَزُو گُفت: ”شمشیر خُو ره کشِیده مَره بُکُش تا مردُم دَ بارِه مه نَگیه که، ’یگ خاتُو اُو ره کُشت.‘“ پس خِدمتگار شی شمشیر ره دَ کَورِه ازُو چِقی کد و اُو مُرد. 55 وختی مَردای اِسرائیل دِید که اَبِیمَلِک مُرده، اُونا هر کُدَم شی دَ خانِه خُو رفت. 56 دَ امزی رقم خُدا اَبِیمَلِک ره بخاطرِ شرارَت شی که دَ حقِ آتِه خُو دَ وسِیلِه کُشتونِ هفتاد بِرار خُو کدُد، جَزا دَد. 57 خُدا امچُنان تمامِ شرارَتِ مردُمِ شِکیم ره دَ سرِ ازوا اَوُرد و اُونا دَ نالَتِ یوتام باچِه یرُوب-بَعل گِرِفتار شُد.