Luka 1

Ŋgwal bazlam ana

LUKA

a tsik a

Mendir bazlam ŋa

1 Wusa yak Tiyufil ana i waya kər hinne ya.

Gà mburma hinne tàa mbər mewetse gà dukw ana Yesuw a ge ya, nda gà bazlam ana akahər ata a tsik a mburma ya. 2 Ta wetse ka, dukw ana tə tsaraka i təv gà mburma ana ndzer, ta ŋgatar daga piŋŋe akahər ata ya, dite ka, ta mà a mə̀r dər, Mbulum na a slər tar aà meɗìfè à bazlam ŋgar a. 3 Aɗaba taŋa na kinehe iye tekeɗe, i wiz dər ikaba ya nda ndzer ŋa ya lele nda təv gà dukw ana ta ge ba daga aà mandza ahər ba ya. Taŋa na a ge aà iye kamala ŋgwal ŋa ya, Tiyufil, na aà mewètsèkaha gà dukw ata aka mimbe aka mimbe, ta ge ba pampam tserdze ya. 4 I ge a kataya ka, dite ka sər dər ndzer, meme na medzeŋge dukw ana ti dzeŋgik ka, pàrsa iɗəm tsiye.

Gawla Mbulum ilik a ɗif à mawà Yuhana

metsìlwìɓè à mburma a yam

5 Akahər ata *Hiridus a riŋ a kwere a gà Yuda ya ka, mala mandəva kuɗa a Mbulum duwa a riŋ, zləm ŋgar Zakari, gwala gà ɓəzla mandəva kuɗa a Mbulum Aviya. Daala ŋgar a riŋ, zləm ŋa Elisabet, gà gwala Haruna, *batsah mala mandəva kuɗa a Mbulum mbaŋa. 6 Tar sula məma gà ŋgwal ŋana ika miɗ Mbulum, mede tar a tsahən ahər a. Tə zàmbaɗawa à dukw ana Mbulum a tsikewa, a palawa ahər ahəm a tserdze ya, nda gəzləŋ ilik. 7 Ama kəla tar a riŋ tsa. Aɗaba daala ŋgar Elisabet ka, a we a tsa. Dite tàa geye gà màndawal asa.

8 Pat ilik, Zakari a riŋ ihər à ndìv a kuɗa a Mbulum i ga Mbulum batsah ŋana. Aɗaba pat tar nda gà mburma ŋgar aka ndze aɗəm. 9 Gà ɓəzla mandəva kuɗa a Mbulum ta gewa tsetse aka megemir ana ta gewa ya. A pat ata ka, tə zla Zakari aà mada a ga Mbulum batsah ŋana, dite aà metìkè akwa aà dukuməŋa a riŋ, hədzək ŋa a tsahən aà Mbulum kalkal kamala pipileh a, a ze hwaŋŋa lele i fata. 10 A daha, a da a ga Mbulum batsah ŋa ata. I təv ana a daha, a tike akwa aà dukw ata ya ka, gà mburma hinne ta vava ɗa ŋgat i bəra. Ta heme a aà Mbulum.

11 Zàmma tsəka, gawla Mbulum ilik a dara a təv Zakari ya tsara. A daha, a hitser ndàra aka tseke ahər mezime ŋgar, a təv ana ta vəlawa dukw taf ata kamala pipileh a, a Mbulum a. 12 Zakari a ŋgatar tsara ka, a ge magəɗa, a dzadzar hinne. 13 Ama gawla Mbulum ata a gwaɗar: «Ki ge magəɗa tsa, Zakari. Aɗaba Mbulum aka tsaraka meheme yak ana kà hamar a. Elisabet, məkəs yak a wekere a kəla ya asləka ŋa. Ama ki zeler a zləm ŋgar ka, Yuhana. 14 Ki ta ŋgeye a ba agəra ŋgat hinne. Dite gà mburma tekeɗe, ta ŋgeye a ba aɗaba mawà ŋgat mbaŋa. 15 Ama Mbulum a weye a ŋgat aà megemir ika miɗ mburma ŋgwal ŋa hinne. A ti sewe a guzum nda gà dukw ana makwàsà ŋa ya tsidze. Ta we a ŋgat ka, maràhà ŋa nda gà Mezite Mesife Mbulum i ba ŋgar. 16 Ŋgat na a mbìɗ a à mazlàŋà gà gər gà asiŋ gà ɓəza Isərayel aka miɗ Mbulum Batsah tar ŋa ya ya. 17 A ti ɗif a à vatwa Mbulum nda Mezite Mesife ŋgar, dite nda ndzəɗa asa kamala biy Iliya, mala məmà à bazlam Mbulum ana akahər ata ya. Ŋgat asa na a ta mewe akaba a à gà tsir nda kəla ya. Ŋgat mbaŋa na a ti ɗif a à metsehe a gà mburma ana ta gəs bazlam Mbulum tsiye. Dite a ti ne a ter a gà ɓəzla mazazama Mbulum kalkal lele kuɗa ya. Kərga taŋa ya, a ti lèmbeɗe a à gəzləŋ a gà ɓəzla mazazama Mbulum, dite ka, ta veve a Batsah tar ŋa kəla pat a.»

18 I dəba ŋa ya, Zakari a tsaraka kataya ka, a gwaɗa a gawla Mbulum ata: «Wànà meme na i sir a ka, gà dukw ata ta ge a ba ndzer kaɗəŋ a? Aɗaba iye ka, màndawal ŋa, məkəs gà tekeɗe ka, aka ndaha i təv mawà kəla ya mbaŋa ana, meme?» 19 Gawla Mbulum ata a gwaɗar aaka: «Iye ka, Gabriyel, iye ika miɗ Mbulum, i ger a megemir ŋgar. A slərra iye ya ka, aà məfàfə̀lak, dite aà meɗifek à bazlam aaha ŋgwal ŋa ya. 20 Gà dukw ata ka, a ta ge a ba kamala ana i tsikik a tits kaɗəŋ. Ama kər ka, kàa gəs bazlam gà ata tsa. Aɗaba taŋa, ki ne a mandakazləm ŋa, ki fèfil a asa tsa, haa a pat ana gà dukw ata tàa ndzera ya dzekwiŋ.»

21 I təv ana gà gawla Mbulum ata tar riŋ ta fèfil a nda gà Zakari ya ka, gà mburma riŋ i bəra hinne, ta veve a ŋgat ana a riŋ hiywe i batsah ga Mbulum ata ya. Ama mendze ŋgar ata a riŋ i ga ata hinne ya ka, a ge aà tar kamala sunwa ya. 22 Aləka a dara a bəra ya ka, a sle a aà mifefile a gà mburma ata asa tsa. A daha, a fàfəl a tar ka, kə̀t kə̀t nda ahər pəra, agəra ana ŋgat mandakazləm ŋa ya. Aɗaba taŋa na gà mburma ata tə sər ka, Mbulum aka fàfəlar a.

23 I dəba ŋa ya, Zakari a ndəv à megemir ŋgar ana a gewa a Mbulum i ga Mbulum batsah ŋa ata ya ka, a mbəɗ gər a ma ŋgar. 24 I dəba mendze zaakwa ya ka, Elisabet məkəs ŋgar aaha a ŋgat kəla kuɗa. Agəra ana a ŋgat a tsara ka, a kàhawa dər ba i ma haa a ge kiye ə̀zləm. 25 A gwaɗawa: «Mbulum a samata matawak gà, aka viliŋ kəla kuɗa. Ama hwarwa a giŋ a nda təv mburma kamala na Yàa ŋgat kəla tsiye asa tsa.»

Gawla Mbulum a ɗif à mawà Yesuw

26 I dəba ŋa ya, Elisabet a ge kiye ndilik ka, Mbulum a slər gawla ŋgar Gabriyel a kwite duwa, tə zalar Nazaret, ika ahəɗ Galile. 27 A slər gawla ŋgar ata ka, a təv dəm duwa a riŋ, zləm ŋgar Mariya. Makasl dəm ata ibam, zləm ŋa Yasufa. Wele ata ka, gà gwala Dawda, batsah Əbay ana piŋŋe a riŋ ika ahəɗ ata ya. 28 Gawla Mbulum ata a daha, a da a təv dəm ata. A daha, a gwaɗar: «Wusa yak Mariya, ŋgaya ba, aɗaba ana Mbulum a zla kər aà dukw ana ŋgwal ŋa ya. BATSAH kwa ŋa ka, a riŋ i təv yak.» 29 Ama bazlam ŋgar ata a tsiker kataya ya ka, a wise gər a Mariya hinne. A tsaraka dukw ana gawla Mbulum ata a tsiker a tsa. A gwa: «Wusa aaha a giŋ dze ana, kamala megwèɗè əla ya?» 30 I dəba ŋa ya, gawla Mbulum ata a gwaɗar asa: «Ki ge magəɗa tsa, Mariya, aɗaba la, Mbulum na a waya kər, dite a gik a ŋgwal ŋa ya. 31 Ama ki ŋget a huɗ a gər, dite ki were a kəla ŋa ya ka, asləka ŋa, ki ti ɗer a Yesuw. 32 A ti ne a batsah ŋa ika gər gà mburma tserdze. Ŋgat ka, Kəla Mbulum Batsah ŋa ana i gər ŋa ya. Əbay Mbulum a ti ne a à ŋgat batsah Əbay kamala batsah tsir ŋgar Dawda ana a ge ɗa Əbay piŋŋe ya. 33 Ŋgat na a ta ge a Əbay gà Isərayel aà biybiy a. Əbay ŋgar ata ka, à ndìv a tsa aà biybiy.»

34 Mariya a tsaraka kataya ka, a gwaɗa a gawla Mbulum ata: «Wànà dukuməŋa a ta ge a ba dze ana, meme, na araha, iye ibam, à gama mba ya?» 35 Gawla Mbulum ata a gwaɗar aaka: «Kataya tsa, Mezite Mesife Mbulum na a dere a aka gər yak a. A dere a ka, nda gà ndzəɗa Mbulum ana i gər ŋa ya. A dere a, à dze aka kər a mezite ŋgar tirɓiɓits. Aɗaba taŋa na ŋgat Kəla Mbulum ndzer ŋana ya, na kəla ata ki ta we a ya. 36 Fə̀r aà Elisabet damər yak ana a riŋ kinehe nda gà huɗ i gər a kwaŋ, ku mege na aka ndaha i təv mawà kəla ya tekeɗe ibam a. Ama ta gwaɗawa ka, ìdil ŋa, a we e tsa. Araha kinehe ka, kiye ŋgar ndilik. 37 Aɗaba dukw tserdze ka, mawùràba ŋa tsa na i təv Mbulum a.»

38 I dəba ŋa ya, Mariya a gwa: «Ama iye ka, i waya meslire Mbulum. Ma giŋ kamala ana kà tsikiŋ a.» A ndəv à bazlam ŋgar ata kataya tsara ka, gawla Mbulum ata a da i təv ŋgar a kuɗa.

Mariya a da a məfə̀rà Elisabet

39 Zàkwayiya ka, Mariya a mah ba tsəma tsara, a da a kwite duwa a riŋ i kwite ika ahəɗ Yuda. 40 A daha a fata ka, a da a bəra Zakari. A leha aà məkəs ŋgar Elisabet. A ger wusa. 41 I təv ana Elisabet a tsaraka wusa Mariya ata ya ka, kəla ana i huɗ ŋgar a, a ɓə̀zl aba kùzləɗ kùzləɗ. Mezite Mesife Mbulum a dara, a rah a ba a Elisabet tsara. 42 I dəba ŋa ya, Elisabet a fàfəl nda ndzəɗa. A gwaɗar: «Mbulum aka pisak ahəm ka, a za biy gà məkəs ana tserdze à bəra ya. Ama mipise ahəm ŋgar ata ka, ika gər kəla ana ki ta ŋget a ya. 43 Iye dze ana, weke, na kər məmər Batsah ga ŋa dzə̀bàk ki dere a ka, a ma gà aaha ya ya? 44 Aɗaba la, fə̀r aà iye kwaŋ, i təv ana i tsaraka mege wusa yak a tsara ka, kəla aaha i huɗ gà ya, a ɓazla aba nda maŋgayaba. 45 Kər ka, ŋgaya ba, aɗaba ana kàa gəs dukw ana Əbay Mbulum a slər dərra gawla ŋgar a, a tsikik ka, dite a ta ge a ba ndzer a.»

Dimis Mariya ana a zàmbaɗa à Mbulum a

46 I dəba ŋa ya, Mariya a gwa:

«I zèmbeɗe a batsah Əbay Mbulum.

47 Dite gəzləŋ ga a riŋ a ŋgeye a ba

agəra Mbulum mala məmbə̀là à iye.

48 Iye ka, kwizikw na i liwiŋ gà na

ta ger a meslire ya, i sle duwa tsa.

Ama ka, Yàa mətsar gər ɓav tsa.

Gà mburma tserdze tì zèmbeɗe a à iye kinehe,

ku mege aka miɗ mba tekeɗe ya.

49 Aɗaba ŋgat ana ndzəɗa ŋa,

aka ge gà dukw ŋgwal ŋana hinne agəra iye ya.

Zləm ŋgar ka, ŋgwal ŋa hinne ndzer.

50 Mendze are tsehe ŋgar ana

gà mburma ti ndzer are tsehe ya ka,

wa ahər kəla wa ahər kəla, à ndìv a tsa.

A riŋ i təv gà na tì zèmbeɗe a à ŋgat a.

51 A ndiɗe à ahər, a ge dər

gà bàba gà megemir hinne nda ndzəɗa.

Aka hə̀nasla à gà mburma ana hala gawla

i gəzləŋ tar nda dukw ana pampam tə dzala ya.

52 Aka dzawa à gà Əbay ika təv mendze tar a.

Aka vəl təv mendze ata a gà mburma ana

tàa həna à gər tar a bəɗ a.

53 Aka vəl duwa hinne

a gà mburma ana may a gewa a tar a.

Dite a miyak à gà Əbay sìkwèɗ kataya,

aka vəl tar duwa tsidze.

54-55 A tsik a gà tsir kwa ana gà bàba ŋa ya

i sida ya, aà mendze tar ana

ti ndzer are tsehe aà biybiy a.

Ama kinehe ka, aka dara, aka zlak

gà mburma ŋgar gà Isərayel a.

Tàa mətsar gər i təv ŋgwal ŋgar ana

a ge a tar a ɓav tsa.

Kamala taŋa ya, dukw ana Mbulum a tsik

i sida ya, a gà Abəraham nda gà gwala ŋgar a,

aka ndze aɗəm kuɗa.»

56 I dəba ŋa ya, gà Mariya nda Elisabet tə ndza kiye makər, dite Mariya a mbəɗ gər a ma ŋgar kuɗa.

Mawà Yuhana metsìlwìɓè à mburma a yam

57 I dəba ŋa ya, mawà kəla Elisabet a dza ahər ba kuɗa. A wa kəla ata asləka ŋa. 58 Aləka gà ɓəzla hərmaga Elisabet nda gà gwala ŋgar tə tsaraka aka wa ka, tə dza ba aà maŋgayaba hinne, nda gà Elisabet ŋa dze, aɗaba tə sər ka, Əbay Mbulum a vəlar kəla ata ka, dite ma sər i sida ya ndzer, Mbulum ka, a waya ŋgat hinne, aka ger ŋgwal ŋa. 59 Aləka kəla ata a ge kwaskwa ilik ka, tə daha, tə sàs ŋgat. A sàs a gà mburma ata zləmana ka, ti ɗer a ka, zləm tsir ŋgar Zakari. 60 Ama mama ŋgar a gwaɗa a tar: «Awaŋ, kataya tsa, zləm ŋgar ka, Yuhana.» 61 Ta gwaɗar aaka: «Zləm wura a riŋ ilik i gwala yak kataya tsəna, dite meme gwedziye?» 62 Tə daha, ta ge wiyèw a tsir ŋgar ana mandakazləm ŋa ya, ta fàfəlar nda ahər. Ta gwaɗar: «Zləm kəla yak aaha a sàsak ti ɗer ana, weke?» 63 Zakari a tsaraka kataya ka, a zikwe ahər aà paslaàŋgwaɗ zikw, ta vəlaraha. A wetse ahər zləm kəla ata a fata, a ɗer Yuhana. Ama madzala gà gər Zakari ata a ge aà mburma ata i fata ya fit kamala sunwa ya. 64 I dəba ŋa ya tsara ka, Zakari a mà aka mifefile kamala ana piŋŋe ya, lele kuɗa. A dza ba aà mazàmbàɗà à Mbulum tsara. 65 Gà ɓəzla hərmaga ŋgar tserdze, tə dzadzar nda magəɗa i ba tar hinne, dite gà mburma ana fit i gà kwite ata ika ahəɗ Yuda ata ya, ti tsikewa ka, aà dukw ana a ge ba nda gà mburma ata ya hiywe pəra. 66 Gà mburma ana tə tsaraka bazlam ata ya ka, tə dzawa ba aà madzala gà gər tsara. Ta gwaɗawa: «Wànà kəla ata a ti ne a dze ana, dukùla?» Ti tsik kataya ka, aɗaba ndzəɗa Mbulum a riŋ nda gà ŋgat dukw ŋgar.

Zakari a mà à bazlam Mbulum

67 I dəba ŋa ya, Mezite Mesife Mbulum a dara, a rah a ba a Zakari, tsir kəla ata ta wa ya. Dite a dza ba aà məma à bazlam ana Mbulum a tsikar a. Ama i huɗ bazlam ŋgar ata ya ka, a gwa:

68 «Zàmbaɗakwa à Əbay Mbulum gà Isərayel ɗekɗek.

Aɗaba aka dara, aka zlak gà mburma ŋgar ata lele,

aka ndzəkara tar i mesewere are ya.

69 Aɗaba aka slərakwara

mala məmbə̀là à mburma ana ndzəɗa ŋa ndzer,

i liwiŋ gà gwala Dawda ana mala meslire ŋgar a.

70 A ge kataya ka, kamala ana a tsik daga piŋŋe

nda ahər gà ɓəzla məma à bazlam ŋgar ana ndzer

akahər ata a gwa, i slir a kurumehe a ya.

71 Aɗaba aka mbər megweɗe ka, i ta be à kurum a

i ahər gà ɓəzla mene are kurum a,

nda gà mburma ana tar riŋ ta pèpìɗ a à kurum a

nda bazlam a.

72 Agəra ana a gwa, a sèsiŋ mege ŋgwal ŋa

a gà tsir kurum a, dite ka, i ge a tar dukw ana

i tsik a tar i sida ya.

73 Aɗaba aka mbər mimbeɗe a Abəraham

batsah tsir kwa ŋa i sida ya daga piŋŋe,

a gwa:

74 “I ti ndzikere a kurum i ahər gà ɓəzla

mene are kurum ana gà ndzəɗa ŋa ya.”

75 Na dite ki ŋgetekewe a vatwa aà megemir ŋgar

kəla pat nda magəɗa ŋa asa tsiye, dite ka,

ki nekwe a gà mburma ŋgar, ki gekwe a dukw ana

kalkal ika miɗ ŋgar lele ya.

76 Araha, kinehe kər ka, kəla gà,

ki ti ne a mba ka, mala məma à bazlam Mbulum ana

batsah ŋa i gər ŋa ya. Aɗaba kər na

ki ti lèh a aka miɗ BATSAH kwa ŋa,

aà malàmbàɗar vatwa ŋgar a.

77 Dite ki tsik a a gà mburma ŋgar,

tə sər dər ka, Mbulum na a ta mbil a à tar

i bakal tar ana à pìl a ter a dər a.

78 Aɗaba Mbulum Tsir kwa ka, mawàyà mburma ŋgar

nda lifeɗiɗe bazlam i təv ŋgar ka, hinne.

A ti dze a kwa aà dzaydzay ŋgar kalkal

kamala biy pat ana à mbizere a ya.

79 A ge a dzaydzay ata ka, a gà mburma ana i luvuŋ a,

nda gà na i təv mezite məməta ya tserdze mbaŋa.

A dzik a dər kwa aka vatwa ana zayya ŋa ya.»

80 Aləka a təv ana Yuhana ihər a gil a ba ya ka, metsehe ŋgar ibam, à sìkèh a aka miɗ aka miɗ mbaŋa. A ta megeha i dəba ŋa ya ka, a da i təv mburma ya, a da a kusak. Hiywe a ndzawa i fata, haa a pat ana a dza ba aà meslire ŋgar a, a ɗif à ba ŋgar parakka lele a gà Isərayel kuɗa.