Luki 8

Ɓa hã́awa na fù wee bè là a Yeesu

Bṹn mɔ́n ó o Yeesu hĩ́nɔn tò hã ló-beera lè hã ló-zàwa yi á wee bue le *Dónbeenì bɛ́ɛnì bín-tente. Bìa bò làa wó lé o nì-kenínia pírú ɲun, 2 lè ɓa hã́awa nùwã yɛn ɓúi, bìa ó o ɲɔn ɓa cĩ́náwa léra yi á mún wɛɛ́ra vɛ̃́ɛna. Ɓa lé o Mari na ɓa wee ve làa Makadala Mari, yìa ó o ɲɔn ɓa cĩ́náwa bùaa hèɲun léra yi, 3 là a Kuza na ó o *Heroode bàrá mí zĩi tonni ɲúhṹ wán ɓàn hã́a Zaana, là a Suzaana. Hã́awa cɛ̀rɛ̀ɛ mún hĩ́a wi bĩ́n á séenía ɓarɛ́n á fù wee wé lén mí níi bìo à séení là a Yeesu lè mí nì-kenínia.

O Yeesu wà o dìró wàhiire á bĩnía zéenía kúará

(Matiye 13.1-9; Maaki 4.1-9)

4 Ɓa nùpua hĩ́a wee léka hã lórá yi ɓuen o Yeesu cɔ̃́n. Bìo ɓa kĩ́nía wo yi boo, ó o wà le wàhiire na kà nɔn ɓa yi: 5 «Nìi ɓúi hĩ́a ló van mí mɔhṹ yi, á wà vaá dé mí bè-dà. Bìo ó o vaá wee dé mu á mu ɓúi lée lion ho wɔ̃hṹ wán, á ɓa wã-bèwa yonkaa, à mu ɓúi á ɓa ɲínzàwa ɓɛ̀n sèekaa vã̀. 6 Mu ɓúi lion hã huaa yi hen na le tĩ́ní yí boo yi, á mu ló ká mu dɛ̀ɛnía bĩnía hon, lé bìo á ho hĩ́nló mía bĩ́n. 7 Mu ɓúi bṹn lion hen na hã kíkara bia hɛ́ra yi, á mu ló á yòó zon mín yi làa hã, á hɔ̃́n pà mu. 8 Mu ɓúi bṹn lion ho tá na se yi, á mu ló á yòó dɔ̃n á han mí bia, á hã lè mí dà-kéní kéní á yú hã bia khĩmàni khĩmàni.» Bṹn mɔ́n ó o pá bĩnía bía bìo kà nɔn ɓa yi: «Yìa wee ɲí bìo, à wón ɲí bìo bía sese.»

(Matiye 13.10-13; Maaki 4.10-12)

9 Ó o Yeesu nì-kenínia tùara a yi: «Le wàhiire mu kúará lé mu yɛ́n?» 10 Ó o bía nɔn ɓa yi: «Le Dónbeenì bɛ́ɛnì bìo na ó o nùpue yí zũ kúará á le wee zéení à ceé na minɛ́n mi dòn yi. Ká ɓa nùpua na ká wee ɲí mu lòn wàhio kã́amáa, lé bṹn nɔn á ɓa lé ɓa nùpua na yìo wi ká hã yí máa mi, á mún wee ɲí mu bìo ká ɓa yí máa zũń mu kúará.

(Matiye 13.18-23; Maaki 4.13-20)

11 «Le wàhiire mu kúará lé bìo kà: Mu bè-dà lé le Dónbeenì bíonì. 12 Bìo lion ho wɔ̃hṹ wán lé ɓa nùpua na ká ɓa ɲá le Dónbeenì bíonì à ɓa máa yí tà le yi, ká a *Satãni dɛ̀ɛní bánbá ɓuee lén le ɓa yiwa yi, à mún ti ɓa kã̀níló wɔ̃hṹ. 13 Bìo lion hã huaa na le tĩ́ní yí boo yi lé ɓa nùpua na ká ɓa ɲá le Dónbeenì bíonì à ɓa tà le yi, à zã̀maka le bìo yi, ká ho kúará lénló yú ɓa pã̀ahṹ na yi, à ɓa dɛ̀ɛní lé lè mí mɔ́n, lé bìo á le bíonì mu yí wìira ɓa sese. 14 Bìo lion hã kíkara yi lé bìa wee ɲí le Dónbeenì bíonì ká ɓa ɲún-sèró, lè ho dĩ́míɲá nàfòró, lè ho ɓàn sĩmu á wee hè le à le máa dàń ha hã bia na dɔ̃n. 15 Bìo ɓɛ̀n lion ho tá na se yi lé bìa wee ɲí le Dónbeenì bíonì à ɓua le lè le sĩi na se, dìo púaara día. Ɓa yí máa bĩní lé lè mí mɔ́n. Bṹn lé bìo nɔn á ɓa wee haráa hã bia na se.

Le fĩ̀ntã́ní wàhiire

(Maaki 4.21-25)

16 «Nùpue na à dé le fĩ̀ntã́ní mí zĩi á à bĩní ì lá le dɛ̀ɛ ɓúi á à pe yi, tàá ká a dó le vó o ò lá le zoó bàrá mí kàtà tá wón mía. Ɓa wé dé le bàrá hen na le ko le bàrá yi, à bìa wee zo le zĩi wé mi. 17 Mu bè-sànkanii na mu khoomu khíi máa lé wán bṹn mía. Hàrí bìo kúará yí zũń ɓúenɓúen bìo khíi bío yi le wizoǹ-kéní. 18 Á mi cén wé ɲí bìo wee bío na mia sese, lé bìo á yìa bìo wi á ɓa à bĩní ì na mu ɓúi wo yi á à bè mu wán. Ká yìa dɛ̀ɛ ɓúi mía, á hàrí mu bè-za bìo na ó o wee leéka le mu wi mí cɔ̃́n á ɓa pa à fé.»

O Yeesu ɓàn nu lè ɓàn zàwa bìo

(Matiye 12.46-50; Maaki 3.31-35)

19 O Yeesu ɓàn nu lè ɓàn zàwa ɓuara a cɔ̃́n à ɓa màhã́ yí dà máa zoó ɓúe o yi, lé bìo ɓa nùpua boo dà. 20 Ó o ɓúi bía mu nɔn wo yi: «Mìn nu lè mìn zàwa wi ɓa mi ũ wán, ɓa lée dĩ̀n ho khũuhũ pan fo.» 21 Ó o Yeesu bía nɔn bìa wi bĩ́n ɓúenɓúen yi: «Bìa wee ɲí le Dónbeenì bíonì à bè le yi, bán lé wàn nu lè wàn zàwa.»

O Yeesu dĩ̀nía ho pinpiró

(Matiye 8.23-27; Maaki 4.35-41)

22 Wizonle ɓúi, ó o Yeesu zon ho woohṹ lè mí nì-kenínia, ò o bía nɔn ɓa yi: «Mi wa khí lè ho vũ-beenì mɔ́n.» Á ɓa dɛ̀ɛnía zoó wà mu ɲumu yi bṹn wán. 23 Bìo ɓa vá zon yú, á ho pinpi-beenì hĩ́nɔn wee và lè mí pànká ho vũ-beenì wán, á mu ɲumu wee yànbón zo ho woohṹ, lònbìo à ho yòó wee sí lè mu ɲumu. Bṹn ɓúenɓúen wee wé ká a Yeesu wón mu dãmu ɓó. 24 Ó o nì-kenínia vaá wee sĩ̀ní a ká ɓa à bío bìo kà: «Ɲúhṹso! Ɲúhṹso! Wa à hí.» Bìo ó o sĩ̀na, ó o lií hĩ́nɔn á nàmakaa ho pinpiró lè mu ɲumu na wee yànbónka yi á mu ɓúenɓúen dĩ̀n wó tɛ́tɛ́tɛ́. 25 Ó o Yeesu bía làa ba: «Mi sĩ̀a déró miì wã́a wi wen?» Á ɓa ɓúenɓúen zɔ̃́nkaa dĩ̀n concáan, á wee bío mín yi: «Páa! O nùpue mu lé o yɛ́n síi kà? Hàrí ho pinpiró lè mu ɲumu ó o bíaráa, á mu pá bò a bíonì yi.»

O Yeesu wɛɛ́ra a nìi na ɓa cĩ́náwa wi yi

(Matiye 8.28-34; Maaki 5.1-20)

26 Á ɓa khíi dɔ̃n ho Zerasaa kɔ̃hṹ, hìa sánsáa mín lè ho Kalilee kɔ̃hṹ. 27 Bìo ó o Yeesu ló ho woohṹ yi lií le mí ì dĩ̀n, à bṹn ho lóhó na ɓa wi yi nùpue ɓúi na ɓa cĩ́náwa wi yi á wee sĩ́ a yahó. O wee vará mí bírí míana. O mún yí máa da zĩi yi, lé ɓa nì-hía nùuníi ó o wee da yi. 28-29 Pɔ̃̀nna cɛ̀rɛ̀ɛ ká ɓa cĩ́náwa mu hĩ́nɔn o wán, à ɓa sĩ́ sa ca a níní là a zení lè hã zúakùaríwà ò o yí dàń yí va lùe. Ká a màhã́ wee khòo hã ɓúenɓúen kúia, à ɓa cĩ́náwa na wi o yi ɲa a dé hã mana yi. Ó o Yeesu nɔn le ɲii ɓa cĩ́náwa na wi o yi le ɓa lé. Lé bṹn nɔn ó o miiníi là a Yeesu mu, ó o lií ɓúrá a tá ò o wee bío bìo kà pɔ̃́npɔ̃́n: «Dónbeenì na wi mu bìo ɓúenɓúen ɲúhṹ wán Za Yeesu, lée webio á ũ lon làa mi? Sábéré, ĩ wee yanka fo, yí yáa ĩ bìo.» 30 Bṹn mɔ́n ó o Yeesu tùara a nìi mu yi: «Ũ yèni ɓa le we?» Ó o bía: «Ĩ yèni ɓa le Zã̀amáa.» Lé bìo ɓa cĩ́náwa na wi o yi á boo dà. 31 Á bán lé bìa wee yanka a Yeesu le o yí ɲa mí vaa kúee ɓa cĩ́náwa kɔ̃hṹ na nàyiló ɲii mía yi. 32 Mu wee wé à nɔ̀nbùɛ-ɓoohṹ ɓúi yòó wee dí le ɓúee yi. Á ɓa cĩ́náwa mu yankaa o Yeesu le o sábéré ò o na ho wɔ̃hṹ mí yi, à mí vaa yòo zo bán yi. Ó o nɔn mu wɔ̃hṹ ɓa yi. 33 Lé bṹn wán ɓa cĩ́náwa mu ló a nìi mu yi á vaá zon ɓa nɔ̀nbùɛɛní yi. Á ɓa ɓúenɓúen yòó lùwa le ɓúee wán á kùenkaa lií zon ho vũ-beenì yi á húrun.

34 Bìo á bìa lá wee pa ɓa mɔn bìo wó kà, á ɓa lùwa vaá bía mu nɔn bìa wi mí manawà yi, á bía mu nɔn bìa wi ho lóhó yi. 35 Á ɓa nùpua ló le mí ɓueé loń bìo wó. Bìo ɓa ɓueé dɔ̃n o Yeesu, á ɓa mɔn o nìi mu na ɓa cĩ́náwa lá wi yi, ò o wó a nì-tente á zã́ mí sĩ̀a kará a Yeesu tá. Á ɓa zã́na. 36 Á bìa mu wó yìo yi wee bío bìo ó o nìi mu wó wó wannáa làa ba. 37 Ho Zerasaa kɔ̃hṹ nìpomu yi á yìa yí zã́na mu bìo mu wón mía, fúaa ɓa wee yanka a Yeesu le o sábéré ò o lɛ́n día mí. Ó o Yeesu wà vaá zon ho woohṹ le mí ì bĩní ì lɛ́n ǹ va hen na ó o ló yi, 38 ó o nìi na yú míten ɓa cĩ́náwa níi yi yankaa wo le o día le mí bè làa wo. Ó o Yeesu pã́ ò o bía nɔn wo yi: 39 «Lɛ́n va mìn zĩi à vaa bío bìo ɓúenɓúen na le Dónbeenì wó nɔn foǹ à na ɓa nùpua yi.» Ó o nìi mu bĩnía wà á vaá wee yényéní bìo ɓúenɓúen na ó o Yeesu wó nɔn wo yi ho lóhó ɓúenɓúen yi.

O Zayiruusi hĩ́nló là a hã́a ɓúi wɛɛ́ró bìo

(Matiye 9.18-26; Maaki 5.21-43)

40 Bìo ó o Yeesu bĩnía khíi dɔ̃n hen na ó o ló yi ɓuararáa, ó o khíi yú ɓa nùpua cɛ̀rɛ̀ɛ à ɓa wee zã̀maka a bĩní ɓuenló bìo yi. Ɓa ɓúenɓúen lá wee lòoní a. 41 Hón pã̀ahṹ so yi à bṹn ò o nìi ɓúi na lé ɓa *zúifùwa kàránló zĩi ya-dí na yèni ɓa le Zayiruusi ɓueé dɔ̃n, á ɓueé lií ɓúrá a Yeesu tá ò o wee yanka a le o bè làa mí va mí zĩi, 42 lé bìo ó o hĩ́nló yà-kéní na ó o yú á wee hí. O lúlúio wã́a lá wee yí ho pírú ɲun síi. Bìo ó o Yeesu bò làa wo wà a va a zĩi, á ɓa minka nùpua ɓura bò a yi.

43 Hã́a ɓúi wi ɓa tĩ́ahṹ á wee mi mí sɛɛró fɛ́ɛɛ á dɔ̃n hã lúlúio pírú ɲun à ho máa fĩ̀. O níi bìo yáara le tĩni ɓànsowà cɛ̀rɛ̀ɛ cɔ̃́n ká bán ɓúenɓúen màhã́ yí dàńna a yí wɛɛ́ra. 44 Bìo ó o vá zoó ɓó a Yeesu yi, ó o zoó tṹaa o dà-zĩ́nii ɲi-kã́ní yi là a mɔ́n. Ó o sɛɛró dɛ̀ɛnía dĩ̀n bṹn wán. 45 Ó o Yeesu dĩ̀n ò o tùara: «Lé o yɛ́n tṹaa miì?» Á bìa ɓó a yi ɓúenɓúen à yìa le mí yí tṹaa wo yi, à yìa le mí yí tṹaa wo yi. Ó o Piɛre lé yìa bía làa wo: «Éee! Ɲúhṹso! Fo yí mɔn bìo ɓa nùpua ɓuraráa foǹ á wee ɲàa mín le?» 46 Ó o Yeesu le: «Ĩ mɔn mu, ká a ɓúi màhã́ pá tṹaa miì. Lé bìo á ĩ zũna mu le pànká ɓúi ló miì.»

47 Bìo ó o hã́a mu mɔn ò o zũna a bìo ó o wà ɓuara ká a wee zàka á ɓueé lií ɓúrá a Yeesu tá, ò o zéenía bìo nɔn ó o tṹaanáa wo yi, làa bìo ó o wó wó wannáa mí lahó yi bìa wi bĩ́n ɓúenɓúen yahó. 48 Ó o Yeesu bía nɔn wo yi: «Wàn hĩ́nló, bìo fo dó ũ sĩi miì, lé bṹn wɛɛ́ra fo. Wã́a lɛ́n, vaa yí hɛ́ɛrà.»

49 Bìo ó o Yeesu wee bío ó o ɲii yàá yí tò, à bṹn ò o tonkaro ɓúi ló a Zayiruusi zĩi á ɲɔn o mɔ́n ɓueé dɔ̃n á ɓueé wee bío làa wo: «Ũ hĩ́nló wã́a húrun. Wã́a yí sɛɛ́ o nì-kàránlo.» 50 Bìo ó o Yeesu ɲá mu, ó o bía nɔn o Zayiruusi yi: «Yí titika, dé ũ sĩi miì, á ũ hĩ́nló á à wa.» 51 Bìo ɓa vaá dɔ̃n, ó o le bìa ká dĩ̀n ho khũuhũ, ò o Piɛre là a Zãn là a Zaaki là a hĩ́nzo-za ɓàn maá lè ɓàn nu lé bán ó o fó zonnáa le zĩi yi. 52 Ɓa nùpua ɓúenɓúen wee wá kùaará a hĩ́nzo-za mu bìo yi. Ó o Yeesu bía: «Mi yí wá bìo. O hĩ́nzo-za mu yí húrun, o lée yìa na dũma.» 53 Á ɓa nùpua wee zùańka a yi lé bìo ɓa zũ kɛ̃́nkɛ̃́n le o húrun. 54 Ó o Yeesu lii fù a níi yi, ò o von wo pɔ̃́npɔ̃́n: «Ĩ hĩ́nló, lii hĩ́ní.» 55 Ó o vèera á dɛ̀ɛnía lií hĩ́nɔn. Ó o Yeesu bía le ɓa na mu bìo wo yi le o dí. 56 Á ɓàn nùwã can dĩ̀n coon mu bìo yi. Ká a Yeesu màhã́ henía mu nɔn ɓa yi le ɓa yí bío bìo wó kà le nùpue ɲí.