Eteꞌ
Laluita to mopakanótó óntóꞌna sura
Hangkoia, handaꞌheꞌ toIahudiꞌ ratawani i Bábeli, hai tiꞌara marue Bábeli iti rapombealaꞌá toPeresia pare lima átuna tálu puloꞌna hai hahioꞌ hangko tiꞌara mani Iesu rapoánáka (539sM). Roo onoꞌ, araheꞌ toIahudiꞌ to ratawani i Bábeli ralimbá i Peresia. Pehodaꞌána popárentáꞌána kadatuá Peresia ia miꞌi i bente Susana, hai daritakáná deꞌe mokana i katueꞌna Eteꞌ mewaliꞌ woꞌo ionoꞌ. To mewaliꞌ datu i tempó onoꞌ ia miꞌi Ahasiwero, to rauliꞌ woꞌo Xerxes. Ia mepárentá mantepuꞌu pare iba átuna uwalu puloꞌna hai ini haweꞌ pare iba átuna ini puloꞌna hai lima hangko tiꞌara mani Iesu rapoánáka (486-465sM) (Eteꞌ 1:1; 3:7). Kahandaꞌna to teukiꞌ i sura deꞌe mewaliꞌ i pare iba átuna pitu puloꞌna hai tálu hangko tiꞌara mani Iesu rapoánáka (473sM).
Kamewaliꞌna datu towawine, Eteꞌ tiꞌara peá mampelae hangka toIahudiꞌna, agáiáná ia woꞌo mopaꞌara kamaroꞌana katueꞌraꞌ hai kateádáiraꞌ i tampoꞌ ntániꞌna. Ane rápáꞌna Eteꞌ hai upu-upu toIahudiꞌ rapatunaheꞌ i Peresia, manótó miꞌi toIahudiꞌ to ara i tampoꞌ Sáráeliꞌ, tiꞌara rabuku moaró huleꞌ kótá Ierusale.
Kehapiꞌ tiꞌara taisá heáná to moukiꞌ sura Eteꞌ deꞌe, agáiáná tongawaꞌ hangko i sura deꞌe, topoukiꞌ ia miꞌi hadua tauna to moisá ntepuꞌu ádá hai kabiásáꞌáraꞌ toPeresia, hai to moisá ntepuꞌu pambiárána Datu Ahasiwero. Upu-upuna deꞌe molempónga topoukiꞌ daritakáná deꞌe tueꞌ i tempó popárentána Datu Ahasiwero, hai tongawaꞌ hangko i ukiꞌna, tauna iti ia miꞌi hadua toIahudiꞌ.
Tunggáiána sura deꞌe ara rompákáꞌ. Kaꞌisáꞌ: sura deꞌe raukiꞌ bona mopakanótó noumbá kanakámpáiraꞌ Pueꞌ Ala hai kanakábáháraꞌ toIahudiꞌ moliu Eteꞌ datu towawine hangko i kaꞌina rapatunaraꞌ. Kehapiꞌ noꞌonoꞌ, hangaꞌna Pueꞌ Ala tiꞌara teukiꞌ, agáiáná i lalu surana Eteꞌ deꞌe, tongawaꞌ ntepuꞌu pekámpáina Pueꞌ Ala. Kaduá: sura deꞌe raukiꞌ woꞌo bona mopakanótó noumbá pentóáꞌána haneꞌi ara Alo Posusa Puri, hai noumbá haneꞌi raposusai ntepuꞌu alo iti haweꞌ deꞌe-deꞌe, hai mewaliꞌ alo mahile katekábáháraꞌ toIahudiꞌ to ara i Peresia.
Óntóꞌna
A. Kanakámpáiraꞌ Pueꞌ Ala moliu hadua datu towawine (1:1–2:18)
1. Wasti rapopengkaroo mewaliꞌ datu towawine i Peresia (1:1-22)
a. Posusána Ahasiwero (1:1-9)
b. Wasti tiꞌara mampeuláꞌi hawaꞌna datu (1:10-12)
c. Wasti rapopengkaroo mewaliꞌ datu towawine (1:13-22)
2. Eteꞌ tepileꞌi mewaliꞌ datu towawine i Peresia (2:1-18)
a. Ahasiwero mampeliꞌ datu towawine (2:1-4)
b. Popakanótóna Eteꞌ (2:5-11)
c. Datu mopileꞌi datu towawine to woꞌu (2:12-18)
B. Pueꞌ Ala mokámpái Modekai hai toIahudiꞌ (2:19–4:17)
1. Modekai mampelae katueꞌna datu (2:19-23)
2. Kamaꞌángkáꞌna Haman hai liwona to kadake (3:1-15)
3. Modekai moróhóngi Eteꞌ bona lao membiáꞌ ahiꞌ i datu (4:1-17)
C. Pueꞌ Ala mokámpái hai mokábáhá taunáNa (5:1–9:32)
1. Posusána Eteꞌ hai pembiáꞌna to rungu-runguna (5:1-8)
2. Poliwona Haman mopapate Modekai (5:9-14)
3. Ánti pekámpáina Pueꞌ i toIahudiꞌ, datu tiꞌara peisá letaꞌ (6:1-14)
4. Posusána Eteꞌ karongkánina, hai liwona Haman teisá miꞌi (7:1-10)
5. Pobutusina datu hai kamenangiraꞌ toIahudiꞌ (8:1–9:16)
6. Katepakanótóána Alo Posusa Puri (9:17-32)
D. Ánti pekámpáina Pueꞌ, Modekai rapopengkaheꞌ lántiꞌna (10:1-3)