Hati-hati deng orang-orang dari golongan Farisi
12
1 Waktu itu, ada ribuan orang da datang bakumpul sampe dorang baku-baku ruju. Kong Yesus mulai mangajar. Pertama Dia mangajar pa De pe murit-murit, Dia bilang, “Hati-hati jo ngoni deng tu orang-orang dari golongan Farisi, jang ngoni iko dorang pe kalakuan. Dorang kase tunjung kalu dorang itu ja iko pa Tuhan mar sebenarnya nyanda. Dorang pe hidop itu ja kase pengaru pa banya orang, itu kurang sama deng tu ragi sadiki yang da taru di adonan roti yang beking tu adonan itu bareis. 2 Mar apa yang jaha tu skarang ini tasambunyi, nanti orang mo dapa tau, deng apa yang skarang ini masi jadi rahasia, nanti orang mo tau. 3 So itu, apa tu ngoni da bilang yang masi rahasia for orang laeng, itu mo dapa tau di muka banya orang. Deng lei apa tu ngoni da se bise pa orang pe talinga di dalam kamar, itu mo kase tau dari atas ruma supaya banya orang dengar.”Di muka pa Tuhan manusia itu lebe berharga dari banya burung pipit
4 Yesus babilang lei, “Hei ngoni Kita pe tamang-tamang, dengar bae-bae tu Kita mo bilang ini: ngoni jang tako pa orang yang cuma mampu bunung ngoni pe badan. Soalnya biar dorang so bunung pa ngoni, dorang nimbole mo beking apa-apa deng ngoni pe jiwa. 5 Mar Kita mo se tunjung pa ngoni sapa tu ngoni musti tako akang. Ngoni musti tako pa Tuhan Allah lantaran Dia itu bole babunung orang deng Dia itu lei yang ada kuasa for kase lempar orang pe jiwa ka neraka. Kita bilang pa ngoni, ngoni musti tako pa Dia!
6 Co ngoni pikir tu lima ekor burung pipit ja jual deng harga yang mura skali. Mar biar dorang nyanda ada harga, nyanda ada satu ekor yang Tuhan Allah da lupa akang. 7 Jadi ngoni nyanda usa tako lantaran ngoni itu lebe berharga di mata pa Tuhan Allah dari banya burung pipit. Hele tu ngoni pe rambu di kapala Tuhan tau de pe jumla.”
Ngoni jang tako mangaku pa orang kalu ngoni iko pa Anak Manusia
8 Kong Yesus babilang lei, “Sapa yang mangaku di muka pa orang-orang kalu dia iko pa Kita, nanti Kita tu Anak Manusia lei mo mangaku di muka pa Tuhan Allah pe malaekat-malaekat kalu Kita kanal pa tu orang itu. 9 Mar sapa yang manyangkal di muka orang-orang kalu dia iko pa Kita, Kita lei mo manyangkal di muka pa Tuhan Allah pe malaekat-malaekat kalu Kita kanal pa dia.
10 Kalu orang bilang sesuatu yang malawang pa Anak Manusia, dia masi bole mo dapa ampung, mar sapa jo yang bilang sesuatu yang bahojat pa Roh Kudus, dia nyanda mo dapa ampung.
11 Kong kalu orang bawa ngoni ka ruma-ruma ibada agama Yahudi ato pa pemerenta-pemerenta ato pa orang-orang yang pegang kuasa for dapa adili, ngoni nyanda usa tako tentang apa tu ngoni mo bilang ato bagimana ngoni mo babela diri. 12 Soalnya waktu itu jo tu Roh Kudus mo se tau pa ngoni apa tu ngoni musti bilang.”
Orang kaya yang nyanda farduli pa Tuhan Allah
13 Kong satu dari antara orang banya itu babilang pa Yesus, “Guru, bilang akang pa kita pe sudara supaya dia berbage deng kita tu warisan.”
14 Mar Yesus bilang pa dia, “Bapak, sapa so yang da angka pa Kita jadi hakim ato jadi tukang berbage ngoni pe warisan?”
15 Kong Yesus bilang pa tu orang banya yang ada di situ, “Bajaga-jaga deng hati-hati jo ngoni supaya ngoni jang sraka. Soalnya manusia pe hidop nyanda tagantong pa de pe harta, biar lei de pe harta itu tabuang-buang.”
16 Trus Yesus kase tau satu prumpamaan pa dorang, “Ada satu orang kaya. Dia pe kobong pe hasil banya skali sampe tabuang-buang. 17 Kong tu orang kaya itu mulai bapikir pa de pe hati bagini, ‘Kita so nyanda ada lei tampa for tampung akang tu kita pe hasil kobong, kong skarang apa kang tu kita musti beking?’ 18 Trus dia bapikir lei, ‘Kita beking jo bagini: kita mo bongkar tu tampa-tampa yang kita ja tampung akang, kong kita mo beking yang baru tu lebe basar dari itu. Trus kita bole mo simpang di situ samua tu gandum deng tu kita pe barang-barang yang laeng. 19 Abis itu kita mo bilang pa kita pe diri sandiri: kita so simpang banya gandum deng barang-barang laeng pa kita pe tampa ja tampung akang, kong itu bole mo pake deng taong-taong. Jadi skarang kita so bole baistirahat trus, kita bole makang, minum deng basnang-snang.’
20 Mar Tuhan Allah bilang pa dia, ‘Ngana pe biongo! Ini malam jo ngana pe nyawa mo dapa ambe dari pa ngana. Kong samua tu harta yang ngana da kumpul itu so bukang lei ngana punya.’
21 Bagitu no tu mo jadi pa orang yang cuma da kumpul harta for de pe diri sandiri. Dia nyanda farduli tu Tuhan Allah pe mau, dia itu sama deng orang yang nyanda punya apa-apa di muka pa Tuhan Allah.”
Jang kuatir deng tu ngoni pe hidop
22 Yesus babilang pa Dia pe murit-murit, “So itu Kita bilang pa ngoni, ngoni nyanda usa kuatir tu ngoni pe hidop, tentang apa tu ngoni mo makang deng lei tentang baju tu ngoni mo pake. 23 Soalnya ngoni pe hidop itu lebe penting dari apa tu ngoni mo makang, kong ngoni pe badan itu lebe penting dari tu baju yang ngoni mo pake. 24 Co ngoni lia tu burung-burung gagak itu. Tu burung-burung itu nyanda ja baambor bibit deng nyanda ja bapete apa-apa, kong nyanda ada gudang ato lumbung for simpang akang makanan. Mar biar lei bagitu Tuhan Allah kase makang pa dorang. Kong ngoni itu jao lebe penting dari tu burung-burung itu. 25 Kalu ngoni kuatir deng tu hal-hal itu, apa ngoni pe kuatir itu bole mo se tamba panjang tu ngoni pe umur? Pasti nyanda to? 26 Jadi kalu ngoni nyanda mampu mo beking tu hal kacili rupa se tamba tu ngoni pe umur itu, no kiapa dang ngoni musti kuatir deng tu hal-hal laeng? Ngoni nyanda perlu kuatir deng itu.
27 Co ngoni tarukira bagimana tu bunga bakung batumbu. Tu bunga itu pe bagus, tu bunga itu nyanda bakarja deng nyanda ja beking benang for beking baju. Mar Kita bilang pa ngoni, biar lei tu raja Salomo pe kaya deng pe hebat mar dia pe baju nyanda ada apa-apa kalu se banding deng tu bunga itu pe bagus. 28 Rumpu yang batumbu di padang, Tuhan Allah piara deng beking bagus. Tu rumpu itu ni hari ada, trus eso dapa bakar. Kalu tu rumpu itu Tuhan piara deng beking bagus, lebe-lebe lei tu ngoni pe hidop tantu katu Tuhan mo piara deng beking bagus. Jadi kiapa so ngoni nyanda talalu percaya pa Dia? 29 Ngoni nyanda usa kuatir deng pikir-pikir tentang apa tu ngoni mo makang ato apa tu ngoni mo minum. 30 Soalnya tu orang-orang yang nyanda kanal pa Tuhan Allah slalu kuatir tentang tu samua itu, mar ngoni pe Bapa di Sorga tau kalu ngoni perlu samua itu. 31 Mar lebe bae ngoni cari jo pa Tuhan Allah supaya Dia Berkuasa sbagai Raja pa ngoni, kong Dia mo kase samua tu ngoni pe perlu.”
Kase harta pa orang miskin, itu sama deng simpang harta di sorga
32 Yesus babilang lei, “Ngoni cuma sadiki, sama deng satu klompo kacili domba-domba. Mar biar bagitu, ngoni jang tako! Soalnya ngoni pe Bapa snang lantaran ngoni mo sama-sama deng Dia mo Berkuasa sbagai Raja. 33 Jual jo ngoni pe harta kong kase tu doi hasil dari da bajual itu pa orang-orang miskin. Kalu ngoni beking rupa itu, itu sama deng ngoni da simpang tu ngoni pe harta di sorga, kong aman di situ di pundi-pundi yang nyanda perna mo rusak. Soalnya di sorga nyanda ada papancuri yang mo ambe tu harta itu, deng lei nyanda ada binatang rayap yang mo se ancor tu harta. 34 Soalnya di mana jo tu ngoni pe harta ada, di situ lei ngoni pe hati.”
Basiap-siap for tunggu Tuhan datang ulang
35 Kong Yesus bilang lei, “Lebe bae ngoni siap jo for layani pa Tuhan Allah, sama deng orang di siang hari da siap deng baju karja for bakarja, sama lei deng orang da pasang lampu supaya dia so siap karja di malam hari. 36 Ngoni siap lei mo karja sama deng tu budak-budak yang da batunggu dorang pe tuang mo pulang dari pesta kaweng, supaya kalu dorang pe tuang itu pulang so malam kong batoki pintu, dorang so siap mo buka tu pintu mo sambut pa dia. 37 Tu budak-budak rupa itu yang paling snang lantaran waktu dorang pe tuang pulang, dong pe tuang itu dapa riki dorang masi tetap siap da batunggu pa dia. Kita bilang pa ngoni: dorang pe tuang itu mo pake baju karja kong siap-siap layani pa dorang. Kong dia mo suru tu de pe budak-budak itu dudu for makang, trus dia sandiri lei yang layani pa dorang. 38 Kong kalu tu tuang itu datang waktu tenga malam ato amper siang, kong dia dapa riki dorang da siap batunggu rupa itu, so dorang itu yang paling snang.
39 Mar ngoni lei musti tau tu prumpamaan ini: kalu tu tuang ruma tau jam brapa tu papancuri mo datang, tantu dia nyanda mo se biar de pe ruma tu papancuri mo maso akang. 40 Jadi, ngoni lei musti slalu siap for batunggu tu Anak Manusia mo datang ulang. Soalnya ngoni nintau tempo apa tu Anak Manusia mo datang, Dia mo datang kage-kage.”
Budak yang setia deng yang nyanda setia
41 Abis itu Petrus batanya pa Yesus, “Tuhan, tu prumpamaan tadi itu for torang ato for samua orang?”
42 Kong Tuhan Yesus manyao pa dorang pake prumpamaan lei, “Sapa tu budak yang setia deng bijaksana? Tu budak itu de pe tuang mo angka jadi kapala for ator tu budak laeng di ruma. Dia pe tuang kase tanggong jawab pa dia for kase makang tu budak laeng pas jam makang. 43 Tantu katu tu budak yang paling snang itu tu budak yang waktu de pe tuang pulang dia masi samantara da bakarja. 44 Kita bilang pa ngoni, pasti tu dia pe tuang itu mo angka pa dia kong kase percaya for awasi samua tu de pe tuang pe kepunyaan.
45 Mar kalu tu budak itu jaha, dia babilang pa de pe hati bagini, ‘Kita pe tuang masi lama baru mo pulang.’ Kong dia mulai pukul-pukul tu budak-budak laki-laki deng budak-budak parampuang. Abis itu dia makang deng minum sampe mabo. 46 Kong di hari yang dia nyanda sangka-sangka, kage-kage dia pe tuang pulang, kong tu dia pe tuang itu mo hukum pa dia sampe mati, trus dia pe nasib itu sama deng tu nasib dari orang-orang yang nyanda setia.
47 Kong pa tu budak yang tau apa tu de pe tuang pe mau mar nyanda siap-siap ato nyanda beking apa tu de pe tuang pe mau, dia itu mo dapa hukuman brat. 48 Mar tu budak yang nintau de pe tuang pe mau kong beking sala sampe dapa hukuman, dia mo dapa hukuman mar cuma ringan. Soalnya sapa yang so trima banya kemampuan, pa dia nanti Tuhan mo tuntut lebe dari orang laeng. Deng pa sapa jo yang Tuhan so se banya percaya akang, dia pe tanggong jawab lei basar.”
Orang yang percaya pa Yesus baku malawang deng tu orang yang nyanda percaya pa Yesus
49 Yesus bilang lei, “Kita datang for beking tu orang yang percaya pa Kita baku malawang deng tu orang yang nyanda percaya, itu sama deng Kita da lempar api di bumi, kong Kita suka kalu tu api itu so bamanyala. 50 Kita nanti mo alami pendritaan, kong Kita pe hati susa skali kalu tu pendritaan itu blum abis. 51 Apa ngoni pikir kalu Kita datang beking orang-orang di dunia ini hidop damai? Nyanda kasiang. Mar so lantaran Kita sampe tu orang-orang yang nyanda percaya pa Kita baku malawang deng tu orang-orang yang percaya. 52 Soalnya mulai skarang, kalu ada lima orang di satu ruma dorang mo baku malawang. Tu tiga orang percaya pa Kita kong tu dua nyanda, ato dua orang percaya pa Kita kong tu tiga nyanda. 53 Dorang mo baku malawang, tu papa malawang pa de pe anak laki-laki, kong anak laki-laki malawang de pe papa. Mama malawang pa de pe anak parampuang, kong anak parampuang malawang pa de pe mama. Mama mantu malawang pa de pe anak mantu parampuang, kong anak mantu parampuang malawang pa de pe mama mantu.”
Torang musti tarukira bae-bae tu Yesus da beking
54 Yesus bilang lei pa orang banya, “Kalu ngoni lia awan nae ka sabla barat, ngoni iko babilang, ‘Ini tanda mo ujang,’ kong nyanda lama memang turung ujang. 55 Kalu ngoni lia angin slatan batiop, ngoni bilang, ‘Ini tanda mo panas skali,’ kong itu memang jadi bagitu. 56 Hei ngoni orang-orang munafik! Ngoni bole tau cuaca cuma deng lia tu langit deng bumi pe keadaan. Mar kiapa dang ngoni so lia tu Kita ja beking deng da dengar tu Kita ja bilang, kong ngoni lei nyanda mangarti itu.”
Torang musti baku bae deng torang pe musu
57 Yesus bilang lei, “Kalu ngoni ada masala, ngoni sandiri musti mampu putuskan tu butul. 58 Kalu umpama ada yang lapor pa ngoni ka pengadilan, kong ngoni deng tu da balapor da samantara bajalang mo pigi ka sana, lebe bae ngoni brusaha baku ator damai jo deng dia. Soalnya kalu nyanda, nanti tu yang balapor itu mo bawa deng paksa pa ngoni for mangada pa hakim. Kong tu hakim itu mo srahkan ngoni pa de pe pengawal, kong tu pengawal kase maso pa ngoni ka bui. 59 Kita bilang pa ngoni, ngoni nyanda mo kaluar dari bui seblum ngoni bayar samua tu hakim da suru bayar.”