50
1 A Yusufu 'fali nɛ̀ tuu nɛ̀ sínɛ wi tuu nɛ̄ wè, nɛ́ wi suɔn suɔn gàangbuʔulo nɛ̄ gèle, níɛ nyɛni nɛ yéturo ŋu dè kpúu nɛ̄ wè. 2 Nɛ́ ki juu nɛ̀ gbɛ̀ngɛ kpúugbelifɔlilɔ mɛ́ bèle, bàli pe 'puu nɛ baara wi mɛ́ bèle, nɛ́ pe yɛ, pe‑ wire tuu gbéli wè, pe‑ natukɔliyɛrɛ tíʔɛ pe wi gbòbori, gàa ki bé ki yaʔa wi fǎga fúnʔɔ wè. A pe 'ki kpíʔile Isirayɛli nɛ̄ wè. 3 Natukɔliyɛrɛ dáà pe yé caa bè kpúu gbòbori wè bè tɛ́ngɛ wè, a pe 'ki baara kúɔ dè cɛnyɛ togosiin. Lɛ̀lɛ ó lɛ̀lɛ nī, a pe cé gbɛ̀nɛ ki baara kúu dè, ti 'puu nɛ mɔgi bè cɛnyɛ togosiin taa. A Ezipiti kùlo siɛnnɛ pe 'pínɛ nɛ̀ kùugo kpíʔile gè nɛ nyɛni cɛnyɛ togotaanri nɛ́ kpɔrigɔ.4 Bà kùugo ki kɔnwaara cɛnyɛ yi 'tóri yè, a Yusufu ki 'juu siɛnkpolilo mɛ́ bèle, bàli pe 'puu Farawɔn wi kpáa nī gè, nɛ́ jo: «A ki yē mi 'kpuʔɔrɔ taa yeli yiʔɛ mɛ́ gè, mi nɛ yeli fiɛn wī, ye‑ sa juu nɛ́ Farawɔn ní wè, ye wi yɛ, 5 mi tuu wi 'mi cò a mi‑ kàli nɛ̀ kɛn wi mɛ́, a wi 'jo, a wire 'kùu wè, wire nyɛ́nì nyɛgɛ gbòbori Kanaa kùlo mɛ́ lè, kire tiʔɛ nī mi 'yɛli bè sa wire tɔ́n. Píra ŋáà nī wè, mi nɛ Farawɔn náari wè wi‑ ki yaʔa mi‑ kɛ́ bè sa mi tuu tɔ́n wè. Kire kàduʔumɛ gè m'bé koli bɛn.»
6 A Farawɔn wi siɛnnugoro juu dè Yusufu mɛ́ wè nɛ́ jo: «Te waa ma sa muɔ tuu tɔ́n wè, bɛ̀ wi 'muɔ cò á muɔ 'ki kàli wi mɛ́ gè.»
7 A Yusufu wi 'kɛ́ wi tuu tɔ́ndiʔɛ nī gè. A Ezipiti kùlo siɛnkpolilo pe mìɛni 'pínɛ nɛ́ wi ní, nɛ́ Farawɔn wi kpáa nàgaliɛlɛ ní bèle, nɛ̀ fàri Ezipiti kùlo ni nàgaliɛlɛ pe mìɛni nɛ̄. 8 A Yusufu narigɛ ki mìɛni 'kɛ́, nɛ̀ fàri wi lɔbilɔ nɛ̄ bèle, nɛ́ wi tuu narigɛ ní gè. Bàli pe yé kò baa Gozɛni tɛ́nimɛ nī bè, peli pe 'puu pìile bèle nɛ́ yajuuro ní dè. 9 Kapiɛngbuɔnnɔ bálì pe 'puu nɛ jíin suɔnyɔ wotorilo nī bèle, nɛ́ bàli pe 'puu nɛ tári suɔnyɔ nɛ̄ yè, a pe míɛni sí kɛ́ nɛ̀ sɛ́nì pe tórigo. A pe mìɛni 'pínɛ nɛ̀ kɛ́ Yusufu ní, a ki tɔ̀ni nɛ̀ puu siɛnniʔɛmɛ.
10 Bà pe sɛ́nì nɔ̀ Atadi kásuɔ tiʔɛ nɛ̄ gè, kire gáà ki 'puu Zurudɛn cáʔa kúrugu gè, a pe 'kùugo kpíʔile gè baa kire tiʔɛ nī gè. Kùugo ki yé tɔ̀ni nɛ̀ kpúʔɔ. A Yusufu 'wi tuu kùugo kɔngɔ wáa gè nɛ̀ nyɛni cɛnyɛ kɔlisiin. 11 Kanaa kùlo siɛnnɛ bálì pe 'puu kire tiʔɛ nī gè, a pe 'kùugo ki kpíʔilegɛnmɛ nyaa bè, baa Atadi kásuɔ tiʔɛ nī gè, a pe 'jo: «ʔá ! Kányiʔɛ nɛ̄, Ezipiti kùlo siɛnnɛ kùugo gáà ki 'tɔ̀ni yē kpuʔɔ díɛʔ !» Kire nɛ̄ a pe 'kò nɛ ki tiʔɛ yeri gè Abɛli Misirayimi (ki kɔri wire wī: Ezipiti wuulo kùugo). Ki tiʔɛ kiī baa Zurudɛn cáʔa kúrugu gè.
12 Bà ki 'kpíʔile a Yakuba jaala pe 'wi tɔ́n nɛ̀ yɛli nɛ́ gàa ní pe tuu wi yé juu nɛ̀ gbɛ̀ngɛ pe mɛ́ gè. 13 A pe 'kɛ́ nɛ́ wi ní Kanaa kùlo mɛ́ lè. A pe sɛ́nì wi tɔ́n nyaguruwiʔi nī gè gàa ki 'puu Makpela siʔi nī gè, Mambire tiʔɛ táanni gè. Kire siʔi kire Birayima yé suɔ Efurɔn mɛ́ wè, Etiyé wuu wè, ki‑ kò wi siɛnnɛ tɔ́ndiʔɛ gè. 14 Bà pe 'Yusufu tuu tɔ́n wè nɛ̀ kúɔ wè, a Yusufu 'koli nɛ̀ kɛ́ Ezipiti kùlo mɛ́ lè, nɛ́ wi lɔbilɔ ní bèle, nɛ́ bìli pe yé kɛ́ nɛ́ wi ní kùugo mɛ́ gè.
Yusufu wi 'ki yaʔa wi lɔbilɔ nɛ̄ bèle
15 Pe tuu kùu kàduʔumɛ gè, a Yusufu lɔbilɔ pe 'ki sɔ̀ngi nɛ́ jo: «Dùʔɔ Yusufu 'ki cò weli kúrugu, bé jo wire bé wi fuʔɔ tɔ́n gè weli mɛ́, kapiile náà weli yé kpíʔile wi nɛ̄ lè.» 16 A pe sí siɛnnɛ tun Yusufu mɛ́ wè pe‑ sa wi yɛ: «Muɔ tuu wi yé ki juu nɛ̀ gbɛ̀ngɛ weli mɛ́ sɛ́ni wi 'kùu wè, 17 nɛ́ jo we‑ pa juu nɛ́ muɔ ní, we‑ jo: ‹Cí ! Mi nɛ muɔ fiɛn wī, ma ki yaʔa muɔ lɔbilɔ nɛ̄ bèle tuudiɛlɛ náà pe 'kpíʔile muɔ nɛ̄ lè, nɛ́ kapiile ní lè, nɛ́ ki cɛ́n pe nyɛ́nì sìpiimɛ kpíʔile muɔ nɛ̄.› Píra ŋáà nī wè, weli nɛ muɔ náari wī, ma ki yaʔa weli nɛ̄ kacuʔɔlɔ náà weli 'kpíʔile muɔ nɛ̄ lè, weli bálì bīɛlɛ muɔ tuu Kulocɛliɛ wi baakuɔlɔ bèle.» Bà Yusufu 'siɛnrɛ dáà lúʔu dè, a wi tɔ̀ni nɛ̀ nyɛni kpuʔɔ.
18 Kire kàduʔumɛ gè, a Yusufu lɔbilɔ pe míɛni 'kɛ́ wi kúrugu, a pe mìɛni sɛ́nì tuu nɛ̀ káguro wáa wi yiʔɛ mɛ́ nɛ́ jo: «Weli bálì, weli yē muɔ sùkulolo !»
19 A Yusufu sí pe yɛ: «Ye fǎga de fìʔɛ́ʔ ! Mi yē lé Kulocɛliɛ sìndiʔɛ nī bè kàyuʔu juu yeli nɛ̄ ? 20 Yeli puu nɛ sɔ̀ngí bè kapiʔi kpíʔile mi nɛ̄, á Kulocɛliɛ sí 'puu nɛ caa bè kacɛ̀ngɛ kpíʔile, bè siɛnniʔɛnɛ suɔ, gàa ki 'kpínʔini pàngɛ gè. 21 Kire nɛ̄, ye fǎga de fìʔɛ́ʔ. M'béri yeli wéli kire ga buu yakaa fǎga yeli laaʔ, nɛ́ yeli pìile ní bèle.» Bà ki 'kpíʔile a Yusufu 'gbùʔɔrɔ nɛ̀ juu nɛ́ pe ní, nɛ̀ pe funyɔ nyígi yè.
Yusufu wi 'kùu
22 A Yusufu 'kò Ezipiti kùlo nī lè, wire nɛ́ wi tuu narigɛ ní gè. A Yusufu 'sìi taa fúɔ nɛ̀ nɔ̀ yiʔɛlɛ dabataan nɛ́ kpɔrigɔ (110). 23 A wi 'wi jaa Ɛfirayimi pìile nyaa bèle fúɔ nɛ̀ nɔ̀ pe siimɛ tùluyo taanriwuʔu nɛ̄ gè. A wi 'Makiiri jaala nyaa bèle, a Yusufu wi 'peli láʔa a pe 'kò wi wuulo. Makiiri wire wi 'puu Manase jaa wè.
24 Cɛngɛ káà a Yusufu kɛ́nì ki juu wi lɔbilɔ mɛ́ bèle nɛ́ pe yɛ: «Ki 'kò cɛ̀ri m'bé kùu wī. Mi 'ki cɛ́n Kulocɛliɛ wi bé sí yeli sáʔa kányiʔɛ nɛ̄. Wi bé yeli yige Ezipiti kùlo nī lè, bè kɛ́ nɛ́ yeli ní kùlo náà nyuɔ wi 'kún nɛ̀ kɛn yeli tuuliɛyɛ mɛ́ yè, Birayima wè, nɛ́ Siaga wè, nɛ́ Yakuba.»
25 A Yusufu wi sí Isirayɛli pìile yɛ bèle pe‑ kàli: «Ye‑ kàli m'mɛ́ ye jo, a Kulocɛliɛ kɛ́nì yeli sáʔa bèle, yeli bé mi kácere kɔ̀n dè, bè kɛ́ nɛ́ ti ní.»
26 A ki pɛ́nì nyaa a Yusufu wi 'kùu, wi yé yiʔɛlɛ dabataan nɛ́ kpɔrigɔ (110) taa. A pe 'wi céri gbòbori dè nɛ́ natukɔliyɛrɛ ní dè, gàa ki bé ki yaʔa wi fǎga fúnʔɔ wèʔ, nɛ́ wi le kasuu nī nɛ̀ tɛ́ngɛ baa Ezipiti kùlo nī lè.