Isaka ikʉmmwega Lebeka
24
Abulahamu bo aakangeele fiijo, ɄNTWA aalɨnsajile ndɨ syosa.2 Iisikʉ lɨmo, Abulahamu alɨnkʉmmbʉʉla ʉmbombeli gwake ʉnkʉlʉmba ʉjʉ ɨɨmɨlɨlaga ɨkyʉma kyake kyosa, alɨnkʉtɨ, “Ʉbɨɨke ɨkɨboko kyako mu ndapatapa syangʉ.a 3 Ʉlape mu ngamu jaa NTWA, Kyala ʉgwa kʉmwanya nɨ kiisʉ, ʉkʉtɨ ʉtikwisa kʉmmwegela ʉmwanangʉ Isaka ʉnkiikʉlʉ ʉkʉfuma mbalɨndwana abaa nkiisʉ ɨkɨ ɨkya mu Kaanani. 4 Looli bʉʉka kʉ bakamu bangʉ abaa nkiisʉ kyangʉ, ʉkanndondele ʉnkiikʉlʉ ʉmwanangʉ Isaka.”
5 Ʉmbombeli jʉla alɨnkʉnndaalʉʉsya alɨnkʉtɨ, “Ʉndɨndwana jʉla lɨnga ajile kʉkaana ʉkwisa nkiisʉ ɨkɨ, sikʉjaga bʉleebʉle? Bʉle, niise nʉnngomokesye ʉmwanaako kʉkiisʉ ɨkɨ gwafumile?” 6 Abulahamu alɨnkʉmmwamula alɨnkʉtɨ, “Ʉlɨngiisa kʉsulwa ʉkʉntwala ʉmwanangʉ kʉkiisʉ kɨla! 7 ɄNTWA, Kyala ʉgwa kʉmwanya, aalɨɨnyeegile ʉkʉfuma mu nyumba jaa taata, nkiisʉ ɨkɨ naapaapɨliigwe, alɨnkʉjoba na niine, alɨnkʉlapa alɨnkʉtɨ, ‘Abaa ndʉjungu lwako, ngwisa kʉbapa ɨkiisʉ ɨkɨ.’ Ʉmwene aikʉkʉtʉmɨla ʉgwandʉmi gwake akʉtalɨlepo, ʉkʉtɨ ʉmmwegele ʉmwanangʉ ʉnkiikʉlʉ ʉkʉfuma kʉla. 8 Ʉnkiikʉlʉ jʉla lɨnga ikwisa kʉkaana ʉkwisa pamopeene na nungwe, po ʉkʉlapa ʉkʉ kʉtikʉkʉpinyaga. Looli ʉngisa kʉntwala ʉmwanangʉ kʉla.”
9 Po ʉmbombeli jʉla alɨnkʉbɨɨka ɨkɨboko kyake mu ndapatapa sya Abulahamu ʉntwa gwake. Alɨnkʉlapa ʉkʉbomba ɨsi aalɨnndagiile. 10 Po alɨnkʉsyegapo ɨngamila kalongo ɨsya ntwa gwake, ʉkʉtɨ sipɨmbe ɨfyabʉpe ɨfya ntengo. Alɨnkwenda ɨnjɨla mpaka nkaaja akaa mu Naholi, nkiisʉ ɨkya mu Mesopotamija.
11 Bo afikile, alɨnkʉsyɨmɨka ɨngamila kʉmbalɨ kʉ kiina kya mɨɨsi ɨkɨ kyalɨ kɨfuki na kaaja. Kaalɨ kabalɨlo akaa namajolo aka abakiikʉlʉ bikʉnega amɨɨsi. 12 Po ʉmbombeli jʉla alɨnkwipuuta alɨnkʉtɨ, “Gwe NTWA, Kyala gwa ntwa gwangʉ Abulahamu! Ngʉkʉsʉʉma ʉndʉʉle, syosa syende kanunu ʉmwisyʉgʉ, ʉmmbombele kanunu ʉntwa gwangʉ Abulahamu. 13 Keeta! Nɨɨmile kʉmbalɨ kʉ kiina kya mɨɨsi ɨkɨ, apa abalɨndwana abaa nkaaja aka bikwisa kʉkʉnega amɨɨsi. 14 Po sije bo ʉlʉ. Lɨnga ngʉmmbʉʉla ʉndɨndwana jʉmo ʉkʉtɨ, ‘Tʉʉla ɨndeko jaako nnwepo amɨɨsi,’ aanyaamule atɨ, ‘Ele nwapo, syope nɨ ngamila syako ngʉsinegela,’ ʉndɨndwana ʉjo ajege jo ʉjʉ ʉnsaliile ʉmbombeli gwako Isaka. Mulɨ sisiisi angʉmanya ʉkʉtɨ ʉmmbombiile kanunu ʉntwa gwangʉ.”
15 Bo akaalɨ ʉkʉmala ʉkwipuuta, alɨnkʉfika ʉndɨndwana jʉmo, ɨngamu jaake Lebeka, aapɨmbile ɨndeko pa kɨbeja. Ʉmwene ʉgwise aalɨ jo Betweli ʉmwana gwa Naholi mu nkasi Milika. Naholi ʉjo aalɨ nnuguna gwa Abulahamu. 16 Lebeka aalɨ ndɨndwana ʉnnunu fiijo kʉmaaso, ʉnsita kʉmmanyamo ʉnnyambala. Alɨnkʉsuluka nkiina nkʉnega amɨɨsi, alɨnkwisʉsya ɨndeko jaake, alɨnkʉfyʉka.
17 Po ʉmbombeli jʉla nakalɨnga alɨnkʉbopa kʉkwaganila na Lebeka, alɨnkʉmmbʉʉla alɨnkʉtɨ, “Ʉmbepo amɨɨsi manandɨ agaa mu ndeko jaako, nnwepo!” 18 Lebeka alɨnkʉmmwamula alɨnkʉtɨ, “Isaga ʉnwe taata.” Nakalɨnga alɨnkʉtʉʉla ɨndeko, alɨnkʉjiinamisya ʉkʉnnwesya. 19 Bo amalile ʉkʉmpa amɨɨsi, alɨnkʉmmbʉʉla alɨnkʉtɨ, “Ngʉsinegela amɨɨsi ɨngamila syako syope sinwele.” 20 Nakalɨnga alɨnkʉkʉʉsya amɨɨsi muno syanwelaga ɨngamila, po alɨnkʉbopa ʉkʉbʉʉka kʉ kiina kʉkʉnega amɨɨsi agangɨ, agaa kʉsinwesya ɨngamila syake syosa.
21 Po ʉmbombeli jʉla alɨnkʉnkeeta Lebeka kɨmyemye, ʉkʉtɨ amanye lɨnga ɄNTWA Kyala ammwɨmɨliile kanunu mu njɨla pamo mma. 22 Ɨngamila sila bo sinwile amɨɨsi, alɨnkwega akakʉba kaa sahabʉ akaa mu mbulo, alɨnkʉnninga ʉndɨndwana jʉla. Po kangɨ alɨnkʉnninga ʉtʉpeka tʉbɨlɨ ʉtwa sahabʉ. Ʉtʉndʉ tʉla toosa twalɨ tʉsito, kangɨ twalɨ twa ntengo ʉnnywamu. 23 Po ʉmbombeli jʉla alɨnkʉnndaalʉʉsya Lebeka alɨnkʉtɨ, “Ʉgwe ʉlɨ mwana gwani? Bʉliko ʉbʉjo ʉbwa kʉgonapo ʉne kʉmyɨnu?” 24 Lebeka alɨnkʉmmwamula alɨnkʉtɨ, “Ʉne ndɨ mwana gwa Betweli, ʉmwana gwa Naholi mu nkasi Milika.” 25 Kangɨ alɨnkʉmmbʉʉla alɨnkʉtɨ, “Kʉmyɨtʉ lɨliko ɨliisʉ ɨlingi ɨlya kʉtiimapo, nʉ bʉjo bwa kʉgonapo abaheesya bʉlipo.”
26 Ʉmbombeli jʉla alɨnkʉfugama nʉ kwinama paasi, alɨnkʉntuufya ɄNTWA alɨnkʉtɨ, 27 “Atuufigwege ɄNTWA, Kyala gwa ntwa gwangʉ Abulahamu, ammbombiile kanunu nʉ bwanalooli. ɄNTWA aandongwisye ʉne mu njɨla mpaka mfikile kʉ bakamu baa ntwa gwangʉ!”
28 Lebeka alɨnkʉbopa ʉkʉbʉʉka kʉkaaja, kʉkʉmmbʉʉla ʉnna na bakamu ɨsi syaboniike. 29 Lebeka aalɨ ni ilʉmbʉ ɨngamu jaake Labani. Labani alɨnkʉbopa ʉkʉbʉʉka kʉkwaganila nʉ mundʉ jʉla pa kiina kya mɨɨsi. 30 Labani aabopile paapo aakabwene akakʉba akaa pa mbulo, nʉ tʉpeka mmaboko ʉtʉ aafwele iilʉmbʉ Lebeka, kangɨ aapɨlɨkiisye ɨnongwa ɨsi Lebeka aabʉʉliigwe nʉ mundʉ jʉla. Labani alɨnkʉmmwaga ʉmbombeli jʉla ɨɨmile nɨ ngamila syake, kɨfuki nɨ kiina kya mɨɨsi. 31 Labani alɨnkʉmmbʉʉla alɨnkʉtɨ, “Gwe nsajigwa gwa NTWA, isaga kʉkaaja. Fiki gwɨmile panja? Ndendekiisye ʉbʉjo bwa kʉgonapo ʉgwe, nʉ bʉjo bwa kʉgonapo ɨngamila syako.”
32 Po ʉmbombeli gwa Abulahamu alɨnkʉbʉʉka nnyumba pamopeene na Labani. Ababombi baa Labani balɨnkʉsulusya ɨfitwalo ʉkʉfuma pa ngamila, balɨnkʉsipa ɨliisʉ nɨ fyakʉlya ɨfya lʉko ʉlʉngɨ. Balɨnkʉmpa amɨɨsi gaa kʉsugusula mmalʉndɨ, ʉmbombeli jʉla na banine. 33 Po balɨnkʉntegelekesya ɨfindʉ ɨfinunu, looli ʉmwene alɨnkʉtɨ, “Ndikʉlya mpaka njobe ɨsi mbɨngɨliile.” Po Labani alɨnkʉtɨ, “Oko, jobaga!”
34 Ʉmundʉ jʉla alɨnkʉtɨ, “Ʉne ndɨ mbombeli gwa Abulahamu. 35 ɄNTWA ansajile ʉntwa gwangʉ, nnoge fiijo. Ampeele ɨmitiimo ɨgya ngʼoosi, ɨmbene nɨ ngʼombe. Ampeele ɨngamila nɨ mbunda, ɨfeesa nɨ sahabʉ, pamopeene na batʉmwa abanyambala na bakiikʉlʉ. 36 Ʉnkasi Sala ampaapiile ʉmwana ʉnnyambala mbʉkangale, po Abulahamu ampeele ɨkyʉma kyake kyosa ʉmwana ʉjo. 37 Po ʉntwa gwangʉ aatile ndape kʉmyake, aajobile aatile, ‘Ʉngisa kʉmmwegela sikʉ ʉmwanangʉ Isaka, ʉnkiikʉlʉ ʉkʉfuma mbalɨndwana abaa nkiisʉ ɨkɨ njengilemo, ɨkya Bakaanani. 38 Looli ʉbʉʉke nkaaja akaa bakamu baa taata, abandʉ abaa nkɨkolo kyangʉ, ʉkanndondele ʉnkiikʉlʉ ʉmwanangʉ Isaka.’ 39 Po ndɨnkʉnndaalʉʉsya ndɨnkʉtɨ, ‘Bʉle, ʉndɨndwana ʉjo lɨnga ikwakʉkaana ʉkwisa nkiisʉ ɨkɨ, aasikʉjaga bʉleebʉle?’ 40 Alɨnkʉʉnyaamula alɨnkʉtɨ, ‘ɄNTWA ʉjʉ ʉne ngʉmmwɨmɨka, jo aikʉkʉtʉmɨla ʉgwandʉmi gwake akʉtalɨlepo. Aikʉjɨsaja ɨnjɨla jaako ʉkʉja nunu, kwakʉmmwegela ʉnkiikʉlʉ ʉmwanangʉ ʉkʉfuma mbaamyɨtʉ abaa nkɨkolo kya taata. 41 Po bo ʉfikile kʉla, lɨnga abakamu bangʉ bomma ʉkʉkʉpa ʉmwanaabo ʉndɨndwana, kʉjaga mwabʉke kʉlɨ ɨsi ʉlapile.’ ”
42 Ʉmbombeli jʉla alɨnkwendelela ʉkʉjoba alɨnkʉtɨ, “Ʉmwisyʉgʉ bo mfikile pa kiina kya mɨɨsi, nʉnsʉʉmile Kyala ndile, ‘Gwe NTWA, Kyala gwa ntwa gwangʉ Abulahamu! Ngʉkʉsʉʉma ʉndʉʉle, ɨnjɨla jangʉ ɨjaa lɨɨlɨno jɨje nunu. 43 Keeta! Ʉlʉ nɨɨmile kɨfuki nɨ kiina ɨkɨ. Ngʉkʉsʉʉma, ʉndɨndwana ʉjʉ aikwisa kʉkʉnega amɨɨsi, nʉnsʉʉme amɨɨsi agaa mu ndeko jaake, nnwe, 44 joope aanyaamule atɨ, “Nwapo, nɨ ngamila syako syope ngʉsinegela,” ʉjo ajege jo nkiikʉlʉ ʉjʉ ʉgwe gwe NTWA ʉnsaliile ʉmwana gwa ntwa gwangʉ.’
45 “Po bo ngaalɨ ʉkʉmala ʉkwipuuta mu ndumbula jangʉ, alɨnkʉfika Lebeka, aapɨmbile ɨndeko jaake pa kɨbeja. Alɨnkʉsuluka nkiina, alɨnkʉnega amɨɨsi. Ndɨnkʉmmbʉʉla ndɨnkʉtɨ, ‘Ʉmbepo amɨɨsi nnwepo!’ 46 Nakalɨnga alɨnkʉtʉʉla ɨndeko jaake, alɨnkʉʉmbʉʉla alɨnkʉtɨ, ‘Nwapo, nɨ ngamila syako syope ngʉsinegela.’ Po ndɨnkʉnwa, syope ɨngamila syangʉ alɨnkʉsinwesya. 47 Po ndɨnkʉnndaalʉʉsya ndɨnkʉtɨ, ‘Ʉlɨ mwana gwani?’ Alɨnkʉʉnyaamula alɨnkʉtɨ, ‘Ndɨ mwana gwa Betweli, ʉmwana gwa Naholi mu nkasi Milika.’ Po ndɨnkʉmfwɨka akakʉba pa mbulo nʉ tʉpeka mmaboko. 48 Ndɨnkʉfugama nʉ kwinama paasi, ndɨnkʉntuufya ɄNTWA, Kyala gwa ntwa gwangʉ Abulahamu, paapo aandongwisye mu njɨla nʉ kʉʉnangɨsya ʉmwana gwa nkamu gwa ntwa gwangʉ, ʉkʉtɨ aje nkasi gwa mwanaake. 49 Po muumbʉʉle, lɨnga mukʉlonda ʉkʉmmbombela ʉntwa gwangʉ ɨnunu na kʉ bwanalooli. Lɨnga mwemma muumbʉʉle, niipʉʉlege kʉbʉngɨ.”
50 Po Labani nʉ gwise Betweli balɨnkʉmmwamula balɨnkʉtɨ, “Ɨnongwa ɨsi tukʉsibona ʉkʉtɨ sifumile kʉ NTWA jʉʉjo, ʉswe tʉkaja nasyo ɨsya kʉjoba. 51 Lebeka alipo apa! Bʉʉkaga nagwe, ajege nkasi gwa mwana gwa ntwa gwako, bo ʉlʉ ɄNTWA ajobile.” 52 Ʉmbombeli jʉla bo apɨliike ɨsyo, alɨnkʉfugama paasi, ʉkʉmpaala ɄNTWA. 53 Po alɨnkʉsoosya ɨnyambo ɨsya sahabʉ nɨ sya feesa, pamopeene nɨ myenda ɨminunu, alɨnkʉmpapo Lebeka. Po alɨnkʉbapa ɨfyabʉpe ɨfya ntengo, iilʉmbʉ nʉ nnabo. 54 Po ʉmwene na bandʉ aba aalɨ nabo balɨnkʉlya ɨfindʉ nʉ kʉnwa, balɨnkʉgona pala.
Nʉlʉbʉnjʉ bo balembwike, ʉmbombeli jʉla alɨnkʉtɨ, “Muundeke mbʉʉke kʉ ntwa gwangʉ.” 55 Looli iilʉmbʉ gwa Lebeka pamopeene nʉ nnabo balɨnkʉtɨ, “Ʉnndeke taasi ʉndɨndwana ʉjʉ, atʉʉgalepo na nuuswe amasikʉ kalongo bʉno, po abʉʉkege.” 56 Looli ʉmwene alɨnkwamula alɨnkʉtɨ, “Hɨmma, mulɨngangaabɨsyaga, bʉno ɄNTWA ajɨsajile ɨnjɨla jangʉ. Muunyiitɨkɨsye, mbʉʉkege kʉ ntwa gwangʉ.” 57 Abeene balɨnkʉtɨ, “Taasi tʉmmbɨlɨkɨle ʉndɨndwana, tʉnndaalʉʉsye jʉʉjo.” 58 Balɨnkʉmmbɨlɨkɨla Lebeka, balɨnkʉnndaalʉʉsya balɨnkʉtɨ, “Bʉle, kwitɨka ʉkʉbʉʉka nʉ mundʉ ʉjʉ?” Ʉmwene alɨnkwamula alɨnkʉtɨ, “Eena, ngʉbʉʉka!”
59 Po balɨnkʉnsumusya Lebeka nʉ mbombeli gwake, ʉkʉbʉʉka pamopeene nʉ mbombeli gwa Abulahamu na banine. 60 Abakamu baa Lebeka balɨnkʉnsaja balɨnkʉtɨ, “Gwe ndɨndwana! Ʉkaje mpaapi gwa baana baelʉfu na baelʉfu. Ʉlʉjungu lwako lʉbatolege abalʉgʉ nʉ kwega ʉtwaja twabo.”
61 Lebeka alɨnkʉsumuka pamopeene na batʉʉli baake, balɨnkwitoga ɨngamila, balɨnkʉbʉʉka nʉ mbombeli gwa Abulahamu. Mo muno ʉmbombeli gwa Abulahamu aasookilepo na Lebeka ʉkʉbʉʉka nagwe.
62 Akabalɨlo ako Isaka aatʉʉgalaga kʉ Negebu, aagomwike ʉkʉfuma kʉ kiina kya mɨɨsi ɨkya pa Beeli-Lahai-Loi. 63 Ɨliisikʉ lɨmo namajolo, alɨnkʉbʉʉka kʉ ngʉnda kʉkwinogona. Bo alɨ kʉla, alɨnkʉkeeta, alɨnkʉsibona ɨngamila sikwisa kʉmyake. 64 Lebeka joope alɨnkʉkeeta, alɨnkʉmmbona Isaka. Po alɨnkwika pa ngamila. 65 Alɨnkʉnndaalʉʉsya ʉmbombeli gwa Abulahamu alɨnkʉtɨ, “Jo jwani jʉla ikwenda mu ngʉnda ikwisa kʉkʉtwambɨlɨla?” Joope alɨnkʉmmwamula alɨnkʉtɨ, “Jo Isaka, ʉmwana gwa ntwa gwangʉ.” Po Lebeka alɨnkwega ʉmwenda gwake, alɨnkwikinga kʉmaaso ʉkʉtɨ alɨngammbona. 66 Ʉmbombeli jʉla alɨnkʉmpangɨla Isaka syosa ɨsi aasibombile. 67 Isaka bo apɨliike ɨsyo, alɨnkʉmmwingɨsya Lebeka mu heema ɨjaa nna Sala, po alɨnkʉja nkasi gwa Isaka. Isaka aalɨnnganile fiijo Lebeka, pabʉngɨ alɨnkʉja nsʉʉbɨsi gwake mbʉfwe bwa nna.