Ala mataraŋɛ
11
Lun do, Isa be Ala mataraŋɛ tɔ kan do. A to ka a ban, a la talibe do ka a fɔ a ye, a ko: «N marige, i ni mɔ degen Ala mataraŋɛ la, iko Yaya ka a la talibenu degen ki min na.»
2 Isa ka a fɔ anu ye, a ko: «Wo tini be Ala mataraŋɛ mala, wo ni a fɔ:
Mɔ Baaba Ala,
mɔgɛnu bɛ ni i tɔgɔ saniyandeŋɛ biliya,
i la mansabaya nɔɔra ni na.
3 I ni mɔ kɔ balue la min si mɔ bɔɔ lun go lun.
4 I ni mɔ junubenu kafari, bayi minnu yo be hakkɛ sɔtɔla mɔ la, mɔle tugun be diɲala anu bɛ hakkɛ ma.
I kana mɔ to Sentanɛ bolo a ni mɔ latantan.»
5 Isa mɛn ka a fɔ a la talibenu ye, a ko: «Misali la: ka kafuɲɔgɛ do be i bolo, i tagata ke a ma su tɛma, i ka i kulɛ labɔɔ, i ko: ‹N baren, wuli, i ni n dɛman n ni dɛgɛ wundu saba sɔtɔ.
6 N filaɲɔgɛ do le be naren n bata, a be biyase tɔ, dɔmɔ yo bele n bolo n si min dii a ma.›
7 I kafuɲɔgɛ min be boŋɛ butɔ, wo si i jaabi ba, a ni a fɔ: ‹I kana n tɔɔrɔ! Bonda bata balan; n nun n na deŋɛnu bɛ bata ban sala. N te nɔ wulila n ni dɛgɛ dii i ma.›»
8 Isa mɛn ko: «N ni a fɔ wo ye: hali a ma sɔn wulila a ni dɛgɛ dii i ma wo la kafuɲɔgɔya kan na, kɔnɔ a si malu le, a ni wuli. I be diren min bɛ ye, a si a bɛ dii i ma.
9 Awa, n ni a fɔ wo ye, n ko: wo ni mamataraŋɛ ma, Ala si wo kɔ le; wo ni ɲinire ma, wo si a sɔtɔ le; wo ni bonda kɔnkɔn, a si laka le wo ye.
10 Iyon, mɔgɔ yo ka fondo táran Ala ma, a si a kɔ le; ka mɔgɔ min ka fondo ɲini Ala la, a si a sɔtɔ le; mɔgɔ min ka bonda kɔnkɔn, a si laka le a ye.
11 Mɔgɛ be wo tɛma ba, min na deŋɛ si i táran yɛgɛ la, ile ni kaa dii a ma yɛgɛ faliŋɛ la?
12 Ka wo ma a ni i táran susu kele la, i si buntale dii a ma ba?
13 Awa, hali wole adamaden koroŋɛnu, wole si nɔ ko ɲinmanu diila wo la deŋɛnu ma. Sɔkkɔ fɛrɛ nɔn Baaba Ala min be saŋɛ tɔ, wo fisa wo ko pon: wo tini Ala táran, a si wo kɔ le a Hakkili saniyandeŋɛ la.»
Isa nun Sentanɛ
14 Lun do, Isa be jinna koroŋɛ beela bobe do kɔma. Jinna la bɔɔreŋɛ a kɔma, bobe ka kumare fɔlɔ. Wo ka jama makaabɛ koola.
15 Donu ka a fɔ anu tɔ aa Isa be jinnanu beela mɔgɛ kɔma jinna kuntigi banba Bɛlɛsɛbulu sɛnbɛ le la.
16 Donu tugun be a mafɛlɛla, anu be a maɲininkala a ni kabanakoe do ma, kabɔɔ saŋɛ tɔ.
17 Kɔnɔ a ka anu la mira lɔn. A ka a fɔ anu ye, a ko: «Jamanɛ yo jamanɛ, a tini tafatan fila la anu ka ɲɔgɔn kɛlɛ, wo jamanɛ si tiɲa le, a boŋɛnu ni boe ɲɔgɔn kunma.
18 Wo la kuma tɔ, wo ko n be jinnanu beela mɔgɛ kɔma Bɛlɛsɛbulu sɛnbɛ le la. Kɔnɔ ka Sentanɛ la mansaya fatanta fila la anu ka ɲɔgɔn kɛlɛ, a la mansaya si sabati kama le?
19 Min be saren wo kunma: ka nde be jinnanu beela mɔgɛ kɔma Bɛlɛsɛbulu le sɛnbɛ la, wo la mɔgɛnu be jinnanu beela ka a bɔɔ mɔgɛ kɔma ɲɔmɔ le sɛnbɛ la? Wolo mu, wo la mɔgɛnu bata a yita, ka a fɔ ko wo tɔɲa ma.
20 Awa, ka n be jinnanu beela ka a bɔɔ mɔgɛ kɔma Ala sɛnbɛ le la, wo bata a yita ka a fɔ Ala la mansabaya le bata na wo ma.
21 Ka kɛlɛmafeŋɛ be sɛnbɛ tige min bolo, a be a la boŋɛ kantala, a bolofeŋɛ bɛ be kantaren de wo tɔ.
22 Kɔnɔ ka sɛnbɛma do bɔɔta a digii ma, min sɛnbɛ kolo a ko, a ka nɔ sɔtɔ a ma, wo si a la kɛlɛmafeŋɛ bɛ bosi a bolo, a be yigi saren minnu ma nun, a ni a bolofeŋɛ bɛ tafatan mɔgɛnu ma.»
23 Isa ko: «Mɔgɛ min bele n fɛ, wo mu n jague le la. Mɔgɛ min te kafu nde kolofen kantala ma ka n na kolofeŋɛnu madɛn, wo tigi be anu lansanna le.»
24 Isa mɛn ka a fɔ: «Jinna koroŋɛ tini bɔɔ mɔgɛ kɔma, a si yilɛ le sulendula ɲini koe la kan mabalareŋɛ tɔ janfue butɔ. A to ma a sɔtɔ, a ko: n si saagi le n na to dula tɔ, n bɔɔta ka min na nun.
25 Jinna la kereŋɛ ale mɔgɛ ma, a be min kɔma nun, a si a taran wo tige bata to, iko boŋɛ min be mafitanden, a butɔ be tabɛnden a ɲinma la.
26 Wo kɔma, jinna si taga a ɲɔgɔn wɔrɔwila kɔma, minnu la koronya tanbita ale la, anu bɛ ni na sɔ wo mɔgɛ kɔma. Awa, wo mɔgɛ la ko si koronya han ka tanbi a fɔlɔnɛŋɛ la.»
Hɛra banba
27 Isa be wo fɔla wagate min tɔ, muse do be jama tɛma, a ka a kulɛ labɔɔ, a ko: «Muse min ka i bue jigan a ka i sɔtɔ, a ka singe dii i ma, hɛra be wo muse kɔma.»
28 Kɔnɔ Isa ka a jaabi, a ko: «Iyon, kɔnɔ mɔgɛnu minnu be anu tolomasɔla Ala la kuma la anu ni a makanta, wondelen na hɛra kolo.»
Kabanakoe
29 Jama to be madɛnna Isa la miliŋɛ tɔ, a fɔlɔta kumala, a ko: «Bi mɔgɛnu koron, anu be diren n ni kabanakoe ma anu ye. Kɔnɔ n te kabanakoe do gbɛtɛ yo yita anu la fɔ annabi Yunusa tɛŋɛ siila.a
30 I ma a yen, annabi Yunusa mata manditɛ la Niniwu kaanu ye mɔle min na, nde Adamadeŋɛ tugun be naala mala manditɛ la bi mɔgɛnu ye wo mɔle le la.
31 Kiiti luŋɛ tini ke, mansa muse min bɔɔta jamanɛ do tɔ bolo ɲinma mafanna, a si wuli le a ni a yita bi mɔgɛnu la ka a fɔ ko anu tɔɲa ma, bayi ale bɔɔta fɔ dugu dan, a nata a tolomasɔ mansa Sulemani la hakkilimaya kuma la. Adun, nde min be yan, n fisa mansa Sulemani ko.
32 Wo kiiti luŋɛ, Niniwu kaanu tugun si wuli anu ni a yita bi mɔgɛnu la ka a fɔ ko anu tɔɲa ma, bayi ande tuubɛta annabi Yunusa la kawande la. Adun, nde min be yan, n fisa annabi Yunusa ko.»
Lanpue nun ɲa la ko taale
33 Wo kɔma, Isa ka a fɔ, a ko: «Mɔgɔ yo te lanpue labita a ni lanpue dogon, ka wo ma a ni panɛ butin a kunma. Ade, a be lanpue sigila fondo le kunma, alako minnu tini don boŋɛ butɔ, anu ni a malaŋɛ yen.
34 Bale la lanpue le mu ɲa la. Ka i ɲa kende, i bale bɛ tugun be tola kɛnɛ le tɔ, kɔnɔ ka i ɲa ma kende, i bale tugun be tola dibe le tɔ.
35 Wolo mu, i ni a fɛlɛ koola, kɛnɛ min be i ma, ka a bele maren dibe la.
36 Ka i bale bɛ be kɛnɛ tɔ, a taranta dibe bele i bale dula yo tɔ, i bata to kɛnɛ tɔ fasayi. A bata to iko lanpue malaŋɛ bata sɔ i ma, a ni i lakɛnɛ.»
Isa la kuma bɛlɛŋɛ fɔ koe karamɔgɛnu ye
37 Isa la kumareŋɛ, Farisi kaye do ka a kele dɔmɔ dɔmɔ koe la a bata. A donta a sigita dɔmɔ dɔmɔdula.
38 Farisi kaye to ka a yen, diina kɛɲa ma, Isa ma a saniyan yannun a ni dɔmɔre fɔlɔ, a kaabɛta.
39 Marige Isa ka a fɔ a ye: «I tɔɲa, wole Farisinu be wo bale le saniyanna, a taranden wo jusu butɔ be nɔgɔren miilanteya nun ko koroŋɛ mɔɔle bɛ la. A be toren iko mɔgɛ ni pɔɔte nun pilete kɔma ko, a ma a butɔ ko.
40 Wole hakkilibɔnɛnu! Min ka koe kɔma da, wolo ma a butɔ tugun da ba?
41 Dɔmɔfeŋɛ min be wo la piletenu tɔ, wo ni hinnɛ tɔɔrɔbaganu la wo la. Wo butɔ, koe bɛ bata saniyan wo ye.
42 Ɲagankata be wole Farisinu ye! Wo be farila bɔɔla wo la laakɔfeŋɛ bɛ tɔ, hali ti banba, anun ruya, kɔnɔ wo bata teleŋɛ anun Ala la ko kanunteya boloka, adun a bɛnta wo ni wolo bita, wo kana a tɔɛ tugun fenfen boloka.
43 Ɲagankata be wole Farisinu ye, bayi wo tini don kawandi ma boŋɛ butɔ, a sigi dula fisamantenu le di wo ye. A mɛn, wo tini ke jama be madɛnna ka min na, a sɔgɔ si wo bita mɔgɛnu ni wo kɔntɔn biliya la.
44 Ɲagankata be wo ye, bayi wo be toren iko gaburenu minnu bele manditɛren. Mɔgɛ minnu be tagamanna wonu kunma, anu ma a lɔn gabure leb.»
45 Sariya karamɔgɛ do ka Isa jaabi, a ko: «Karamɔgɔ, i bata mɔle tugun mayo kɛ kuma butɔ.»
46 Kɔnɔ Isa mɛn ka a tafɔ, a ko: «Wole sariya karamɔgɛnu, ɲagankata be wole tugun ye, bayi kote min doni koe bɛlɛ, wo be wolo sigila mɔgɛnu kunma, adun wole yɛtɛ, hali wo bolo soliŋɛ wo te maga a la.
47 Ɲagankata be wo ye, bayi wo benbanu ka nabiyonmɛ minnu faga, wo be manditɛ boŋɛnu sɔla wondelen gaburenu kunma.
48 Ande ka nabiyonmɛnu minnu faga, wole tugun be manditɛ boŋɛnu sɔla wondelen gaburenu kunma. Wo bata a yita ɲɔgɔnna le, ka a fɔla wo bata sɔn wo benbanu la wali koroŋɛnu la.
49 Wolo mu, Ala ka a fɔ a la hakkilimaya kuma tɔ, a ko: ‹N si nabiyonmɛnu anun kiilanu lasanba anu ma, anu si donu faga, anu ni donu jokki anu ɲagankata koe la.›
50 Wo butɔ, bɔɔla dunuya da fɔlɛ, nabiyonmɛ yo nɛ bɔɔta, wonu bɛ la faga be mala bi mɔgɛnu le la kote la,
51 ka fɔlɔ Habila la faga ma, han ka taga sigi annabi Jakariyawa tɛŋɛ la, min fagata sarika bintannɛŋɛ bɔɔdula nun Ala batu bon banba tɛma. Iyon, n ni tɔɲa fɔ wo ye, bi mɔgɛnu si maɲininka le wo bɛ la.
52 Ɲagankata be wo ye, wole sariya karamɔgɛnu, bayi wo bata sabue jigan min bɛnta a ni lɔnnɛ bonda laka. Wole yɛtɛ ma don, wo mɛn ka donu tugun nadan minnu dita donna.»