Efúúménénú yí Elilé maá táfa na Baanábas ne Sóol
13
1 Ne *behémúnyi bɛsana bá Bandɔ́mɛsɛ́ na bɛandándá bí bemenyi bɛsana ŋa bɔ́ bá bébú líhéke a hiɔ́bɔ hí belumitinine hɛ́ Antióse.
Bá ŋa bɔ́ bá aana :
Na *Baanábas,
ne Simɛ́yɔŋ awɔ́ bɔ́ ŋɔɔ́ lɔ́ŋɔ́ anyía « Ofiitíti »,
ne Lísius,
ɔɔcɔ u Silɛ́ɛn,
na Manayɛm ewú bé ŋe bú kúmíkínyi ne Otéŋí *Elóot,
ª ne Sóol.
2 Buɔ́sɛ́ a búmɔtɛ́ abɔ́ bá ŋa bɔ́ bá bébú nyémiki Bandɔ́mɛsɛ́,
bébú bíkíilieke ɔnyíá,
*Efúúménénú yí Elilé ŋé beébe laána yɛ́sɛ :
« Ánɔ mɛ táfɛ́na aámbáya na Baanábas ne Sóol,
anyía bábɔ́ mɛ nyiɔkɛ́na buólí abɔ́ ɛ ŋa mɛ́ aamba o beébe iínjie. »
3 Ahɛ́ bá ŋa bɔ́ mana *obíkíilie ɔnyíá,
bá ŋá bɛ́cɔ́kɔ́lɔ́kɛ́na Bandɔ́mɛsɛ́,
bé ŋé beébe táláka aabá a bɛɛtɔ́,
bé ŋé beébe bíósínyi anyía bé súéte.
Na Baanábas ne Sóol e Síbele
4 Ɛŋakɛlá *Efúúménénú yí Elilé á tɔ́ma na *Baanábas ne Sóol e buólí ebú yí ŋeé beébe táfá,
bé ŋé súéte,
bá ŋga hámá a bálɛ́ka ci Selesí;
ª cɛ ŋaá bá a maabána ma nuɔmɔ́.
Hɔ́á bé ŋe bú oofine eé sitíme ɔ ɔcɔba e Síbele,
iisí a cɛ́mɔtɛ́ ɛ ɛkatɛ́katɛ́ cɛ nuɔmɔ́.
5 Bá ŋga hámá a bálɛ́ka cɛ Salamíne.
Ahɛ́ bá ŋga bɔ́ háma hɔ́á,
bé ŋé túme ohulinyi baacɔ Bɛsana bɛ́ Bandɔ́mɛsɛ́ a *bɛndaŋía bɛ́ ɔbɛ́cɔ́kɔ́lɛ́na bí *Besuif.
Sáaŋ Malɛ́kus ŋaá bá ɔlɔŋɔ ne beébe,
u beébe ɔ́ɔ́lɔ́kɔ.
6 Ekúlú ayɛ́ bá ŋa bɔ́ sɔ́mbɔ́tɔ́na iisí eécí ikime,
bá ŋga hámá a Bafos.
ª Hɔ́á bá ŋa bɔ́ kuána ɔŋáláŋála a wɔ́mɔtɛ́,
nyiínyi ɛ́cɛ Baa-Yésus ;
u ŋaá bá ɔɔcɔ u Besuif,
u bíhiíteke háyɛ muhémúnyi bɛsana a mumɔtɛ́.
7 Ɔɔcɔ oócí ŋaá bá ɔɔcɔ u kɔ́mɛ́na Sɛ́ɛsius Bóolus.
Kɔ́mɛ́na eécí ŋaá bá ne injiŋé ciéŋí ;
u ŋɔɔ́ lɔ́ŋɔ́kɔ́ na Baanábas ne Sóol nááyá,
anyía u ŋaá bá we lénéke ɔlɔ́kɔ́ma Bɛsana bɛ́ Bandɔ́mɛsɛ́.
8 Mbá,
Elimas,
ɛ́cɛ anyía « Ɔŋáláŋála » na *nɔkɛlɛ́k,
ŋaá bɛ́kɛ́ŋɛ́lɛ́ánɛ́ná na Baanábas ne Sóol,
u aambaka ohónyí awɔ́ anyía kɔ́mɛ́na ti lumítíníne.
9 Aáná Sóol,
ooci awɔ́ bɔ́ ŋɔɔ́ lɔ́ŋɔ tɔ́na anyía Bóolª,
ŋaá bá onyíóyónó ne Efúúménénú yí Elilé,
u ŋeé bísíémúkúnyí Elimas,
10 mbá ɔsɛ nááyá :
« Kuɔŋɔ́,
ɔɔcɔ ooci,
ɔ ɔ́ŋa ne menjiŋé na nyɛŋána ;
kuɔŋɔ́ ɔɔ́nɔ́ u Musɔ́mɛ́na.
O ŋoó nuusi bɔkɔ bukime a búáŋa bɔmbányɛ.
Nyíényí ɔ́ kɔ́ɔ́ tɔmbɔ ɔcaŋɛna bɛtálɛ́mánánɔ́ bí ihényí bí Otéŋí a Waáŋá e ?
11 Aámbáya eeci,
lɔ́kɔ́ma !
Otéŋí a Waáŋá yɔ́ cɔba wé yóo súbéke,
wɔ́ɔ cɔba ɔ ɔkua indímé,
a tɛ háná lɛca eese yɛ́ ɔɔ́cɔ́ ɔ ɔkɔɔ́háma e ekúlú a yɛ́mɔtɛ́.
»
Hí ahɛ́ u ŋaá táŋáka aáná,
eése ce Elimas ŋá kuá ibíne,
indímé nyi wuúci bíhúéne eényí ;
u ŋé túme ɔmɔmɔ bɛháŋá bikime, anyía wɔ́ bɔ́ŋɔ ɔɔcɔ wu o wuúci tímbie ɔ ɔɔbɔ́.
12 Ahɛ́ kɔ́mɛ́na ŋa lɛ́cá háyɛ bɛsana ŋa bɛ́kɛ́láka,
yɔ́ háya mɔŋɔlɛ́ né Yésus,
anyía nyiékúnyi nyɛ́ bɛsana a bɛ́ ŋa lɛ́ca Otéŋí a Waáŋá Yésus ŋeé wuúci tímbíé ɔ ɔtɛ́má bɔmbányɛ bɔmbányɛ.
Ne Bóol na Baanábas a Antióse ci iisí ci Bisiti
13 Ne Bóol na baláayɛ́ ŋe ke bú óófíne eé sitíme a bálɛ́ka cɛ Bafos,
bé ŋé súéte a bálɛ́ka cɛ Bɛ́ɛsɛ i iisí cɛ Bamfilí.
ª Hɔ́á Sáaŋ Malɛ́kusª ŋa bɛ́álɔ́na ne beébe,
u ŋá hálɔ́mɔ́na eé Yelúsalɛm.
14 Ne Bóol na *Baanábas ŋa bɔ́ cɔbána úúbú ɔkanda ne buúse.
Aáná bá ŋa bɔ́ hátɔ́na a Bɛ́ɛsɛ,
bɔ́ cɔ́ba a bálɛ́ka cɛ Antióse,
ciáŋa i iisí ci Bisiti.
Buɔ́sɛ́ bú ehélúme bú *Besuif,
bé ŋe bú óófíne a *andaŋía yɛ́ ɔbɛ́cɔ́kɔ́lɛ́na,
bé ŋé limíne ɔ ɔmɛsɛ́.
15 Ɛŋakɛlá bá á fánáka ne tufule tú *bikotí bí *Moyís ne tufule tú *behémúnyi bɛsana bá Bandɔ́mɛsɛ́,
betéŋínyi andaŋía ŋeé beébe tɔ́mɛ́na ɛsɔ́ma báyɛ :
« Benyíinyí,
mbɔ́kɔ nua nɔ́ŋa na bɔkɔ bɔ́ ɔkɔɔna o okíndísi baacɔ,
nua nɔ́ŋa nu ɔkɔɔna aámbáya. »
16 Bóol ŋá hatɔ́na ɛndánáka,
u ŋá nandɔ́na ɔɔbɔ́,
mbá ɔsɛ :
« Na banɔ́,
baáná bé *Islayɛ́l,
na banɔ́ tɔ́na abá nu naŋa nuenú nyémiki Bandɔ́mɛsɛ́,
ánɔ mɛ lɔ́kɔ́ma !
17 Bandɔ́mɛsɛ́ u bunɔŋɔ bú Islayɛ́l eebu,
u ŋá táfa cíísú sɔ́kɔ́nɔ́,
yɔ́ kɛla anyía bunɔŋɔ eebu é tékéke ekúlú ayɛ́ bá ŋa bɔ́ bá bekenyí e *Esíbit.
E elime eécí,
yɔ́ kɛla anyía bábɔ́ hatɔ́na e Esíbit a maayɛ́ makɛ́nda,
18 yó beébe eéhíkínyínyiª hoóhi tuɔŋɔ etíne éfendí i iisí cɛ ɔsɛ́bɛ́á.
19 U ŋaá kátákɛ́na mɔnɔŋɔ me iisí ma *Kanaáŋ metíndétú nɔ́mɔ,
yó wíínjíékíne cííbú iisí né cíísú sɔ́kɔ́nɔ́ anyía bé wuúci tétényíkínyi,
20 ɔ ɔkɔɔ́háma hoóhi tuɔŋɔ hɔ́ndɛ́tɛ ínyíse ne etíne éfendí ne imbuke cíɔ́hátá.
E elime eécí,
Bandɔ́mɛsɛ́ ŋeé beébe iínjíékíné bekélísi bɛsana;
ª bé ŋe bú kéndísíki bunɔŋɔ ɔ ɔkɔɔ́háma e ekúlú ayɛ́ Samuɛl ŋaá bá muhémúnyi bɛsana mɔ Bandɔ́mɛsɛ́.
21 Ɔ ɔlata aáhá,
bá ŋa bɔ́ bata Bandɔ́mɛsɛ́ otéŋí,
yó beébe iínjie Sáyul,
ɔɔ́nɔ́ u Kis u bɔnyɛ *Bɛnsamɛ́ŋ ;
u ŋeé beébe téŋgínyi tuɔŋɔ etíne éfendí.
22 Ahɛ́ Bandɔ́mɛsɛ́ ŋa yaáŋíá Sáyul e butéŋí,
yó beébe télímínyínyi Táfit anyía wá bá uubú otéŋí.
Waáta Táfit Bandɔ́mɛsɛ́ ŋeé lémbíkí,
yɔ́ kɔ́ɔna a yááyɛ́ asana ɔsɛ :
“Ɛ ŋa mɛ́ lɛcá Táfit,
ɔɔ́nɔ́ u Yésée ;
wáŋa nyɛnamá nyɛ́ ɔɔcɔ awɔ́ úúmi ɔtɛ́má ŋá bɛ́táá,
wuúci u káá kɛ́laka bɛsana ebí i ŋeé mi léne anyía wá kɛláka.”ª
23 Ɔɔcɔ a wɔmɔtɛ́ u bɔnyɛ Táfit áŋa ɛ́cɛ Yésus.
Bandɔ́mɛsɛ́ u ŋeé wuúci télímínyí Munohi baacɔ bé Islayɛ́l,
hú háyɛ ú ŋeé beébe bɛ́tánɛ́na.
24 Ɔkɛla anyía Yésus ée túme ɔnyiɔ búáyɛ́ buólí,
Sáaŋ ŋaá bá ɛ́cɛ ú me húlikinyi baacɔ bɛsana bɛ́ Bandɔ́mɛsɛ́,
u kɔɔnaka anyía baacɔ bé Islayɛ́l á bɛ́kákálákɛ́na máábɔ́ maabɛ́,
mbá bá sɔ́mba ɔkɔlɔ́ eé meéme ;
bé bíótókíne.
25 Ekúlú ayɛ́ Sáaŋ ŋaá bá wa yáaŋa hoóhi ne owé,
u ŋaá bá wá kɔ́ɔnaka ɔsɛ :
“Nu ŋe nú bíkéti anyía ya mɛ́ŋa aányɛ́ e ?
Ɛ tɛ ámɛ bá ooci awɔ́ nu ŋa nɔ́ táta,
mbá ɛ ŋa mɛ́ banɔ́ láana anyía ɔɔcɔ a yánaŋa eémi e elime.
Ɛ tɛ ŋá mɛ nyɛmána ooci a wáŋa wu ohembuleke tukolí tú bíáyɛ́ bɛkandɛ́na.”
26 Na buamɛ,
baáná bá Abɛ́laham e,
na banɔ́ tɔ́na abá nua nɔ́ŋa aaha o onyemi Bandɔ́mɛsɛ́,
énu menyí anyía basɔ́ Bandɔ́mɛsɛ́ ŋa tɔ́mɛ́na ɛsɔ́ma eeci e cí ŋó nóhinyi.
27 Yááŋa anyía na baacɔ bé Yelúsalɛm,
na báábɔ́ betéŋí ŋe bú bínéŋítíkínyi Yésus anyía wáŋa Munohi baacɔ ;
beébe ta ɔlɔ́kɔ́ma bɔmbányɛ mehúnyi me behémúnyi bɛsana bá Bandɔ́mɛsɛ́ amá ɛ naŋa bá fánaka mɔɔ́sɛ́ mekime me ehélúme me Besuif.
Mbá,
ekúlú ayɛ́ bá ŋa bɔ́ sɔ́mbɔ́tɔ́na anyía bá ɔɔ́nɔ́ Yésus,
bé ŋe bú nyíóyísínyi bɛsana ebí mehúnyi eémé ŋé hémbule.
28 Aáná bá ŋa bɔ́ bátá Bílat anyía bɔ́ ɔ́ɔ́nɔ́ Yésus ta yɛ́ cáŋa á bá anyía bɔ́ tɛ ɔ́mɔ́ bɔ́ bɔ́ŋɔ hɛkɔma hí o wuúci ɔ́ɔ́nɛ́na eé hiíhi.
29 Ɛŋakɛlá bébú nyíóyísíkínyi bɛsana bikime abɛ́ Ciɔɔ́ŋɛ́ ŋe bíkétíki a asana yí Yésus,
nyíábɔ́ nyi wuúci aátákɛ́na eényí ɔ ɔmbásá,
bé ŋge wuúci nyie e eenyie noómi.
30 Mbá ta híáná,
Bandɔ́mɛsɛ́ ŋe wuúci héényi e biwéewé.
31 Aáná Yésus ŋe bítóŋgínyí bikúlú biéŋí a baacɔ e bé ŋe bú kéndíkínyi ne wuúci o otúme a *Kalilé ɔ ɔkɔɔ́háma eé Yelúsalɛm ;
beébe bá bɔ́ŋa ɔ ɔháya ɛmbasɔ́ aámbáya a yááyɛ́ asana ná baacɔ bé Islayɛ́l.
32 Basɔ́ bɛ́muátá eebe tú ma sɔ́ banɔ́ héléníne Ambányɛ yɛ́ Ɛsɔ́ma eeye.
Yááŋa asana ayɛ́ Bandɔ́mɛsɛ́ ŋaá bɛ́tánɛ́ná cíísú sɔ́kɔ́nɔ́ ;
33 u má basɔ́ yiíyi nyíóyísínyi aámbáya,
basɔ́ báábɔ́ baáná,
e nyiheenyi enyí u ŋeé héényi Yésus e biwéewé háyɛ yááŋa yɔɔ́ŋɔ́kɔ́nɔ́ ɛ ɛmbaká ífendí cí nufule nú Maŋana anyía :
“Kuɔŋɔ́,
ɔ ɔ́ŋa uumi ɔɔ́nɔ́,
o otúme hɛ́nánɔ ya mɛ́ŋa ɔɔtɛ́.”*
34 Bandɔ́mɛsɛ́ ŋaá kɔ́ɔ́na anyía u kéé héenyi Yésus e biwéewé anyía u ti túné wé ta buɔ́sɛ́.
Aáná wuúci bɛ́muátá u ŋa táŋáka ɔsɛ :
“Ɛ ká mɛ́ banɔ́ iínjíékíne bɛmbányɛ bɛ́ bɛnyɛ́ma e bifúúménénú háyɛ ɛ ŋaá mɛ bɛ́tánɛ́na Táfit ;
bɛ́ tɛ káá yaáŋa !”*
35 Yaátɛ́ asana u ŋo yóónyísínyí a nulɔŋɔ a númɔtɛ́ nú núáyɛ́ nufule ɔsɛ :
“O ti kóó lumitine anyía muɔwɔ munyiɔnɔ e mú ŋe nyíoyisinyi bíɔ́wɔ bikotí ɔ́ fɔnɔ́kɔ e eenyie noómi.”*
36 Yááŋa anyía ekúlú ayɛ́ Táfit ŋeé líhéke ɔ ɔmɛsɛ́,
u ŋaá látákɛ́ná nyiléne nyɛ́ Bandɔ́mɛsɛ́ ;
u ŋé wé,
bé ŋé wuúci nyíé hoóhi na haála ehé bé ŋeé nyíéke cííyí sɔ́kɔ́nɔ́,
u ŋɔ́ fɔnɔ́kɔ.
37 Mbá a aháŋá ne Yésus,
Bandɔ́mɛsɛ́ ŋeé wuúci heényi o owé,
u tɛ ɔ́mɔ fɔ́nɔ.
38-39 Buamɛ eé,
énu menyi anyíaʼo :
E elime ci Yésus bá ŋaá banɔ́ hulíkínyi anyía Bandɔ́mɛsɛ́ ŋaá banɔ́ nyɛánákɛ́nɛ́na máánɔ́ maabɛ́.
E elime ci Yésus oócí Bandɔ́mɛsɛ́ káá kɛla anyía muháya mɔŋɔlɛ́ nááyá mukime á bá atálɛ́mánánɔ́ yɛ́ ɔɔcɔ eeyé eé buúse ;
bikotí bí Moyís tɛ ɔ́mɔ́ bá na makɛ́nda ma ɔkɛlaka aáná.
40 Énu bíkékényíki aná anyía bɛsana ebí behémúnyi bɛsana bá Bandɔ́mɛsɛ́ ŋa bɔ́ kɔ́ɔ́náka tɛ́ banɔ́ hámɛ́na.
Bá ŋa bɔ́ kɔ́ɔ́náka báyɛ :
41 “Ánɔ lɔ́kɔ́máka,
banɔ́ baacɔ eebe abá nú ŋa nɔ́ bábɛ́na úúmi ɔtáŋa !
Énu kékéke,
núá hɔláka eémi eé buúse,
anyía míɔ cɔba ɔ ɔkɛla asana banɔ́ hí olíhe a nyɛnamá enyí nu tí ké nú lúmitinine mbɔ́kɔ bá ŋaá banɔ́ bíkétíkínyi bu banɔ́ bíkétíkínyi.”
* »
42 Ɛŋakɛlá ne Bóol na Baanábas á bɔ́áŋa ɔhámɔ́kɔ́na a andaŋía yɛ́ ɔbɛ́cɔ́kɔ́lɛ́na yí Besuif,
baacɔ ŋé bu beébe báta anyía bé túné ka hálɔ́mɔ́na *buɔ́sɛ́ bú ehélúme a bú ŋá fáakɔna,
mbá bé ke túné ebú beébe bíkétíkínyi asana yí Yésus.
43 Ɛ́makɛ́la nyɛbɛ́bándána á mana,
ne Besuif beéŋí na baacɔ a bɔ́mɔtɛ́ a bá ŋa bɔ́ bɛ́kɔ́ŋɔ́nákɛ́na o olumitinine ú Besuif ŋá bɔ́ látákɛ́na ne Bóol na Baanábas.
Bífendí eébí ŋá aásánáka ne beébe,
bé beébe kíndísíki anyía bé limékíne bɔɔ́nɛ́nánɔ́ a yaála yí nuubo yɛ́ Bandɔ́mɛsɛ́ noómi.
44 Buɔ́sɛ́ bú ehélúme bú Besuif a bú ŋaá láta aáhá,
yáakɛlá hoóhi baacɔ bekime bá bálɛ́ka ŋga bɔ́ bɛ́bándákáná ɔ ɔlɔ́kɔ́ma Bɛsana bí Otéŋí a Waáŋá.
45 Ayɛ́ Besuif ŋa bɔ́ lɛ́cá baacɔ beéŋí aáná,
yaáká ŋé beébe nyióyíki ɛ ɛtɛ́má hú mbiɔ́kɛ,
bé ŋé túme osuŋunyi ɔtáŋa ú Bóol,
bé wuúci ɔ́ɔ́mbɔ́náka.
46 Ne Bóol na Baanábas ŋé beébe laána,
bé tí líkíme,
báyɛ :
« Yɛ́ ŋaá bá anyía bá cáŋa banɔ́ húlikinyi Bɛsana bɛ́ Bandɔ́mɛsɛ́.
Mbá háyɛ banɔ́ nú ŋe nú biíbi kine,
nuɔ́ lɛ́ca anyía nu tɛ ɔ́mɔ nɔ́ nyɛ́mána nú ɔbɔ́ŋɔ yɔɔ́sɔɔ́sɔ yí olíhe yí ekúlú ekime ;
buátɛ́ bɔkɔ basɔ́,
tuɔ́ cába aámbáya o okoó biíbi hulinyi bɔsɔ́ɔ́kɔ́ a bá tɛ ábɔ́ bá Besuif.
47 Yááŋa anyía aana Otéŋí a Waáŋá ŋaá basɔ́ laána,
ɔsɛ :
“I ŋe mí o télímínyi anyía ɔ́ɔ bá háyɛ eese a yɛ́ ŋa nɔ́ma eé buúse bɔ́ mɔnɔŋɔ ɔ ɔkɔɔ́háma a mɔnɔŋɔ ma haaca ma ɔmɛsɛ́,
a laakɛna baacɔ háyɛ i ké mí beébe nohiki.”
* »
48 Ɛ́makɛ́la baacɔ a bá tɛ ábɔ́ bá Besuif ábɔ́ lɔ́kɔ́máka ɔtáŋa oócí,
bó bílénéke buéŋí ;
bé ŋé túme owoómísi Bɛsana bí Otéŋí a Waáŋá.
Aáná baacɔ bekime abá Bandɔ́mɛsɛ́ ŋaá bá ú ma táfáka anyía bábɔ́ bá na yɔɔ́sɔɔ́sɔ yí olíhe yí ekúlú ekime ŋa bɔ́ hákɛ́na mɔŋɔlɛ́ né Yésus.
49 Ambányɛ yɛ́ Ɛsɔ́ma yí Otéŋí a Waáŋá ŋá saasía e ekéti yí iisí etéeyé ekime.
50 Asana ɔ́mɔtɛ́,
Besuif ŋe bú óósíkínyi na *baáŋá bá bálɛ́ka ne itónyi cɛ́ *Kɛlɛ́k cɛ́ bɔkɔ a aabá a bá ŋaá bá bébú béétíki Bandɔ́mɛsɛ́,
anyía bá aambákɛ́na ne Bóol na Baanábas bɛsana ;
bé ŋé túme o beébe tekese,
bé beébe ɔɔ́ŋɔ́kɛ́na aá ciabɔ́ iisí.
51 Bífendí bɛ́ baacɔ eébí ŋé beébe bíkítékíne ofunú ú cáábɔ́ akɔlɔ́ anyía bébú beébe tóŋínyi nyíábɔ́ nyɛnana ;
nyɛhatɔna eényí bá ŋa cɔ́ba i Ikóniyom.
52 A aháŋá ne belumitinine bá Antióse ci iisí ci Bisiti,
ne obíléne ne *Efúúménénú yí Elilé ŋeé beébe nyíóyíkí ɛ ɛtɛ́má noómi hú mbiɔ́kɛ.