11
N, n
Naama (Naaman)
Luk 4.27. Ɛ mɔ la 'sɛyo a nyiblo gbagbʋ ‑bɩ ꞊nɩɔ la, 'kɩ 'lɩ Siliblʋgba 'kwli.
‑nagbopʋ; ‑Yusu a ‑nagbopi (disciple de Jésus)
‑Yusu a ‑nagbopʋ, nʋ‑ mɔ nyibli ‑mʋ', ‑ʋ kuo ‑Yusu ꞊wlʋ* yɩ, ‑ʋ ‑nyi꞊e 'waa ꞊wlʋ, ‑ʋ pɩ 'a win nʋa yɩ bʋ, kɔ, ‑ʋ ꞊tui 'ʋ꞊ʋ 'ʋ.
'Kɩ 'lɩ ‑Yusu a ‑mɔnanyʋ a nunu‑tɛblɩ a 'crɩɛn 'kwli, ʋ dɛɛ ꞊nʋ ‑Yusu a nyibli, kɔ 'dɩayɩnʋ.
'Kɩ 'lɩ Matie, Makɩ, Luku, kɔ Saan a 'crɩɩn 'kwli, ʋ hla 'lɩ ‑Yusu a ‑nagbopʋ nɩ ‑pu ꞊tu 'ʋ 'hʋɛn a ‑tɩ nɩ. Ʋ nʋ‑ mɔ nyibli nɩ ‑pu ꞊tu 'ʋ 'hʋɛn ‑mʋ', ‑Yusu ‑ha la 'lɩ, ‑ɛ di꞊e nu, ʋ 'mʋ 'ʋ꞊ʋ 'hʋɩ bʋ nɩ ti a pɛpɛ. ‑Yusu a ‑nagbopʋ nɩ ‑pu ꞊tu 'ʋ 'hʋɛn a 'mʋ, ʋ dɛɛ ꞊nʋ ‑Yusu a ‑mɔnanyʋ ‑wɛ. ‑Hre Mat 10.1-4. ‑Hre ‑Yusu a ‑mɔnanyʋ a klɛ‑hɩhɩalɛ ‑wɛ.
'nie a 'lupʋpʋʋ (baptême)
Saan* Batisɩ, nɔ‑ pɩ la nyibli 'nie 'lu lɛ, 'kɩ 'lɩ 'nie ‑mʋ', ʋ dɛɛ Sudɛn ‑mɔ. Ɛ yɩ la ꞊nʋ 'nɩ ‑lee ‑nɩ, ‑ɛ mɔ, bʋ hie 'ʋ 'waa dɛ 'kuku*, ʋ ni bʋ, bʋ ‑nyi 'waa 'klɔ a pɛpɛ Nyɩsʋa, 'tɩ‑ Saan 'mʋ ꞊nʋ 'nie 'lu pʋ. 'Nie a 'lupʋpʋʋ a 'mʋ, ɛ mɔ yruulɛ ꞊nɩɔ. Ɛ tʋɛ ꞊nɛ nyibli yɩ, ‑ɛ mɔ, ʋ hie 'ʋ 'waa dɛ 'kuku bʋ nɩ. Kɛ‑ Saan ni 'a nunuo, ‑ɛ di꞊e nu, ɛ 'mʋ nyibli a ꞊wlʋ ‑mɔ ‑wɛ, 'tɩ‑ ‑Yusu 'mʋ la nyre.
Kʋɛ 'lɩ 'cʋɛ a ‑wlu꞊tuulɛ 'yie bʋ, ‑bʋ yɛ ti ‑bʋ kɩ, 'nie a 'lupʋpʋʋ a 'mʋ, ɛ nɔ‑ mɔ yruulɛ, ‑ɛ tʋɛ ꞊nɛ yɩ, ‑ɛ mɔ, nyiblo ‑mʋ', ʋ pʋ 'nie 'lu, ɛ ‑hɛ ‑Yusu a nyiblo. 'Nie a 'lupʋpʋʋ a klɛ‑hɩhɩalɛ, nɔ‑ ‑bʋ:
a. Nyiblo ‑mʋ', ʋ pʋ 'nie 'lu, ɛ hie 'ʋ dɛ 'kuku, ɛ ‑nu bʋ nɩ,
b. 'ɛ kuo ‑Yusu ꞊wlʋ* yɩ, ‑ɛ pʋ lɛ, ‑ɛ mɔ, nyiblo 'bʋ kuo ꞊nɛ ꞊wlʋ yɩ, 'a dɛ 'kuku 'wʋwlɛ nɩ,
c. nyiblo a 'mʋ, ʋ pʋ 'nie 'lu, ɛ ‑hʋɛ bʋ kʋɛ ‑Yusu ꞊wien lɛ, ɛ 'mʋ 'ʋ꞊ʋ 'ʋ ꞊tuu ‑nɩ.
‑Hre Mat. 28.16-20; Nunu 2.36-42; 8.12-17; 19.1-7; 22.16; Rɔm 6.1-4; 1Kol 12.12-13; Gal 3.27; Kolɔ 2.11-15; 1Pi 3.20-22.
Ninifʋdɩɔ (Ninive)
Mat 12.41; Luk 11.30-32. Ninifʋ, nɔ ‑mɔ 'dɩɔ ‑mʋ', ‑ɛ kɔ 'kwli Nyɩsʋa tɛ la 'lɩ 'a winwlɔn‑hanyɔ* Jona* 'lɩ, ‑ɛ di꞊e nu, ɛ 'mʋ la Nyɩsʋa a titie pʋ. Ninifʋkʋɛ a 'mʋ, 'waa dɛ 'kuku* ‑hʋ la nɩ dɩakɩ. Ɛ nɔ‑ kɔ ‑tɩ Nyɩsʋa 'ɛ lee la 'lɩ Jona, bʋ lee la ꞊nʋ, ‑ɛ mɔ, ɛ mi la 'waa 'dɩɔ bʋ ‑wɛ mɔ. ‑Tɛ ʋ 'wɩn Nyɩsʋa a titie a 'mʋ, ɛ nɔ‑ mɔ bʋ yru 'waa dɛ 'kuku, bʋ we, bʋ pʋ lɛ, ʋ hie 'ʋ 'waa dɛ 'kuku bʋ. Ɛ nɔ‑ nu꞊o, Nyɩsʋa 'ɛ 'yɩ 'dɩɔ a 'mʋ bʋ ‑wɛ.
Noe (Noé)
Mat 24.37-38; Luk 3.36; 17.26-27; Heb 11.7; 1Pi 3.20; 2Pi 2.5. Yɩ‑hɛ‑nyrɛ a ti 'yri, Noe mɔ la Nyɩsʋa nyiblo gbagbʋ ꞊nɩɔ la. Ɛ mɔ ꞊han‑tɩ, nyibli ‑mʋ', ‑ʋ ꞊glaa la 'lɩ꞊ɩ 'lɩ, 'ʋ plee la 'lɩ Nyɩsʋa ke, kɛɛ, Noe ‑mɔ ‑bɩ, ɛ ꞊tui la 'ʋ Nyɩsʋa nɩ dɩakɩ. ‑Hre 1Mose 6-9.
nɔ a 'nɩna (boissons alcooliques)
nʋɛlɛ (amour)
Ny, ny
Nyiblo; ‑tonyibli a pɛpɛ a Nyiblo (Fils de l'Homme)
‑Tɛ ‑Yusu 'yɛ la 'nɛ‑ 'klɔ kɩ nɩ di, ti ‑hi la a ti 'yri, Nyɩsʋa a winwlɔn‑hanyɔ* Daniɛ, nɔ‑ hla la Wanyɔ*, Nyɩsʋa pʋ la lɛ, ɛ di la 'nɛ‑ 'klɔ kɩ ya a ‑tɩ. Ɛ nɔ‑ dɛɛ la Wanyɔ a 'mʋ ‑tonyibli a pɛpɛ a Nyiblo. Ɛ hla la꞊a nɩ, ‑ɛ mɔ, Wanyɔ a 'mʋ, ɛ di nyibli 'nɩ wa, ɛ 'mʋ 'lɩ ꞊nʋ dɛ 'kuku a 'klɩ bʋ ‑ha. ‑Tɛ ‑Yusu ‑di, ɛ yɩ 'klɔ kɩ nɩ nɛ, ɛ kɔ ti, 'ɛ dɛɛ la 'a dɩɔnʋ ‑tonyibli a pɛpɛ a Nyiblo, ‑ɛ di꞊e nu, ɛ 'mʋ la꞊a nyibli lɛ ‑yrue ‑nɩ, ‑ɛ mɔ, ɛ nɔ‑ Nyɩsʋa tɛ 'nɛ‑ 'klɔ kɩ, kɔ, ɛ ‑nyi 'klɩ, 'kɩ bʋ nu 'a kɩwɛɛnlɛ. ‑Yusu a 'mʋ, ɛ mɔ ‑tonyiblo ꞊nɩɔ, 'tɩ‑ 'ɛ mɔ Nyɩsʋa ‑wɛ.
‑Hre 'Klɩsʋ a ‑tɩ a klɛ‑hɩhɩalɛ.
Nyɩsʋa (Dieu)
Mak 12.29-30; Saan 1.1-3; 14.8-10; Nunu 17.22-31; Rɔm 1.18-23; 11.33-36; 1Kol 8.4-6; Heb 1.10-12; Sak 1.17; 1Saan 1.5; 4.16; 'Lɩlɛ 4.8,11; 15.3-4.
Nyɩsʋa a dɩda (prière)
Mat 6.5-13; 18.19-20; 21.22; Mak 11.24-25; Luk 11.1-13; 18.1-8; Saan 14.13-14; 15.6-7; 16,23-24; Ef 6.18-20; Flp 4.6-7; 1Tim 2.1-4; Sak 5.14-18.
Nyɩsʋa a ‑Hihiu (Saint‑Esprit) ‑Hre ‑Hihiu a klɛ‑hɩhɩalɛ.
Nyɩsʋa a 'kagbaʋ (Temple) ‑Hre 'kagbaʋ a klɛ‑hɩhɩalɛ.
Nyɩsʋa a lɛlenyɔ (ange) ‑Hre lɛlenyɔ a klɛ‑hɩhɩalɛ.
Nyɩsʋa bʋ kɔɔ nyibli win kɩ; 'klɔ yrayrʋ ‑mʋ', Nyɩsʋa di nu (royaume de Dieu, royaume des cieux)
Nyɩsʋa ‑hʋɛ꞊ɛ nɩ, bʋ kɔɔ 'a nyibli win kɩ. 'Ɛ mɔ ꞊han‑tɩ, Nyɩsʋa, nɔ‑ mɔ 'a dakɔ a bodɩɔ, 'ɛ ꞊tui ꞊nʋ 'yie, 'ɛ ni ꞊nʋ ꞊haandɛ 'yi ꞊hlɔn lɛ, 'ɛ nɛɛ ꞊nʋ, 'ɛ pɩ 'ʋ ꞊nʋ 'hru wlɔn lɛ. 'A nyibli a 'mʋ, ʋ kuo Nyɩsʋa ꞊wlʋ* yɩ, 'ʋ ꞊tui 'ʋ꞊ʋ 'ʋ. ‑Tɛ ‑Yusu 'Klɩsʋ di la 'nɛ‑ 'klɔ ‑bʋ kɩ, ‑tɛ ‑mʋ' Nyɩsʋa di nyibli a win a kɩkɔɔlɛ nu, ɛ bi yrayrʋ', ‑ɛ nu꞊o, ‑Yusu 'Klɩsʋ kla 'hru yɩ, 'kɩ nyibli bʋ ‑hɛ Nyɩsʋa a nyibli, 'kɩ 'lɩ ‑tɛɛke 'kwli, ʋ 'mʋ꞊ʋ yrɛ 'mʋɛ ‑nɩ, ʋ 'mʋ꞊ʋ ꞊wien lɛ kʋɛ, ʋ 'mʋ꞊ʋ yi ‑tɛɛ, 'kɩ 'lɩ nʋɛlɛ 'kwli.
'Ya 'ʋ 'lu de, ‑Yusu 'Klɩsʋ 'bʋ ‑di de lɛ'bɔɔti 'yri, Nyɩsʋa bʋ kɔɔ nyibli win kɩ a 'mʋ, ɛ di ꞊cɛɛ 'ʋ yɩ, nyibli a pɛpɛ 'mʋ dɛ a 'mʋ 'ye. Nyɩsʋa di nu 'klɔ yrayrʋ, ‑ɛ kɔ 'kwli nyibli a pɛpɛ a 'mʋ, ‑ʋ kuo ‑Yusu ꞊wlʋ yɩ, ʋ di 'lɩ nɩ, ʋ kɔ Nyɩsʋa kɔ ‑Yusu 'Klɩsʋ 'hʋɛn‑, ʋ 'mʋ 'ʋ ‑tɩtɛ nɩ ‑do nɩ.
Nyɩsʋacrɩɛn (Bible)
1Tim 4.13; 2Tim 3.14-17; 2Saan 1.9-10; 'Lɩlɛ 22.18-19.